مقالات روانشناسی

پژوهش حاضر به منظور ارزيابي مدل مفهومي مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر و ارايه يک مدل جامع براي پيش بيني و تبيين رفتار مصرف مواد طراحي شده بود. نمونه پژوهش حاضر شامل 480 نوجوانان سال اول متوسطه بودند که با روش نمونه گيري خوشه اي چند مرحله اي- تصادفي انتخاب شده بودند. داده هاي پژوهش با استفاده از پرسشنامه عوامل خطرساز و حفاظت کننده مصرف مواد و پرسشنامه بررسي وضعيت مصرف مواد گردآوري شدند. از روش تحليل عاملي تاييدي (CFA) و مدل معادلات ساختاري (SEM) بر پايه نرم افزار ليزرل براي ارزيابي مدل ساختاري استفاده شد. بر اساس نتايج مدل معادلات ساختاري عوامل اجتماعي/ بوم شناختي نظير پيوند با مدرسه و خانواده و بي نظمي اجتماعي قوي ترين پيش بيني کننده مصرف الکل، سيگار و ساير مواد در نوجوانان هستند که به طور مستقيم و غيرمستقيم از طريق توانمندي هاي فردي و اجتماعي مصرف مواد را پيش بيني مي کنند. همچنين نتيجه پژوهش حاضر نشان داد که خود پنداره که تحت تاثير پيوند عاطفي نوجوانان با خانواده و مدرسه است، به طور مستقيم با مصرف مواد رابطه ندارد، بلکه به طور غير مستقيم از طريق مهارتهاي خود- کنترلي و توانمندي هاي اجتماعي بر مصرف مواد تاثير مي گذارد. مدل ارزيابي شده از شاخص هاي برازندگي خوبي برخوردار است و گام مهمي در جهت درک عوامل رواني- اجتماعي مرتبط با مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر و روش هاي پيشگيري از اين پديده است.

هدف پژوهش حاضر بررسي کارآيي و اثربخشي شناخت درماني مبتني بر هشياري فراگير (MBCT) در درمان و جلوگيري از عود و بازگشت اختلال افسرده خويي است. بدين منظور دو آزمودني (هردو زن) به شيوه نمونه گيري هدفمند انتخاب شده و تحت درمان قرار گرفتند. در مطالعه حاضر از طرح تجربي تک موردي و از نوع خط پايه چندگانه استفاده شد. آزمودنيها در مرحله پيش از درمان (خط پايه) و جلسه آخر درمان (جلسه هشتم)، مقياس افسردگي، اضطراب، استرس (DASS)، پرسشنامه افکار خودآيند (ATQ)، پرسشنامه کنترل افکار (TCQ)، مقياس نگرشهاي ناکارآمد (DAS) و آزمون عزت نفس (SEI) را تکميل کردند. علاوه بر اين، پرسشنامه افسردگي بک (BDI) در جلسات اول، چهارم و هشتم درمان نيز به آزمودني ها داده شد. در مرحله پيگيري نيز هر ماه (به مدت 10 ماه)، پرسشنامه افسردگي بک (BDI) توسط آزمودني ها تکميل شد. نتايج اين پژوهش نشان داد که شناخت درماني مبتني بر هشياري فراگير (MBCT) در درمان و جلوگيري از عود و بازگشت افسرده خويي موثر بوده است.

پژوهش هاي بسياري از وجود ارتباط ميان شخصيت، عوامل هيجاني و بيماري آسم، حمايت کرده اند. در پژوهش حاضر ارتباط تيپ شخصيتي A، هيجانات منفي، مثبت و نقش عامل جنسيت با بيماري آسم مورد بررسي قرار گرفته است. براي اين منظور 40 نفر از بيماران آسمي (20 نفر زن و 20 نفر مرد) و 40 نفر افراد سالم (20 زن و 20 مرد) که از لحاظ ويژگيهاي جمعيت شناختي با نمونه بيماران همتا شدند، انتخاب شدند. سپس پرسشنامه تيپ شخصيتي BRS)A)، مقياس هيجان مثبت و منفي (PANAS) بر روي نمونه هاي مورد مطالعه اجرا شد. بررسي نتايج نشان داد که بيماران آسمي از نظر تيپ شخصيتي تفاوت معناداري با گروه سالم دارند گروه بيمار در مقايسه با گروه سالم بيشتر در تيپ شخصيتي A جاي گرفتند. از نظر سطوح هيجان هاي منفي، هيجانهاي مثبت تجربه شده نيز تفاوت معناداري ميان گروه بيمار و گروه سالم مشاهده شد. به اين صورت که بيماران آسمي در مقايسه با افراد سالم، هيجانهاي منفي بيشتر و هيجان هاي مثبت کمتري را تجربه مي کنند. در پژوهش حاضر نقش عامل جنسيت نيز در ارتباط با هيجانات مثبت و منفي و بروز بيماري آسم مورد بررسي قرار گرفت. نتايج بدست آمده نشان داد که ميان هيجان هاي منفي و بروز آسم در مردان ارتباط مثبت و معني داري وجود دارد.

هدف اين مطالعه مقايسه نگرش ديني دانشجويان پسر مستعد و غيرمستعد سوء مصرف مواد بوده است. بدين منظور نمونه اي متشکل از 386 دانشجوي پسر دوره کارشناسي دانشگاه تهران به روش نمونه گيري تصادفي طبقه اي انتخاب گرديد. ابزارهاي مورد استفاده شامل مقياس نگرش ديني (خداياري فرد و همکاران، 1385)، مقياس تجديد نظر شده مي بارگي مک اندرو، (MAC-R) و مقياس پذيرش اعتياد، (AAS) است. نتايج آزمون t نشان داد که گروه غيرمستعد سوء مصرف مواد از نگرش ديني بيشتري برخوردار هستند. همچنين نتايج تحليل واريانس چند متغيره (MANOVA) نشان داده است که ميانگين گروه غير مستعد سوء مصرف مواد در سه مولفه شناخت ديني، باور ديني و التزام به وظايف ديني بيشتر از گروه مستعد سوء مصرف مواد است اما در مولفه گرايش و عواطف ديني بين دو گروه مستعد و غير مستعد سوء مصرف مواد تفاوت معني داري مشاهده نگرديد. بر اساس يافته هاي اين پژوهش با تقويت باورهاي ديني در نوجوانان و جوانان کشور مي توان از سوء مصرف مواد در آن ها پيشگيري نمود. همسويي و عدم همسويي يافته ها در پايان مورد بحث قرار گرفته است.

استفاده از درمان کايروپراکتيک يا تطبيق و تنظيم ستون فقرات يکي از درمان هاي متداول براي اين نوع کمردردها و گردن دردها است. با اين حال تحقيقات نشان داده اند که پس از قطع درمان و طي يک دوره کوتاه، مجددا نشانگان بيماري در بيماران مبتلا به اين دردهاي عضلاني استخواني عود مي کند. لذا اخيرا توجه متخصصان حوزه سلامت روان معطوف به روان درماني اين بيماران با استفاده از فنون رفتاري، شناختي، شناختي - رفتاري و روان تحليل گري شده است. بر اين اساس هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي اثر بخشي خانواده درماني شناختي - رفتاري همراه با کايروپراکتيک در درمان بيماران مبتلا به دردهاي عضلاني استخواني (کمردرد، گردن درد) است. بدين منظور با استفاده از يک طرح تک آزمودني از نوع طرح AB، 5 نفر از افراد مبتلا به دردهاي عضلاني استخواني که به يک مرکز خصوصي درمان کايروپراکتيک رجوع کرده بودند انتخاب و با استفاده از روش خانواده درماني مبتني بر فنون شناختي رفتاري همراه با کايروپراکتيک مورد مطالعه و درمان قرار گرفتند.
نتايج نشان دهنده تاثير و کارايي زياد اين شيوه درمان ترکيبي است. از جمله دلايل احتمالي کارايي اين شيوه درماني، تنظيم ستون فقرات بيماران مبتلا به کمردرد و گردن درد و شناخت همزمان علل روان شناختي زير بنايي اين دردها و برطرف کردن اين علل از طريق روان درمانگري شناختي - رفتاري است. هم سويي و ناهم سويي يافته ها در پايان مورد بحث قرار گرفته و پيشنهاد هايي نيز ارايه شده است.

هدف اين پژوهش، بررسي نقش سبکهاي هويت از طريق تعهد هويت و بهزيستي روانشناختي و همچنين نقش تعهد هويت و بهزيستي روانشناختي بر عملکرد تحصيلي است. در نمونه اي متشکل از 340 دانشجو (145 پسر و 195 دختر)- که با استفاده از روش نمونه گيري چند مرحله اي انتخاب شدند- سياهه سبک هاي هويت (وايت، ومپلر و وين، 1998) و مقياس هاي بهزيستي روانشناختي (ريف، 1989) اجرا شد. با استفاده از تحليل مسير، نتايج نشان داد که اثر غير مستقيم و اثر کل متغيرهاي برونزاي پژوهش (سبک هاي هويت) از طريق تعهد هويت و بهزيستي روانشناختي بر عملکرد تحصيلي در تمام الگو ها معنادار است. اثر مستقيم تعهد هويت بر عملکرد تحصيلي مثبت و معنادار و اثر غير مستقيم آن نيز فقط از طريق خرده مقياس هاي رشد فردي، روابط مثبت با ديگران، هدف در زندگي و پذيرش خود بر عملکرد تحصيلي معنادار بدست آمد. اثر مستقيم بهزيستي روانشناختي بر عملکرد تحصيلي به جز براي مقياس استقلال نيز معنادار بدست آمد. در مجموع، نتايج پژوهش حاضر نشان مي دهد که سبک هاي هويت از طريق پيش بيني تعهد هويت و بهزيستي روانشناختي دانشجويان، عملکرد تحصيلي آنان را تبيين مي نمايد.

هدف از اين مطالعه، بررسي رابطه همبستگي خانوادگي و استقلال عاطفي بر ميزان مشکلات عاطفي در نوجوانان است. گروه نمونه اين مطالعه شامل 1592 دانش آموز دختر و پسر مقطع دبيرستان در شهر شيراز است که به شيوه خوشه اي تصادفي انتخاب شده اند. ميانگين سني گروه نمونه برابر با 15.75 بود. ابزارهاي مورد استفاده در اين پژوهش شامل سه مقياس انسجام خانواده، استقلال عاطفي و مقياس افسردگي، اضطراب و استرس بود. در اين تحليل رابطه متغير هاي همبستگي خانوادگي و استقلال عاطفي بر مشکلات عاطفي در قالب يک مدل علي، مورد بررسي قرار گرفت. نتايج اين مطالعه نشان داد که جنسيت، همبستگي عاطفي و بعد فرديت، در استقلال عاطفي از موثرترين متغير هاي مربوط به ميزان مشکلات عاطفي به حساب مي آيند. اين مطالعه، همچنين نشان داد که جنسيت، عاملي موثر بر ميزان بروز مشکلات عاطفي مي باشد. در مجموع، نتايج اين تحليل نشان داد که مدل مورد آزمون 18.5 درصد واريانس متغير مشکلات عاطفي را تبيين مي نمايد. همچنين شاخص GFI نيز حاکي از تطابق مدل با داده هاي تجربي بود.

هدف پژوهش حاضر بررسي ارتباط سبک هاي دلبستگي با توانايي هاي هيجاني و پيش بيني اين توانايي ها به وسيله سبکهاي دلبستگي است. نمونه مورد مطالعه 108 نفر دانشجوي دختر (65 نفر) و پسر (43 نفر) دانشگاه تربيت معلم تهران بودند؛ که با استفاده از نمونه گيري تصادفي انتخاب شدند. ابزارهاي پژوهش را مقياس سبک هاي دلبستگي بزرگسالان (AAS) و مقياس رگه فراخلقي (TMMS) تشکيل مي دادند. نتايج تحقيق نشان داد دلبستگي ايمن با تمايز و بازسازي يا مديريت هيجاني رابطه مستقيم و سبکهاي دلبستگي ناايمن - اجتنابي و دوسوگرا با هر دو مولفه تمايز و بازسازي هيجاني رابطه معکوس دارد. سبکهاي دلبستگي توانايي هاي هيجاني را پيش بيني مي کند.

هدف از اين مطالعه بررسي رابطه و عوامل پيش بيني کننده سلامت روانشناختي نوجوانان از طريق نوع سبک هاي تربيتي و همچنين وضعيت اقتصادي اجتماعي والدين آنان بوده است. 1396 دانش آموز دختر و پسر 15-18 ساله شهر تهران، از طريق تقسيم بندي مناطق مختلف تهران، مقياس سلامت روانشناختي (دينر، 1992) و مقياس وضعيت اقتصادي اجتماعي محقق ساخته را کامل کردند و پس از آن، مادران اين دانش آموزان پرسشنامه سبک هاي تربيتي والديني (بوراي، 1991) را تکميل کردند.
نتايج نشان داد که پايين ترين شاخص سلامت روانشناختي در مناطق جنوب شهر و بالاترين شاخص آن در مناطق شمال شهر است. از بين سبکهاي والديني نيز، سبک اقتدار منطقي و سبک استبدادي از توان پيش بيني معنادار سلامت روانشناختي نوجوانان برخوردار بودند. در پايان، نتايج مورد بحث و نتيجه گيري قرار گرفتند.