بانک مقالات قرآنی

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

در مقاله حاضر، سعي گرديده است تا با اشاره ‏اي كوتاه به جامع ‏نويسان پيش از كليني، اين فرضيه، اثبات شود كه قبل از كتب اربعه نيز جامع حديثي ديگري، تبويب و تدوين گرديده است. نگارنده، همچنين در پي آن است تا فرايندي را كه به تكامل نگاشته ‏هاي حديثي و در نتيجه، به تدوين كتب اربعه و به اصطلاح «جوامع حديثي متقدم» منجر شده است، مورد بحث و بررسي قرار دهد. از اين رو، وي به كنكاش در كتب تراجم و رجال پرداخته تا كتبي را كه تحت عنوان «الجامع» قبل از كتب اربعه، نگاشته شده‏ اند، شناسايي نمايد. در اين ميان، وي به معرفي جوامع حديثي مانند: الجامع في الفقه، الجامع في سائر ابواب الحرام و الحلال، كتاب مبوب في الحلال و الحرام، الجامع الكبير في الفقه، كتاب مبوب في الفرائض و ... پرداخته و نحوه تبويب در اين جوامع و اعتبار آنها را نزد علماي بزرگ رجال (مانند نجاشي و كشي) بررسي نموده است. نگارنده، پس از معرفي 33 كتاب جامع حديثي، به اين نتيجه مهم مي ‏رسد كه كتب اربعه، از جمله الكافي، كهن ‏ترين جوامع حديثي شيعه نيستند و جوامع حديثي، فرايند مختلفي را طي كرده ‏اند تا به كتب اربعه رسيده ‏اند.

 نسخه قابل چاپ

کتاب گرانسنگ الکافي، نوشته مرحوم ثقه الاسلام کليني در چاپ و نمود امروزين خود، سه بخش و هشت جلد است؛ دو جلد نخستش، اصول الکافي، پنج جلد بعدي ‌اش فروع الکافي و جلد پاياني ‌اش، گاهي همچنان، فروع الکافي و گاهي روضه الکافي ناميده مي ‌شود.
درباره نگارش اين جلد پاياني به دست آن محدث امامي مذهب، سخني که چون جايگاهي در گوش ‌ها و جايي در دل‌ ها نيافت، چند سده پيش از اين، بر زبان يک يا دو تن آمده است که اين نوشتار کوتاه دامان، در پي سست نشان دادنش از يک نگاه، از ميان چندين و چند نگاه رهگشا و پاسخ دهنده است.
ما در اين نوشته، مي ‌خواهيم با رويارو کردن روضه الکافي با هفت جلد ديگر کتاب الکافي، رويکرد يگانه کليني را در اسناد احاديث اين مجموعه هشت جلدي و نادرستي ادعاي نگارش کتاب روضه الكافي را به دست کس يا کساني، جز اين محدث فرهيخته و پيشتاز، نشان دهيم.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به شيوع كتابت و نقش اساسي آن در حفظ و ضبط حديث شيعه و انتقال آن به نسل ‌هاي بعد و صاحبان كتب اربعه، اين مساله مهم طرح مي ‌شود كه چه راه ‌هايي براي شناسايي مصادر تاليف كتاب الكافي به عنوان مهمترين كتاب از بين كتب اربعه وجود دارد. اين مساله، با طرح موضوع مشايخ اجازه و نقش آنان در اسناد الكافي، قابل پيگيري خواهد بود. از ثمرات مهم اين مطلب، تاثير جدي آن در بررسي سندي روايات الكافي است كه در شرايطي مي ‌توان از ضعف مشايخ اجازه چشم پوشيد. براي شناسايي مشايخ اجازه، ابتدا با بررسي آماري روايات مشايخ در اسناد الكافي، مشايخ اجازه محتمل استخراج مي ‌گردد. سپس از راه كتب فهرست و همچنين تحليل اسناد مختلف در الكافي و تطبيق با ساير مصادر، شيخ اجازه بودن ايشان تثبيت خواهد شد. اين روش ‌ها، ضمن بيان مواردي از كاربرد آنها، تبيين شده و در پايان، برخي نمونه‌ هاي ديگر نيز ذكر شده است.

 نسخه قابل چاپ

نوشته حاضر - كه بخشي از طرح بازسازي كتاب حلبي است - مي ‌كوشد تا روايات عبيداله و محمد حلبي در كتاب الكافي را بررسي كند و آنها را با سلسله اسناد منابع ديگر حديثي مقايسه كند و روشن سازد كه مقصود از حلبي، اگر به صورت مطلق ذكر شود، كدام يک از دو برادر است. از اين رو، ابتدا به معرفي خاندان حلبي پرداخته و سپس از دو برادر سخن گفته و به روايات اين دو در كتاب كافي پرداخته است.

 نسخه قابل چاپ

ميان عددشناسان آيات قرآني اختلاف و ترديدي در حجم قرآن كريم وجود ندارد و همگي بر اين نكته اتفاق و اجماع دارند كه عدد آيات قرآن به 6240 آيه نمي ‏رسد؛ حال آن كه صحيحه هشام بن سالم، در ظاهر دلالت دارد كه قرآن داراي هفده هزار آيه است. اين حديث با ظاهر شاذ خويش كج ‏فهمي ‏ها و معضلاتي را پديد آورد. اين مقاله به پژوهش در مفاد حديث هشام، با توجه به وجه مورد اتفاق در شمار آيات قرآن كريم، مي‏ پردازد و بحث را در دو فصل سامان مي ‏بخشد: يكم: صحيحه هشام و شمار آيات، دوم: راه‏ هاي حل مشكل حديث هشام. در فصل دوم نيز سه راه حل بررسي مي ‏گردد: 1. تاويل حديث، 2. درنگ در نسخه حديث، 3. درنگ در حجيت حديث.

 نسخه قابل چاپ

در قرآن کريم از حضرت عيسي (ع) به عنوان پيامبر بزرگ الهي ياد شده و بارها بر تاييد او توسط روح القدس تاکيد شده و حتي قرآن، به صراحت، او را کلمه و روحي از جانب خداوند خوانده است. در روايات اسلامي نيز از آن حضرت با عنوان «روح اله» ياد مي ‌شود. با اين حال، عيساي قرآني بنده ‌اي متواضع است که خداوند به او نعمتي ويژه عطا کرده است. کتب روايي، ضمن يادکرد از آيين مسيحيت با نام «نصرانيت» و از مسيحيان با عنوان «نصارا»، به تبيين جزئيات بيشتري از شخصيت، اعمال و سخنان حضرت عيسي پرداخته ‌اند. مسيحيان، ضمن هم ‌انديشي با پاره ‌اي از محتويات قرآن و حديث درباره حضرت عيسي، با پاره ‌اي ديگر از اين گزارش ‌ها سخت مخالف هستند. در واقع، الهيات مسيحي چهره ‌اي کاملا استثنايي به حضرت عيسي (ع) داده تا جايي که حتي چهره الهيات را نيز دگرگون کرده و آن را از خدامحوري به مسيح محوري مبدل ساخته است.
مسيحيان نوعا آموزه‌ هاي قرآن و احاديث اسلامي را درباره حضرت عيسي(ع) ، گزارش ‌هاي افسانه ‌اي مي‌ دانند که بهره ‌اي از واقعيت ندارند. از اين رو، در اين مقاله کوشيده ‌ايم تا اين مساله را به بررسي بگذاريم.
نويسنده، ضمن عرضه پاسخي نقضي به اين ادعاها، ضمن گزارش اهم محتويات کتاب الکافي درباره‌ حضرت عيسي (ع) و نيز مقايسه آن با ديدگاه ‌هاي رايج مسيحيت، به اين نتيجه رسيده که گفتمان اسلام درباره حضرت عيسي (ع)، در مقايسه با گفتمان مسيحيت، بيشتر بر واقعيات تاريخي و نيز الهيات عقلاني متکي است. اين گفتمان، امروزه از سوي برخي انديشمندان مسيحي، مانند جان هيک نيز مورد استقبال قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

در اين نوشتار تلاش شده تا نمونه ‌هايي از كاربرد احاديث در پژوهش ‌هاي حوزه دين و فرهنگ ايراني نمايانده شود. از اين رو، به كتاب الكافي مراجعه شده و احاديثي كه با مذهب ايرانيان در ارتباط بوده جمع ‌آوري گرديده و تحليل ‌واره ‌اي از آنها ارائه شده است.

 نسخه قابل چاپ

ملاصالح مازندراني از علماي بنام سده يازدهم است. شرح ملاصالح مازندراني بر الکافي، از بهترين شروح اين كتاب است و بر دو بخش اصول و روضه آن نگاشته شده است.
در اين مقاله، بر اساس شرح ملاصالح بر الکافي، روش او در شرح احاديث توصيف مي ‌گردد و سپس نقد روش ‌شناختي علامه شعراني درباره برخي از ديدگاه ‌هاي اين شارح بيان مي ‌گردد.
روش ملاصالح مازندراني در شرح احاديث الکافي عبارت است از: بررسي سند و شرح و تفسير متن. همچنين روش ايشان در شرح متن عبارت است از: واژه ‌شناسي و معناشناسي، استناد به آيات قرآن، استناد به ساير روايات و اثبات محتواي حديث.

 نسخه قابل چاپ

کليني در بخش «نوادر» - که تقريبا در انتهاي کتاب الصلاه خود در کتاب الکافي گنجانده است - اين حديث را نقل مي کند:
علي بن محمد رفعه قال: قيل لابي عبداله: لم صار الرجل ينحرف في الصلاه الى اليسار؟ فقال: لان للکعبه سته حدود اربعه منها عن يسارک و اثنان منها على يمينک، فمن اجل ذلک وقع التحريف الى اليسار.
نحوه بيان حديث مبهم است، اما آن را در پرتو حديث موازي ديگري که در مجاميع ديگر يافت شده است، بهتر مي توان درک کرد. با اين حال، مولف بحارالانوار بر آن است که سند اين دو حديث، سخت ضعيف است (الروايتان ضعيفتا الاسناد جدا). اين دو حديث، آشکارا، با دو آموزه موجود در فقه اماميه نخستين مرتبط هستند: اين که همه حرم مکه، براي کساني که بيرون از آن قرار دارند، قبله به شمار مي رود، و ديگر اين که مردم عراق هنگام نماز بايد اندکي به چپ متمايل شوند، عملي که به تياسر شناخته شده است. هر چند اينک تياسر متروک شده، اين مساله ميان عالمان، طي قرن ها بحث هايي برانگيخته است. در دوران صفوي، اين بحث، به صورت مشخص چرخش جالبي يافت. نخست، اظهار شد که تبيين به دست داده شده در اين حديث، در بهترين حالت، مناقشه انگيز است، و بعدها تبيين کاملا تازه اي از تياسر پيشنهاد شد. مهمترين جنبه اين تبيين تازه آن، بود که بر شاهدي باستان شناختي استوار بود.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ