معرفی کامل رشته های دانشگاهی علوم تجربی
ديباچه:
رشته گفتار درماني يکي از زير مجموعههاي علوم توانبخشي است و هدف آن ياري رساندن به افرادي است که دچار اختلالات گفتاري و زباني هستند که اين کمک شامل موارد زير ميشود:
کمک به افرادي که اختلالات تلفظي دارند، بيماراني که اختلال در صوت دارند، بيماراني که دچار آسيبهاي مغزي شدهاند ( قدرت سخن گفتن نداشته يا بيربط سخن ميگويند)، ياري کردن ناشنوايان براي برقراري ارتباط کلامي، کمک به طيف گستردهاي از عقبماندگان ذهني براي برقراري ارتباط کلامي، توصيه و مشاوره به افراد جامعه.اين دسته از متخصصان در وهله اول آسيبهايي را که توسط عامل ژنتيکي يا اکتسابي به گفتار و زبان وارد شده تشخيص ميدهند و در وهله دوم به ارزيابي ميزان آسيبديدگي و علت آن ميپردازند و سپس مرحله درمان را شروع ميکنند.براي مثال امکان دارد که به علت سکته مغزي، تصادف يا اصابت ترکش، اختلالي در حوزه زبان فرد ايجاد شود که اين اختلال ميتواند به صورت بيربط صحبت کردن يا ناتواني در سخن گفتن بروز کند. يا اينکه امکان دارد مشکل در حوزه گفتار باشد؛ يعني در توليد گفتار و يا رواني گفتار اختلالي به وجود بيايد. براي مثال کودکي که صداي "ر" را "ل" تلفظ ميکند داراي اختلال در توليد گفتار است و همچنين فردي که در طول يک دقيقه به جاي 4 جمله (به طور متوسط) يک جمله را گفته و يا برعکس 10 جمله را بيان ميکند، دچار اختلال در رواني گفتار است و بالاخره امکان دارد تارهاي صوتي به دلايل مختلف آسيب ببينند که موجب خراب شدن کيفيت صوت ميشود. در تمام موارد فوق يک گفتار درمان سعي ميکند که به شيوههاي غيرپزشکي و بدون استفاده از دارو، آسيب ايجاد شده را درمان کند اما طول درمان و نحوه درمان متفاوت خواهد بود؛ يعني آسيبهاي حوزه زبان چون به سيستم عصب مرکزي در مغز برميگردد، طولانيتر و دشوارتر است اما درمان اختلاف حوزه گفتار آسانتر و سريعتر ميباشد.
تواناييهاي لازم :
صبور بودن مهمترين ويژگي لازم براي يک گفتار درمانگر است. چرا که بعضي از بيماران به کندي پيشرفت ميکنند. همچنين متخصص اين رشته بايد انعطافپذير باشد. براي اين که در اين کار تنوع مراجعهکنندگان بسيار زياد است؛ يعني مراجعين ميتوانند يک بچه 2 ساله تا يک فرد 90 ساله باشند که بدون شک هريک روحيات و ويژگيهاي خاص خود را دارند. دانشجوي موفق اين رشته کسي است که به زبان انگليسي و دانش کامپيوتر مسلط باشد. همينطور بهتر است با لهجههاي مختلف آشنايي داشته باشد چون ممکن است ناشنوايي به او مراجعه کند که در يک محيط تُرک يا کُرد زبان زندگي کرده است.
موقعيت شغلي در ايران :
يک گفتار درمانگر ميتواند به قاريان قرآن، مداحان، خوانندهها، گويندگان صدا و سيما، دوبلورها و در کل افرادي که از صوت خود به صورت حرفهاي استفاده ميکنند، آموزش دهد که چگونه سخن بگويند يا از صوت خود استفاده کنند تا مشکلي برايشان به وجود نيايد. اين رشته براي جوانان کنجکاو که به دنبال کشف ناشناختهها ميباشند و ميخواهند در زمينه تحصيليشان حرف اول را بزنند، رشته بکري است و زمينههاي ناشناخته زيادي دارد. يک گفتار درمانگر ميتواند در درمانگاهها و مراکز بهداشت، مراکز ويژه توانبخشي و مراکز آموزش و پرورش استثنايي فعاليت بکند چون قسمت عمده کار در ارتباط با ناشنواها و کمشنواها است.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه و اصلي:
فيزيک صوت، آناتومي و فيزيولوژي عمومي، آناتومي و فيزيولوژي مکانيزم گفتار، آناتومي و فيزيولوژي اعصاب و رابطه با گفتار، روانشناسي کودک و نوجوان، روانپزشکي کودک و نوجوان، روانشناسي يادگيري، رشد رواني حرکتي، عقبماندگي ذهني، بازي درماني، سنجش شنوايي، مباني شنوايي سنجي، زبان تخصصي، کمکهاي اوليه، زبانشناسي، آواشناسي، روانشناسي زبان، اصول و متون مشاوره، اصطلاحات پزشکي، روش تحقيق، ژنتيک پزشکي، بافتشناسي و آسيبشناسي، بيماريهاي گوش و حلق و بيني ، کاربرد جراحي در گفتار درماني، بيماريهاي اعصاب در رابطه با گفتار، ارتودنسي در رابطه با گفتار، اصول توانبخشي.
دروس تخصصي :
مباني گفتار درماني، رشد طبيعي گفتار و زبان، بيماريشناسي تأخير رشد گفتار و زبان، بيماريشناسي اختلال در توليد گفتار، مديريت در گفتار درماني، بيماريشناسي اختلال در صوت، بيماريشناسي اختلال در تشديد، بيماريشناسي اختلال در خواندن، ارزيابي و تشخيص افتراقي در بيماريشناسي گفتار و زبان، پروژه و پژوهش، کارآموزي باليني
ديباچه: "تولد" بزرگترين، با شکوهترين و بحرانيترين لحظه زندگي و قديميترين تجربه بشري است و در ميان مشاغل نيز مامايي (در شکل سنتي آن) يکي از قديميترين مشاغل است. البته نبايد تصور کرد که آنچه امروزه به نام حرفه و دانش مامايي معروف است، ادامه و دنباله همان مامايي سنتي است بلکه امروزه مامايي دانشي است که بر مشاهده، آموزش، پيشگيري، تحقيق، تشخيص و درمان استوار شده است. در واقع اين رشته يکي از زير مجموعههاي علوم پزشکي است که نقشهاي بسيار گستردهاي اعم از نقش مشاورهاي، آموزشي، مراقبتي، حمايتي، درمانگري و تحقيقاتي دارد. البته تمامي اين نقشها در ارتباط با مادر و کودک مفهوم پيدا ميکند؛ يعني ماما به مشاوره قبل، بعد و هنگام ازدواج، آموزش و نحوه تنظيم خانواده، مراقبت در دوران بارداري، زايمان طبيعي و مراقبت بهداشتي مادر و کودک و آموزش به دختران در زمينه بهداشت دوران بلوغ و بعد از آن ميپردازد.
تواناييهاي لازم :
رشته مامايي عشق و علاقه و صبر و حوصله بسيار بالايي ميخواهد چون يک خانم در حال زايمان شرايط بسيار حساسي دارد و بسياري از حرفها يا حرکاتش در اختيار خودش نيست و يک ماما بايد در حد امکان با صبر و حوصله بسيار به او آرامش و قوت قلب بدهد و توجه داشته باشد که مسؤوليت جان دو نفر؛ يعني مادر و جنين او را برعهده دارد. همچنين يک ماما بايد بسيار باهوش و نکتهسنج باشد و از مقابل مسائل هرچند که کوچک باشند به سادگي نگذرد. زيرا خيلي از مسائل يا علائم کوچکي که در هنگام بارداري يا زايمان ظاهر ميشوند، در صورت عدم توجه ميتوانند خطرات جاني براي نوزاد يا مادر به دنبال داشته باشند.دانشجوي مامايي بايد از نظر جسمي و روحي سلامت کامل داشته و از روابط اجتماعي خوبي برخوردار باشد، چون مشاوره و آموزش بخش مهمي از کار يک ماما است.
موقعيت شغلي در ايران :
از مراکزي که يک ماما ميتواند در آنها مشغول به کار شود، ميتوان به بيمارستانها، زايشگاهها، درمانگاهها و مراکز بهداشتي اشاره کرد. همچنين ماما طبق قوانين حاضر در صورت داشتن مدرک کارشناسي ميتواند مطب داير کرده و در آن به ارائه خدمات بهداشتي و درماني بپردازد.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
سلولشناسي و بافتشناسي، بيوشيمي، تشريح، فيزيولوژي، ايمني شناسي، ميکروبشناسي و انگلشناسي.
دروس اصلي :
آسيبشناسي اختصاصي و عمومي، اصول خدمات بهداشتي جامعه و آموزش بهداشت، داروشناسي، اصول و فنون پرستاري و مامايي و روش اطاق عمل و زايمان، آمار حياتي و روش تحقيق، روانشناسي، اصول اپيدميولوژي و مبارزه با بيماريها، زبان تخصصي.
دروس تخصصي :
اصول تغذيه مادر و کودک، تاريخ، اخلاق و مقررات پزشکي، جنينشناسي، مقررات پزشکي قانوني، ژنتيک، بارداري و زايمان، کاراموزي بارداري و زايمان، آزمايشهاي کاربردي در مامايي، نوزادان، کارآموزي نوزادان، بيماريهاي کودکان، نشانهشناسي و معاينات فيزيکي، فيزيوپاتولوژي بيماريهاي داخلي جراحي و عفوني، کارآموزي بيماريهاي داخلي و جراحي، بهداشت مادر و کودک و خانواده، کارآموزي بهداشت مادر و کودک و خانواده، تغذيه درماني مادر و کودک، روانپزشکي در مامايي، راديولوژي، سونوگرافي و الکتروفيزيولوژي در مامايي و زنان، اصول مديريت و کاربردهاي آن در مامايي، بيحسي و بيهوشي و احيا در مامايي، بيماريهاي زنان و ناباروري، اختلال عمل جنسي و آموزش مشاوره آن، کارآموزي بيماريهاي زنان، پاياننامه.
ديباچه: در دنيا 120 ميليون نفر و در ايران بيش از يک ميليون نفر به تنبلي چشم مبتلا هستند. اين بيماري در صورتي که قبل از 5 سالگي تشخيص داده شده و درمان شود، کاملاً بهبود مييابد اما عدم تشخيص و درمان به موقع آن، ميتواند منجر به ضعف شديد يک يا هر دو چشم و حتي نابينايي گردد. از همين رو سازمان بهزيستي کشور به ياري مهد کودکهاي سراسر کشور از سال 78 طرح پيشگيري از تنبلي چشم را به اجرا در آورده است.وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي با اطلاع از آمار گسترده تعداد افراد مبتلا به بيماري تنبلي چشم، طرح پيشگيري از اين بيماري را ارائه داد. به عبارت ديگر پايه هر طرح، تحقيق و پژوهش پزشکي؛ اطلاعات و آمار بهداشتي ـ درماني است. به همين دليل امروزه در کشورهاي پيشرفته و در حال رشد دنيا براي جمعآوري علمي دادههاي بهداشتي ـ درماني، پردازش يا پروردن اين دادهها و سازماندهي، توزيع و حفاظت از آنها، رشته مديريت اطلاعات بهداشتي ـ درماني مطرح شده است. رشتهاي که فارغالتحصيلان آن به عنوان بازوهايي توانمند، نابترين اطلاعات را در اختيار سياستگذاران و برنامهريزان نظام بهداشتي ـ درماني يک کشور قرار ميدهند.اين رشته در دانشگاهها و مرکز آموزش عالي کشور ما به نام رشته مدارک پزشکي در مقطع کارداني دانشجو ميپذيرد و فارغالتحصيلان آن ميتوانند به طور ناپيوسته تا مقطع دکترا نيز ادامه تحصيل دهند.رشته مدارک پزشکي رشتهاي علمي ـ اطلاعاتي است و قلمرو بحث آن اطلاعات بهداشتي ـ درماني ميباشد و متخصصان آن نيز مديران اطلاعات بهداشتي ـ درماني کشور هستند؛ يعني يک دانشجوي مدارک پزشکي با مطالعه دروسي مانند طبقهبندي يا کُدگذاري بينالمللي بيماريها، بايگاني مدارک پزشکي، کليات پزشکي، آشنايي با اصطلاحات پزشکي، آمار و کامپيوتر، خود را آماده ميکند تا اطلاعات بهداشتي ـ درماني را به خوبي تجزيه و تحليل کرده و سپس براي برنامهريزيهاي نظام بهداشتي ـ درماني در اختيار مدير يک بيمارستان يا مديران کلان کشور قرار دهد.
تواناييهاي لازم :
آمار به ويژه آمار حياتي در رشته مدارک پزشکي از اهميت بسياري برخوردار است. به همين دليل دانشجوي مدارک پزشکي بايد در درس رياضي و آمار قوي بوده و همچنين به زبان انگليسي مسلط باشد.در ضمن دانشجو بايد به زيستشناسي علاقهمند باشد چون در نهايت پروندههاي بيماران را که در آنها اطلاعات مربوط به نوع بيماري و نحوه درمان يا پيشرفت بيماري درج شده است، تجزيه و تحليل ميکند.
موقعيتهاي شغلي در ايران :
در هر بيمارستان يا مرکز خدماتي ـ درماني، بخشي به نام بخش مدارک پزشکي وجود دارد که داراي 4 واحد آمار بيمارستاني، پذيرش، بايگاني مدارک پزشکي و واحد کُدگذاري بيماريها است و مسؤول اين بخش و کارکنان آن بايد فارغالتحصيل رشته مدارک پزشکي باشند.فارغالتحصيلان مدارک پزشکي در مقطع کارداني فعاليتهاي مربوط به واحدهاي پذيرش، آمار، کدگذاري و ذخيره و بازيابي پروندههاي پزشکي بيمارستان را انجام ميدهند و کارشناسان اين رشته نيز مديريت هريک از واحدهاي ياد شده يا مديريت بخش مدارک پزشکي بيمارستانها و مراکز بهداشتي ـ درماني را برعهده ميگيرند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
بهداشت محيط بيمارستان، فيزيولوژي، آشنايي با باکتري، ويروس، قارچ و انگل، اخلاق و مقررات حرفهاي، روانشناسي مقدماتي و روابط انساني، رياضيات پايه، آناتومي.
دروس اصلي:
کليات پزشکي، اصطلاحات پزشکي، زبان اختصاصي، اصول مديريت بيمارستاني، مددکاري اجتماعي، کامپيوتر و کاربرد آن، ماشيننويسي عملي و نظري.
دروس تخصصي:
کُدگذاري بيماريها، مدارک پزشکي، آمار حياتي مقدماتي، شاخصهاي بهداشتي و آمار بيمارستاني، اصول و روشهاي بايگاني، بايگاني پزشکي، کارآموزي در عرصه.
ديباچه: وقتي سخن از مددکاري ميشود بسياري از افراد به ياد زندانها يا پرورشگاهها ميافتند که در آنجا افرادي به نام مددکار در دفتر يا واحد مددکاري فعاليت ميکنند. اما حرفه مددکاري به فعاليت در دو مکان فوق محدود نميشود. بلکه مددکاري اجتماعي، يکي از رشتههاي کاربردي است که فارغالتحصيل آن بايد بتواند در مراکز مختلف با استفاده از روشها و تکنيکهايي که آموزش ديده است، وارد زندگي انسانهايي شود که به هر دليل اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و خانوادگي دچار مشکل بوده و نميتوانند مشکل خود را به تنهايي حل کنند يا منشأ مشکل خويش را تشخيص بدهند.در واقع اين افراد ميتوانند به ياري مددکارمشکل خويش را شناخته وحل نمايند.بنابراين اگر بخواهيم اين رشته را به طور خلاصه معرفي کنيم، بايد بگوييم که هدف رشته مددکاري اين است که به افراد نيازمند به خدمات اجتماعي کمک کند تا خود را بيابند، مشکل خويش را بشناسند و سپس راه حل آن را پيدا کنند.
تواناييهاي لازم :
يک مددکار بايد داراي توانمنديهاي روحي خاصي باشد؛ يعني بايد روحيهاي قوي داشته باشد تا بتواند مشکلات و معضلاتي را که در زندگي انسانها ميبيند، تحمل کند پس بايد پذيرفت که افراد زودرنج و بسيار حساس و عاطفي به درد اين رشته نميخورند. در ضمن يک مددکار نبايد در گفتگو و ارتباط برقرار کردن با ديگران دچار مشکل شود و در نهايت يک مددکار بايد خود را به خوبي بشناسد چون اگر خود را نشناسد، نميتواند به ديگري شناخت بدهد و او را کمک کند.
موقعيت شغلي در ايران :
رشته مددکاري از جمله رشتههايي است که داوطلبان هر سه گروه آزمايشي علوم رياضي و فني، علوم تجربي و علوم انساني ميتوانند آن را انتخاب کنند همچنين دانشجويان اين رشته بايد در دوران تحصيل 24 واحد کارورزي و پس از فارغالتحصيلي 2 سال طرح بگذرانند. اين دو ويژگي رشته فوق را متمايز ساخته است، چرا که فارغالتحصيلان اين رشته به دليل تجربه ناشي از 24 واحد کارورزي در 6 واحد مستقل و 2 سال طرح در سازمانها و مؤسسههاي دولتي، از موقعيت شغلي مناسبي برخوردار هستند.در واقع هر جايي که اداره رفاه يا امور اجتماعي هست، مددکار اجتماعي ميتواند در آنجا حضور داشته و مسؤوليتي را بر عهده بگيرد. در نتيجه فارغالتحصيلان اين رشته مشکل اشتغال ندارند. اما با وجود مزيتهاي اين رشته، بايد پذيرفت که رشته مددکاري با مشکلاتي نيز گريبانگير است که در اين ميان گمنام بودن رشته مددکاري در جامعه و حتي در بين جوانان و داوطلبان کنکور مشکل بسيار بزرگي است.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه و اصلي :
مباني جامعهشناسي ، خدمات اجتماعي و تعاون در اسلام، مباني روانشناسي، رياضيات پايه، مباني مددکاري، آمار مقدماتي، مباني رفاه اجتماعي، مباني جمعيتشناسي، مباني مردمشناسي، کاربرد آمار در خدمات اجتماعي، اصول علم اقتصاد، کليات حقوق، مباني مديريت، اصول علم سياست، اصول توانبخشي، روانشناسي اجتماعي، نظريههاي جامعهشناسي، روش تحليل جمعيت، روش تحقيق در خدمات اجتماعي (عملي)، نهاد خانواده، آسيبشناسي اجتماعي، حقوق خانواده و کار، جامعهشناسي روستايي، بهداشت خانواده، جامعهشناسي شهري و توسعه، بهداشت رواني، بررسي مسايل اجتماعي ايران، مديريت مؤسسات خدمات اجتماعي، کليات برنامهريزي اقتصادي و تجاري.
دروس تخصصي :
مددکاري فردي ، آشنايي با روشهاي مددکاري، پويايي گروهي، مددکاري گروهي، توانبخشي گروههاي خاص، کارورزي مددکاري فردي ، روانشناسي کودک و نوجوان، مشاوره و مددکاري، مددکاري جامعهاي ، روانشناسي مرضي، کارورزي در مددکاري گروهي ، تغذيه، کارورزي مددکاري جامعه ، اقتصاد ايران، پروژه تحقيقاتي ، سرپرستي در خدمات اجتماعي.
ديباچه: چگونه ميتوان معضل بيکاري را حل نمود؟ با مسأله سوءاستفاده مالي و فساد اداري چه بايد کرد؟ چرا کارکنان سازمانها، گرفتار دلسردي، يأس و افسردگي ميشوند؟ چرا در تعدادي از سازمانهاي ما از امکانات موجود به خوبي استفاده نميشود؟بسياري از متخصصان علوم گوناگون، به ويژه صاحبنظران علوم انساني درپاسخ به اين سؤالها ميگويند که کليد معماي مشکلات سازمانهاي هر جامعه "مديريت" است. چون تأمين نيازهاي فني، خدماتي، درماني و تفريحي جامعه، بدون وجود مديران لايق که بالاترين کارآيي و بهرهوري را داشته باشند، امکانپذير نيست. به همين دليل هر جامعهاي براي فايق آمدن بر مشکلات سازماني خود، قبل از هر چيز بايد به مسأله آموزش صحيح و موثر مديريت توجهي بنيادي داشته باشد. تخصصي که در بيشتر دانشگاههاي معتبر علوم انساني جهان، تحت عنوان رشته مديريت آموزش داده ميشود. رشته مديريت در کشور ما داراي شاخههاي متعددي است که از آن جمله ميتوان به مديريت بازرگاني، صنعتي، دولتي، جهانگردي ، بيمه، بيمهاکو، امور گمرکي و امور بانکي اشاره کرد و همچنين از شاخههاي تخصصيتري مثل مديريت کميسرياي دريايي يا اداره امور بيمارستانها نام برد.
گرايش مديريت بازرگاني:
يک دانشجوي مديريت بازرگاني به عنوان يک مدير تجاري تحصيلکرده، ميتواند امور تجاري را تفکيک و اداره کند و به ياري قدرت خلاقه خويش در ايجاد بازار جديد، ارائه خدمات متنوع و تازه، ابداع روشهاي جديد در عرضه و توزيع، کارآفرين باشد. فارغالتحصيل مديريت بازرگاني بايد بتواند براي کالاهاي موجود، بازار جديدي پيدا کند يا روشهاي مطلوب توزيع را در سيستم دولتي طراحي نمايد، چون امروزه يکي از بزرگترين مشکلات کشور ما، رساندن محصولات کشاورزي مثل برنج، چاي و مرکبات به بازار و به دست مصرفکننده است.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس مشترک در گرايشهاي مختلف مديريت:
اصول حسابداري، رياضيات و کاربرد آن در مديريت، آمار و کاربرد آن در مديريت، کامپيوتر و کاربرد آن در مديريت، اقتصاد خرد، اقتصاد کلان، روش تحقيق در مديريت، مباني سازمان و مديريت، تحقيق در عمليات، مديريت رفتار سازماني، مديريت منابع انساني، حقوق اساسي، مباني مديريت اسلامي، سيستمهاي اطلاعاتي در مديريت.
دروس اصلي و تخصصي گرايش مديريت بازرگاني:
مديريت استراتژيک ، حقوق بازرگاني، حسابرسي، مديريت توليد، مديريت مالي، توسعه اقتصادي و برنامهريزي ، روانشناسي کار، حسابداري صنعتي، بازاريابي و مديريت بازار، تجزيه و تحليل و طراحي سيستم، سازمانهاي پولي و مالي بينالمللي ، بازرگاني بينالمللي ، بازاريابي بينالملل، پول و ارز و بانکداري، سياست پولي و مالي، سيستمهاي خريد و انبارداري توزيع، حقوق بازرگاني بينالملل، تحقيقات بازاريابي، روابط صنعتي، سمينار در مسايل مالي، سمينار در مسايل بازاريابي، بهرهوري و تجزيه و تحليل آن در سازمان.گرايش مديريت صنعتي يکي از علل عدم موفقيت صنايع ما اين است که اکثر مسؤولين واحدهاي صنعتي؛ فارغالتحصيل مديريتصنعتي نيستند. حضور يک کارشناس مديريت صنعتي که مسؤوليت نيروي انساني را بر عهده بگيرد، در هر واحد صنعتي ضروري است تا بتواند با استفاده از دانش خويش؛ مشارکت، مهارت و انگيزه نيروي انساني واحد صنعتي مورد نظر را افزايش دهد. مديريت صنعتي داراي سه بعد اصلي فني و تکنيکي، مالي و رفتاري و اجتماعي است. در رشته مهندسي صنايع دانشجويان بيشتر به مطالعه بعد فني و تکنيکي صنايع ميپردازند اما رشته مديريت صنعتي به دو بعد مالي و رفتاري صنايع تأکيد بيشتري دارد.
دروس اصلي و تخصصي گرايش مديريت صنعتي:
مديريت مالي، روانشناسي صنعتي، حسابداري صنعتي، بازاريابي و مديريت بازار ، کنترل کيفيت آماري، سيستمهاي خريد و انبارداري و توزيع، تحقيق در عمليات، کنترل پروژه ، طرحريزي و تعميرات و نگهداري، کارسنجي و روشسنجي، مديريت کارخانه، حفاظت صنعتي، بررسي اقتصادي طرحهاي صنعتي، روابط صنعتي، فنون تجزيه و تحليل و طراحي سيستم، بازاريابي بينالمللي، بهرهوري و تجزيه و تحليل آن در سازمان، پروژه.
گرايش مديريت دولتي:
هدف رشته مديريت دولتي، تربيت مديران شايستهاي است که بتوانند وظايف پنجگانه محوله را به نحو احسن در سازمانها و تشکيلات دولتي کشور انجام دهند. اين وظايف عبارتند از:
1ـ برنامهريزي و اجراي آن. 2ـ سازماندهي يا تقسيم وظايف بين کارکنان يک سازمان به نحوي که با تقسيم کار بتواند مهارت پرسنل خود را در پرداختن به کارهاي جزئي افزايش دهد. 3ـ عمليات امور استخدامي يا کارگزيني کارکنان جديد. 4ـ هدايت و راهبري. 5 ـ نظارت و کنترل.براي مثال چون در يک بخش دولتي، رقابت وجود ندارد؛ کارکنان تمايل به افزايش ارتقاي خدمات ندارند و اين وظيفه مديريت است که بتواند در چارچوب قوانين و مقررات دولتي، با خلاقيت و نوآوري خويش، کارآيي و بهرهوري کارکنان را افزايش دهد.
دروس اصلي و تخصصي گرايش مديريت دولتي:
روانشناسي سياسي، جامعهشناسيسازمانها، توسعه اقتصادي و برنامهريزي، مديريت تحول سازماني، حسابداري دولتي، ماليه عمومي و تنظيم خطمشي مالي، فراگرد تنظيم و کنترل بودجه، مديريت سازمانهاي محلي و شهرداريها، مباني مديريت دولتي، مديريت تطبيقي ، مديريت توسعه، مديريت تعاونيها، تصميمگيري و تعيين خطمشي، سير انديشههاي سياسي و تحول نهادهاي اداري، مباحث ويژه مديريت دولتي، حقوق اداري، سازماندهي و اصلاح تشکيلات و روشها، روابط کار در سازمان.گرايش مديريت جهانگردي کشور ايران 1648000 کيلومتر مربع وسعت دارد و هرگوشهاش داراي جلوه و لطفي تازه، رمز و رازي ديگر و زيبايي و صلابتي دو چندان است. اما با وجود اين همه جلوه و جذابيت، تنها سهم اندکي از صنعت سودآور جهانگردي را به خود اختصاص داده است. نتيجه يک نظرخواهي که از خبرنگاران خارجي به عمل آمده است، نشان ميدهد که بسياري از آنها بر اين اعتقادند که مديريت ضعيف يکي از عوامل رکود صنعت جهانگردي در کشور ما است. چون لازمه توسعه و تقويت صنعت جهانگردي، اطلاع از زمينههاي اقتصادي، اجتماعي، جغرافيايي و فرهنگي کشور است تا بتوان امکانات موجود و همچنين مسائل و مشکلاتي که در راه توسعه اين صنعت وجود دارد، شناسايي کرد و سپس براساس تحقيقات موجود، يک برنامهريزي دقيق و عملي داشت. کاري که تنها به ياري مديران کارآمد و متخصص در صنعت جهانگردي امکانپذير است؛ تخصصي که در شاخه مديريت جهانگردي آموزش داده ميشود. يعني متخصص اين رشته در نهايت بايد بداند که چه نوع جهانگردي را جذب کند؟ چگونه جذب کند؟ و چگونه بازارهاي جهانگردي جديدي براي جذب توريست ايجاد نمايد؟
دروس اصلي و تخصصي گرايش مديريت جهانگردي:
تاريخ و فرهنگ ايران، شناخت روحيات ملل، قوانين و مقررات حقوقي جهانگردي، مباني مردم شناسي جهانگردي، مديريت بازاريابي و تبليغات جهانگردي، اقتصاد جهانگردي، شناخت صنايع دستي ايران ، نقشهخواني و آشنايي با نقشه، جغرافياي جهانگردي ايران، شناخت صنعت جهانگردي ، گذراندن اوقات فراغت، آداب سفر در اسلام، تجزيه و تحليل مسائل اجتماعي در ايران، باستانشناسي ايران ، هنر و معماري ايران، آشنايي با موزههاي ايران، امور مسافرت و صدور بليط، فن راهنمايي، برنامهريزي توسعه جهانگردي ، مطالعات تطبيقي سياستهاي جهانگردي، فرهنگ عامه، زبان انگليسي مکاتبات تخصصي، زبان انگليسي مکالمه، آشنايي با سازمانهاي دولتي ايران، نقش جهانگردي در بسط روابط بينالملل و گسترش منابع اقتصادي کشور، کارآموزي، اصول حسابداري، رياضيات و کاربرد آن در مديريت، آمار و کاربرد آن در مديريت، کامپيوتر و کاربرد آن در مديريت، اقتصاد خرد، اقتصاد کلان، روش تحقيق در مديريت، مباني سازمان و مديريت، تحقيق در عمليات، مديريت رفتار سازماني، مديريت منابع انساني، حقوق اساسي، مباني مديريت اسلامي، مباني سازمان و مديريت، سيستمهاي اطلاعاتي در مديريت.
گرايش مديريت بيمه:
بيمه يکي از شاخصهاي توسعه در کشورهاي پيشرفته است، چون هر سرمايهداري که بخواهد در کشوري سرمايهگذاري کند، بايد اطمينان داشته باشد که در صورت بروز هرگونه حادثه يا خطري، سرمايه وي مصون خواهد بود. از همينرو در کشورهاي پيشرفته از بيمه به عنوان صنعت بيمه ياد ميکنند. به اين معني که همزمان با توسعه صنعت، بيمه نيز توسعه خواهد يافت و همچنين بر اين اعتقادند که هر فردي نميتواند وارد اين صنعت شود بلکه بايد متخصص و دانشآموخته اين صنعت باشد. در کشور ما نيز دانشجوي مديريت بيمه، نحوه اداره سازمانهاي بيمه و چگونگي رفتار با بيمهگذارها را فرا ميگيرد تا بتواند آنها را به بيمهگذاري ترغيب و تشويق کند. همچنين دانشجوي اين گرايش درباره انواع فعاليتهاي بيمه مثل بيمه عمر، ماشين، خدمات درماني و غيره اطلاعات لازم را کسب کرده و چگونگي فعاليت دراين زمينهها را براساس پايه و مباني مديريتي فرا ميگيرد.
دروس اصلي و تخصصي گرايش مديريت بيمه:
حسابداري صنعتي، اصول مديريت بازرگاني، روانشناسي عمومي، جامعهشناسي، توسعه اقتصادي ، حسابرسي ، پول و ارز و بانکداري، حقوق تجارت ، حقوق مدني، اصول بيمه، بيمه اموال، بيمه اشخاص، حسابداري شرکتهاي بيمه ، مديريت ريسک و بيمه ، بيمه اتکايي، حقوق بيمه، بازاريابي و مديريت بازار، متون بيمه انگليسي.
گرايش مديريت بيمه اکو :
بيمه اکو يک دانشکده تخصصي است که در ايران ايجاد شده است و دانشجويان خود را از بين علاقهمندان کشورهاي عضو پيمان منطقهاي اکو انتخاب ميکند. در اين گرايش موضوعات مختلف مديريتي، اقتصادي، حقوقي، حسابداري و تجاري آموزش داده ميشود و دانشجويان درباره نقش بيمه در ايجاد امنيت سرمايهگذاري و امنيت اقتصادي و رفاهي جامعه مطالعه ميکنند. گفتني است تفاوت اين گرايش با مديريت بيمه در آن است که تمامي دروس گرايش مديريت بيمه اکو به زبان انگليسي است و از همين رو اين دانشکده در مرحله اول ده برابر ظرفيت، دانشجو ميپذيرد و سپس از بين داوطلبان افرادي که تسلط بيشتري به زبان انگليسي دارند، انتخاب ميکند. همچنين در اين گرايش به قوانين حقوق بينالملل و تجارت بينالملل توجه بيشتري ميشود.
دروس اصلي و تخصصي گرايش مديريت بيمه اکو:
Sociology ، Principles OF Psychology ، Principles OF economics ، Principles OF management ، Callege Algebra ، Applied Mathematics ، Accounting ، Principles of Law، Introduction To Insurance ، Introduction To Computer Sci، Research Methodology ، Micro ECO Analysis ، Macro ECO Analysis، Mathematical Statistics and Probability ، Principles of Insurance ، Operation Research ، Public Finance ، Organizational Behaviour ، Money and Banking ، Management of Human Resources ، Financial Management ، International Econ andrg ، Business Policy ، Legal Aspects of Ins ، Property and Pec. Ins ، Insurance of the Person ، Risk Management ، Marketing and its Ins. Applic، Fundumental of loss surveying /Adjusting ، Ins. Co. Administration and Mat ، Reinsurance ، Econ.DeveLopment and Planning ، System Analysis، Insurance Accounting ، Paperon Ins ، Engineering Ins ، Liability Ins، Maritime Law ، Maritime Hull and Aviation Insurance ، Math Basis of Life Ins ، Life Ins. Agency Org. and Mgt ، Group Life and Health Ins ، Life Ins. Apl and Underwriting .
گرايش مديريت امور گمرکي:
گمرک در خدمت تجارت جهان است و گرايش مديريت امور گمرکي نيز بخشي از مديريت تجاري و بازرگاني است که در آن نحوه بررسي کالاهاي وارداتي و صادراتي و نحوه تنظيم اظهار نامهها و چگونگي ايجاد تعرفههاي مالياتي آموزش داده ميشود. همچنين دانشجويان ميآموزند براساس سياست اقتصادي کشور، کالاهاي ممنوعه و غيرممنوعه را شناسايي کنند.
دروس اصلي و تخصصي گرايش مديريت امور گمرکي:
ماليه عمومي و خطمشي مالي دولتها، اصول بيمه ، حقوق و مقررات مدني، حقوق تجارت، توسعه اقتصادي و برنامهريزي، حسابداري دولتي ، مسايل بانکي و اعتبارات اسنادي، مکاتبات بازرگاني به زبان انگليسي، روشهاي تحقيق و مأخذشناسي، اصول تنظيم و کنترل بودجه دولتي، قوانين و مقررات گمرکي ، شيمي کانيها و فلزات، شناخت الياف نسجي و مصنوعات آنها، آشنايي با ماشينآلات و تجهيزات الکتريکي و الکترونيکي، آشنايي با ميراث فرهنگي، آثار هنري و عتيقهجات، مقررات عمومي صادرات و واردات سازمانها و کنوانسيونهاي بينالمللي گمرکي، زبان انگليسي تخصصي ، بازرگاني بينالملل ، امور مالي بينالملل، آشنايي با صنعت حمل و نقل، طبقهبندي کالا.
تواناييهاي لازم :
قدرت رهبري، اعتماد به نفس، روابط اجتماعي خوب، توان تجزيه و تحليل و قدرت بيان قوي از ويژگيهاي لازم براي دانشجوي رشته مديريت در تمامي گرايشها است. دانشجوي اين رشته بخصوص در گرايشهاي بازرگاني و صنعتي بايد به مسائل تجاري و اقتصادي و محيط بازار علاقهمند بوده و در دروس رياضي، زبان انگليسي و ادبيات فارسي قوي باشد. همچنين دانشجوي رشته مديريت بخصوص مديريت صنعتي بايد در دروس رياضي و آمار قوي باشد. دانشجوي مديريت جهانگردي نيز لازم است که به تاريخ و فرهنگ خود و به درس جغرافيا علاقهمند باشد و از روابط اجتماعي خوبي برخوردار بوده و به يک زبان خارجي مثل انگليسي، فرانسه يا عربي مسلط باشد تا بتواند با جهانگردان خارجي به راحتي ارتباط برقرار کند. اين رشته از هر سه گروه آزمايشي علوم رياضي و فني، علوم تجربي و علوم انساني دانشجو ميپذيرد.
موقعيت شغلي در ايران :
يک فارغالتحصيل رشته مديريت نبايد انتظار داشته باشد که از همان بدو امر به عنوان مدير يک شرکت يا کارخانه مشغول به کار گردد. چون بخشي از مطالب و محتواي کلاسهاي مديريت بايد به عنوان تجربه از محيط و سازمانهاي جامعه گرفته شود. بنابراين فارغالتحصيل اين رشته در ابتدا بايد به عنوان يک کارشناس در ردههاي پايينتر وارد بازار کار شده و سپس به مرور پلههاي ترقي را طي کند. در کل فارغالتحصيل مديريت دولتي ميتواند در مؤسسات دولتي و عمومي و خدماتي مشغول به کار گردد. مديريت بازرگاني ميتواند در سازمانهاي اقتصادي و بازرگاني فعاليت کند و مديريت صنعتي براي کار در سازمانهاي صنعتي و توليدي مناسبتر است. به دليل نياز به نيروي کار متخصص در صنعت جهانگردي کشور نيز، تمامي دانشجويان گرايش مديريت جهانگردي جذب بازار کار ميشوند و ميتوانند در دفاتر خدمات مسافرتي به عنوان مدير فني يا تورگردان و يا در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامي مشغول به کار گردند. علاوه بر شرکتهاي بيمه دولتي که به متخصصان رشته مديريت نياز دارند، شرکتهاي بازرگاني و حمل و نقل که در ارتباط با تجارت بينالمللي هستند نيز فارغالتحصيلان گرايش مديريت بيمه را جذب ميکنند
ديباچه: در کشور ما متوسط زمان پذيرش بيمار تا تعيين تکليف نهايي 219 دقيقه است؛ يعني از زمان پذيرش بيمار در بخش اورژانس تا تعيين تکليف نهايي او به طور متوسط سه ساعت و نيم طول ميکشد، زماني که موجب صدمات جسمي، روحي و خسارات مالي غير جبراني ميگردد. بيشک يکي از مهمترين دلايل بروز اين مشکل و ساير مشکلات موجود در بيمارستانها، نبود مديريت قوي و توانمند است. مديريتي که بتواند با تکيه بر دانش و تجربه لازم از امکانات موجود، بهترين بهرهوري را داشته باشد و رضايت کارکنان و بيماران را تأمين کرده و بهترين خدمات را در کمترين زمان ارائه دهد امروزه چنين مديريتي نياز به دانش تخصصي دارد. دانشي که در کشور ما در رشته مديريت خدمات بهداشتي ـ درماني آموزش داده ميشود. در حقيقت از طراحي ساختمان تا برنامهريزي براي ايجاد، اداره، توسعه و احتمالاً تعطيل يک بيمارستان نيازمند بهرهگيري از انديشه متخصصان رشته مديريت خدمات بهداشتي ـ درماني است. افرادي که علاوه بر دانش مديريت در زمينه داروشناسي، مديريت اختصاصي واحدهاي مختلف بيمارستاني، استانداردهاي بيمارستاني، کاربرد کامپيوتر در مديريت بيمارستان، روابط درون بخشي و برون بخشي بيمارستان، سازمان و مديريت بهداشت و درمان در ايران، ارزيابي مراقبتهاي بهداشتي و درماني، برنامهريزي و مديريت استراتژيک در نظام بهداشتي و درماني و نظام بهداشتي و درماني تطبيقي اطلاعات لازم را دارند همچنين کلياتي درباره داروسازي، پرستاري، پزشکي و بهداشت بيمارستان ميخوانند.رشته مديريت خدمات بهداشتي ـ درماني با بررسي دروس مديريت و تطبيق آن با دروس بهداشتي؛ نحوه اداره امور شاخهها يا زيرمجموعههاي مختلف نظام بهداشت و درمان را تعيين ميکند؛ يعني نحوه اداره شبکههاي مختلف نظام بهداشت و درمان از خانههاي بهداشت گرفته تا مراکز بهداشتي ـ درماني روستايي و شهري، بيمارستانهاي عمومي و تخصصي وابسته به مرکز بهداشتي ـ درماني شهري، درمانگاهها، دانشگاههاي علومپزشکي و بيمارستانهاي تخصصي و آموزشي وابسته به آنها و حتي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، به دانشآموختگان اين رشته در سه مقطع کارشناسي، کارشناسي ارشد و دکترا آموزش داده ميشود.
تواناييهاي لازم :
فارغالتحصيل رشته مديريت خدمات بهداشتي ـ درماني به عنوان مدير بخش بهداشت و درمان عمدتاً با بيماران؛ يعني با ضعيفترين ، مظلومترين، نيازمندترين، حساسترين و ناشکيباترين انسانها روبرو است. و از سوي ديگر با استرس، اضطراب، کمبودها، نواقص، نارضايتيها و برخوردهاي متنوع سروکار دارد؛ بنابراين بايد از پختگي، تحمل و شکيبايي برخوردار باشد. همچنين لازم است که از نظر جسمي و روحي قوي بوده و در تصميمگيري قاطع باشد.در ضمن دانشجوي اين رشته بايد به دروس علومتجربي مثل فيزيک، شيمي، رياضي، زيستشناسي و همچنين زبان انگليسي مسلط باشد.
موقعيت شغلي در ايران :
امروزه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي به اهميت رشته مديريت خدمات بهداشتي ـ درماني و نياز جامعه به فارغالتحصيلان آن پي برده است و به همين دليل به رغم آن که در تعدادي از رشتههاي علومپزشکي مانند پزشکي، پرستاري و مامايي با تعداد قابل توجهي فارغالتحصيل مازاد نياز روبرو هستيم؛ در کل ساختار مديريتي نظام بهداشت و درمان کشور، از وزارتخانه گرفته تا دانشگاههاي علومپزشکي، شبکههاي بهداشتي ـ درماني و بيمارستانها به فارغالتحصيلان اين رشته در هر سه مقطع ليسانس، فوق ليسانس و دکترا نياز داريم. همچنين فارغالتحصيل اين رشته ميتواند در هلال احمر، سازمان تأميناجتماعي و سازمان بيمه خدمات درماني فعاليت نمايد.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه :
روانشناسي عمومي، جامعهشناسي پزشکي و بهداشتي، اقتصاد خرد، اقتصاد کلان، اصول حسابداري ، رياضيات و کاربرد آن در مديريت، آمار حياتي و شاخصهاي بهداشتي (نظري و عملي)، کاربرد کامپيوتر در مديريت، روش تحقيق نظري و عملي، مکاتبات اداري، اصول و مباني مديريت، مديريت منابع انساني، رفتار سازماني، موازين حقوقي در بيمارستان، مديريت مالي، اصول انبارداري و تدارکات، اصول تنظيم و کنترل بودجه دولتي، آشنايي با خدمات پرستاري، اصول خدمات بهداشتي، تغذيه و رژيمهاي غذايي در بيمارستان، مباني مددکاري اجتماعي.
دروس تخصصي :
زبان تخصصي ، کليات پزشکي، واژهشناسي پزشکي، آشنايي با لوازم و تجهيزات پزشکي، اپيدميولوژي و عفونتهاي بيمارستاني، مدارک پزشکي، برنامهريزي خدمات بهداشتي و درماني، سازمان و مديريت بيمارستان ، بيمه و تعرفه خدمات بهداشتي و درماني، شناخت تهيه و توزيع دارو، آشنايي با اصول طراحي و تجهيز بيمارستان، استانداردهاي بيمارستاني، اصول نگهداري و ايمني بيمارستان، اقتصاد پزشکي، پروژه، کارآموزي در عرصه
ديباچه: با توجه به روندجهاني شدن اقتصاد کشورها، متخصصان مالي کشور، بايستي با نظامهاي مالي جهاني و شيوههاي سرمايهگذاري و ابزارهاي مالي پيشرفته آشنايي داشته باشند تا کشور بتواند موقعيت مالي خود را در دنياي متلاطم امروز تثبيت کند. رشته مديريت مالي در همين راستا ايجاد شده است. در اين رشته دانشجويان با تئوريهاي نوين مديريت مالي و کاربرد آنها آشنا ميشوند و در نهايت ميتوانند با ارائه راهکارهايي براي بسط و توسعه سرمايهگذاري، گامهاي مؤثري در حل مشکلات اقتصادي کشور بردارند. دانشآموختگان مديريت مالي علاوه بر توانايي تجزيه و تحليل و حضور فعال در بازارهاي مالي ميتوانند وضعيت مالي شرکتها و مؤسسات را مورد ارزيابي قرار دهند و در اخذ تصميمات مالي مؤثر در سازمانها، نقش اساسي ايفا کنند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس اصلي و تخصصي:
مديريت مالي، پول و ارز بانکداري، بازاريابي و مديريت بازار، مديريت استراتژيک، اقتصاد سنجي مالي، رياضيات و کاربرد آن در مديريت مالي، آمار و کاربرد آن در مديريت مالي، توسعه اقتصادي و برنامهريزي، حقوق بازرگاني، حسابداري صنعتي، اصول مديريت مالي، مباني مديريت سرمايهگذاري، مديريت مالي در ايران، نهادهاي پولي و مالي، نهادهاي پولي و مالي بينالملل، مباني مهندسي مالي، بازار پول و سرمايه، مباني ريسک و مديريت بيمه، برنامهريزي مالياتي، قراردادهاي بيمه، متون مالي، مباني بانکداري و مديريت بانک
ديباچه: هدف اين رشته تربيت کارشناس بازرگاني دريايي براي خدمت در ارگانهاي دريايي، حمل و نقلي، تجارت خارجي و برنامهريزي کلان جمهوري اسلامي و ديگر شرکتها و مؤسسات خصوصي و دولتي مرتبط با امور مديريت بازرگاني دريايي کشور است. اين رشته داراي سه گرايش مناطق ويژه، گمرکي و بندر و کشتيراني ميباشد که هر گرايش تنها 18 واحد اختصاصي دارد. گفتني است که اين رشته از بين داوطلبان گروههاي آزمايش رياضي و فني، علوم تجربي و علوم انساني دانشجو ميپذيرد.گرايش مناطق ويژه دانشجويان اين گرايش با اصول و انواع مناطق ويژه تجاري و صنعتي مرزي و دريايي از نقطه نظر اهداف، توليد، اشتغال، مالکيت، منافع، سرمايهگذاري خارجي، عملکرد و ساختار اينگونه مناطق آشنا ميشوند و علل پيشرفت اقتصادي کشورهاي صنعتي پيشرفت و در حال توسعه را مطالعه ميکنند تا بتوانند راههاي پيشبرد و توسعه و جذب سرمايهگذاري را در مناطق ويژه فراگيرند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس مشترک در گرايشهاي مختلف مديريت و بازرگاني دريايي:
روانشناسيکار، اقتصاد خُرد، اقتصاد کلان، اصول حسابداري، رياضيات و کاربرد آن در مديريت، آمار و کاربرد آن در مديريت، کامپيوتر و کاربرد آن در مديريت، روش تحقيق در مديريت، مباني مديريت اسلامي و الگوهاي آن، مباني سازمان و مديريت، مديريت رفتار سازماني، پژوهش در عمليات، حسابداري صنعتي، مديريت توليد، حقوق بازرگاني، پول و ارز و بانکداري، تجزيه و تحليل و طراحي سيستم، بازاريابي و مديريت بازار، مديريت مالي، توسعه اقتصادي و برنامهريزي، سيستمهاي اطلاعاتي مديريت، حسابرسي، زبان تخصصي، بازرگاني بينالمللي، اصول ترابري، مديريت استراتژيک، سياستگذاري حمل و نقل و بازرگاني، اصول حقوق و بيمه دريايي، اقتصاد ترابري، مديريت بينالمللي کالا، کنوانسيونهاي بينالمللي حمل و نقل، گمرکي و بازرگاني، مديريت پشتيباني و توزيع.
دروس تخصصي گرايش مناطق ويژه:
پروژه تحقيقاتي، اصول، انواع و نمونههاي مناطق ويژه، توليدي و تجاري، نمونههاي مناطق و بنادر ويژه و مراکز بار، اصول و مباني خصوصيسازي، سرمايهگذاري و توسعه منطقهاي.گرايش گمرکيدانشجويان گرايش گمرکي با قوانين و مقررات گمرکي، مقررات عمومي صادرات و واردات و انواع کالاها و محصولات وارداتي يا صادراتي آشنا ميشوند تا بتوانند امور گمرکي را هرچه دقيقتر، سهلتر و بهتر انجام دهند.
دروس تخصصي گرايش گمرکي:
پروژه تحقيقاتي، بهره وري سازماني، مديريت پايانهها، قوانين و مقررات گمرکي، مقررات عمومي صادرات و واردات، شيمي(کانيها و فلزات)، شناخت الياف و مصنوعات آن، کانتينر و وسايل بار.گرايش بندر و کشتيراني در اين گرايش اصول و وسايل حرکت و نگهداري کشتي، اهميت وسايل کمک ناوبري بندري در هدايت ايمن کشتيها، انواع وسايل نگهداري و حمل بار در بنادر و پايانههاي زميني و دريايي، انواع قراردادهاي حمل کالا و خصوصيات حمل و نقل دريايي آموزش داده ميشود تا فارغالتحصيلان اين رشته عمليات حمل و نقل کالا را در بنادر به طور مؤثر و مفيد برعهده بگيرند.
دروس تخصصي گرايش بندر و کشتيراني:
اصول ناوبري، اصول مهندسي دريايي، پروژه تحقيقاتي، بهرهوري سازماني، کانتينر و وسايل حمل بار، مديريت و تدارکات بندري، مديريت و تدارکات کشتيراني، مديريت فرماندهي کشتي.
ديباچه: تهيه قطعات يدکي کشتي يا لوازم الکترونيکي و مکانيکي موجود در کشتي، سوخت کشتي و مواد غذايي براي کارکنان نيروي دريايي، تقسيمبندي و جا به جايي پرسنل نيروي دريايي، پيشبيني و ارائه طرحهاي آموزش ضمن خدمت کارکنان نيروي دريايي و استخدام نيروي انساني جديد بر عهده افسران کميسر دريايي است. به همين دليل فارغالتحصيلان اين رشته بايد درباره تخصصهاي مختلف نيروي دريايي اطلاعات نسبتاً خوبي داشته باشند تا بتوانند جا به جايي پرسنل نيروي دريايي را به درستي انجام دهند و در تهيه قطعات يدکي دستگاههاي مختلف دچار مشکل نشوند.
تواناييهاي لازم :
تواناييهاي لازم و موقعيت شغلي اين رشته در بخش معرفي رشتههاي دانشگاه علومدريايي امامخميني ذکر شده است. گفتني است اين رشته از بين داوطلبان هر سه گروه آزمايشي رياضي و فني، علومتجربي و علومانساني دانشجو ميپذيرد.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه :
روانشناسي کار، حقوق اساسي ، اقتصاد خرد، اقتصاد کلان، اصول حسابداري، رياضيات و کاربرد آن در مديريت، آمار و کاربرد آن در مديريت ، کامپيوتر و کاربرد آن در مديريت ، روش تحقيق در مديريت ، توسعه اقتصادي و برنامهريزي ، مباني مديريت اسلامي و الگوهاي آن .
دروس اصلي و تخصصي:
مباني سازمان و مديريت ، مديريت رفتار سازماني ، مديريت منابع انساني ، تحقيق در عمليات ، حسابداري صنعتي ، مديريت توليد، تجزيه و تحليل و طراحي سيستم ، بازاريابي و مديريت بازار، اصول ناوبري، اصول مهندسي دريايي، تدارکات در دريا، مديريت پرسنلي در ارتش، اصول ترابري، مديريت تدارکات در ساحل، حقوق دريايي ، اصول بيمه و بيمه دريايي، اقتصاد ترابري، مديريت مالي در ارتش، حسابداري دولتي، سيستم خريد و انبارداري و توزيع، حقوق بازرگاني ، زبان تخصصي، کارآموزي
ديباچه: دانشجويان مديريت هتلداري با مشخصات انواع مؤسسات پذيرايي، اصول و معيارهاي انتخاب، شناخت و خريد وسايل و تجهيزات لازم براي مؤسسات پذيرايي، تقسيم کار دراين گونه مؤسسهها، رزرواسيون، منوشناسي و منونويسي، شناخت مواد غذايي و انرژي غذايي آنها، چگونگي نگهداري مواد غذايي، تهيه انواع غذاها، پيش غذاها وشيرينيها، بهداشت مواد غذايي، بهداشت کار و ايمني در محيط آشپزخانه مؤسسات پذيرايي و در کل هرآنچه براي اداره ومديريت صحيح و مناسب يک هتل، متل، رستوان و موارد مشابه ضروري است، آشنا ميشوند.
تواناييهاي لازم :
با توجه به نوع کار فارغالتحصيلان اين رشته، دانشجويان بايد علاوه بر زبان انگليسي به زبان دوم ( يکي از زبانهاي فرانسه، آلماني يا عربي) تسلط داشته باشند. البته در دانشگاه دروسي دراين زمينه ارائه ميشود. همچنين دانشجويان اين رشته بايد از روابط اجتماعي خوبي برخوردار بوده و قدرت تجزيه و تحليل و خلاقيت بالايي داشته باشند.
موقعيت شغلي در ايران :
فارغالتحصيلان مديريت هتلداري ميتوانند در زمينههاي تخصصي صنعت هتلداري مانند واحدهاي پذيرايي و اقامتي, مؤسسات ملي و جهانگردي و شرکتهاي حمل و نقل هوايي فعاليت کنند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
اصول سازمان و مديريت، کليات اقتصاد، اصول حسابداري، شناخت و کاربرد کامپيوتر، تاريخ ايران، مباني کشور شناسي، مباني جامعه شناسي، روانشناسي اجتماعي، عوارض و نتايج توريسم، مطالب شرح حال بزرگاني که مقابر آنان به صورت آثار مليميباشد، شناخت و فرهنگ اقليتهاي ايران.
دروس اصلي :
حقوق کار وتأمين اجتماعي، کار برد کامپيوتر در صنعت جهانگردي و هتلداري، مديريت بازاريابي و تبليغات، اقتصاد جهانگردي، قوانين و مقررات حقوق صنعت جهانگردي و هتلداري، روابط عمومي، شناخت روحيات ملل، تجزيه و تحليل مسائل اجتماعي ايران، مباني مردم شناسي، بهداشت و کمکهاي اوليه، نقشهخواني و آشنائي با نقشهها، جغرافياي جهانگردي عمومي، جغرافياي جهانگردي ايران، شناخت صنعت جهانگردي ، گذراندن اوقات فراغت، زبان دوم ( يکي از زبانهاي آلماني، فرانسه يا عربي)، زبان انگليسي.
دروس تخصصي :
شناخت تأسيسات اقامتي و پذيرايي و تشکيلات آن، حسابداري هتلداري، پذيره، خدمات رستوان، آشپزي، شيرينيپزي، بهداشت مواد غذائي، اصول تغذيه و رژيمهاي غذائي، بهداشت کار و ايمني، محاسبه قيمت تمام شده، شناخت و نگهداري تاسيسات هتل، خانهداري، زبان انگليسي تخصصي، کار آموزي.
ديباچه: هر فردي در دنيا به 2 تا 4 متر مربع فضاي سبز نياز دارد تا با کمبود اکسيژن و مشکلات جسمي و رواني روبرو نشود. در اين ميان مهندسي فضاي سبز با ايجاد فضاي سبز در سطح شهرها مانند کاشت درختان در حاشيه خيابانها و ايجاد انواع پارکهاي جنگلي، کوهستاني و منطقهاي، فضاسازي و زيباسازي پارکها، کاهش آلودگيهاي بصري و ايجاد مناظر زيبا، تقليل صداهاي آزار دهنده و تعديل آلودگيهاي صوتي، حفاظت و صيانت از محيط طبيعي و منابع موجود در آن، حفاظت از تنوع حياتي گياهان،عامل حفظ فضاي سبز و سلامت و زيبايي سکونتگاههاي انسان ميگردد و نياز انسانها را به فضاي سبز موردنظر تأمين ميکند.در واقع مهندسي فضاي سبز با ايجاد و حفظ مناظر طبيعي در اطراف منازل و در سطوح وسيعتر؛ يعني شهر و اطراف آن، کيفيت زندگي را در شهرها بالا ميبرد. زيرا فضاي سبز شهر، دستگاه تنفس شهر است. از سوي ديگر ايجاد فضاي سبز به سلامت جسم و روان ساکنين شهرها کمک ميکند تا مردمي که امکان استفاده روزمره از طبيعت را در خود شهر ندارند ، اين امکان براي آنها به وجود آيد.
تواناييهاي لازم :
دانشجوي مهندسي فضاي سبز بايد به علم کشاورزي اعم از خاکشناسي، هواشناسي، چمنکاري، باغباني و گلکاري آشنايي داشته باشد تا بتواند بذر چمن مناسب تهيه کرده و با کود مناسب و آبياري به موقع، چمني مناسب براي زمين بازي يا تزئين ميادين گل تهيه نمايد، همچنين بتواند گياهاني با گلهاي بزرگ و با دوام پرورش دهد و درختان مناسب براي حاشيه خيابانها انتخاب کرده و آنها را به درستي هرس کند.از سوي ديگر دانشجوي اين رشته بايد فردي با ذوق و هنرمند باشد و به طراحي و نقشهکشي علاقهمند باشد تا بتواند از گياهان زينتي در طراحي محوطههاي مسکوني، اداري و تجاري به خوبي بهره گيرد و در طراحي پارک و پارکسازي، طراحي فضاهاي شهري و محوطههاي ويژه مثل محوطههاي صنعتي، دانشگاهي، شهرکهاي مسکوني و اتوبانها به ياري ذوق و هنر خويش طرحهايي مناسب و زيبا ارائه دهد.
موقعيت شغلي در ايران :
تمامي شهرها به ويژه شهرهاي بزرگ به فضاي سبز و بهبود محيط زيست نياز دارند. از همين رو سازمان پارکها و فضاي سبز شهرداريها يکي از مراکز اصلي جذب فارغالتحصيلان اين رشته است. متخصصان فضاي سبز همچنين ميتوانند به عنوان طراح، مدير، ناظر و مجري فضاي سبز موسسات دولتي و خصوصي و محوطههاي اداري و مسکوني فعاليت نمايند يا به عنوان مربي هنرستانهاي کشاورزي و مجري امور تحقيقات وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزي و وزارت مسکن و شهرسازي مشغول به کار شوند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه :
رياضيات عمومي ، گياهشناسي ، اکولوژي، فيزيک عمومي، زيستشناسي، آمار و احتمالات، جامعه شناسي عمومي، آشنايي با کامپيوتر.
دروس اصلي :
آبياري عمومي، درختان و درختچههاي زينتي، رسم فني ، چمنکاري ، طراحي و نقشهبرداري ، اصول باغباني ، خاکشناسي عمومي ، گلکاري ، گياهان آپارتماني، حاصلخيزي خاکها و کودها، انسان و محيط زيست ، عکسهاي هوايي، هوا و اقليمشناسي .
دروس تخصصي :
بيان تصويري ، اصول طراحي، تاريخ معماري و مهندسي فضاي سبز، مصالح و روشهاي ساختماني، طراحي سيستمهاي آبياري ، کاربرد کامپيوتر در فضاي سبز، طراحي کاشت گياهان زينتي ، طراحي فضاهاي شهري ، سازهها در فضاي سبز، طراحي محوطههاي ويژه، مديريت فضاي سبز، کارآموزي، جلسه بحث ، پروژه
ديباچه: هدف تربيت افراد کارآمدي است که بتوانند در گروههاي سه يا چهار نفره به عنوان دستيار يک متخصص بيهوشي، در يک بخش هوشبري انجام وظيفه کنند. دروس اين رشته به صورت نظري، عملي و کارآموزي در عرصه است. فارغالتحصيلان هوشبري توانايي شناسايي دستگاههاي اندازهگيري گازهاي خون و ساير وسايل آزمايشگاهي مربوط به رشته بيهوشي و تنظيم و کاربرد آنها، شناسايي دستگاههاي مختلف بيهوشي در اتاق عمل و استريليزاسيون آنها، بيهوش ساختن بيمار زير نظر متخصص و مراقبتهاي قلبي و تنفسي و بيدار کردن او در پايان عمل، دردشناسي، احياي قلبي، ريوي، و انجام دادن بيحسّيهاي ناحيهاي و غيره در موارد کلينيکي پرستاري به روش علمي و مراقبت از بيماران بدحال را دارند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس اصلي و تخصصي :
روش بيهوشي، تشريح(آناتومي)، فيزيولوژي، ميکروبشناسي و استريليزاسيون، اصول پرستاري، رفتار در اتاق عمل، فيزيک، داروشناسي(فارماکولوژي)، اصطلاحات عمومي پزشکي و اختصاصي بيهوشي، کارآموزي، معرفي بيمار، بيماريشناسي، کمکهاي اوليه و روش احياء قلبي ريوي، داروشناسي اختصاصي، اصول مراقبتهاي ويژه، کارآموزي در عرصه.
ديباچه: کشور ايران با وجود 37 ميليون هکتار اراضي داراي قابليت کشاورزي، 118 تا 100 ميليارد متر مکعب منابع آبي قابل استفاده و گسترش و تنوع آب و هوايي در 14 اقليم گوناگون (کشور ايران از لحاظ تنوع توليد زراعي و باغي بين کشورهاي جهان رتبه هشتم را دارد)، پتانسيل بسيار خوبي در بخش کشاورزي دارد. البته براي توسعه اين بخش مهم که به حق آن را محور توسعه اقتصادي کشور تلقي کردهاند، بايد از کشاورزي سنتي فاصله گرفت و با بهرهگيري از دانش کشاورزي به کشاورزي مکانيزه نزديک شد، دانش و تخصصي که در گرايشهاي مهندسي کشاورزي آموزش داده ميشود.اين رشته در 7 گرايش علومدامي، باغباني، زراعت و اصلاح نباتات، گياه پزشکي، علوم و صنايع غذايي، خاک شناسي و ترويج و آموزش کشاورزي از بين داوطلبان گروه آزمايشي علوم تجربي دانشجو ميپذيرد.
گرايش علوم دامي:
هر نوع دامي را که بخواهيم به طريق علمي پرورش دهيم، با پنج مقوله اساسي روبرو ميشويم. يکي بحث پرورش دام به نحو صحيح، منطقي و عملي است که در اين ميان تغذيه به عنوان عاملي بسيار مهم در پرورش مطرح و در راستاي آن مسأله مراتع و کشت علوفه نيز مطرح ميشود. دومين عامل، اصلاح نژاد است که باعث ميشود تا دام پر توليدتري داشته باشيم. سومين عامل، بهداشت است که باعث کاهش تلفات و ضايعات و افزايش توان توليد ميشود. عامل چهارم، مديريت نيروي انساني است که به ياري آن از نيروي فعال در مزارع به نحو مطلوب بهره برداري ميشود. عامل آخر، توليدات و بازاريابي است که براساس اين عامل بايد بررسي کرد که به چه نحوي توليدات به بازار عرضه شود تا در سطح توليدات، افتي ايجاد نگردد.مهندسي علوم دامي به بررسي و مطالعه اين پنج عامل و نقش آنها در پرورش دام ميپردازد. البته در کشور ما پرورش هر دامي در رشته علوم دامي نميگنجد. براي مثال پرورش آبزيان بيشتر در رشته شيلات مطرح ميشود؛ همچنين در کشور ما پرورش سگ ، گربه يا خوک رايج نيست.
تواناييهاي لازم :
هر داوطلب علوم دامي بايد بداند که بخش قابل توجهي از دروس اين گرايش جنبه عملي دارد و دانشجو بايد در دامداريها و زمينهاي زراعي با نحوه پرورش و تغذيه دام آشنا گردد. از همين رو نبايد نسبت به بوي کود يا دام حساس باشد و از حيواناتي مثل گاو و گوسفند يا حشراتي مثل زنبور عسل بترسد. از لحاظ درسي نيز دانشجوي اين گرايش لازم است که به دروسي مانند آمار و زيستشناسي مسلط باشد.
موقعيت شغلي در ايران :
بسياري از دامداران ما به ضرورت حضور يک کارشناس علوم دامي در دامداريها واقف نيستند و در حالي که خودشان از اوج شير، رکود سالانه، فاصله زايمان، جيره نويسي، اصلاح نژاد و درصد تلفات و بيماريها اطلاعي ندارند، از تخصص کارشناس علوم دامي نيز در زمينههاي فوق بهرهاي نميبرند.البته اين به آن معنا نيست که فارغالتحصيلان اين گرايش هيچ موقعيت کاري ندارند، چون خوشبختانه در حال حاضر هر دامپروري بايد از يک مهندس علوم دامي بهره بگيرد و همچنين بازار کار مهندسي علوم دامي در روستاها و شهرستانها نسبتاً مطلوب است و فارغالتحصيلان ميتوانند علاوه بر کار در جهاد کشاورزي در مرغداريها و دامداريهاي خصوصي نيز کار کنند يا اينکه خود يک دامداري را راهاندازي نمايند.همچنين ميتوانند در آزمايشگاههاي تغذيه براي خوراک يا آناليز خوراک، آزمايشگاههاي اصلاح نژاد دام و مراکز تحقيقاتي امور دام و آبزيان فعاليت نمايند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس مشترک در 7 گرايش زراعت و اصلاح نباتات، علوم دامي،گياه پزشکي، ترويج و آموزش کشاورزي، باغباني، خاک شناسي و صنايع غذايي :
رياضيات عمومي، فيزيک عمومي، شيمي عمومي، اکولوژي، گياهشناسي، آمار و احتمالات، بيوشيمي عمومي، زيستشناسي،آبياري عمومي، هوا و اقليمشناسي، اقتصاد کشاورزي، خاکشناسي عمومي، زراعت عمومي، باغباني عمومي،حشرهشناسي و دفع آفات، ماشينهاي کشاورزي، عمليات کشاورزي، اصول تبديل و نگهداري فرآوردههاي کشاورزي، دامپروري عمومي، آشنايي با کامپيوتر.
دروس تخصصي گرايش علوم دامي :
تغذيه دام ، اصول بهداشت دام، تشريح و فيزيولوژي دام، اصلاح دام ، بيماريهاي دام و طيور، پرورش گاو شيري ، پرورش گوسفند و بز، پرورش طيور، فيزيولوژي توليد مثل، مرتعداري ، پرورش زنبور عسل ، کارآموزي.
گرايش گياهپزشکي:
دانش گياهپزشکي به جاي معالجه انسان به حفظ و معالجه گياهان اعم از گياهان زراعي، زينتي و درختان ميوه ميپردازد و آنچه که گياه را رنج ميدهد و به سلامت آن صدمه ميزند، مطالعه و بررسي ميکند؛ يعنيدانشجوي اين گرايش با آفاتي که در مزرعهها، انبارها، سيلوها و کشتيها به بخشهاي مختلف گياه صدمه ميزند از قبيل حشرات، جوندگان و علفهاي هرز يا بيماريهاي گياهي مانند قارچها، ويروسها و باکتريها آشنا ميشود و نحوه سمپاشي را در مراحل مختلف رشد و نگهداري از گياه و نحوه ضد عفوني انبارها را فرا ميگيرد. البته بايد توجه داشت که آنچه به گياه صدمه ميزند تنها بيماري نيست بلکه سرمازدگي، گرمازدگي و حتي کمبود مواد غذايي در خاک نيز گياه را رنج ميدهد و جزو ضايعات گياهي محسوب ميشود. از همين رو دانشجوي گياه پزشکي بايد موارد فوق را بشناسد و نحوه جلوگيري از اين آسيبها را بياموزد.
تواناييهاي لازم :
گياه پزشک ايراني بايد از يک سو با گونههاي گياهي و جانوري طبيعي ايران آشنا باشد و از سوي ديگر با موجودات زنده (آفات، بيماريها و علفهاي هرز قرنطينهاي) که دائم از مبادي ورودي رسمي يا از مرزهاي طولاني کشور به صورت غيرقانوني وارد ميشوند، آشنا بوده و با آنها مبارزه کند. در واقع مهندس گياهپزشکي کاري دشوار، پيچيده و پر مسؤوليت را بر عهده دارد و بايد از بيوشيمي، بيولوژي و آمار، اطلاعات وسيع و گستردهاي داشته باشد.همچنين گياهپزشکي نياز به حافظه قوي دارد چون دانشجو بايد اسامي لاتين حشرات و قارچها و رده آنها را به خاطر بسپارد و بالاخره دانشجوي اين گرايش بايد به کشاورزي و بخصوص حشرهشناسي علاقهمند باشد. زيرا بخش عمدهاي از دروس اين گرايش شامل آفات گياهي ميشود و در اين درس حشرات مضر براي آفات و بيولوژي آنها آموزش داده ميشود.
موقعيت شغلي در ايران :
شايد برخي از کشاورزان تصور کنند که اطلاعات لازم را درباره آب و خاک دارند اما هر کشاورزي ميداند که براي مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي بايد به يک متخصص مراجعه کند تا نوع سم و نحوه استفاده از آن را فرا گيرد. به عبارت ديگر کشور به فارغالتحصيل علاقهمند و تواناي گياهپزشکي نياز مبرمي دارد. وزارت کشاورزي، شهرداريها و کلنيکهاي گل و گياه نيز از مراکز جذب فارغالتحصيلان اين گرايش هستند.از سوي ديگر در حال حاضر مهندسين کشاورزي ميتوانند با استفاده از طرح اشتغالزايي جهاد کشاورزي، از اين وزارتخانه وام گرفته و گلخانه يا باغ ميوه ايجاد کنند.قابل ذکر است که موقعيت فارغالتحصيلان اين گرايش در شهرستانها بهتر است زيرا ميتوانند در سازمان تحقيقات کشاورزي شهر خود فعاليت نمايند.
دروس تخصصي گياه پزشکي:
حشرهشناسي ، قارچشناسي، آفات مهم گياهان زراعي ، بيماريهاي مهم گياهان زراعي، آفات مهم درختان ميوه، بيماريهاي مهم درختان ميوه، آفات و بيماريهاي مهم گياهان زينتي، جاليزي و سبزيها، اصول مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي، سمشناسي، تکنولوژي مبارزه شيميايي، علفهاي هرز و کنترل آنها، آفات انباري، کارآموزي.
گرايش ترويج و آموزش کشاورزي:
يکي از رسالتهاي مهم هر رشتهاي بردن دانش و علم آن رشته در بين اقشار مختلف جامعه است. به عبارت ديگر مطالبي که دانشجويان در دانشگاهها فرا ميگيرند، مستقيماً براي عموم مردم قابل استفاده نيست بلکه بايد تغيير و تحولي در آن صورت گيرد تا متناسب با سطح توانايي هر يک از مخاطبان بتوان ايدهها و نوآوريها را در اختيارشان قرار داد. در کشاورزي نيز ما با افراد مختلفي سر و کار داريم که از لحاظ سطح علمي و آگاهي در ردههاي متفاوتي قرار دارند. افرادي که نياز به دانش کشاورزي نوين دارند اما نميتوانند اين دانش را از کتب کشاورزي به دست بياورند بلکه بايد متخصصاني باشند که يافتههاي جديد علمي را متناسب با سطح دانش و توان علمي اين دسته از مخاطبان در اختيار آنها قرار دهند اين متخصصان همان مهندسين ترويج و آموزش کشاورزي هستند.البته بخش آموزش اين گرايش شامل آموزشهاي رسمي نيز ميشود؛ يعني دانشجويان مهندسي ترويج و آموزش کشاورزي در اين بخش با نحوه برنامهريزي آموزشي، تدريس و مديريت هنرستانها و دبيرستانهاي کشاورزي آشنا ميشوند.
تواناييهاي لازم :
مهندسي ترويج و آموزش کشاورزي يکي از رشتههاي بين رشتهاي است چون دروس آن حيطه گستردهاي از علوم مختلف شامل ارتباطات، روانشناسي تربيتي، تکنولوژي آموزشي، علوم تربيتي، مديريت، کامپيوتر، آمار و کشاورزي را دربرميگيرد.به همين دليل دانشجوي اين گرايش بايد هم در دروس مهم مهندسي کشاورزي مانند زيستشناسي، شيمي و رياضي قوي باشد و هم توانمنديهاي لازم براي تدريس را داشته باشد؛ يعني بايد صبر و حوصله بسيار داشته و با کوچکترين عدم پذيرش از سوي کشاورزان، دلسرد نشود. در ضمن بايد نوانديش و خلاق باشد تا بتواند به بهترين نحو به ترويج و آموزش کشاورزي بپردازد و از روشهاي متعدد و متفاوت تکنولوژي آموزشي مثل تهيه پوستر، فيلم و عکس در اين راه استفاده نمايد. همچنين بايد شخصيتي برونگرا داشته باشد تا بتواند با طبقات مختلف جامعه به خصوص قشر روستايي ارتباط برقرار کند و با جلب اعتماد آنها، دانش تئوري و عملي را به کشاورزان منتقل سازد و در نهايت لازم است که از محيط روستايي و فعاليتهاي کشاورزي لذت ببرد و علاقهمند به همکاري و کمک به ديگران باشد.
موقعيت شغلي در ايران :
مهندسين ترويج و آموزش کشاورزي ميتوانند به عنوان رئيس سازمان کشاورزي استان، مجري طرحهاي تحقيقاتي - ترويجي، کارشناس ترويج و آموزش در وزارت تعاون، صندوق بيمه و سازمان مديريت و برنامهريزي مشغول به فعاليت شوند و باعث ارتقاي سطح زندگي روستاييان گردند. يا به عنوان کارشناس، گروهي از مروجين را براي انتقال يافتههاي نوين به روستاييان آماده کرده، بر کار آنها نظارت کنند.همچنين ميتوانند به عنوان مدير، آموزشگر، برنامهريز آموزشي يا تکنولوژيست آموزشي در هنرستانها و دبيرستانهاي کشاورزي فعاليت نمايند يا در سمينارها و کنگرههاي علمي مسؤول وسايل ديداري و شنيداري شوند و به عنوان سردبير روزنامهها و نشريات کشاورزي در جامعه خدمت کنند.لازم به ذکر است که در بخش کشاورزي، نياز به آموزش هم براي زنان و هم براي مردان روستايي وجود دارد، بنابراين فارغالتحصيلان اين گرايش چه زن و چه مرد ميتوانند فرصت شغلي مناسبي داشته و نقش بسيار ارزندهاي در بهبود وضعيت روستاييان داشته باشند.
دروس تخصصي گرايش ترويج و آموزش کشاورزي :
مقدمات روانشناسي تربيتي، جامعه شناسي روستايي ، مقدمات مردمشناسي عشايري ، اصول آموزش و پرورش ، اصول آموزش بزرگسالان، اصول آموزش کشاورزي، اصول ترويج کشاورزي، اصول مديريت آموزش و ترويج ، اصول برنامهريزي ترويجي، طرح و تهيه برنامه آموزشي، نوآوري و نوپذيري، آموزش سمعي و بصري ، اصول مقاله نويسي فني و ترويجي، ترويج و آموزش کشاورزي عملي .
گرايش باغباني:
باغباني آميختهاي از علم، هنر، تجربه و مهارت در پرورش گياهان باغباني است. گياهاني که شامل درختان ميوه، گلها و گياهان زينتي، سبزيجات و گياهان دارويي ميشود و دانشجوي مهندسي باغباني در طي چهار سال با ويژگيهاي ژنتيکي اين چهار دسته از گياهان، پاسخهايي که گياهان به شرايط محيطي ميدهند و پاسخهايي که به تيمارهاي ما مثل آبياري، کود، هرس و ... ميدهند، آشنا ميشود و به خاطر همين بررسيهاي دقيق فيزيولوژيکي گياهان است که باغباني يک رشته علمي است، علمي که باعث بهتر شدن کميت و کيفيت محصولات باغباني شده است. براي مثال به ياري علم باغباني، گياهان زينتي دوام بيشتري پيدا کرده و گلهاي بزرگتري ميدهند. يا در قديم بعضي از خيارهايي که ميخريديم تلخ بود اما امروزه به ياري اصلاح نژاد و رسيدگيهاي لازم خيار تلخ وجود ندارد.
تواناييهاي لازم :
باغباني يک کار عملي است، بايد آن را حس کرد، بايد با آب و خاک ارتباط برقرار کرد و بايد بررسي کرد که در زمينه باغباني چه کارهايي در دنيا انجام شده است و از آنها ايده گرفت. به همين دليل دانشجوي مهندسي کشاورزي ـ باغباني لازم است که سرِ زمين برود و به کار با خاک و گل و گياه علاقهمند باشد.همچنين دانشجوي اين گرايش بايد به علوم زيستي به ويژه گياهشناسي علاقهمند بوده و به آن تسلط داشته باشد براي اينکه تنوع گياهي در اين گرايش فوقالعاده زياد است.گفتني است که باغباني به خاطر ماهيت گياهان بخصوص گياهان زينتي با مسائل ذوقي سر و کار دارد. بنابراين افرادي که زمينههاي هنري در آنها قوي است و به گل و گياه نيز علاقه دارند، در اين گرايش موفقتر خواهند شد.
موقعيت شغلي در ايران :
باغباني از نظر اقتصادي رشته پردرآمدي براي توليدکنندگان است، چون فارغالتحصيلان اين گرايش در صورت داشتن سرمايه لازم ميتوانند به توليد گلها، گياهان زينتي و دارويي، سبزيجات يا ميوههاي گلخانهاي بپردازند.از سوي ديگر چون دانشگاه آزاد اسلامي در سطح وسيعي دانشجوي مهندسي باغباني نميگيرد، هنوز بازار کار اين گرايش اشباع نشده است.فارغالتحصيلان مهندسي باغباني ميتوانند در سازمان برنامه و بودجه يا جهاد کشاورزي نيز کارهاي تحقيقاتي و آزمايشگاهي انجام دهند يا به عنوان کارشناس در مزارع و باغهاي خصوصي فعاليت نمايند.
دروس تخصصي گرايش باغباني:
اصول باغباني، اصول اصلاح نباتات، علفهاي هرز و کنترل آنها، حاصلخيزي خاک و کودها، ازدياد نباتات ، سبزيکاري عمومي، سبزيکاري خصوصي، ميوههاي مناطق معتدل ، فيزيولوژي بعد از برداشت، گلکاري ، ميوههاي ريز، اصلاح و بذر گيري گل و گياه ، ميوههاي گرمسيري و نيمه گرمسيري، فيزيولوژي گياهي ، کارآموزي .
گرايش خاکشناسي:
مهندسي کشاورزي ـ خاکشناسي به شناسايي خاک، بهرهبري از خاک در جهت توليد مواد غذايي و حفاظت از محيط زيست، مديريت خاک و آب، آلودگي خاک، اصلاح خاکهاي شور و قليايي، مصرف بهينه کودهاي شيميايي و آلي و کاربري خاک براي مصارف گوناگون از قبيل جنگل، مرتع، زراعت آبي، زراعت ديم و شهرسازي ميپردازد. به عبارت ديگر دانشجويان اين گرايش با مراحل پيدايش و تکامل خاک، ردهبندي و نامگذاري انواع خاک، روشهاي مختلف کنترل فرسايش و حفظ، نگهداري و تقويت خاکهاي زراعي آشنا ميشوند و رابطه بين خاک با آب و گياه و عوامل مختلف اقليمي را مطالعه ميکنند و با بررسي خصوصيات فيزيکي و شيميايي خاک و واکنش آن در برابر اضافه يا کم شدن مواد مختلف به بهروري هرچه بيشتر محصولات زراعي کمک ميکنند.
تواناييهاي لازم :
دروس پايه در مهندسي کشاورزي ـ خاکشناسي، شيمي و زمينشناسي است و دانشجويان اين گرايش بايد به اين دروس و همچنين محيط زيست و منابع طبيعي علاقهمند باشند و آمادگي کار در آزمايشگاهها، صحرا و مزارع را داشته باشند.
موقعيت شغلي در ايران :
فرض کنيد که يک باغدار ميخواهد باغي 30 يا 50 هکتاري را کود بدهد. تعيين ميزان کود و نوع کود برعهده مهندس کشاورزي ـ خاکشناسي است. همچنين مهندس اين گرايش ميتواند کاربري زمينهاي مختلف را تعيين کند؛ يعني مشخص کند که يک زمين براي زراعت، باغباني يا مسکن مناسب است. در ضمن نوع محصول مناسب براي زمين زراعي را نيز پيشنهاد بدهد. در حال حاضر نيز مهندس کشاورزي ـ خاکشناسي ميتواند در وزارت جهاد کشاورزي، محيط زيست، شهرداريها يا در بخش خصوصي فعاليت کند.
دروس تخصصي گرايش خاکشناسي:
فيزيک خاک، شيمي خاک، خاکهاي شور و قليايي، پيدايش و ردهبندي خاکها، حاصلخيزي خاک و کودها، بيولوژي خاک، فرسايش و حفاظت خاک، رابطه آب و خاک و گياه، ارزيابي خاکها و اراضي، نقشهبرداري خاکها، مباني زهکشي، تغذيه گياه، کارآموزي.
گرايش زراعت و اصلاح نباتات:
زراعت و اصلاح نباتات در کنار گرايشهاي باغباني و علوم دامي يکي از سه گرايش توليدکننده مهندسي کشاورزي است. در اين ميان گرايش زراعت و اصلاح نباتات به رشد و نمو، ميزان عملکرد و روشهاي بهينهسازي توليد گياهان زراعتي نظير گندم، جو، ذرت، چغندر قند، سويا و آفتابگردان ميپردازد. گياهاني که غذاي انسان و دام به آنها وابسته است و در واقع مهمترين گياهان زراعتي به شمار ميآيند. همچنين در اين گرايش طريقه اصلاح گياهان که پايه ژنتيکي دارد، مطالعه ميشود تا با اصلاح ژنتيکي، گياهاني با کيفيت و بازدهي بيشتري داشته باشيم. براي مثال با تلاقي گندمهاي مختلف، گندمي را توليد کنيم که بالاترين بازدهي و بهترين کيفيت را داشته باشد.
تواناييهاي لازم :
استادان و متخصصان اين گرايش معتقدند که زندگي شخصي دانشجويان زراعت و اصلاح نباتات بايد به نوعي وابسته به کشاورزي باشد. چون تجربه نشان داده شده است، دانشجوياني که زندگي شهري دارند در دروس عملي کشاورزي با مشکلات زيادي مواجه ميشوند. همچنين افرادي که به کار در مزرعه و آزمايشگاه علاقهمند باشند در اين گرايش موفقتر هستند.
موقعيت شغلي در ايران :
اگر فارغالتحصيل اين گرايش سرمايه داشته باشد به خوبي ميتواند يک زمين زراعي را به صورت مکانيزه اداره کند و در صورت نداشتن سرمايه نيز ميتواند جذب مؤسسات توليد واحدهاي کشاورزي گردد. به ويژه اين که با اجراي آئيننامههاي نظام مهندسي کشاورزي که توسط مجلس تصويب شده است، هر زمين زراعي اعم از دولتي و خصوصي بايد تحت نظارت يک مهندس زراعت و اصلاح نباتات اداره گردد. گفتني است در حال حاضر دولت به هريک از فارغالتحصيلان مهندسي کشاورزي در صورت داشتن توانمنديهاي لازم 20 ميليون تومان وام براي انجام فعاليتهاي کشاورزي ميدهد.
دروس تخصصي گرايش زراعت و اصلاح نباتات :
مرتعداري، ديمکاري، علفهاي هرز و کنترل آنها، رابطه آب و خاک و گياه، اصول اصلاح نباتات، اصلاح نباتات خصوصي، زراعت نباتات صنعتي، زراعت نباتات علوفهاي، فيزيولوژي گياهان زراعتي، کارآموزي.
ديباچه: زمين سبز بود؛ به سبزي بهشت و رودخانه تميز و شفاف و زلال، و طبيعت با بارش هر باران از شادابي و طراوات لبريز ميشد. سالها گذشت. جمعيت شهر رو به فزوني گذاشت. خانههاي تازه ساخته شد و به جاي درختان سرسبز، کارخانهها جان گرفتند. چرخهاي توليد کارخانه که به کار افتاد، فاضلاب صنعتي را به ميان آب رودخانه جاري ساخت. آن وقت ماهيهاي کوچک و بزرگ، ذرات آلوده کننده آب را با آب ششهايشان تنفس کردند و گروه گروه جان باختند. آب، خاک و هواي آلوده، نفس درختان را نيز قطع کرد و اکنون ما در اين زمين که با دستهاي خودمان، خاکسترياش کردهايم، هر لحظه شاهد مرگ سبزي و سبزينگي،پاکي و شادابي و در نهايت هستي و زندگي هستيم. اين بحران در کشور ما بسيار جدي و فراگير به چشم ميخورد. براي مثال در مناطق کليدي و شاخصي همچون پارک ملي گلستان و منطقه حفاظت شده جهاننما، ذخاير حيات وحش ما نسبت به دهه 50 به يک چهارم و در مقايسه با دهه 60 به نصف تقليل يافته است. به عبارت ديگر، ذخيره کنوني جمعيت حيات وحش کشور ما 25% دهه 50 و 50% دهه 60 است !حال چه بايد کرد؟ و چگونه ميتوان بار ديگر آسمان را آبي و زمين را با رنگهايي زنده و شاداب رنگآميزي نمود و حيات و زندگي را به طبيعت ايران بازگرداند؟کارشناسان منابع طبيعي با بررسي علم اکولوژي، حل مسائل زيستمحيطي، ارائه طرحهاي عملي براي حفظ و توسعه پوشش گياهي، بهرهبرداري صحيح از اراضي مطابق با قابليت آنها، توسعه فعاليت آبخيزداري و مديريت آب و خاک، تلاش ميکنند تا اين آرزو را محقق سازند.اين رشته در مقطع کارشناسي داراي 5 گرايش محيطزيست، مرتع و آبخيزداري، جنگلداري، شيلات و علوم و صنايع چوب و کاغذ است. گرايش محيطزيستمحيطزيست يک رشته چند بخشي يا بين رشتهاي است و آميختهاي از علوم بيولوژي، اکولوژي، فيزيک، شيمي، رياضي، آمار، اکولوژي کاربردي و جغرافيا ميباشد. اين گرايش تلاش ميکند تا بين محيط انسان يا محيط شهري و محيط فراشهري مثل مرتع، جنگل و ... پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود به نحوي عمل کند که با نيازها و اميدهايش هماهنگي بيشتري داشته باشد و در نهايت زندگي بهتري رابراي خود و آيندگان فراهم سازد.همچنين تلاش ميکند تا با ارائه دانش و آگاهيهاي لازم درباره اکولوژي حيات وحش، اکولوژي درياها، نحوه آلودگي محيطزيست، نحوه طراحي پارکهاي ملي و جنگلي و ... به حمايت و حفاظت از محيطزيست و حل مشکلات زيست محيطي بپردازد.در کشور ما محيط زيست در مقطع کارشناسي يکي از گرايشهاي مهندسي منابع طبيعي است و در آن بيشتر به اکوسيستمهاي طبيعي پرداخته ميشود، اما استادان محيطزيست معتقدند که بايد مثل ساير کشورهاي دنيا، محيطزيست را به عنوان يک رشته مجزا ارائه دهيم و در آن علاوه بر اکوسيستمهاي طبيعي به اکوسيستمهاي شهري نيز پرداخته شود. چون در حقيقت محيطزيست به تعامل و ارتباط بين محيطهاي انساني و طبيعي ميپردازد و صحيح نيست که اين دو را مجزا از يکديگر بررسي کنيم.(در سال 83 مهندسي محيط زيست به عنوان يک رشته مجزا در دانشگاه تربيت دبير شهيد رجايي، وابسته به وزارت آموزش و پرورش ارائه شده است.)
موقعيت شغلي در ايران :
در سال 1382 ارزش اقتصادي هر هکتار دريا از نظر تعديل و تنظيم گازها، کنترل آشفتگي، تنظيم آب، تهيه آب، تصفيه آب، توليد مواد غذايي، تامين مواد خام، ارزش فرهنگي، توريسم و ... 71609310 ريال، هر هکتار ساحل 50244800 ريال، هر هکتار جنگل 12015600 ريال، هر هکتار مرتع 2876800 ريال و هر هکتار تالاب 183334000 ريال محاسبه شده است.متأسفانه بسياري از اين منابع ارزشمند که تجديدناپذير يا به سختي قابل تجديد هستند، در کشور ما به دليل بيمبالاتي و بيتوجهي در معرض نابودي قرار گرفتهاند. چرا که ما توجه به قوانين و معيارهاي محيطزيست را يک امر ضروري و اجتنابناپذير نميدانيم و حتي در نظر برخي از شرکتها و سازمانها، سازمان حفاظت محيطزيست، يک سازمان دردسرآفرين است و بايد به نحوي از زير اصول و قوانين آن شانه خالي کرد!و باز به همين دليل در طرحها و پروژههاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي ما، محيط زيست نه تنها حرف اول را نميزند بلکه در انتها نيز جايگاه مشخصي ندارد! با اين همه، چون امروزه مسائل و مشکلات زيستمحيطي صرفاً به يک کشور، يک منطقه يا يک قاره محدود نميشود و هيچ کشوري نميتواند ادعا کند که انتشار آلودگي و مشکلات ناشي از آن، مختص به کشور متبوعش ميباشد، حفظ محيطزيست به يک ائتلاف جهاني تبديل شده است و تمام کشورها و جوامع بشري پذيرفتهاند که بايد در توسعه صنعتي با توجه به ارزيابي دقيق زيستمحيطي، تجديد نظر کرد.
اين امر باعث شده است که در کشور ما نيز متخصصان محيطزيست در تمام مقاطع تحصيلي بويژه کارشناسيارشد و دکترا در سازمانهاي متعددي از جمله:
سازمان حفاظت محيطزيست، شهرداريها، مهندسين مشاور، وزارت کشور، وزارت نيرو، سازمان توسعه و برنامهريزي، وزارت صنايع، وزارت نفت حضور داشته باشند. تا جايي که به گفته دکتر مخدوم استاد محيط زيست دانشگاه تهران، هيچ يک از فارغالتحصيلان کارشناسيارشد و دکتراي محيطزيست بيکار نيستند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس مشترک در گرايشهاي مختلف مهندسي منابع طبيعي:
رياضيات، فيزيک عمومي، زمينشناسي، گياهشناسي، اکولوژي، شيمي عمومي، زيست شناسي، آمار و احتمالات، هوا و اقليمشناسي، خاکشناسي عمومي، قوانين و مديريت منابع طبيعي، جامعهشناسي روستايي، آشنايي با کامپيوتر، هيدرولوژي عمومي،
دروس تخصصي گرايش محيطزيست :
اکولوژي حياتوحش، مباني مديريت حياتوحش، بيولوژي حيوانات شکاري، پرندهشناسي، قوانين و مديريت محيطزيست و شيلات، اکولوژي درياها، فنون مديريت حيات وحش، آلودگيهاي محيطزيست، انسان و محيطزيست، پارکهاي ملي، جنگل و پرديسها، طراحي و مهندسي پارکهاي ملي و جنگلي، ارزيابي محيطزيست، پارکداري، جلسه بحث، پروژهگرايش مرتع و آبخيزداريدر گرايش مرتع و آبخيزداري دانشجويان ميآموزند که با توجه به امکانات آبي، خاکي، اقليمي، زمينشناسي و پوشش گياهي چگونه ميتوان از عرصه منابع طبيعي، به ويژه از مراتع موجود، بيشترين بهره را برد براي مثال با توجه به پوشش گياهي يک منطقه، چه مقدار ميتوان دام وارد منطقه کرد و چه مقدار عرصه کشاورزي داشت؟ همچنين به ياري مديريت آبخيزداري ميتوان از مسائلي مثل سيلاب و خشکسالي که ضررهاي هنگفت اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي دارد، جلوگيري کرد. به عبارت ديگر، کارشناس اين رشته با تقويت پوشش گياهي، اصلاح آبراههها و بانکتزدن (ايجاد خطوط افقي بر روي دامنه کوهها و تپهها و کاشت نهال) ميتواند از فرسايش خاک و ايجاد سيلاب جلوگيري کند.اهميت اين مسأله زماني آشکار ميشود که بدانيم کشور ما به دليل پيشروي شنهاي روان به مناطق مرکزي و شرقي کشور، در معرض بيابانزايي قرار دارد. همچنين فرسايش خاک، موجب پرشدن مخازن سدها و آسيبرساني جدي به اين منابع ارزشمند ميگردد. به همين دليل، لازم است به ياري متخصصان مرتع و آبخيزداري، از فرسايش آب و خاک جلوگيري کرد و در جهت اصلاح و توسعه مراتع قدم برداشت.
موقعيت شغلي در ايران :
شرط اول حيات اقتصادي ـ سياسي هر کشور، استقلال و وجود نيروي انساني متعهد، متفکر و کاردان است. زيرا نيروي انساني لايق و کاردان ميتواند با استفاده از قدرت تصميمگيري و استقلال و برنامهريزي خوب دولت، از عامل دوم؛ يعني منابع سرشار خدادادي از قبيل آب، خاک، جنگل، مرتع براي بهبود زندگي و رفاه مردم و جامعه بهرهبرداري کند. به عبارت ديگر تعادل اين دو عامل، شرط مطلوب و اساسي بهرهوري بهينه و تداوم حيات يک جامعه است.کارشناسان منابع طبيعي نقش مهمي در ايجاد تعادل بين اين دو عامل دارند. زيرا از يک سو، عامل مهمي در حفظ و گسترش منابع طبيعي هستند و از سوي ديگر، نحوه استفاده و بهرهبرداري بهينه از اين منابع را ميدانند.براي مثال، فارغالتحصيلان گرايش مرتع و آبخيزداري ميتوانند با برنامهريزيهاي صحيح و نظارت بر حسن اجراي آنها و آموزش به منظور اصلاح و توسعه مراتع، جلوگيري از فرسايش آب و خاک و پر شدن مخازن سدها و تثبيت شنهاي روان، نقش بسيار مهمي در حفظ و گسترش منابع طبيعي از قبيل مرتع، آب و خاک داشته باشند.در کل فارغالتحصيل توانمند اين رشته، فرصتهاي شغلي مناسبي در شرکتهاي دولتي، خصوصي و نيمهخصوصي مرتبط با وزارت نيرو، وزارت جهاد کشاورزي، مؤسسه تحقيقات مرتع، مؤسسه تحقيقات خاک و حفاظت آبخيزداري، سازمان جنگلها و شرکتهاي مشاوره منابع طبيعي دارد.
دروس تخصصي گرايش مرتع و آبخيزداري :
شناسايي گياهان مرتعي، ژئو مرفولوژي، زراعت نباتات علوفهاي، خاک مناطق خشک و نيمهخشک، هيدرولوژي کاربردي، حفاظت خاک، کارتوگرافي، ارزيابي خاکهاي زراعي، اکولوژي مرتع، دامداري، اصلاح و توسعه مراتع، آناليز و ارزيابي مراتع، جنگلکاري در مناطق خشک، آبخيزداري، مقدمات مردمشناسي عشايري، جلسه بحث، پروژه.
گرايش شيلات:
صنعت شيلات در کشور ما در مقايسه با تحولاتي که در صيد و صيادي جهان در 50 سال اخير روي داده، نسبتاً جوان است و حتي سرانه مصرف ماهي در ايران از 5/4 کيلوگرم فراتر نرفته است؛ رقمي که همرديف سرانه ماهي در کشورهاي فاقد ذخاير آبزيان است. اين در حالي است که آبزيان، به دليل کاهش کلسترول خون،جلوگيري از بروز بيماريهاي قلب و عروق، وجود انواع اسيدهاي آمينه مورد نياز براي رشد و نمو بدن و داشتن درصد قابل توجهي مواد معدني و ويتامين، ارزش غذايي بيشتري نسبت به گوشتهاي قرمز و سفيد دارند.از سوي ديگر، فعاليتهاي شيلاتي در کشور، صرفنظر از تأمين بخشي از مواد پروتئيني، منبع مناسبي براي اشتغال، تأمين ارز و اهرمي براي توسعه و عمران مناطق ساحلي است. در واقع، در برنامههاي توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي کشور، شيلات جايگاه مهمي دارد.شک نيست که اجراي طرحهاي شيلاتي کشور، به نيروهاي کارآمد و متخصص نيازمند است، افرادي که با استفاده از منابع آبي براي تأمين پروتئين مورد نياز مردم فعاليت کنند.هدف رشته مهندسي منابع طبيعي گرايش شيلات، پرورش و آموزش کارشناسان و متخصصان در همين زمينه است. در اين گرايش، دانشجويان با علوم مختلف بيولوژي جانوري، گياهي و اکولوژي دريايي به عنوان زيربناي شيلات آشنا ميشوند ، درباره آبزيان آبهاي داخلي و دريايي، نحوه تکثير و پرورش آبزيان، صيد و صيادي ونحوه عملآوري فرآوردههاي دريايي مطالعه ميکنند.اهميت اين رشته زماني آشکارتر ميشود که بدانيم بهرهبرداري صحيح و پايدار از منابع دريايي، حفاظت از منابع و بازسازي ذخاير، تنوعبخشي در توليد و افزايش توليد، بهبود و ارتقاي کيفيت محصولات شيلاتي از توليد به مصرف، استفاده از فناوريهاي جديد مهندسي ژنتيک در شيلات، توليد فرآوردههاي بيولوژيک، اشتغال و درآمد ارزي، بدون نگرش علمي و متکي بر يافتههاي تحقيقاتي در شيلات، امکانپذير نيست.
موقعيت شغلي در ايران :
آمارهاي سازمان کشاورزي و خواروبار جهاني "فائو" نشان ميدهد که درآمد خالص حاصل از تجارت ماهي (صادرات منهاي واردات) کشورهاي در حال توسعه، اخيراً به 7/17 ميليارد دلار رسيده است. اين رقم بزرگتر از ارزش کل صادرات چاي، برنج، کاکائو و قهوه است.در کشور ما نيز صنعت شيلات نقش مهمي در ايجاد اشتغال، بويژه از جهت کيفي دارد. زيرا بخش عمدهاي از فعاليتهاي شيلات در مناطق دورافتاده و محروم انجام ميشود؛ مناطقي که حضور فعاليتهاي انساني از ديد سياسي و امنيتي بسيار مهم است. همچنين، ايفاي نقشي که فعاليتهاي شيلاتي در کاهش پديده بيکاري پنهان در مناطق روستايي و سواحل صيادي دارد، براي کشور حائز اهميت است. زيرا فعاليتهايي که به منظور استفاده از منابع کوچک آبي طبيعي و نيمهطبيعي براي پرورش ماهي، صنايع کوچک پشتيباني، و فرآوري و تعمير ادوات صيادي انجام ميشود، در کاهش بيکاري پنهان و افزايش درآمد ساکنان اين مناطق، بسيار مؤثر است. همانطور که پيش از اين گفتيم، براي اجراي برنامههاي شيلات، پرورش افراد فني و کارشناس از اهميت خاصي برخوردار است؛ افرادي که ميتوانند با توسعه فعاليتهاي آبزي پروري، بازسازي ذخاير درياي خزر و منابع آبهاي داخلي، ترويج مصرف آبزيان پرورشي به عنوان غذاي سلامتي، بهبود کيفيت عرضه آبزيان پرورشي، ايجاد مزارع انفرادي پرورش آنها و مراکز تکثير آبزيان، ارائه آموزشهاي مورد نياز آبزي پروران به منظور تقويت و ارتقاي دانش فني توليد کنندگان، مطالعه وارائه مناسبترين روشهاي تکثير و پرورش آبزيان ، افزايش راندمان و بهبود کيفيت آبزيان پرورشي، شناسايي و مطالعه اراضي مستعد توسعه پرورش آبزيان و انجام تحقيقات در امر شناخت بيماريها، بهداشت و تغذيه آبزيان، نقش بسيار مهم و اساسي در رشد و ارتقاي صنعت شيلات بر عهده داشته باشند.
دروس تخصصي گرايش شيلات :
ليمونولوژي، اصول تکثير و پرورش آبزيان، تکثير و پرورش ماهي، تکثير و پرورش آبزيان، اکولوژي درياها، اصول تغذيه آبزيان، ماهيشناسي عمومي، بيماريها و انگلهاي آبزيان، هيدروتکنيک و طراحي استخرها، ماهيشناسي و سيستماتيک، بهداشت و تکنولوژي فرآوردههاي شيلاتي، هيدروشيمي، جلسه بحث، پروژه.
گرايش جنگلداري:
گرايش جنگلداري مجموعهاي از علوم و فنون است که براي شناخت جوامع مختلف جنگلي و آگاهي از کيفيت و کميّت آنها، تربيت، پرورش و بهرهبرداري مستمر از توليدات جنگلي، روشهاي مختلف قطع و حمل درختان قطع شده، جادهسازي درجنگل و مهمتر از همه، حفاظت، احيا و توسعه مناطق جنگلي به عنوان تعديل و تنظيم کننده شرايط آب و هوايي و خاکي و منبع توليد کننده چوب به کار گرفته ميشوند.براي مثال، دانشجويان با مطالعه درس "حمايت جنگل" با عوامل تخريب جنگل آشنا شده و روشهاي بهبود و حفاظت و نگهداري از جنگل را ميآموزند؛ روشهايي که ميتواند عامل کاهش فرسايش خاک و فراهم ساختن زيستگاههايي براي حيات وحش گردد. همچنين با مطالعه درسهايي مثل جنگلداري، بهرهبرداري از جنگل و سياست جنگل ميآموزند که چگونه با فراهم ساختن مناطقي براي چراي دامها، ميتوان فشار وارد شده بر زمينهاي جنگلي را کاهش داد يا چگونه ميتوان چوب مورد استفاده براي ساخت وسايل چوبي و سوخت و انرژي را فراهم ساخت تا به اين وسيله، هم منافع اقتصادي حاصله از جنگل و هم اکولوژي آن حفظ گردد.
موقعيت شغلي در ايران :
ايران با داشتن 24 تا 25 درصد بيابان از مجموع وسعت کشور، با مشکل مهم و حياتي فرسايش خاک رو به رو است. اين فرسايش، مشکلات اقتصادي بسياري را در کانونهاي بحراني کشور ايجاد کرده است و تنها راه مبارزه با آن، احياي پوشش گياهي مناطق بحراني و حفظ و صيانت از جنگلها است. به عبارت ديگر، فارغالتحصيلان توانمند اين رشته چون هم از اطلاعات فني - مهندسي و هم از علوم طبيعي و اقتصادي و اجتماعي مربوط به مناطق جنگلي برخوردار هستند، فرصتهاي شغلي مناسبي دارند که از آن جمله ميتوان به کارشناس متخصص در تهيه طرحهاي جنگلکاري و جنگلداري و ساير طرحهاي مربوط به حفاظت و توسعه جنگلها در سازمان جنگلها و مراتع کشور، وزارت جهاد کشاورزي، شهرداريها، سازمان پارکها و فضاي سبز و سازمان محيط زيست اشاره کرد. همچنين همکاري با شرکتها و مؤسسات مجري طرحهاي راهسازي در زمينه نقشهبرداري، طراحي و محاسبه و اجراي راهها و جادههاي جنگلي، فعاليت در شرکتهاي مشاوره منابع طبيعي به صورت همکاري در طرحهاي جنگلداري خصوصي و شرکتهاي بهرهبرداري از جنگلها از جمله فعاليتهايي است که فارغالتحصيلان مهندسي منابع طبيعي گرايش جنگلداري ميتوانند در آنها حضور داشته باشند.
دروس تخصصي گرايش جنگلداري:
اندازهگيري جنگل، جنگلشناسي، جادهسازي، جنگلداري، اقتصاد جنگل، بهرهبرداري جنگل، خاکشناسي جنگل، اکولوژي جنگل، درختشناسي، شناخت حيوانات شکاري، پارکهاي ملي و جنگلي و پرديسها، سياست جنگل، حمل و نقل چوب، حمايت جنگل، جنگلکاري و نهالستانهاي جنگلي، صنايع چوب، جلسه بحث، طرح جنگلداري.
گرايش علوم و صنايع چوب و کاغذ:
علوم و صنايع چوب و کاغذ مجموعه علوم و فنوني است که با فراگيري آنها دانشجويان در زمينه نحوه رويش و توليد چوب و عوامل مؤثر بر آن، اختصاصات ساختماني و طبقهبندي و درجهبندي چوبها و کاغذها، خواص فيزيکي، مکانيکي، شيميايي و کاربردي چوب و کاغذ، تبديل شيميايي و مکانيکي و نيز بازرگاني و داد و ستد چوب و کاغذ و توليدات آنها آگاهي لازم را کسب ميکنند.
موقعيت شغلي در ايران :
فارغالتحصيل علوم و صنايع چوب و کاغذ ميتواند به عنوان مديرفني در بخشهاي دولتي يا خصوصي مجتمعهاي چوب و کاغذ و کارخانجات توليد چوب فعاليت کند يا به عنوان کارشناس در دفاتر فني سازمان جنگلها و مراتع مشغول به کار گردد.
دروس تخصصي گرايش علوم و صنايع چوب و کاغذ :
فيزيک چوب، شيمي چوب، مديريت صنعتي، چوببري ، روکش و تخته لايه ، استاندارد و درجهبندي چوب، صنايع مبلمان، مکانيک چوب، تخته خرده چوب، تخته فيبر، چوبخشککني، تکنولوژي تهيه خمير کاغذ، حفاظت کار و ايمني در صنايع چوب، بازار چوب، سازههاي چوبي، کنترل کيفيت محصول، کاغذسازي، جلسه بحث.
تواناييهاي لازم :
آيا ميشود پرندهها را از روي کتاب شناخت يا با حياتوحش در فضاي دانشکده آشنا شد؟ بدون شک، چنين چيزي امکانپذير نيست. زيرا بومشناسي به معناي خانهشناسي است؛ يعني بايستي به درون طبيعت رفت و از نزديک با اصول حاکم بر آن آشنا شد و معضلات و مشکلات زيستمحيطي را در خود طبيعت شناخت و سپس در صدد ارائه راه حل برآمد.به همين دليل دانشجوي منابع طبيعي بايد به طبيعت علاقهمند باشد و با صبر و حوصله و تلاش و کوشش بسيار، رمز و راز حيات را از طبيعت بياموزد.علاقه و عشق به طبيعت و محيطزيست لازمه اين رشته است؛ زيرا بدون عشق نميتوان هفتهها در صحرا، جنگل، دشت يا تالاب براي بررسي رفتار يک حيوان يا پيدا کردن يک گونه خاص حيواني يا گياهي حضور داشت و بعضاً شرايط نامساعد جوي يا حشرات موذي مثل ساس، کنه، عقرب و ... را تحمل کرد.همچنين دانشجوي منابع طبيعي بايد از هوش و خلاقيت سرشاري برخوردار باشد تا بتواند مشکلات محيطزيست را به خوبي و به درستي ببيند و راه حلي براي آن مشکل بيابد. چون مشکلات زيستمحيطي صبر نميکنند تا ما هر زمان که دلمان خواست به فکر چارهانديشي بيفتيم و امکان دارد يک مشکل در زماني کوتاه به يک فاجعه تبديل شود. در مورد توانمنديهاي لازم براي هر گرايش نيز بايد گفت که دانشجوي محيطزيست بايد در زمينه صنعت، فرهنگ، سياست و اقتصاد اطلاعات عمومي خوبي داشته باشد و بتواند درباره مسائل ياد شده ابراز عقيده کند. زيرا محيطزيست به دانشجوياني که دروس را حفظ کنند، نيازي ندارد. بلکه دانشجوياني بايد وارد اين رشته شوند که براي مشکلات زيستمحيطي پروژه و طرح ارائه داده و خود مجري طرحهايشان باشند. در گرايش مرتع و آبخيزداري نيز چون داراي دو جنبه مرتع و آبخيزداري است، دانشجوياني با علايق و توانمنديهاي متفاوت ميتوانند جذب آن شوند.براي مثال، ما در اصلاح يک منطقه هم ميتوانيم روي پوشش گياهي و هم روي مسائل فيزيکي، مثل ايجاد سدبندهاي کوچک بر روي آبراههها تأکيد داشته باشيم. در اين ميان، آنچه با پوشش گياهي ارتباط دارد به مرتع باز ميگردد و آبخيزداري بيشتر به مسائل آب و مسائل مکانيکي مثل سد، ارتباط دارد. از همينرو، دانشجوياني که پس از فارغالتحصيلي ميخواهند در زمينه آبخيزداري فعاليت کنند، بايد در دروس فني مثل رياضي و فيزيک قويتر باشند. بخش مرتع اين رشته نيز بيشتر به محيطزيست، شناخت گياهان مختلف و شناخت اکولوژي مرتبط ميشود
ديباچه: هدف اين رشته تربيت کاردان مقابله با جنگهاي شيميايي،ميکروبي و هستهاي است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و ارگانهاي نظامي به وجود آنها نياز بسيار دارند.اين رشته داراي سه شاخه شيميايي، ميکروبي و هستهاي است و فارغالتحصيلان آن ميتوانند با کسب مهارتهاي لازم، در زمينه پدافند جنگهاي شيميايي، ميکروبي، هستهاي در سازمانهاي رزمي و ديگر ارگانهاي مرتبط فعاليت نمايند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس نظامي:
تاکتيک جنگافزار، مديريت فرماندهي، آييننامهها و سازمان، ارتباط و مخابرات
دروس پايه:
هواشناسي، شيمي عمومي، شيمي عمومي عملي، فيزيک عمومي،زيستشناسي عمومي، اصول جنگهاي شيميايي، ميکروبي و هستهاي، روانشناسي و امداد به مصدومين شيميايي، ميکروبي، هستهاي ، شناخت حفاظت انفرادي و جمعي شيميايي ، ميکروبي، هستهاي ، رياضيات پايه، مقدمات آمار.
دروس تخصصي شاخه شيميايي:
حفاظت آزمايشگاهي، شيمي آلي عملي، شيمي تجزيه عملي، شيمي آلي، شيمي معدني، شيمي تجزيه، بيوشيمي، عوامل شيميايي جنگي، تأثير عوامل شيميايي بر محيطزيست، مکانيزم تأثير عوامل شيميايي جنگي بر روي موجودات زنده، شناسايي عوامل شيميايي جنگي (آشکار سازي) ، انبارداري و حمل و نقل و حفاظت از مواد شيميايي، شناخت و رفعآلودگي عوامل شيميايي، مانور در منطقه آلوده.
دروس تخصصي شاخه ميکروبي:
حفاظت آزمايشگاه ميکروبي، ميکروبيولوژي عمومي، راههاي انتقال، باکتريشناسي رزمي، قارچشناسي رزمي، ويروسشناسي رزمي، تکياختههاي رزمي، بيوشيمي، عمليات خنثيسازي، حفاظت جمعي، اصول فرماندهي پدافند، اصول نحوه کاربرد جنگافزارهاي ميکروبي، مانور ميکروبي، ايمونولوژي.
دروس تخصصي شاخه هستهاي:
حفاظت ، رياضيات کابردي، فيزيک پايه، فيزيک جديد، فيزيک هستهاي، عوامل هستهاي، تأثيرات هستهاي، عمليات خنثيسازي، حفاظت و آثار اشعه بر محيط،حفاظت جمعي، اصول فرمانده و پدافند هستهاي، آشکارسازي، مانور.