معرفی کامل رشته های دانشگاهی علوم تجربی
اتاق عمل
ديباچه: گسترش مراکز بيمارستاني داراي اتاق عمل جراحي و نياز روزافزون به افراد کاردان براي اداره اتاقهاي عمل جراحي، بيانگر نياز جامعه به تکنسين اتاق عمل است. افرادي که ميتوانند درمسائل فني، پزشکان جراح را ياري دهند. فارغالتحصيلان اين رشته ميتوانند در اتاق عمل به جراحان کمکهاي لازم فني را ارائه دهند. همچنين اين دسته از متخصصان ميتوانند وسائل جراحي و استريل را جهت استفاده آماده نمايند و اداره اتاق عمل را به عهده گيرند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس اصلي و تخصصي:
تکنيک اتاق عمل عمومي، فن پرستاري، فيزيولوژي، تشريح، شيمي آلي و بيوشيمي، بهداشت فردي و همگاني، انگلشناسي و ميکروبشناسي، داروشناسي عمومي و تخصصي، جراحي عمومي و تخصصي، اصطلاحات پزشکي و اصطلاحات رايج در اتاق عمل، کارآموزي عمومي، جراحي زنان و زايمان، بيماريهاي داخلي، آسيبشناسي، فيزيک پزشکي و کاربرد آن در اتاق عمل، خونشناسي و انتقال خون، بيهوشي، روشهاي احياء قلبي و ريوي، روانشناسي، کارآموزي در عرصه.
ديباچه:
رشته اعضاي مصنوعي و وسايل کمکي يکي از زيرشاخههاي توانبخشي است که در آن طريقه طراحي و ساخت اعضاي مصنوعي و وسايل کمکي براساس اصول مهندسي و منطبق با آناتومي بدن آموزش داده ميشود. در واقع دروس اين رشته مجموعهاي از علوم مهندسي و علوم پزشکي است.متخصص اعضاي مصنوعي در سه زمينه حمايت از اعضاي ضعيف و ناتوان بدن، ساخت اندام مصنوعي براي عضو از دست رفته و اصلاح ناهنجاريها فعاليت ميکند و براي به دست آوردن اين تخصص، دروس پايه مثل آناتومي بدن، علل ناهنجاريها و بيماريهاي اندامهاي مورد نظر را مطالعه کرده و سپس نحوه ساخت اُرتزها و پروتزهاي مختلف را فرا ميگيرد.گفتني است که ارتز وسيلهاي کمکي است که در موازات اندام فلج يا ضعيف به کار برده شده و به آن کمک ميکند تا کارايي بهتري داشته باشد و شامل تمام اندامها از جمله اندام تحتاني، اندام فوقاني، ستون فقرات و سرو گردن ميشود. پروتز نيز عضو مصنوعي است که جانشين عضو طبيعي شده و در امتداد عضو طبيعي قرار ميگيرد.براي مثال فردي که دچار بيماري فلج اطفال شده است با استفاده از ارتزهاي کمک کننده ميتواند سرپا ايستاده و به فعاليتهاي زندگي خود به صورت مستقل ادامه دهد.تفاوت اين رشته با مهندسي پزشکي در اين است که رشته مهندسي پزشکي؛ در زمينه الکترونيک و بيومکانيک کاربردي کل تجهيزات پزشکي فعاليت ميکند يعني طراحي يک دستگاه راديولوژي يا فيزيوتراپي نيز در حيطه کار مهندسي پزشکي قرار ميگيرد، در حالي که رشته اعضاي مصنوعي به طراحي و ساخت وسايل کمکي و اعضاي مصنوعي ميپردازد و اعضاي مصنوعي قابل ساخت در اين رشته نيز اعضاي مصنوعي خارج از بدن مثل دست، پا، چشم و بيني است.از همين جا ميتوان به يکي ديگر از تفاوتهاي موجود بين اين دو رشته پي برد چون فارغالتحصيل مهندسي پزشکي علاوه بر اعضاي مصنوعي خارج از بدن، پروتزهاي داخلي مثل قلب مصنوعي يا اعضاي پيچيده الکترونيکي و مکانيکي مثل دست سيبرنتيکي را نيز طراحي ميکند، اما فارغالتحصيل اعضاي مصنوعي، قطعات سادهتري که با ابزار دستي نيز قابل ساخت است مثل پاي مصنوعي عادي يا انواع بريسها را طراحي کرده و ميسازد.
تواناييهاي لازم :
دانشجوي رشته اعضاي مصنوعي و وسايل کمکي مثل يک مجسمهساز بايد با گچ مجسمهسازي کار کند و قالبهاي گچي از پا، دست، نيمتنه يا سر و گردن بسازد و مثل يک نجار، آهنگر و کفاش بايد به جوشکاري، تراشکاري، ارّهکاري، فلزکاري و چرمکاري بپردازد. به عبارت ديگر متخصص اين رشته بايد از دستهايي توانا برخوردار و به کارهاي فني و صنعتي علاقهمند باشد.در ضمن دانشجوي اين رشته بايد داراي جسم و روحي سالم و توانمند باشد تا در انجام کارهاي سنگين اين رشته مثل فلزکاري يا کار با گچ و قالبهاي سنگين دچار مشکل نشود و بتواند بعضي از اوقات چهار ساعت سرپا بايستد و کار کند. آمادگي روحي براي برخورد با بيماران و روابط اجتماعي خوب نيز در اين رشته بسيار ضروري است چون رشته اعضاي مصنوعي يک رشته خدماتي است و فارغالتحصيل آن بايد با دردمندترين اعضاي جامعه در ارتباط باشد.
موقعيت شغلي در ايران :
فارغالتحصيل اين رشته ميتواند در دو بخش دولتي و خصوصي فعاليت کند که بخش دولتي شامل سازمان بهزيستي، هلال احمر، بنياد جانبازان و بيمارستانهاي داراي مراکز ارتوپدي فني است. اما حيطه اصلي فعاليت فارغالتحصيلان اين رشته بخش خصوصي است چون رشته اعضاي مصنوعي جزو معدود رشتههاي توانبخشي است که فارغالتحصيل آن ميتواند پس از کسب تجربه لازم، مرکز خصوصي داير کرده و به افراد فلج يا افرادي که انواع بدشکليهاي مختلف و مشکلات ارتوپدي دارند، افرادي که بيماريهاي ساده مثل صافي کف پا داشته و احتياج به کفش طبي دارند و کساني که دچار قطع عضو هستند، خدمات خود را ارائه دهد.در ضمن اگر دانشجويي اهل تحقيق و مطالعه باشد، در اين رشته زمينه نوآوري بسيار زياد است. بخصوص در زمينه پروتزهاي زيبايي؛ يعني ساخت چشم، گوش و بيني مصنوعي که نيروي کار متخصص در ايران بسيار کم است.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
آناتومي انساني ، رسم فني ، کمکهاي اوليه ، ايمني و پيشگيري از سوانح در کارگاه، رياضيات پايه و مقدمات آمار، تکنيکهاي فلزکاري ، تکنيک ارتوپدي فني ، اصول توانبخشي ، خواص مواد (علوم فلزات)، خواص مواد (مواد مصنوعي)، بهداشت عمومي ، ارتوپدي ، مکانيک، تکنولوژي چوب ، تکنيک قطعهسازي، تئوري پروتز ، تئوري ارتز ، مديريت صنعتي، روانشناسي معلولين، آناتومي و فيزيولوژي اعصاب ، فيزيک ، تکنولوژي درودگري ، آشنايي با طراحي و ساخت ارتزهاي اندام فوقاني ، آشنايي با طراحي و ساخت پروتزهاي زيرزانو، آشنايي با طراحي و ساخت ارتزهاي اندام تحتاني، آشنايي با طراحي و ساخت ارتزهاي ستون فقرات، آشنايي با طراحي و ساخت پروتزهاي اندام فوقاني، آشنايي با طراحي و ساخت پروتزهاي بالاي زانو، اصول فيزيوتراپي و کاردرماني، ارزشيابي واندازهگيري عضلات، آناتومي سطحي ، مقاومت مصالح ، اصطلاحات پزشکي ، راديولوژي ، تکنيک چرمکاري ، آمار و روش تحقيق، مديريت مرکز ارتوپدي فني، نورولوژي ، کينزيولوژي وبيومکانيک ، کارآموزي در عرصه ارتزهاي زيرزانو، کارآموزي در عرصه ارتزهاي پا، کارآموزي در عرصه ارتزهاي بالاي زانو، کارآموزي در عرصه ارتزهاي ستون فقرات ، کارآموزي در عرصه ارتزهاي اندام فوقاني ، کارآموزي در عرصه پروتزهاي مچ پا و پنجه ، کارآموزي در عرصه پروتزهاي زيرآرنج ، کارآموزي در عرصه پروتزهاي بالاي آرنج، کارآموزي در عرصه پروتزهاي زيرزانو، کارآموزي در عرصه پروتزهاي بالاي زانو، کارآموزي در عرصه پروتزهاي لگن.
ديباچه: نقش مهم و حساس گمرک در حمايت از صنايع و توليدات داخلي و اجراي مطلوب سياستهاي تجارت خارجي ايجاب ميکند که نيروي انساني سازمان گمرک جمهوري اسلامي ايران با گذراندن دورههاي آموزشي عالي، دانش و تجربه مورد نياز گمرک را براي توانايي انجام وظايف محوله و کارآيي مطلوب کسب نمايند. دوره کارداني امور گمرکي با برنامهاي که پاسخگوي نيازهاي روز جامعه گمرکي جمهوري اسلامي ايران است، ميتواند کادر کارآمد و ورزيده گمرکي را در بخش دولتي و بخش خصوصي تربيت کند. در واقع هدف اين دوره تربيت افرادي است که بتوانند قسمتي از نيروي انساني مورد نياز بخش دولتي را به ويژه در ارتباط با اجراي قانون امور گمرکي و آئيننامه اجرايي آن،مقررات صادرات و واردات و ديگر قوانين و مقررات مرتبط با گمرک تأمينکنند.
موقعيت شغلي در ايران:
فارغالتحصيلان دوره کارداني امور گمرکي قادر به انجام فعاليتهاي زير خواهند بود:
ارائه خدمت مفيد در مشاغل ارزياب گمرک، مدير امور گمرکي، کارشناسي امور گمرکي (در صورت کسب تجارب و احراز شرايط) و ساير امور فني و اجرائي مربوط، جهت اجراي وظايف اصلي گمرک ايران.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه و اصلي:
اقتصاد خرد، اقتصاد کلان، رياضيات پايه، کليات حقوق، حقوق و مقررات مدني ، حقوق تجارت، حقوق اساسي و آشنائي با تشکيلات جمهوري اسلامي ايران، مباني سازمان و مديريت، ماليه عمومي و خطمشي مالي دولتها، مسائل بانکي و اعتبارت اسنادي، مکاتبات بازرگاني به زبان انگليسي، اصول بيمه.
دروس تخصصي:
قوانين و مقررات گمرکي، طبقهبندي کالا، شيمي کانيها و فلزات، شناخت اليافسنجي و مصنوعات آنها، سازمانها و کنوانسيونهاي بينالمللي گمرکي، آشنايي با صنعت حمل و نقل، مقررات عمومي صادرات و واردات، زبان انگليسي متون تخصصي، سازمان و وظايف گمرک.
ديباچه: رشته بهداشت محيط به مطالعه مسائل زيست محيطي از قبيل آب، فاضلاب، زباله، هوا و کنترل بهداشت مواد غذايي ميپردازد تا دانشجويان پس از فارغالتحصيلي بتوانند در اجتماعات کوچک مستقر شده و پس از مطالعه و بررسي مشکلات بهداشت منطقه در جهت رفع اين مشکلات قدم بردارند؛ يعني دانشجويان بايد بتوانند با دادن طرحهايي مفيد و عملي در زمينه تأمين آب آشاميدني سالم کمي و کيفي، دفع صحيح زباله، بهسازي اماکن عمومي، مبارزه با حشرات و ناقلين بيماري، مردم را در رفع اين مشکلات راهنمايي و کمک کرده و اطلاعات و آمارهاي لازم را در موارد فوق جمعآوري و طبقهبندي نمايند.اين رشته در مقطع کارداني مسائل زيستمحيطي را به صورت سادهتري مطرح ميکند چون کاردانها در اجتماعات کوچکتري مثل روستاها به مردم خدمت ميکنند و به مسائل بهداشتي اوليه آنها از قبيل پاکيزه کردن آب (گندزدايي آب)، مبارزه با حشرات، تصفيه فاضلاب و بهداشت مسکن و اماکن عمومي ميپردازند. اما در مقطع کارشناسي تخصصيتر و فنيتر ميشود، چون فارغالتحصيلان بايد بتوانند براي اجتماعات بزرگتر از قبيل شهرها برنامهريزي بهداشتي کنند. براي مثال طراحي تصفيهخانه آب يا فاضلاب شهرها، نحوه جمعآوري فاضلاب، نحوه توزيع و انتقال آب، شناخت آلايندههاي هوا و کنترل آنها در حيطه فعاليت فارغالتحصيلان کارشناسي بهداشت محيط ميباشد.
تواناييهاي لازم :
رشته بهداشت محيط داراي سه جنبه بيولوژي، شيمي، فيزيک و رياضي است و دانشجوي بهداشت محيط در صورت علاقهمندي به هر يک از زمينههاي فوق ميتواند در اين رشته موفق گردد.براي مثال کارشناس بهداشت محيط که به دروس فني به ويژه مکانيک سيالات علاقهمند است، ميتواند در زمينه طراحي تصفيه خانهها فعاليت کند. کارشناس علاقهمند به بيولوژي نيز ميتواند در زمينه انتقال بيماريها به انسان توسط فاکتورهاي زيست محيطي مطالعه و تحقيق کند و فردي که به شيمي علاقهمند است ميتواند در زمينه فرآيندهاي مختلف اعم از فرآيند تصفيه آب يا فاضلاب فعاليت نمايد. درواقع اين رشته ميتواند طيف گستردهاي از داوطلبان را که داراي علايق و توانمنديهاي متفاوتي هستند، جذب خود کند. قابل ذکر است که زمينههاي فوق بيشتر در کارشناسي و مقاطع بالاتر مطرح ميشود و در مقطع کارداني که جنبه کاربردي دارد، آنچه مهم است علاقهمندي به حفظ بهداشت محيط و آموزش اين مسأله به عموم مردم است.گفتني است که رشته بهداشت محيط ابتدا در مقطع کارداني دانشجو ميپذيرد اما دانشجويان ميتوانند تا مقطع دکترا در کشور ادامه تحصيل دهند.
موقعيت شغلي در ايران :
اگر جامعه و حکومت به بهداشت و سلامتي اهميت دهد، فرصتهاي شغلي اين رشته بسيار زياد خواهد بود چون هر جا انسان وجود داشته باشد، براي حفظ سلامت او، متخصصان اين رشته بايد حضور داشته باشند، اما متأسفانه در کشور ما توانمنديهاي متخصصان بهداشت محيط ناشناخته مانده و از همينرو فرصتهاي شغلي فارغالتحصيلان اين رشته به طور کاذب کم شده است.با اين وجود يک فارغالتحصيل توانمند بهداشت محيط در مقطع کارداني ميتواند در وزارت بهداشت - درمان و آموزش پزشکي و در مقطع کارشناسي در شهرداريها، سازمان آب و فاضلاب، شرکتهاي خصوصي طراحي تصفيهخانه آب و فاضلاب و سازمان حفظ محيطزيست فرصتهاي شغلي مناسبي داشته باشد.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه و اصلي :
فيزيک عمومي، شيمي عمومي، آمار حياتي مقدماتي، اصول هيدروليک، نقشهبرداري، آموزش بهداشت، پاتوبيولوژي، اپيدميولوژي بيماريهاي واگير، جامعهشناسي شهري و روستايي، نظام عرضه خدمات بهداشتي و درماني.
دروس تخصصي :
شيمي و ميکروبيولوژي آب و فاضلاب ، کارگاه لولهکشي آب و فاضلاب، اصول تصفيه و بهسازي منابع آب، دفع فاضلاب در اجتماعات کوچک، کاربرد موتور تلمبه در تأسيسات آب و فاضلاب، کارگاه نصب و راهاندازي و تعمير موتور تلمبهها، حفاري و بهرهبرداري از چاه ، اصول بهداشت هوا، بهداشت مواد غذايي، بهداشت مسکن و اماکن عمومي، گندزداها، آشنايي با پرتوهاو پرتوزاها، کاربرد سموم و ناقلين ، بهداشت حرفهاي ، اقدامات بهداشتي در شرايط اضطراري ، بهرهبرداري و نگهداري تأسيسات آب و فاضلاب ، کارآموزي در عرصه.
ديباچه:
در دنياي امروز انسانها مجبورند در تلاش معاش؛ با مشکلات گوناگون دست و پنجه نرم کرده و خطرات فراواني را که خود ناشي از پيشرفت علم و تکنولوژي است، به جان بخرند. اين خطرات، تعداد عوامل تهديد کننده سلامتي را افزايش داده است و در نيتجه بر تعداد بيمارهاي شغلي و مخاطرات حرفهاي نيز روز به روز افزوده ميشود. براي مثال کارگري که در واحد صنعتي با جيوه يا سرب سر و کار دارد، ممکن است دچار مسموميت حاد شده يا به يک بيماري مزمن دچار گردد.کارکنان مشاغل اداري نيز گاه به علت بيحرکتي، کار کردن در نور ضعيف، مکانهاي غير بهداشتي و مرطوب يا به علت تماس با دستگاههاي الکترونيکي ممکن است سلامت خود را به خطر اندازند. حتي گاهي اوقات شرايط محيط کار به اندازهاي سخت و ناگوار است که اگر دانش بشري کمک نکرده و مشکلات را همواره نسازد، زندگي در آن شرايط غير ممکن ميگردد. تا جايي که در عصر حاضر حوادث پس از بيماريهاي قلب و عروق و سرطان سومين علت اصلي مرگ و مير در کشورهاي صنعتي است.از سوي ديگر، حوادث ناشي از کار، هزينههاي بسياري را بر دوش اقتصاد ملي هر کشور ميگذارد به همين دليل حفظ سلامت کارگران که عظيمترين قشر هر جامعهاي را تشکيل ميدهند گذشته از جنبه انساني آن، هم از نظر مصالح اجتماعي و اقتصادي و هم از نظر تأمين سلامت و فراهم ساختن آسايش و رفاه کارگران و تطبيق وضع کار با مقتضيات جسمي و رواني آنان، يک وظيفه انساني، يک احتياج و يک شرط امکان انجام کار و فعاليت ثمر بخش است. کاري مهم و حياتي که در هر کشوري بر عهده متخصصان بهداشت کار ميباشد.
به عبارت ديگر دانش بهداشت حرفهاي تلاش ميکند تا با حذف کردن عوامل خطرزاي فيزيکي، شيميايي، رواني و بيولوژيکي يا کاهش تأثيرات اين عوامل از آسيبرسي به کارکنان جلوگيري نمايد. براي رسيدن به اين هدف علم بهداشت داراي سه مرحله مهم و اساسي است که اين مراحل عبارتند از:
شناسايي، ارزيابي و کنترل عوامل خطرزا؛ يعني متخصص بهداشت حرفهاي در مرحله اول خطر را شناسايي کرده و پس از شناسايي کامل، مقدار خطر را سنجش ميکند و در مرحله آخر به کنترل عوامل خطرزا ميپردازد. گفتني است که مرحله شناسايي خطر در مقطع کارداني، ارزيابي در مقطع کارشناسي و کنترل در مقطع کارشناسي ارشد بهداشت حرفهاي آموزش داده ميشود.براي مثال يک کاردان بهداشت حرفهاي در کارخانه ريسندگي و بافندگي بايد کانونهاي خطر اعم از منابع ايجاد صداي بيش از حد مجاز، نوع مواد شيميايي خطرناک مورد استفاده، نحوه نگهداري مواد خطرناک و طريقه مصرف آنها را شناسايي کند. سپس يک کارشناس بهداشت حرفهاي بايد تراکم مقدار آلودگي را در يک متر مکعب هوا تعيين نمايد و مشخص کند که مقدار آلودگي بالاتر يا پائينتر از حد استاندارد است که در اين مرحله کارشناس با استفاده از روشهاي آناليز پيچيده و وسيعي مانند آناليز رنگسنجي، آناليز دستگاهي، گاز فورماتوگرافي، اکسپکفوتومتري و روشهاي ديگر ماده شيميايي مورد نظر را سنجش و مقدار آن را تعيين ميکند. کارشناس ارشد بهداشت حرفهاي نيز پس از اين که عوامل خطرزا شناسايي و ارزيابي شد بايد روش يا روشهايي را پيشنهاد کند که عوامل زيانآور حذف گردد يا کاهش يابد و به اندازه استاندارد برسد. فارغالتحصيل دکترا نيز به تدريس و تحقيق در زمينه بهداشت حرفهاي ميپردازد.
تواناييهاي لازم :
در رشته بهداشت حرفهاي عوامل زيانآور مختلفي اعم از شيميايي، فيزيکي، بيولوژيکي و رواني وجود دارد. از همين رو دانشجوي اين رشته بايد در دروس پايه مثل رياضي، فيزيک، شيمي و زيستشناسي توانمند باشد؛ يعني براي موفقيت در بهداشت حرفهاي بايد هم در رياضي و فيزيک و هم در علوم تجربي پايهاي قوي داشت. دانشجوي بهداشت حرفهاي بايد از نظر جسمي نيز سالم باشد تا بتواند در محيطهاي صنعتي فعاليت کند.
موقعيت شغلي در ايران :
وزارتخانههاي کار، صنايع و معادن، جهاد کشاورزي، نيرو، بهداشت، درمان و آموزش پزشکي از مراکز اصلي جذب فارغالتحصيلان اين رشته هستند. همچنين سازمانها، شرکتها و کارخانههاي بزرگي مثل شرکت نفت، ذوبآهن، هواپيمايي کشوري، ايران خودرو و پلياکريل داراي واحد بهداشت حرفهاي بسيار قوي هستند که در هريک از اين واحدها چند کارشناس ارشد، کارشناس و کاردان بهداشت حرفهاي فعاليت ميکنند. تا جايي که در حال حاضر بيش از 50 درصد از دانشجويان کارشناسي بهداشت حرفهاي نيز به طور پارهوقت در کارخانجات و سازمانهاي مختلف به عنوان مشاوره بهداشتي فعاليت مينمايند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس اصلي و تخصصي :
فيزيک عمومي، شيمي تجزيه، پاتوبيولوژي، بهداشت آب، شيمي عمومي، فيزيولوژي و تشريح، رياضيات پايه و مقدمات آمار، آموزش بهداشت، کمکهاي اوليه، بيوشيمي، حشرهشناسي پزشکي و مبارزه با ناقلين، شناسايي عوارض شيميايي، دفع مواد زائد صنعتي، ايمني در صنعت، اصول تغذيه، آمار حياتي نظري، آمار حياتي عملي، شناسايي عوامل فيزيکي، تشکيلات و خدمات بهداشت حرفهاي، مبارزه با آلودگيهاي هواي محيط کار، سمشناسي صنعتي، آشنايي با کليات پزشکي و بيماريها حرفهاي، حوادث ناشي از کار، مهندسي انساني، کارآموزي در عرصه
ديباچه: اساس و پايه بيوتکنولوژي جديد را ميتوان انتقال ژنهاي يک موجود به موجود ديگر و فعال ساختن آنها در موجود جديد دانست؛ فنآوري رو به گسترشي که امروزه به سرعت در صنايع دارويي، غذايي، پزشکي، شيميايي و کشاورزي وارد شده است. براي مثال ممکن است اين ژنها وارد يک باکتري شوند و پس از فعال شدن، ترکيبات کم مقدار ولي باارزشي چون هورمون رشد يا انسولين ايجاد کنند يا ممکن است اين ژنها به گياهان منتقل شده و گونههايي را ايجاد کنند که در مقابل آفتکشها مقاوم هستند يا اين که بازدهي بالايي دارند. به اين ترتيب استفاده از انسولين براي بيماران ديابتي محدوديت خاصي نخواهد داشت همچنين کشاورزان ميتوانند در پرورش گياهاني چون سويا از سموم و آفتکشهاي کمتري استفاده کنند وبا استفاده از نژادهاي جديد، با همان سرمايهگذاري قبلي، محصولي تا چند برابر به دست آورند.رشته بيوتکنولوژي يک رشته کاربردي و ميان رشتهاي مهندسي ـ علوم پايه است که قلمرو آن حداقل 33 حوزه تخصصي علوم را در برميگيرد. اين رشته در کشور ما از سال 1378 در دانشکده علوم دانشگاه تهران در مقطع دکتراي پيوسته ارائه ميشود.رشته بيوتکنولوژي از سه مرحله کارشناسي، کارشناسيارشد و دکتري تشکيل شده است که دانشجويان در مرحله کارشناسي پس از گذراندن موفقيتآميز 132 واحد دروس مشترک معرفتي- نظري، علوم پايه، پزشکي، مهندسي و مباني بيوتکنولوژي به اضافه آموختن زبان انگليسي در حد 550 نمره تافل و آشنايي کامل با يک زبان برنامهنويسي کامپيوتر در صورتي که معدل آنها در هر نيمسال تحصيلي کمتر از 15 نباشد، ميتوانند وارد مرحله دوم؛ يعني مقطع کارشناسيارشد شوند که در اين مقطع يکي از 6 گرايش بيوتکنولوژي ميکروبي، بيوتکنولوژي پزشکي، بيوتکنولوژي محيطي و دريايي، بيوتکنولوژي مولکولي، فرآورش زيستي و بيوتکنولوژي کشاورزي (گياهي) را انتخاب کرده و بعد از گذراندن 48 واحد در يکي از گرايشهاي تخصصي، و انجام معادل 6 واحد پژوهشهاي انفرادي و ارائه 2 واحد سمينار از مقطع کارشناسيارشد فارغالتحصيل ميشوند. در اين مرحله در صورتي که ميانگين نمرات دروس مقطع کارشناسيارشد آنها حداقل 16 باشد، ميتوانند در امتحان جامع شرکت کنند و در صورت موفقيت در اين امتحان، وارد مرحله دکتراي تخصصي (Ph.D) شده و رسماً براي ثبت پايان نامه دکتري اقدام کنند.به عبارت ديگر دانشجويان اين رشته نيز براي ورود به مقطع کارشناسيارشد و دکتري بايد شرايط لازم را داشته باشند؛ يعني بايد ميانگين معدل بالايي داشته و در آزمون جامع موفق شوند اما در يک آزمون رقابتي شرکت نميکنند.در اين ميان دانشجويان گرايش "بيوتکنولوژي ميکروبي" در زمينه بيوتکنولوژي غذايي و دارويي، توليد آنزيمها، پروتئينها، پلي ساکاريها، قارچها و مخمرها اطلاعات لازم را به دست ميآورند."بيوتکنولوژي پزشکي" نيز در زمينه ژنتيک پزشکي، تشخيص بيماريهاي عفوني، ارثي و سرطاني، تعيين نقشه ژني و درمانهاي مولکولي، کاربرد بيوتکنولوژي در پزشکي قانوني، توليد فرآوردههاي نوترکيب و واکسنها و مواد تشخيصي است و "بيوتکنولوژي محيطي و دريايي" به استخراج معادن از طريق بيولوژيک، تصفيه فاضلابها و آلايندههاي خطرناک و جامد، رفع آلودگي درياها و بازسازي بيولوژيکي محيط ميپردازد."بيوتکنولوژي مولکولي" شامل مهندسي ژنتيک، مهندسي پروتئين، توليد آنتيباديهاي منوکلونال، غشاء و سنسورهاي بيولوژيک و انجام تحقيقات بنيادي بيوتکنولوژي ميشود و "فرآورش زيستي" (مهندسي فرآيندهاي زيستي) به طراحي راکتورهاي بيوشيميايي، تکنولوژي فراورش مواد غذايي، آنزيمها و داروها ميپردازد. و بالاخره " بيوتکنولوژي گياهي" (کشاورزي) به کشت سلول و بافت گياهي، تعيين نقشه ژني گياهي، مهندسي ژنتيک گياهي، توليد بذر و نهال مقاوم به شرايط نامناسب محيط، بيماريهاي متداول و حشرات و آفات عمده، توليد کودهاي زيستي و آنزيمها و هورمونها با منشاء گياهي ميپردازد.
تواناييهاي لازم :
رشته بيوتکنولوژي از بين داوطلبان گروه آزمايشي رياضي و فني و علوم تجربي دانشجو ميپذيرد چرا که بعضي از گرايشهاي اين رشته به علوم پزشکي و بعضي ديگر از گرايشها به رشتههاي مهندسي مربوط ميشود.گفتني است که دوره دکتراي مستقيم بيوتکنولوژي، دوره آموزشي خاصي است که مناسب با تواناييهاي دانشجويانِ سرآمد به صورت پيوسته و فشرده تنظيم شده است و با پذيرش دانشجوياني که از نظر بهره هوشي، قدرت درک و استدلال، توان نوآوري و خلاقيت، خودآموزي و استفاده مناسب از وقت، علاقه و انگيزه شديد به يادگيري و تواناييهاي ذهني و رواني سرآمد همگنان خود هستند، آنان را براي اخذ درجه دکتري در اين رشته آماده ميکند.از همينرو نيمي از ظرفيت پذيرش اين رشته به داوطلباني اختصاص دارد که در مرحله ماقبل نهايي المپيادهاي دانشآموزي رياضي،فيزيک، شيمي، کامپيوتر و زيستشناسي پذيرفته شده باشند و نيمي ديگر نيز مخصوص داوطلباني است که از طريق آزمون سراسري وارد شده و نمره کل آزمون سراسري آنها از 000 , 10 کمتر نباشد.در ضمن از پذيرفتهشدگان اين رشته، مصاحبه علمي به عمل ميآيد تا دانشجوياني که واقعاً علاقهمند بوده و انگيزه علمي لازم را دارند، وارد اين رشته شوند.
موقعيت شغلي در ايران :
رشته بيوتکنولوژي، يک رشته جديد است و بيشک مدتي زمان خواهد برد تا فارغالتحصيلان آن، جايگاه واقعي خويش را پيدا کنند اما اين به معناي آن نيست که موقعيت شغلي براي فارغالتحصيلان اين رشته مهيا نيست چون زمينه کار بيوتکنولوژي در داخل کشور مساعد است و براي مثال در حال حاضر عدهاي از دانشجويان دوره دکتراي ميکروبيولوژي که در زمينه بيوتکنولوژي ميکروبي مطالعه ميکنند، بر روي آبهاي شور کشور مثل درياچه اروميه که امکان رشد موجودات در آن پيچيده و مشکل است، تحقيق ميکنند تا با بهرهگيري از تکنيکهاي بيوتکنولوژي، محيطي مناسب براي رشد موجودات دريايي در داخل آن فراهم آورند.از سوي ديگر فارغالتحصيلان اين رشته ميتوانند به عنوان نيروي انساني متخصص براي مديريت مياني و هدايت امور فني خطوط توليد، مزارع و آزمايشگاهها مشغول به فعاليت شوند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس مشترک در گرايشهاي مختلف بيوتکنولوژي :
روانشناسي عمومي، فلسفه عمومي، فلسفه هنر و زيباييشناسي، فلسفه و روش شناسي علوم، تاريخ علم، روش تحقيق، مباني منطق ، منطق رياضي، اصول و مباني مديريت صنعتي، آشنايي با قرآن کريم، مباني علم حقوق و روابط بينالملل، اصول علم اقتصاد، رياضي عمومي ، آمار و احتمالات، محاسبات علمي عددي، شيمي عمومي، شيميآلي ، شيمي تجزيه، شيمي فيزيک ، مکانيک ، الکتريسته و مغناطيس، موج و حرارت، فيزيک جديد، زيستشناسي عمومي ، زيستشناسي سلولي ، زيستشناسي مولکولي، ژنتيک عمومي، ژنتيک ميکروارگانيسمها، اصول مهندسي ژنتيک، ميکروبيولوژي عمومي ، ميکروبيولوژي کاربردي، بيوشيمي ساختماني، متابوليسم، روشهاي بيوشيمي و دستگاهها، ايمنيشناسي، زيستشناسي پرتوي، اصول مهندسي بيوشيمي، موازنه جرم و انرژي، مکانيک سيالات ، انتقال حرارت، انتقال جرم، مباني بيوتکنولوژي پزشکي، مباني بيوتکنولوژي مولکولي، مباني بيوتکنولوژي کشاورزي، مباني بيوتکنولوژي محيطي ، مقررات زيست ايمني.
دروس تخصصي گرايش بيوتکنولوژي پزشکي:
ايمونوژنتيک، ايمنيشناسي سلولي - مولکولي، ژنتيک پزشکي، متابوليتهاي ميکروبي، فاراماکوژنتيک، فرآوردههاي نوترکيب، مهندسي ژنتيک پيشرفته، آنزيمولوژي.
دروس تخصصي گرايش بيوتکنولوژي محيطي و دريايي:
فروشوئي ميکروبي، تصفيه بيولوژيکي فاضلابها، تصفيه بيولوژيکي آلايندههاي خطرناک، آلودگي دريا و بيوتکنولوژي دريايي، پاکسازي زيستي، مدلسازي و شبيهسازي فرآيندها، معادلات ديفرانسيل، شيمي فيزيک ، ميکروبيولوژي محيطي.
دروس تخصصي گرايش بيوتکنولوژي مولکولي:
بيوفيزيک سلولي مولکولي، مهندسي ژنتيک پيشرفته، آنزيمولوژي، ساختمان و عمل پروتئينها، ساختمان و عمل اسيدهاي نوکلئيک، زيستشناسي مولکول پيشرفته، بيولوژي سلولي - مولکولي تکويني، شيمي فيزيک .
دروس تخصصي گرايش فرآورش زيستي:
مهندسي واکنشهاي شيميايي، فرآيندهاي جداسازي، طراحي راکتورهاي بيوشيميايي(بيوراکتورها)، مباني بيوتکنولوژي تخمير، پديدههاي انتقالي در سيستمهاي بيوشيمي، کنترل فرآيند، طرح و اقتصاد مهندسي، معادلات ديفرانسيل، شيمي فيزيک.
دروس تخصصي گرايش بيوتکنولوژي کشاورزي:
سيتوژنتيک (کلاسيک و نوين)، اصول اصلاح نباتات، اصلاح نباتات پيشرفته، کشت بافت گياهي و کاربردهاي آن، تعيين نقشه ژني گياهي (کلاسيک ونوين)، ژنتيک مولکولي گياهي ، روشهاي نوين انتقال ژن به گياهان، آفات و بيماريهاي گياهي، مهندسي ژنتيک پيشرفته.
دروس تخصصي گرايش بيوتکنولوژي ميکروبي:
ميکروبيولوژي محيطي، فيزيولوژي ميکروارگانيسمها، پديدههاي تخميري، پروتئينها و پلي ساکاريدهاي ميکروبي، بيوتکنولوژي غذايي، بيوتکنولوژي آرکي باکترها، آنتي بيوتيکها، بيوتکنولوژي قارچها.
ديباچه:
"سازمان بهداشت جهاني علم بينايي سنجي را مراقبت اوليه از بينايي ميداند. به اين معنا که يک بيمار چشم در آغاز بايد توسط يک بيناييسنج (اپتومتريست) معاينه شود تا اگر دچار عيوب انکساري، اختلالات ديد دو چشمي، انحرافات عضلاني آشکار و غيرآشکار، تنبلي چشم، فيکساسيونهاي غير مرکزي و مواردي از اين قبيل بود، توسط متخصص بيناييسنجي معاينه گردد و در غير اين صورت به پزشک متخصص ارجاع داده شود." در حقيقت وظيفه بيناييسنج تشخيص و تصحيح عيوب انکساري (نزديکبيني، دوربيني و آستيگماتيسم) با تجويز عدسيهاي مناسب مانند عدسيهاي عينک يا لنزهاي تماسي، تشخيص و تصحيح اختلالات ديد دو چشمي و تنبلي چشم، تعيين بهداشت عمومي چشم و بهداشت بينايي در محيطهاي کار و تحصيل و دادن آموزش لازم در اين زمينه است؛ يعني يک بيناييسنج بايد بر روي محيطهاي کار از نظر مقدار روشنايي و حفاظت بينايي کار کارشناسي کند. همچنين تهيه و تجويز وسايل کمک بينايي ماند اکولرهاي ساده، مرکب، سيستمهاي تلسکوپيک و تلويزيونهاي مداربسته براي نيمهبينايان و اندازهگيري ميدان بينايي در تخصص فارغالتحصيلان اين رشته است. از سوي ديگر وقتي يک بيمار به بيناييسنج مراجعه ميکند متخصص اين رشته پس از گرفتن تاريخچه سلامت چشم و معاينه دقيق براي تعيين اشکالهاي اصلي، در صورت نياز، بيمار را به متخصص مربوط اعم از چشم پزشک، متخصص گوش و حلق و بيني، متخصص داخلي يا متخصص مغز و اعصاب ارجاع ميدهد.
تواناييهاي لازم :
يک بيناييسنج بايد به درس فيزيک مسلط و بخصوص به فيزيک نور علاقهمند باشد همچنين در دوره دبيرستان و پيشدانشگاهي درسهاي رياضي و زيستشناسي را به خوبي فراگرفته باشد. از نظر جسماني نيز لازم است که از چشمها و دستهايي سالم برخوردار باشد. در ضمن اين رشته صبر و حوصله زياد ميخواهد چرا که تعيين نمره عينک يکي از سختترين کارها در علوم بينايي است ونياز به صبر و حوصله زياد دارد.
موقعيت شغلي در ايران :
در حال حاضر يک بيناييسنج موقعيت کاري خوبي دارد و حدود 80% فارغالتحصيلان جذب بازار کار ميشوند چون علاوه بر اين که ميتوانند به طور مستقل مطب باز کنند و در زمينه تخصص خود فعاليت نمايند، تنها افرادي هستند که در زمينه ارائه عينکهاي مربوط به عيوب انکساري به طور علمي و دانشگاهي تخصص ديدهاند. در ضمن يک بيناييسنج ميتواند به عنوان مشاور در مورد بهداشت چشم و مشکلات بينايي در محيطهاي آموزشي، خدماتي و صنايع با سازمانهاي دولتي و صنايع همکاري کند، يا مسؤول سنجش بينايي جهت امور استخدامي و نظامي و اخذ گواهينامه رانندگي و خلباني باشد و در اورژانس براي انجام کمکهاي اوليه چشمي تا رسيدن بيمار به مراکز ذيربط فعاليت نمايد.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه و اصلي:
فيزيک نور، شيمي عمومي، بيوشيمي، فيزيولوژي عمومي، تشريح عمومي و اعصاب، آمار حياتي ، کمکهاي اوليه، اورژانسهاي چشم، آسيبشناسي عمومي، ميکروبشناسي، داروشناسي، علائم چشمي در بعضي از بيماريهاي داخلي، ژنتيک و چشم، تشريح و بافتشناسي چشم، فيزيولوژي چشم، اپتيک هندسي و فيزيکي، لابراتوار اپتيک، فيزيولوژي اپتيک، مقدمات اپتومتري، ابزرواسيون ، تاريخچه اپتومتري و علوم بينايي، زبان تخصصي، اپتومتري، بينايي محيطي.
دروس تخصصي:
عدسيهاي تماسي، آسيبشناسي چشم، اپتومتري کودکان، اپتومتري افراد مسن و نيمهبينايان، اپتومتري مشاغل و بهداشت چشم، اپتومتري چشم، مکانيسم ديد دو چشمي، درمان آنوماليهاي دو چشمي، آناليز مشاهدات کلنيکي،پايان نامه ، کارآموزي.
ديباچه: هدف رشته پرستاري دندانپزشکي آموزش بهداشت دهان و دندان است تا از بيماريهاي دهان و دندان پيشگيري شود. دانشجويان اين رشته علاوه بر کسب اطلاعات پايه درباره کليه دروس دندانپزشکي، اطلاعات نظري و عملي درباره نحوه مسواک زدن، اصول بهداشت دهان ودندان، فلورايد تراپي و جرمگيري به دست ميآورند. فارغالتحصيلان ميتوانند در کارهاي ساده لابراتواري دندانپزشکي،خدمات دندانپزشکي در حين کار، بهداشت کاري دندانها، شرکت در گروههاي پيشگيري از بيماريهاي دهان و دندان، قبول مسؤوليت امور اداري مراکز دندانپزشکي و پذيرش بيماري، همکاري موثري داشته باشند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس پايه:
بيوشيمي، بافتشناسي عمومي و اختصاصي، تشريح سر و گردن، ميکروبشناسي و ايمني دندان، فيزيولوژي، کالبدشناسي و مرفولوژي دندان.
دروس اصلي:
آسيبشناسي عمومي و اختصاصي، مواد دنداني، بيماريهاي دهان و تشخيص، کمکهاي اوليه، بهداشت دهان و تغذيه، فارماکولوژي، بهداشت عمومي.
دروس تخصصي:
ترميمي پيشگيري، پروتزهاي متحرک و ثابت، اندو، راديوگرافي. اطفال و پيشگيري، جراحي فک و دهان، پريو، ارتودنسي، پاراکلينيک بهداشت دهان (لابراتوار فانتو)، کارآموزي.
ديباچه:
هميشه در ميدان است. سربازي است که در سختترين شرايط نيز مشکلات را ميپذيرد و به بيماران و دردمندان رسيدگي ميکند و اجازه ميدهد تا همه بيماران صعبالعلاج، بيماران عفوني و واگيردار، بيماراني که شعلههاي آتش چهرهشان را متلاشي کرده است و کسي طاقت ديدن آنها را ندارد، در وسعت دستهاي آسمانياش، آرامش يابند. اين، حرفه او است. حرفهاي که پرستار با قلبي سفيد و قدمهايي سبز در آن گام برميدارد.البته امروره با گذشت زمان و پيشرفت علم و تکنولوژي، حرفه پرستاري يک رشته علمي است و متخصص اين رشته بايد علوم بسياري را فرا بگيرد و کاربرد آنها را در ارتباط با مريض بياموزد. از سوي ديگر بايد توجه داشت که وظيفه يک پرستار تنها مراقبت از بيمار در بيمارستان نيست بلکه يک پرستار با مراقبت از افراد در تمام مراحل زندگي آنها از پيشگيري از بيماريها گرفته تا مراقبت در هنگام بيماري و توانبخشي پس از بيماريها سر و کار دارد. زيرا بسياري از بيماريها ريشه در عادتهاي غلط و شيوه نادرست زندگي دارد. براي مثال زمينه بسياري از سکتههاي قلبي از مدتها قبل فراهم ميشود و دليل آن نيز نوع غذاي فرد، وزن او و مقدار فعاليت بدنيش ميباشد. حال اين پرستار است که با آموزشهاي لازم در مورد نوع غذا،نحوه و مقدار فعاليت بدني و نحوه جلوگيري از فشار خون و افزايش چربي سعي ميکند تا از بيماري پيشگيري کند يا افراد را با علايم و اختلالات بيماري آشنا سازد تا بيمار به موقع و پيش از پيشرفت بيماري به دکتر مراجعه کند.در کل ميتوان گفت که پرستار يک عضو مهم در تيم مراقبت بهداشتي است و نقشهاي گستردهاي از جمله نقش مراقبتي، حمايتي، درماني، هماهنگي، مشورتي، مديريتي و تحقيقاتي دارد. به اين معنا که پرستار وظيفه مراقبت و حمايت از بيمار، هماهنگي بين بيمار و پزشک ، بيمار و خانواده بيمار (انتقال دهنده خواستها و نيازهاي بيمار يا مددجو)، مسؤوليت مديريت بخش (اولويتبندي براي رسيدگي به بيماران و تصميمگيري به موقع در مورد بيماران اورژانسي)، آموزش به بيمار در جهت تطابق با مشکلات و ناراحتيهاي پيشآمده، تحقيق درباره روشهاي مراقبتي که اعمال کرده است و تحقيق بر روي نحوه کاهش تعداد روزهاي بستري يک بيمار را برعهده دارد.
تواناييهاي لازم :
دانشجوي پرستاري بايد عاشق انسان و انسانيت باشد تا بتواند در شرايط سخت و بحراني حتي زماني که خسته است يا آمادگي جسمي و روحي لازم را ندارد، به ديگران کمک کند. همچنين بايد فردي منظم و دقيق باشد و بداند که نظم و سختگيري اساس کار رشته پرستاري است و از لحاظ درسي نيز لازم است که به زيستشناسي، شيمي و زبان انگليسي مسلط باشد چون براي روزآمد بودن و اطلاع از آخرين دستاوردهاي دانش پرستاري، بايد از مجلات و منابع علمي به زبان انگليسي استفاده کند.در ضمن دانشجوي پرستاري بايد از سلامت کامل جسماني برخوردار باشد تا به ياري ديد قوي بتواند کارهاي ظريف و دقيق پرستاري را به خوبي انجام دهد و با شنوايي خوب، صداي قلب را حتي اگر ضعيف باشد، بشنود. حتي داشتن قدي متناسب و عدم لکنت زبان يا لرزش دست در اين رشته ضروري است. چون همين مشکلات به ظاهر کوچک، در کارايي يک پرستار بسيار مؤثر است.در کل بايد گفت که پرستاري علم و هنر است براي همين يک پرستار بايد علاوه بر دانش لازم، از آمادگي روحي و رواني، صبر و حوصله، روابط عمومي خوب و قدرت تجزيه و تحليل بالا برخوردار باشد. به عبارت ديگر يک پرستار نميتواند تنها با تکيه بر دروس دانشگاهي، در کار خود موفق شود بلکه بايد از دانش خود در شرايط مختلف و متفاوت به درستي استفاده کند و اين نياز به قدرت تجزيه و تحليل خوب، سرعت عمل و آمادگي روحي و رواني دارد.
موقعيت شغلي در ايران :
در کشور ما با اين که پرستاران جايگاه واقعي خود را نيافتهاند و در چند سال اخير نيز با تعداد قابل توجهي فارغالتحصيل رشته پرستاري از دانشگاه آزاد و دانشگاههاي علوم پزشکي و خدمات بهداشتي ـ درماني روبرو هستيم اما هنوز مراکز بهداشتي ـ درماني به پرستاراني متخصص، مجرب و توانمند نيازمندند و در واقع بازار کار براي فارغالتحصيل خوب اين رشته وجود دارد.چون پرستاران علاوه بر کار در بيمارستانها و مراکز بهداشتي ـ درماني ميتوانند در صنعت براي مراقبت از سلامت و بهداشت کارکنان صنايع مختلف، در سازمان تربيت بدني و مراکز ورزشي به عنوان يکي از اعضاي اصلي تيم مراقبت پزشکي و در آموزش و پرورش فعاليت نمايند.حتي يک پرستار ميتواند به طور مستقل فعاليت کند؛ يعني با تأسيس مرکز بهداشت خصوصي به ارزيابي وضعيت سلامت افراد جامعه بپردازد يا مهدکودک داير نمايد.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
تشريح، فيزيولوژي، ايمونولوژي، بيوشيمي، ميکروبشناسي، انگلشناسي، آمار حياتي مقدماتي.
دروس اصلي:
تغذيه و تغذيه درماني، اصول اپيدميولوژي و مبارزه با بيماريها، روانشناسي اجتماعي، داروشناسي، زبان تخصصي، اصول و روش آموزش به بيمار.
دروس تخصصي:
اصول و فنون کاربرد احکام اسلامي در پرستاري، بررسي وضعيت سلامت، پرستاري بهداشت جامعه، پرستاري بهداشت مادران و نوزادان و مراقبتهاي دوران بارداري و زايمان ، بيماريهاي داخلي، عفوني و پرستاريهاي مربوط ، پرستاري ويژه، پرستاري در فوريتها، کودکان و پرستاري مربوط 1 (کودک سالم)، کودکان و پرستاري مربوط 2 (کودک بيمار)، بهداشت رواني، بيماريها و پرستاريهاي مربوط ، اصول مديريت خدمات پرستاري، تاريخ و تحولات و اخلاق پرستاري، کارآموزي .
ديباچه: در حال حاضر، نظام آموزش پزشکي عمومي، شامل 4 دوره علوم پايه، فيزيوپاتولوژي، کارآموزي باليني و کارورزي باليني است .دوره علوم پايه دوره علوم پايه پزشکي 5 ترم تحصيلي است که با اتمام آن، دانشجويان مجاز به ورود به دوره بعدي(فيزيوپاتولوژي) هستند و پيش از ورود به دوره بعدي، امتحان جامع علوم پايه پزشکي از تمام دانشجويان به طور سراسري و همزمان، توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي در تمام دانشگاههاي علوم پزشکي به عمل ميآيد و قبولشدگان،مجاز به ورود به دوره فيزيوپاتولوژي خواهند بود. اين امتحان، در بردارندهي مباحث تدريس شده در دوره علوم پايه است. درسهاي اين رشته در طول تحصيل
دروس علوم پايه:
بيوشيمي، بافتشناسي،، تشريح (نظري- عملي)، تشريح (آناتومي) (نظري ـ عملي)، فيزيولوژي(نظري ـ عملي)، ايمونولوژي(نظري)،اپيدميولوژي، روانشناسي، جنينشناسي، تغذيه، ژنتيک، زبان تخصصي، آسيبشناسي عمومي، انگلشناسي، ميکروبشناسي دوره فيزيوپاتولوژي اين دوره شامل 31 واحد درسي است که دو ترم تحصيلي طول خواهد کشيد. در پايان اين دوره معدل دانشجو از دروس فيزيوپاتولوژي، بايد دستکم 12 باشد، در غير اين صورت دانشجو بايد درسهايي را که در آنها نمره کمتر از 12 آورده است، مجدداً بخواند. حداکثر مدت مجاز،در مراحل اول و دوم (علوم پايه و فيزيوپاتولوژي) 5 سال است. در پايان اين دو دوره دانشجوياني که همهي واحدها را با موفقيت بگذرانند، به دورهي کارآموزي باليني راه مييابند. بايد توجه داشت که ملاک قبولي در امتحانات اين مرحله، کسب حداقل نمره 12 از 20 است؛ در حالي که در دروس پايه، ملاک کسب نمره 10 از 20 ميباشد.
دروس فيزيوپاتولوژي :
آسيبشناسي اختصاصي، فارماکولوژي، سيميولوژي، دورههاي فيزيوپاتولوژي ارگانها .دوره کارآموزي باليني دانشجويان پزشکي در اين مرحله قادر هستند تا آموختههاي خود را از دروس مختلف با يافتههاي باليني از بيماران بستري در بيمارستانها تطبيق داده و با بهرهگيري مناسب از روشهاي تشخيص آزمايشگاهي، بيماري را تشخيص دهند و اقدامات مناسب درماني را براي بيمار انجام دهند. اين دوره شامل 97 واحد درسي است که در چهار بخش اصلي ارائه ميگردد و عمدتاً مسائل رايج در پزشکي عمومي را شامل ميشود که عبارتند از داخلي، جراحي، زنان و کودکان. در ساير بخشها که بخشهاي فرعي محسوب ميشوند نيز بيماريهاي شايع در آنها آموزش داده ميشود. با توجه به اين مطلب، چهار رشته اصلي جراحي، داخلي، زنان و کودکان زمان بيشتري را به خود اختصاص ميدهند. در دوره کارآموزي، دانشجويان بايد روش برخورد با بيمار، تهيه شرح حال بيمار و نحوه تشخيص و درمان را فرا بگيرند تا در دوره بعدي - کارورزي- که خود تصميم گيرنده خواهند بود، بتوانند به کمک بيماران بشتابند و تصميمات لازم را اتّخاذ نمايند. در دوره کارآموزي نمره قبولي در دروس عملي و نظري 12 است و معدّل کلّ دوره کارآموزي بايد بالاي 14 باشد و چنانچه کمتر از 14 باشد، بايد واحدهاي با نمره کمتر از 14 تکرار شود تا معدل کل به 14 برسد. در پايان اين دوره، دانشجويان قبل از ورود به دوره کارورزي در امتحاني به نام امتحان جامع کارورزي شرکت مينمايند و پس از قبولي به دوره کارورزي وارد ميشوند. چنانچه دانشجويي در امتحان مربوط قبول نگردد، حداکثر 4 مرتبه ميتواند در اين امتحان شرکت نمايد.
دروس کارآموزي باليني :
بيماريهاي اعصاب، بيماريهاي عفوني، کارآموزي داخلي، بيماريهاي جراحي، بيماريهاي ارتوپدي، بيماريهاي عفوني، کارآموزي جراحي، تاريخ و اخلاق پزشکي، بيماريهاي کودکان، پزشکي قانوني و مسموميتها، فارماکولوژي باليني، کارآموزي چشم، کارآموزي پوست، کارآموزي بهداشت، کارآموزي بخش کودکان، بهداشت، کارآموزي گوش و حلق و بيني، کارآموزي ارتوپدي. بيماريهاي زنان و زايمان، کارآموزي راديولوژي، بيماريهاي رواني، کارآموزي روانپزشکي.دوره کارورزي باليني اين دوره آخرين مرحله آموزش پزشکي است و آن را دوره انترني نيز ميگويند. اين دوره 64 واحد درسي است و 18 ماه به طول ميانجامد. در دوره کارورزي،دانشجويان مسؤوليت معاينهي بيماران و تشخيص و اقدامات درماني را در بيمارستان بر عهده خواهند داشت و آموختههاي خود را در دورههاي قبل به طور عملي انجام خواهند داد تا آماده پذيرش شغل پزشکي در جامعه شوند و بتوانند به طور مستقل به درمان بيماران بپردازند. در پايان اين دوره و قبل از فراغت از تحصيل، کارورزان بايد درس پاياننامه را که 6 واحد درسي است، آغاز کنند.
دروس کارورزي باليني:
کارورزي بخش جراحي، کارورزي بخش چشم، کارورزي بخش سوانح و سوختگي، کارورزي بخش ارتوپدي، کارورزي بخش ارولوژي، کارورزي بخش اطفال، کارورزي بخش بهداشت، کارورزي بخش گوش و حلق و بيني، کارورزي بخش داخلي، کارورزي بخش زنان و زايمان، کارورزي بخش اورژانس، کارورزي بخش نفرولوژي، کارورزي بخش پوست، کارورزي بخش روانپزشکي .
تواناييهاي لازم :
تصور بسياري از داوطلبان ورود به دانشگاه به خصوص داوطلبان علاقهمند به رشته پزشکي اين است که دانشگاه مثل يک قيف برعکس است که ورود به آن مشکل و خروج از آن بسيار ساده است. در حالي که به گفته دانشجويان اين رشته، يک دانشجوي پزشکي بايد آمادگي مطالعه، تحقيق و پژوهش را در حد بسيار گسترده و فراگير داشته باشد؛ يعني اگر دانشجو بسيار کوشا و علاقهمند نباشد و تنها براي عنوان "دکتري" وارد اين رشته شده باشد، حتي نميتواند مدرک دکتراي عمومي خود را به دست بياورد. زيرا دوره پزشکي عمومي نسبت به رشتههاي ديگر، طولانيتر است و در طي اين مدت دانشجو بايد درسهاي متعدد، متنوع، حجيم و نسبتاً پيچيده و دشواري را مطالعه کند.
موقعيت شغلي در ايران :
امروزه از گوشه و کنار ميشنويم که براي فارغالتحصيلان پزشکي بازار کار مناسبي وجود ندارد. در حالي که هنوز در بسياري از شهرهاي کوچک و مناطق محروم با کمبود پزشک مواجه هستيم. از سوي ديگر فارغالتحصيل پزشکي حتماً نبايد در مطب بنشيند و نسخه بنويسد، بلکه در زمينه پزشکي شغلهاي مختلفي هست که ميتوان انجام داد. براي مثال زمينههاي تحقيقي بسياري در اين رشته وجود دارد. امّا متأسفانه تعداد فارغالتحصيلاني که مايلند در اين زمينه کار کنند، بسيار انگشتشمار است
ديباچه:
هدف رشته تکنولوژي پزشکي هستهاي تربيت افراد کارآمدي است که بتوانند زير نظر پزشکان و متخصصان درمراکز تشخيصي و درماني پزشکي هستهاي و نيز مراکز آموزشي مرتبط، بيماران را در مورد چگونگي مصرف صحيح داروهاي راديواکتيو (راديو داروها) تجويز شده و حفاظت آنان در برابر اشعه يونساز، عملاً ياري نمايند. تربيت اين رشته با توجه به توسعه کاربرد راديوداروها در تشخيص و درمان بيماريها و ضرورت تأمين نيروهاي کمکي اهميت بسياري دارد.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس پايه:
فيزيک عمومي، آناتومي (تشريح انساني)، فيزيولوژي انساني و فيزيوپاتولوژي، اخلاق پزشکي، کمکهاي اوليه و مراقبت از بيمار، اصطلاحات و کليات پزشکي، بافتشناسي و آسيبشناسي.
دروس اصلي و تخصصي:
فيزيک تشعشع و مواد راديواکتيو، آمار و رياضي، راديو بيوشيمي و راديو فارماکولوژي، راديو بيولوژي، حفاظت در برابر پرتوها، دوزيمتري پرتوها، اصول کامپيوتر، شناخت دستگاههاي پزشکي هستهاي، روشهاي پزشکي هستهاي، اصول تاريکخانه و ارزيابي تصاوير، کارآموزي در عرصه بيمارستاني.
ديباچه: با تولد اين تکنولوژي، بشر از پوست و گوشت گذشت و به اعماق شگفتانگيز بدن انسان راه يافت و توانست اجزاي بدن را بيشتر در معرض ديد و بررسي قراردهد.سخن از دانش راديولوژي تشخيصي است که در سالهاي اخير بسرعت پيشرفت کرده و امکانات تشخيص پزشکي را به طور غيرقابل تصوري به پيش رانده است. بيشک به کارگيري اين دانش، نياز به تخصص ويژه دارد؛ تخصصي که در رشته تکنولوژي پرتوشناسي آموزش داده ميشود. به عبارت ديگر، رشته تکنولوژي پرتوشناسي، نحوه تصويربرداري از اعضاي مختلف بدن را براي تشخيص پزشکي آموزش ميدهد.دانشجويان اين رشته در ابتدا دروس پايه از قبيل فيزيک، آناتومي و فيزيولوژي را مطالعه ميکنند و سپس دروس تخصصي تصويربرداري پزشکي را ميآموزند و در همين زمينه با دستگاههاي تصويربرداري و نحوه کارشان آشنا ميشوند و پس از 2 سال ميتوانند به عنوان کاردان تصويربرداري، در بخشهاي راديولوژي شروع به کار کنند.گفتني است که اگر مسؤول تکنولوژي راديولوژي، آموزش لازم را نديده باشد علاوه بر اينکه پرتوگيري بيمار را بالا ميبرد و به او آسيب ميرساند، تصاوير مناسبي نيز از اعضاي بدن تهيه نميکند. در نتيجه، دکتر راديولوژيست نميتواند تفسير مناسبي از تصاوير داشته و از روي آنها تشخيص پزشکي دهد.تفاوت توانمنديهاي کاردان و کارشناس اين رشته نيز در آن است که در تکنولوژي پرتوشناسي از دستگاههاي متفاوتي استفاده ميشود و از اعضاي مختلف بدن تصويربرداري ميگردد. برخي از اين تصويربرداريها ساده است؛ مثل تصويربرداري از دست، پا و انگشتان، اما برخي از تصويربرداريها تداخلي است؛ مثل تصويربرداري از سيستم گوارش، عروق و ادرار که اينگونه تصويربرداريها، اختصاصي و نسبتاً دشوار ميباشد و نياز به دانش ويژه دارد. در اين ميان تصويربرداريهاي ساده بر عهده فارغالتحصيلان کارداني و تصويربرداريهاي تخصصي و کار با دستگاههاي M.R.I و C.P بر عهده فارغالتحصيلان کارشناسي است.
تواناييهاي لازم :
کار راديولوژيست، يک کار بيمارستاني است. از همين رو دانشجوي اين رشته بايد حس کار در بيمارستان و با بيماران را داشته باشد. همچنين بايد بتواند درسهايي را که در طول تحصيل به صورت تئوري فرا گرفته، در کار عملي مورد استفاده قرار دهد و در نهايت لازم است که در درسهاي زيستشناسي، رياضي و فيزيک توانمند باشد. تسلط به درسهاي رياضي و فزيک تا جايي مهم است که برخي از استادان راديولوژي معتقدند که دانشجوي اين رشته بايد از بين داوطلبان گروه آزمايشي رياضي و فني انتخاب گردد. زيرا بدون آگاهي از اصول فيزيک که بر مبناي آن، کار تصويربرداري انجام ميگيرد، امکان اشتباه در اين کار وجود دارد.
موقعيت شغلي در ايران :
کار راديولوژيست در مقطع کارداني و کارشناسي يک کار اجرايي است. البته کاردان اين رشته بيشتر تصويربرداري ساده مثل تصويربرداري از دست، پا و انگشتان را انجام ميدهد و کارشناسان اين رشته تصويربرداري اختصاصي يا تصويربرداري تداخلي مانند تصويربرداري از دستگاه گوارش يا عروق را بر عهده دارند. در ضمن کار با دستگاههايي مثل توموگرافي و MRI در محدوده فعاليت کارشناس اين رشته است.در کل فارغالتحصيلان کارداني اين رشته در مؤسسههاي تصويرنگاري و بيمارستانها ميتوانند به عنوان مسؤول آمادهسازي دستگاههاي مختلف راديوگرافي، انجام عمل راديولوژي، ظهور و ثبت کليشههاي راديوگرافي فعاليت کنند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس پايه:
فيزيک عمومي، تشريح، فيزيولوژي انسان، بهداشت عمومي
دروس اصلي:
کمکهاي اوليه و مراقبت از بيمار در بخش پرتوشناسي، تشريح استخوان و مفاصل، اصطلاحات پرتوشناسي و ترمينولوژي پزشکي.
دروس تخصصي:
فيزيک پرتوها، فيزيک پرتوشناسي تشخصيص، راديوبيولوژي و حفاظت در برابر پرتوهاي يونساز، روشهاي پرتوگاري، راديوگرافي با ماده حاجب، اصول تاريکخانه، اصول نگهداري و تعميرات مقدماتي دستگاههاي پرتوشناسي، ارزيابي تکنيکي فيلمهاي پرتونگاري، کارآموزي بيمارستاني
ديباچه: يکي از مشکلات مهم دامداري ما که همواره موجب کاهش محصولات مربوط به دام و طيور ميشود، اين است که بيشتر مجريان برنامهها در زمينه دامداري نوين، تحصيلات لازم را ندارند، به طوري که روشهاي کار، سنتي و در حد قديمي باقي مانده است.تربيت کاردان در اين رشته ميتواند ضمن بهرهگيري از تواناييهاي متخصصين دامداري و مرغداري، برنامههاي کشاورزي را با راندمان کمي و کيفي بيشتري قرينسازد، زيرا اين رشته اطلاعات لازم را براي کارهاي عملي دامداري و مرغداري و تهيه شرايط و امکانات لازم براي نگهداري دام و طيور در اختيار دانشجويان قرار ميدهد.از عمدهترين مراکز جذب فارغالتحصيلان اين رشته ميتوان به سازمان گسترش خدمات توليدي، مراکز خدمات کشاورزي، روستايي و عشاير، شرکتهاي کشت و صنعت، واحدهاي توليدي، جهاد کشاورزي، بنياد جانبازان و بخش خصوصي اشاره کرد.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
شيمي عمومي، رياضيات عمومي.
دروس اصلي:
زراعت عمومي، اقتصاد کشاورزي و تعاون، مديريت حسابداري و بازاريابي، ميکروبشناسي، مرتع و مرتعداري، عمليات کشاورزي.
دروس تخصصي:
دامپروري، داروهاي دامي (فارما کولوژي)، بيماريهاي عفوني دام وطيور، بيماريهاي انگلي دام و طيور، خوراک و خوراک دادن، بهداشت دام، بيماريهاي مشترک انسان ودام، تلقيح مصنوعي و تشخيص آبستني، رکورد گيري و نمونه برداري در دامپروري، طراحي ساختمانهاي دامپروري، زنبورداري، کار آموزي، کارورزي .
ديباچه:
کاردان تکنولوژي توليدات گياهي تخصص لازم را در زمينههايي چون مباشرت در عمليات کاشت، داشت و برداشت محصولات عمده زراعي، مبارزه با آفات و امراض گياهي و علفهاي هرز به دست ميآورد. داوطلب اين رشته بايد در درس زيستشناسي توانمند بوده و روحيه کار در محيطهاي کشاورزي و روستايي را داشته باشد. فارغالتحصيلان اين رشته ميتوانند در شرکتهاي تعاوني روستايي، مراکز خدمات کشاورزي، روستايي و عشايري، شرکتهاي کشت و صنعت و واحدهاي توليدي، جهاد کشاورزي و بخش خصوصي فعاليت کنند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس پايه:
شيمي عمومي، رياضيات عمومي، گياهشناسي عمومي، فيزيک و هواشناسي
دروس اصلي:
خاکشناسي عمومي، دامپروري عمومي، زراعت عمومي، باغباني عمومي، اقتصاد کشاورزي و تعاون، مديريت، حسابداري و بازاريابي، روشهاي آبياري، مقدمات ترويج و آموزش کشاورزي، مناظر و نقشهبرداري، عمليات کشاورزي.
دروس تخصصي:
زراعت خصوصي، باغباني خصوصي، حشرهشناسي و دفع آفات، قارچشناسي و بيماريهاي گياهي، مبارزه با علفهاي هرز، عمليات کارگاهي، ماشينهاي کشاورزي، کارورزي، کارآموزي
ديباچه:
هدف اين رشته تربيت متخصصان موردنياز لابراتوارهاي دندانپزشکي مراکز آموزشي، درماني دولتي و خصوصي است. افرادي که با ساختن عضو مصنوعي براي کار ثابت مانند دندان مصنوعي (دندانپزشک، قالب دندان را تهيه ميکند و متخصص پروتزهاي دنداني براساس قالب، دندان را ميسازد) و عضو مصنوعي براي کار متحرک مانند پلاکهاي ارتودنسي در لابراتورهاي دندانسازي و کلينيکهاي دندانپزشکي حضوري فعال دارند.
تواناييهاي لازم :
تکنسين پروتزهاي دنداني کاري حساس ودقيق است و نياز به دستاني توانمند و ماهر دارد. در اين رشته دروس فيزيک، شيمي و زيستشناسي داراي اهميت است و در نهايت داوطلبان بايد توجه داشته باشند که هدف اين رشته تربيت تکنسين متخصص و کارآمد است و از همين رو، اين رشته تنها در مقطع کارداني ارائه ميشود.
موقعيت شغلي در ايران :
با توجه به توانمنديهايي که دانشجوي اين رشته در طي تحصيل کسب ميکند، براحتي ميتواند جذب بازار کار شده و شغل مناسبي به دست بياورد.فارغالتحصيلان اين رشته ميتوانند هم به صورت مستقل اقدام به تأسيس لابراتور کنند و هم در کلينيکهاي دندانپزشکي فعاليت نمايند زيرا هر دندانپزشک عمومي يا ارتودنتسيت بري ساخت دندان مصنوعي يا قالبهاي ارتودنسي بايد با يک تکنسين پروتزهاي دنداني فعاليت کند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
بيوشيمي نظري، آناتومي دندان نظري و عملي، آسيبشناسي، ميکروبشناسي نظري و عملي، بافتشناسي نظري و عملي، آناتومي عمومي نظري و عملي، بهداشت خانواده، فيزيک، پروتز کامل نظري و عملي، پروتز پارسيل، ارتودنسي نظري و عملي، استاتيک نظري و عملي، اوکلوژن نظري و عملي، لابراتوار اختصاصي، پروتزهاي اطفال و ارتودنسي نظري و عملي، مواد دندان نظري و عملي.