مقالات كشاورزي، محور رشد و توسعه

بيمه فرآورده هاي کشاورزي از جمله برنامه هاي موثر مديريت ريسک است که مي تواند با افزايش درجه ريسک پذيري کشاورزان موجب جريان سرمايه گذاري آنها بسمت استفاده از فن آوري نوين و، درنتيجه، افزايش درآمد بهره برداران و کاهش نابرابري درآمدي آنها شود. لذا، در اين مطالعه کارايي نظام کنوني بيمه کشاورزي در کاهش ريسک گريزي و همچنين نابرابري درآمدي کشاورزان مورد ارزيابي قرار گرفت. عوامل موثر بر پذيرش بيمه محصولات کشاورزي و همچنين بر گرايش بهره برداران به مخاطره نيز بررسي شد.
داده هاي مورد نياز اين مطالعه از پرسشنامه هاي 170 بهره بردار گندمکار بيمه شده و بيمه نشده شهرستان فسا، که با استفاده از روش نمونه گيري تصادفي طبقه بندي شده انتخاب شده بودند، استخراج گرديد. روحيه کشاورزان در برخورد با مخاطرات و تاثير بيمه بر ايجاد برابري درآمدي در گروه هاي بيمه شده و بيمه نشده، به ترتيب، با استفاده از روش معادل قطعي محتمل برابر و تعيين «ضريب جيني» مشخص گرديد. افزون بر آن، تابع تقاضاي بيمه بهره برداران با استفاده از «روش گودوين» برآورد شد و عوامل موثر بر آن مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.
برآورد درجه ريسک گريزي بهره برداران عضو نمونه مورد مطالعه نشان داد که، بيمه بر نحوه نگرش کشاورزان به مخاطره تاثير گذاشته و موجب کاهش سطح ريسک گريزي آنها شده است. افزون بر آن، محاسبه و مقايسه ضرايب جيني نمايانگر تاثير مثبت بيمه محصولات کشاورزي بر کاهش نابرابري بهره برداران کشاورزي است. تخمين تابع تقاضا نشان داد که سطح زير کشت گندم، نسبت غرامت به حق بيمه، درجه ريسک گريزي، تحصيلات، تجربه، سن و مالکيت مزرعه بر تقاضاي بيمه داراي تاثير مثبت است. در نهايت، بررسي عوامل موثر بر گرايش بهره برداران به مخاطره در نمونه مورد مطالعه نشان داد که کار تمام وقت افراد خانوار، روش آبياري مورد استفاده، بيمه محصولات کشاورزي، اعتبارات و مالکيت زمين بر گرايش آنان به مخاطره تاثير مثبت دارد.

وقوع خطر در امور توليدي کشاورزي مساله تازه اي نيست. علاوه بر اين نهادهاي اعتباري روستايي و وام دهندگان يا بانک هاي کشاورزي و عمران روستايي همواره نگران بازپرداخت وام هاي خود مي باشند. بهره برداران کشاورزي سعي مي کنند با در پيش گرفتن استراتژي هايي همچون تنوع در کشت محصولات زراعي، انعقاد قرارداد، توليد محصولات داراي قيمت تضميني، کاشت توأم محصولات مکمل و همچنين رعايت اصل انعطاف پذيري در تهيه نهاده ها، خطرات فعاليت هاي کشاورزي را کاهش دهند و يا مهار کنند. يکي از مهمترين استراتژي هايي که مي تواند در اين امر موثر واقع شود، بيمه محصولات کشاورزي است. بيمه کشاورزي نوعي استراتژي است که به موجب آن محصولات کشاورزي در مقابل خطرات کشاورزي و بيماري هاي نباتي و حوادثي مانند آتش سوزي مورد تضمين قرار مي گيرند و خسارت مالي وارده به کشاورز بيمه گذار تا ميزان مورد تعهد بيمه گر جبران مي شود. از جمله فوايد بالقوه بيمه محصولات کشاورزي مي توان به مواردي از قبيل: افزايش درآمد کشاورزان، جلوگيري از مهاجرت هاي بي رويه روستاييان، افزايش پذيرش تکنولوژي پيشرفته، اشاعه روش هاي نوين زراعي و دامي، ايجاد امنيت اقتصادي براي توليد و سرمايه گذاري اشاره کرد. عوامل متعددي به عنوان موانع کارايي و شکوفايي صندوق بيمه محصولات کشاورزي در ايران به شمار مي آيند. بخشي از اين محدوديت ها به بنيان هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي مرتبط است و پاره اي ديگر نيز به صورت درون زا به ساختار بيمه محصولات کشاورزي وابسته است. حال با توجه به اينکه هر ساله حوادث طبيعي صدمات جانبي زيادي به بخش هاي مختلف اقتصادي و کشاورزي ما وارد مي سازد، وجود بيمه محصولات کشاورزي براي جبران خسارت هاي ناشي از بلاياي طبيعي ضروري است و بايد تبليغاتي همه جانبه و يکپارچه براي شناساندن بيمه محصولات و مزاياي آن به کشاورزان توسط کارگزاران صنعت بيمه صورت گيرد.

گونه V. epiphytum يکي از چندين تاکسون شبه-ورتيسيليوم است که تشخيص آن دشوار بوده و تا زماني که اطلاعات بيشتري به دست آيد در جنس «Verticillium» قرار داده شده است. بر اساس توالي ITS گونه V. epiphytum تا حدي به گونه هاي جنس Pochonia نزديک است. آزمون هاي ريخت شناسي، توانايي رشد در دماهاي مختلف (از 12 تا 36 °C درجه سانتي گراد با افزايش 3 درجه اي) و فيلوژني گونه V. epiphytum در تمام جدايه هاي در دسترس از ايران و ساير کشورهاي جهان بر اساس توالي ناحيه ITS ژنوم و ژنهاي TEF، β-tubulin و کالمودولين بررسي شدند که بر اساس مطالعات ريخت شناسي و مولکولي جدايه هاي مختلف گونه V. epiphytum را مي توان در سه گروه که احتمالا سه گونه مجزا هستند قرار داد.

امروزه آلودگي جيوه و نگراني حاصل از آن به مساله اي جهاني تبديل شده است. جيوه به سبب استفاده گسترده در صنايع مختلف، بطور چشمگيري به محيط هاي آبي و خشکي وارد شده است و خطر ناشي از آن زندگي حيات وحش را تهديد مي کند. در اين تحقيق آلودگي جيوه در گونه شنگ رودخانه (Lutra lutra) اندازه گيري شده است. سنجش آلودگي جيوه با استفاده از شاخص مو انجام شد. نمونه ها از موزه تاريخ طبيعي و حيات وحش استان زنجان به دست آمده بودند. غلظت جيوه کل با استفاده از دستگاه منحصر بفرد LECO AMA 254 Advanced Mercury Analyzer (USA)  بر طبق استاندارد ASTM شماره D-6722 اندازه گيري شد. متوسط غلظت جيوه در مو دامنه اي از 0.98 تا 9.9 ميکروگرم بر گرم داشت. نتايج نشان داد که جيوه در اين گونه قابل تشخيص است و روند آلودگي جيوه در اين گونه و زيستگاه هاي رو به افزايش است. در ضمن به دليل اين که شنگ رودخانه اي سطوح بالاي زنجيره غذايي را اشغال کرده است به نظر مي رسد آلودگي جيوه در آينده تهديدي جدي براي بقاي اين گونه است.

اهداف توسعه اي و صنعتي شدن در سال هاي اخير مسائل مختلف زيست محيطي از جمله آلودگي هوا و افزايش گازهاي گلخانه اي (Co) در اتمسفر، افزايش گرماي جهاني و ديگر بحران هاي زيست محيطي حاصل از آن را در پي داشته و توسعه پايدار منابع طبيعي و محيط زيست را با مشکل مواجه نموده است. خسارت ساليانه حاصل از اين آلودگي هوا در ايران 14420 ميليارد ريال, معادل 1.6 درصد از توليد ناخالص داخلي مي باشد. نتايج کنوانسيون تغييرات اقليمي نشان داد که از بين راهکارهاي ارائه شده براي کاهش گازهاي گلخانه اي, روش توسعه و گسترش پوشش درختي (از طريق مکانيسم ترسيب کربن) به عنوان بهترين روش شناخته شده و بيش از ساير روشها کاربرد دارد. جنگل کاري هاي انجام گرفته در شهرها توانايي جذب آلودگي هوا و حفظ انرژي را دارند. تحقيقات به عمل آمده نشان مي دهد که توان سالانه جنگلها و عرصه هاي جنگل کاري ايران از لحاظ ترسيب کربن, 180350000 تن بوده که ارزش اقتصادي آن بالغ بر 24627.76 ميليارد ريال مي باشد.

تالاب ها به عنوان بوم سازگان آبي، زيستگاه و ضامن بقاي گونه هاي گياهي و جانوري بي شماري از جمله پرندگان آبزي و کنار آبزي به شمار مي روند. هم چنين به دليل دارا بودن پتانسيل بالقوه اقتصادي، اجتماعي، علمي و .... منابع پرانرژي و پردرآمدي محسوب مي شوند.
از جمله اين تالاب ها تالاب فريدون کنار در استان مازندران مي باشد که هر سال زيستگاه زمستان گذراني هزاران پرنده مهاجر از عرض هاي شمالي و شرق اروپاست. اين تالاب در تابستان زمين کشاورزي و شالي کاري مي باشد و در زمستان به علت بارندگي زياد، آب از نهرها و رودخانه ها وارد اين منطقه شده و حالت غرقابي به خود مي گيرد، در نتيجه محل بسيار مناسبي براي زمستان گذراني پرندگان مهاجر مي باشد.
يکي از نگراني هاي عمده در طي سال هاي گذشته استفاده بيش از اندازه آفت کش ها به ويژه آفت کش هاي ارگانوکلره مي باشد، اين سموم چربي دوست هستند و مي توانند در سطوح بالاي زنجيره غذايي تجمع يابند در نتيجه اين ترکيبات بر روي محيط زيست، به ويژه پرندگان تالاب تاثير منفي خواهند داشت.
اگر چه همه مهره داران به سموم کلره حساس هستند اما پرندگان به طور ويژه اي اين حساسيت را نشان مي دهند. اين ترکيبات بر روي غدد درون ريز که موثر در زادآوري پرندگان مي باشد تاثير منفي داشته و باعث کاهش زادآوري، اختلال در رفتارهاي زادآوري و مراقبت هاي والديني در آنها مي شود.
در يک برنامه ريزي منطقي مديريت آفات، استفاده آگاهانه از کليه تاکتيک ها از جمله کنترل آفات به روش شيميايي، بيولوژيکي، فيزيکي و استفاده از واريته هاي مقاوم امري ضروري مي باشد و لازم است با تلفيق تاکتيک هاي مناسب، انبوهي جمعيت آفات را در چارچوب يک مبارزه تلفيقي در اکوسيستم ها کنترل کرد.

تالاب شادگان در منتهي اليه مسير رودخانه جراحي در ابتداي خليج فارس در جنوب غربي ايران واقع شده است. طرح هاي صنعتي پيرامون تالاب، موجب وارد شدن پساب کارخانه ها به تالاب مي شود که باعث تخريب تالاب و در نهايت آلوده شدن موجودات زنده به فلزات سنگين از جمله جيوه مي شوند. اجزاي اکولوژيک نظير پرندگان مي تواند انتخاب مناسبي براي پايش آلودگي هاي زيست محيطي از جمله جيوه باشد. هدف از اين مطالعه بررسي غلظت جيوه در بافت پر اگرت کوچک (Egretta garzetta) در تالاب شادگان مي باشد. ميانگين غلظت جيوه در پر اگرت ها در مطالعه حاضر 2.6129 mg/kg مي باشد که پايين تر از حد اثرگذار بر رفتار طبيعي اين پرنده مي باشد. بالا بودن ميانگين غلظت جيوه در پر اگرت هاي جمع آوري شده از تالاب شادگان در مقايسه با ساير نقاط بررسي شده نشان مي دهد که پايش آلودگي ها در محيط زيست تالاب شادگان امري ضروري و مهم مي باشد.

هدف اين مقاله، ارائه يک چهارچوب توصيفي و کارکردي از نقش فرآيند ارتباطاتي ترويج در توسعه پايدار و بويژه چالش هاي پيش روي آن در اين موضوع در قرن جديد مي باشد و سعي دارد با توجه به تحولات شگرف جهاني درفن آوري، اقتصاد، اجتماع، فرهنگ، سياست، و… جايگاه مناسب ترويج کشاورزي را در برخورد با اين چالش ها و نقش آن را در توسعه پايدار بيان کند.
بدين منظور يک مطالعه نسبتا وسيع و جامع از منابع فارسي و انگليسي اينترنتي با توجه به تجارب، ديدگاهها و مطالعات مولف در اين زمينه صورت گرفته است دراين نوشتار، پس از تعريف فرايند ارتباطات و روابط آن با فرآيندهاي تغيير اجتماعي و اشاعه و نشر نوآوريها، به شناسايي عناصر فرآيند نشر نوآوريها و شباهتهاي آن با مدل ارتباطات S-M-C-R-E، نمونه اي برتر فرآيند تصميم نوآوري ها; نقش و عملکرد کانالهاي گوناگون ارتباط فردي و جمعي در مراحل مختلف نشر نوآوريها; مبحث ارتباطات با توجه به مطالعه سيستم ها، دلايل برقراري ارتباط در ترويج کشاورزي و روستايي، نقش فرآيند ترويج با مسائل عمده جهان امروز، اصول ارتباطات در ترويج کشاورزي، عوامل بازدارنده در ارتباطات براي پذيرش ايده هاي نو در ترويج کشاورزي، نقش ارتباطات به عنوان اهرمي در ترويج کشاورزي، بررسي نتايج يک تحقيق درمورد رابطه بين آموزش کشاورزان و عملکرد اقتصادي آنان در چندين کشور توسعه يافته و توسعه نيافته، بررسي نقش آموزش ترويجي در توسعه کشاورزي در هندوستان، موقعيت و وظايف آموزش و ترويج کشاورزي به ويژه در اوايل قرن جديد، مفاهيم توسعه پايدار، کشاورزي پايدار، رابطه اي بين توسعه پايدار و ترويج کشاورزي، نقش و جايگاه توسعه پايدار در تعيين اهداف ترويج، نقش و عملکردهاي ترويج کشاورزي براي توسعه پايدار از نظر کارشناسان سازمان خوار و بار و کشاورزي ملل متحد (فائو) و بيان نتايج يک سمينار بين المللي در اين مورد به نام ((ادغام موضوع هاي توسعه پايدار و محيطي به سوي برنامه هاي آموزش و ترويج کشاورزي)) که به وسيله اين سازمان اجرا شد، مي پردازد. آنگاه به بيان نظرات دکتر ((کريس گارفورث)) درمورد «حمايت از کشاورزي پايدار از طريق ترويج در کشورهاي آسيايي» ميپردازد و به معرفي از راهبردهاي موفق و مورد تاکيد سازمان فائو براي ترويج کشاورزي در کشورهاي در حال توسعه در قرن جديد مي پردازد. (رهيافت راهبردي ترويج کشاورزي يا SEC).
در انتها با اشاره اي اجمالي به جايگاه گذشته و فعلي ترويج کشاورزي در ايران با توجه به موارد فوق الذکر پيشنهاداتي را براي نظام ترويج کشاورزي ايران در راستاي توسعه پايدار ارائه مي دهد.

منابع طبيعي به عنوان يکي از ذخاير و ثروت هاي هر ملتي، داراي ارزشي فوق العاده است. بهره برداري غيره اصولي از جنگل ها، چراي مفرط و بي رويه دام در مراتع، کشت و کار غير علمي در اراضي شيب دار و عواملي از اين دست، باعث افزايش شدت ميزان فرسايش خاک گرديده است. فرسايش خاک، زمينه را براي افزايش روانآب و گسترش تعداد سيلاب ها فراهم مي سازد که نتيجه اين کار، فشاري مضاعف به خاک و تشديد فرسايش بيش از پيش است. با اين اوصاف بهره برداران مجبور مي شوند به منظور رفع نيازهاي خود، ميزان بهره برداري را از منابع آب و خاک افزايش دهند. براي کنترل فرسايش و حفظ منابع آب، احياي حوزه هاي آبخيز و توسعه پايدار بايد بهره برداري ها به شيوه علمي انجام شوند و فعاليت هاي آبخيزداري گسترش يابند. بهترين شيوه و منطقي ترين راه کار براي حفظ آب و خاک (آبخيزداري)، مشارکت همه جانبه مردم در حفظ منابع طبيعي و بويژه آبخيزداري است. به دليل اين که بيشترين بهره برداري از آب و خاک توسط کشاورزان و دامداران انجام مي شود و اين اقشار به طور عمده در روستاها ساکن هستند، لازم است ضمن ترويج اصول علمي بهره برداري از آب و خاک (آبخيزداري)، با مشارکت مردم در فعاليت هاي آبخيزداري، عمراني، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و توسعه اي مقدمات رشد و توسعه ملي فراهم گردد. اين مقاله که به روش جستجوي کتابخانه اي و اينترنتي نوشته شده است، سعي در معرفي آبخيزداري و دلايل و ضرورت مشارکت هاي مردمي در اجراي اين طرح ها دارد.

با توجه به اهميت قارچ Penicilliumدر اين تحقيق سعي شد از منابع مختلف اين قارچ جمع آوري، جداسازي و کشت خالص تهيه نموده و با توجه به خصوصيات مورفلوژيکي و با استفاده از کليدهاي تشخيصي، مورد شناسايي قرار گيرد. بدين منظور گونه هاي مختلف اين قارچ از هوا، خاک، ميوه هاي مرکبات، انگور، ذرت، نان، گندم، جو، آرد، خامه، پنير، آبليمو، کيک، برنج، يونجه و مربا جداسازي و گونه هاي زير تشخيص داده شد:

P. aurantiogriseum ,P. brevicompactum ,P. chrysogenum ,P. citrinum ,P. crustosum ,P. digitatum ,P. expansum ,P. funiculusom ,P. italicum ,P. oxalicum ,P. pinophilum ,P. purpurogenum ,P. solitum ,P. variable ,P. viridicatum.

شپشک ستاره اي انجيرآفتي Ceroplastes rusci (L.) (Hemiptera, Coccidae)  پلي فاژ بوده که تاکنون فعاليت آن در بسياري از مناطق دنيا گزارش شده است. شپشک مذکور در سالهاي اخير روي درختان انجير خوراکي Ficus carica L در منطقه استهبان طغيان نموده و به عنوان آفت مهمي مطرح شده است. در بررسي هايي که طي سال 1386 در اين منطقه انجام گرفت، فعاليت مجموعه دشمنان طبيعي زير روي اين شپشک مشاهده شد:

Parasitoids:
Hymenoptera, Eulophidae:
1-Aprostocetus toddaliae (Risbec, 1958)
Predators:
Diptera, Phoridae:
2-Megaselia scalaris (Loew, 1866)*
Coleoptera, Cybocephalidae:
3-Cybocephalus near politus Gyllenhal 1813*
Coleoptera, Coccinellidae:
4-Hyperaspis polita Weise, 1885*
5-Menochilus sexmaculatus (Fabricius, 1782)*

در اين بررسي گونه هاي M. scalaris و C. near politus براي اولين بار از ايران گزراش شده و گونه هاي ستاره دار براي اولين بار از روي اين آفت معرفي مي شوند.

با توجه به سومين دور انتخابات شورا بر آن شديم تا به طور اجمال نقش شوراهاي اسلامي روستايي را در مديريت و توسعه بررسي کنيم. لازم به ذکر است اگر چه توسعه مفهوم بسيار گسترده دارد و از ديدگاه هاي مختلف قابل بحث مي باشد ولي در اين بحث مفهوم توسعه بيشتر به افزايش خدمات عمراني- اقتصادي- فرهنگي و امنيتي بر مي گردد که در حقيق به عنوان مراحل اوليه توسعه در نظر گرفته شده است.
با نگاهي مختصر به آمارهاي رسمي ديده مي شود که جمعيت روستايي در طي 50 سال گذشته (1335- 1385) روند نزولي داشته، يعني از 67.6 درصد جمعيت کشور در سال 1335 به حدود 31.5 درصد جمعيت در سال 1385 رسيده است. آن هم جمعيتي فعال که در کليه تحولات اقتصادي- سياسي و اجتماعي کشور تاثير مي گذارد، زيرا روستا داراي مشخصات جغرافياي- تاريخي- فرهنگي- اجتماعي- اقتصادي- جمعيتي و سياسي خاص خود مي باشد و لذا لازم است که مختصري درباره تاريخچه سياسي و توسعه اي و مديريت آن بحث شود.
الف- تاريخچه سياسي
شناخت ده يا روستا به عنوان يک واحد سيستم حکومتي، به آغاز مشروطيت و قانون تشکيل ايالات و ولايات بر مي گردد که کدخدايان که نمايند مالک و برگزيده آنان بودند اداره ده را بر عهده گرفته و در پاره اي از امور با ماموران دولتي همکاري داشتند. ولي آغاز مشارکت روستائيان در امور روستاها به سال 1342 و تشکيل انجمن ده بر مي گردد که اين انجمن ها اداره امور دهات را بر عهده گرفتند.

کشور ايران با محدوديت هاي عمده زيست محيطي در ارتباط با توسعه فعاليت هاي عمده بشري روبرو است به گونه اي که کارشناسان اکولوژي طبيعي ايران، ميزان تخريب سطح جنگل ها و مراتع کشور را 360 متر مربع بر ثانيه بر آورد مي کنند. ميزان فرسايش سالانه خاک بيش از 2 ميليارد تن و ميانگين آن 33 تن خاک در هکتار است. سالانه يک ميليون هکتار به وسعت بيابان هاي ايران افزوده مي شود. از ديگر سو وقوع اين رخدادها در کشوري است که 52 درصد از مساحت آن کمتر از 200 ميليمتر در سال بارندگي دارد و 70 درصد وسعت آن فاقد رودخانه دايمي است. در اين ميان توسعه روستاها به علاوه زيربناهاي مورد نياز بشري که شامل راههاي ارتباطي، منابع تامين آب، گاز و انرژي است، به عنوان اصلي ترين فاکتورها در فرآيند تخريب محيط زيست قلمداد مي شوند.
در اين مقاله ابتدا اثرات مخرب ناشي از توسعه روستايي و زيربناهاي مورد نياز آن در استان فارس مانند تخريب اراضي کشاورزي استان، فرسايش شديد خاک، بيابانزايي، کاهش منابع آب به علت حفر چاههاي عميق و تخريب مراتع و جنگل ها و تاثير هر کدام بر مولفه هاي اصلي محيط زيست يعني آب، خاک و هوا آورده شده، سپس به بحث و بررسي اين روابط پرداخته و در نهايت با استفاده از آمار و اطلاعات موجود، ميزان تخريب محيط زيست ناشي از اين عوامل برآورد و راه حلهايي براي کاهش اين اثرات مخرب ارائه گرديده است.

شواهد موجود نشان مي دهد که نظم طبيعي اکوسيستم ها بر اثر تداخلات متعدد به هم خورده و کاهش تنوع زيستي در برخي از اين اکوسيستم ها منجر به کاهش ظرفيت هاي زيست محيطي شده است. لذا مطالعه موضوع تنوع براي ارزيابي چگونگي کارکرد اکوسيستم ها و با توجه به نقشي که در سيستم ايفا مي نمايد از اهميت قابل توجهي برخوردار است. تنوع زياد در يک منطقه به معناي زنجيره تغذيه دراز و فراواني انواع همزيستي مي باشد که به واسطه آن نوسان هاي جامعه کم شده و بر ثبات آن ها افزوده مي گردد. اين ويژگي در اکوسيستم هاي طبيعي در اشکوب هاي مختلف نسبت به اکوسيستم هاي مصنوعي به طور بارز مشاهده مي گردد. بررسي تنوع زيستي در جنگل ها به عنوان يکي از شاخص هاي مهم در تعيين وضعيت اين اکوسيستم ها از اهميت بالايي برخوردار است، به طوري که بر اساس عقيده بسياري از محققين تنوع گياهي بالا معادل با استواري و پايداري سيستم هاي اکولوژيک در نظر گرفته شده است.

امروزه خاک به عنوان بستر حيات در معرض تخريب بسياري قرار گرفته است. اين تخريب در کشور ما که در ناحيه خشک و نيمه خشک دنيا قرار گرفته است. به علت شرايط منطقه اي هم حادتر و هم حائز اهميت تر است. 75 درصد هدررفت خاک در جهان بر اثر فرسايش آبي، 83 درصد بر اثر فرسايش بادي، 90 درصد تخريب شيميائي و 60 درصد تخريب فيزيکي بوده که بيشترين تخريب خاک در کشورهاي در حال توسعه مي باشد. آلودگي خاک ناشي از دفن زائدات شهري - صنعتي، شور شدن خاک بر اثر مصرف نامعقول کودها، شخم هاي نامناسب زراعي، از دست رفتن جنگل ها و پوشش هاي گياهي، نامناسب بودن سيستم هاي آبياري و به طور کلي فعاليت هاي نادرست انسان از عوامل عمده تخريب خاک به شمار مي روند. ايران يکي از هفت کشور آسيائي است که بيشترين ميزان هدررفت خاک را دارد. 20 درصد کاهش قابليت توليد محصول نيز يکي ديگر از پيامدهاي اتلاف منابع خاک در کشور به شمار مي آيد. به منظور مديريت پايدار منابع خاک و جلوگيري از اتلاف آن دو استراتژي عمده وجود دارد: 1- توجه به احيا خاک ها و اکوسيستم هاي تخريب شده، 2- بکارگيري تکنولوژي هاي نوين کشاورزي و بهسازي آن در راستاي توسعه پايدار. در اين مقاله به منظور دستيابي به مديريت پايدار منابع خاک که بستر و زمينه ساز توسعه پايدار کشور است، راهکارهاي عملي: احيا و توسعه بيولوژيک، اجراي طرح هاي آبخيزداري و آبخوانداري، احياي خاک هاي شور، فاقد مواد مغذي و آلوده، توسعه روش ها و سيستم هاي مناسب شخم مثل شخم حفاظتي، بکار گيري مالچ ها و ديگر بقاياي گياهي، استفاده از روش هاي نوين آبياري با در نظر گرفتن شرايط منطقه و توجه هر چه بيشتر به مردم به عنوان يکي از ارکان اصلي طرح هاي جامع مديريت منابع خاک ارائه گرديد.