مجله پزشکی : بیماریهای عفونی
سوغات فصل سرد
▪ تب
تب یک واکنش دفاعی و طبیعی بدن است که همه سعی می کنیم هرطور شده درجه حرارت بدن بیمار را پایین بیاوریم. اگر نوزادان زیر شش ماه تب داشته باشند، باید فورا به پزشک مراجعه کرد. درمورد کودکان کمی بزرگتر می توان با کم کردن لباسهای اضافی و پایین آوردن درجه حرارت منزل، تا حدی تب آنها را پایین آورد. دراین صورت حتماً توجه داشته باشید که به طور منظم به کودک مایعات بنوشانید. تب موجب کم شدن آب بدن و طولانی شدن مدت بیماری می شود. داروهایی مانند ایبوپروفن، آسپرین و... در درمان تب مفید است.
▪ گرفتگی یا آب ریزش بینی
برای درمان گرفتگی یا آب ریزش بینی می توان از داروهای خوراکی یا قطره های بینی استفاده کرد. بسیاری از این داروها به طور عادی در داروخانه ها به فروش می رسد، اما برخی از آنها حتماً باید با تجویز پزشک مصرف شود.
▪ کسالت و خستگی
ویتامین ث در دوران سرماخوردگی، رخوت و بی حالی را برطرف می کند. تأثیر این ویتامین در واقع کاهش شدت علایم سرماخوردگی است و به نظر می رسد مدت بیماری را نیز کم می کند.
▪ سرفه
مصرف دارو برای درمان سرفه، به نوع سرفه بستگی دارد. دربعضی موارد سرفه همراه با ترشحاتی است که مجرای تنفسی را مسدود می کند. به جای درمان این سرفه ها، بهتر است از داروهایی استفاده شود که دفع ترشحات راحت تر شود.
در حالت دیگر، سرفه خشک و در واقع به خاطر تحریک گلو است. این نوع سرفه معمولاً همراه با التهاب گلو، شدید و خشک است و به همین خاطر دردناک هستند وشبها بیمار را بیشتر ناراحت می کند که می توان برای تسکین آنها از داروهای ضد سرفه استفاده کرد. این داروها روی مرکز اصلی سرفه در مغز تأثیر می گذارند. همراه با داروهای ضد سرفه، معمولاً داروهای مسکن درد گلو نیز مصرف می شود.
▪ حالت تهوع، التهاب روده
برای پیشگیری از این مشکل حتماً باید اصول بهداشتی رعایت شود. شستن دستها با آب و صابون پس از دستشویی، حتماً لازم است. در شستن و ضدعفونی سبزیجات نیز بسیار دقت کنید و در هنگام پخت غذا که سبزیجات مختلف را کنار هم می گذارید، احتیاط کنید. التهاب روده ها برای کودکان بسیار خطرناک است و به همین دلیل باید بسیار مراقب آنها باشید. مهمترین مشکلی که این بیماری به همراه دارد، کم شدن آب بدن است. درمان همیشگی این مشکل، مصرف داروی خوراکی «او،آر، اس» (مخلوط آب، شکرو نمک) است تا آب بدن مجدداً تأمین شود. همراه با این دارو معمولاً داروهای ضد حالت تهوع، ضدعفونی کننده روده ها و در موارد درد شکم، آنتی اسپاسمودیک (ضدگرفتگی) نیز تجویز می شود. در موارد خیلی حاد بیماری (تب، خون همراه مدفوع، استفراغ شدید) حتماً باید آنتی بیوتیک مصرف شود. و سپس فلور روده ای (باکتری هایی که به طور طبیعی در روده هستند) راجبران کرد که ماست را می توان ماده ای مفید دراین باره دانست.
● مشورت با پزشک
اگر چه اکثر بیماریهای زمستان، بیماریهای ساده و عادی هستند، اما نباید این احتمال را فراموش کرد که ممکن است این ناراحتی ها عامل بیماریهای جدی باشد. این نکته را بخصوص در مورد کودکان باید بسیار مد نظر داشت. اگر تب بیش از دو روز طول بکشد و با درد یا مشکلات تنفسی همراه باشد، حتماً باید به پزشک مراجعه کرد. سرما خوردگی ابتلا به عفونت باکتریایی را تسریع می کند. شایع ترین این بیماریها در کودکان، اوتیت (التهاب گوش) است، اما ممکن است سرماخوردگی باعث برونشیت (التهاب نایژه)، التهاب گلو و ذات الریه نیز شود.
● توصیه هایی برای کاهش عوارض و پیامدهای سرماخوردگی
مشخص است که سرما، عفونت را تشدید می کند. با ورود سرما به بدن، بدن مجبور می شود درجه دمای خود را ۳۷ نگه دارد و ممکن است مخاط بینی را تحریک کند. نوع عادتهای رفتاری ما می تواند شیوع بیماری را تشدید کند. هنگامی که هوا سرد می شود، این موضوع موجب می شود رفت و آمد با وسیله نقلیه عمومی و حضور در محیط های شلوغ بیشترشود. در چنین شرایطی ویروسها در هوا پخش و باعث انتقال بیماری می شود.
ویروسهای سرماخوردگی مخاط بینی، نایژه، حلق و حنجره را درگیر می کنند. بینی کیپ می شود، چشمها اشک ریزش دارد، بدن داغ می شود و... به طور معمول، ویروسها از شخصی به شخص دیگر منتقل می شود. کودکان که سیستم ایمنی خیلی قوی ندارند، قبل ازهمه بیمار می شوند و بعد از گذراندن چند زمستان است که بدن بچه ها توانایی مقابله با بیماری را به دست می آورد. در بزرگسالان، عوامل خارجی مانند خستگی یا بی خوابی می تواند درغلبه بر بیماری تأثیر بگذارد. باید گفت که افراد بزرگسال دو تا پنج برابر در سال سرماخوردگی می گیرند.
اما خوشبختانه این بیماری ساده است و به ندرت پیش می آید که بیماری وخیم شود و عواقب زیادی داشته باشد.
● رعایت چند توصیه ساده؛ زمستان بدون سرما خوردگی
با سرد شدن هوا ویروسهای سرماخوردگی در محیط پخش می شوند، اما رعایت چند نکته ساده در منزل و محیط بیرون از خانه، می تواند فرد را در برابر سرما و ویروسها محافظت کند.
درموقع بیرون رفتن از منزل، بهتر است علاوه بر یک لباس پشمی ضخیم، چند لباس پارچه ای هم بپوشید.
برای جلوگیری از سرما خوردگی دستها نیز حتماً دستکش به دست داشته باشید. در مواقع یخ بندی بهتر است، حتی الامکان کفشهایی بپوشید که مانع اززمین خوردن شود. مطابق با نیازهای بدن به انرژی، تغذیه خود را هماهنگ کنید. معمولاً توصیه می شود که در فصل زمستان برای بالا رفتن درجه حرارت بدن، حجم کالری غذای خود را افزایش دهید، اما مراقب باید بود که این افزایش غذا، به چاقی منتهی نشود.
گاه در منزل به خاطر اینکه بیش از حد در و پنجره ها بسته و یا درزگیری شده اند، احتمال آلودگی و ابتلا به بیماریها افزایش می یابد.
حتی اگر درجه دماسنج پایین تر از صفر باشد، باز هم لازم است هوای منزل عوض شود. بخصوص اگر کودک مبتلا به آسم دارید حتماً این نکته را مدنظر داشته باشید. همچنین در محیط خانه و بخصوص نزدیک نوزادان، سیگار نکشید.
متأسفانه هرسال با آغاز فصل سرما اتفاقات ناگواری به علت رعایت نکردن نکات ایمنی و پخش شدن گاز مونواکسیدکربن در خانه پیش می آید. مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن باعث سر درد، حالت تهوع، استفراغ و پایین آمدن سطح هوشیاری می شود. با بروز هر کدام از این علایم فورا به پزشک مراجعه کنید.
شومینه های خانگی حتماً باید تهویه مناسب و حفاظ داشته باشند. همچنین در ییلاقات مراقب شومینه های هیزمی خانه باشید، چون یک عامل ایجاد آتش سوزی است.
سیاره یی به نام بدن
۹۰ درصد از سلول های بدن شما مال خودتان نیست، بلکه از آن میکروب ها است. شاید درک این مساله برای تان کمی دشوار باشد، اما هر یک از ما یک اکوسیستم متحرک هستیم. کنه Demodex هشت پا و ریزه میزه درون فولیکول های مژه شما است و بدون کوچک ترین جلب توجهی روی سلول های شما زندگی می کند. مخمرهای میکروسکوپی روی زبان، دندان، پوست و درون روده شما زندگی می کنند. ویروس های نهفته یی چونHerpes simlesx ممکن است سالیان سال داخل سلول های عصبی شما جا خوش کنند. شاید قوی ترین آنها یک قطعه DNA ویروس مانند و خودتکثیرشونده است که اجداد ما را آلوده کرد و امروز نیز نزدیک به ۸ درصد از ژنوم ما را تشکیل می دهد.
اغلب ما، بدن مان را با ۹۰ تریلیون میکروب و حتی تعداد بیشتری از آنها شریکیم. اما گاهی اوقات این ترتیب به هم می خورد؛ به عنوان مثال زمانی که ساس های خونخوار، کک ها یا شپش ها ما را مورد تاخت وتاز خود قرار می دهند، یا هنگامی که Herpes simplex یا پاپیلومای انسانی موجب بروز جوش ها و کورک های زننده یا زگیل هایی روی پوست می شوند. حتی خوردن آنتی بیوتیک نیز می تواند نظم حاکم بر اکوسیستم دستگاه گوارش ما را به هم بزند، چرا که نه تنها ارگانیسم های به وجود آورنده بیماری را از بین می برد، بلکه باکتری های مفیدی چون Lactobacillus acidophilus را نیز نابود می کند. زندگی با میکروب ها برای حفظ تعادل زیستی بدن ضروری است. ما اغلب به حیات میکروسکوپی که با خودمان حمل می کنیم، بی اعتناییم. در پایین اشاره یی داریم به تعدادی از این ارگانیسم ها که از قضا ممکن است چیزهای خوبی باشند.
▪ قارچ پای ورزشکاران
Trichophyton و Epidermophyton میکروب های انگلی رشته یی هستند که در حمام های عمومی به پاهای برهنه افراد می چسبند. این گونه ها و خویشاوندان نزدیک شان به آرامی به زیر ناخن انگشتان پا خزیده و به تدریج به نقاط دیگری از پوست حمله می کنند. از این نواحی می توان به پوست سر و ناحیه تناسلی اشاره کرد. از علائم آلوده شدن به این قارچ می توان عفونت قارچی پوست سر، کچلی و خارش بدن را نام برد.
▪ میکروب های ناحیه تناسلی
باکتری های مفید(ترجیحاً نه از خانواده Lactobacillus) در واژن لانه گزیده و با ترشح اسیدلاکتیک باکتری های مهاجمی چون مخمر بیماری زای Candida albicans را از محیط واژن دفع می کند.
▪ باکتروئیدها و Firmicute
حداقل ۵۰۰ گونه از باکتری ها که بیشتر از ۳/۳ پوند وزن ندارند، درون لوله گوارش انسان زندگی می کنند. بیشتر این میکروب ها به دو شاخه Firmiculateها و Bacteroideها تعلق دارند. این باکتری ها کربوهیدرات ها را تجزیه کرده و مواد غذایی مورد نیاز سلول ها، مثل ویتامین هایK و B۱۲ را تولید می کنند. این باکتری ها همچنین باکتری های مضر را از لوله گوارش انسان دفع می کنند. همچنان که «سینتیا سیرز» از مرکز بهداشت جهانی جان هاپکینز می گوید؛ «این باکتری ها به مدد تعداد زیادشان موجب بیرون راندن باکتری های مضر از بدن می شوند.»
▪ ویروس پاپیلومای انسانی
بیش از ۱۰۰ نوع پاپیلوماویروس انسانی (HPV) می توانند انسان ها را آلوده و موجب طیف وسیعی از زگیل های کوچک و درشت در سطح بدن شوند. حداقل ۳۰ نوع از پاپیلوماویروس ها به شیوه جنسی منتقل می شوند و CDCها حکایت از آن دارند که حداقل ۵۰ درصد از مردان و زنانی که از نظر جنسی فعال هستند با پاپیلوماویروس دستگاه تناسلی آلوده خواهند شد. لازم به یادآوری است که پاپیلوماویروس سویه ۱۶ و ۱۸ می توانند موجب سرطان هایی در ناحیه گردن رحم، پنیس، مهبل، مقعد و رکتوم شوند. واکسن جدید گارداسیل (Gardasil) می تواند افراد را در مقابل این دو نوع پاپیلوما محافظت کند.
▪ شپش سر
Pediculus humanus capitis (یا شپش سر) از زمان های بسیار قدیمی همراه انسان بوده است؛ یک تخم شپش بسیار قدیمی به تارهای مویی که ۱۰ هزار سال قدمت دارند، چسبیده بود. این حشرات پهن و بدون بال، بسیار کوچکند (بین ۱ تا ۲ میلی متر طول دارند-کمتر از یک دهم یک اینچ)، از خون انسان تغذیه می کنند و تخم ها یا بچه های شان را محکم به موهای ما می چسبانند.
▪ استرپتوکوک دندانی
اگر شما مرتباً دندان های تان را مسواک نکنید، نواری از ۳۰۰ تا ۵۰۰ سلول باکتریایی به سطح دندان های شما خواهد چسبید. گونه های غالب تشکیل دهنده این پلاک Stereptococus sanguis و Stereptococus mutans هستند. بعد از تشکیل این پلاک، حتی اگر شما به طور مرتب دندان های تان را مسواک کنید هم این باکتری ها آنجا می مانند و تحت هیچ شرایطی از بین نمی روند. این باکتری ها قند را تخمیر و پلیمرهای چسبناکی ترشح می کنند که پایه پلاک را تشکیل می دهند.
▪ کنه Demodex
بندپای کوچکی است که در فولیکول های مژه های شما زندگی می کند، از خون شما تغذیه می کند، در آنجا جفت گیری می کند، تولیدمثل می کند و به ندرت آنجا را ترک می کند، مگر اینکه هرازگاهی تصمیم بگیرد روی پوست شما قدمی بزند. کنه های Demodex (انگل های سیگاری شکلی که پاهای کلفت و کوتاهی داشته و در حدود ۳/۰ میلیمتر طول دارند) ۲۰ درصد از افراد زیر ۲۰ سال را آلوده می کنند. این انگل ها در سنین پیری نیز به سراغ ما می آیند. می توان گفت تقریباً تمامی افراد مسن این انگل را با خود حمل می کنند.
▪ زونا
اگر آبله مرغان گرفته باشید، ویروس مسبب آن که varicella-zoster نامیده می شود تا ابد همراه شما می ماند و به صورت نهفته در اعصاب نزدیک نخاع شما به زندگی خود ادامه می دهد. استرس، پیری یا تضعیف سیستم ایمنی ممکن است این ویروس را مجدداً فعال کند. این ویروس پس از فعال شدن آرام آرام در طول دستگاه عصبی حرکت کرده و موجب درد شدید و جوش های دردناک می شود. مجموع این شرایط را روی هم زونا می نامند. محققان پیشنهاد می کنند که واکسیناسیون گسترده علیه آبله مرغان که امروزه در ایالات متحده بسیار رایج است، ممکن است باعث افزایش معنی دار زونا در دوران کهولت و سالخوردگی شود.
▪ ویروس های فسیل
در حدود یک دوازدهم ژنوم ما رشته هایی از DNAی ویروس هایی است که میلیون ها سال قبل اجداد ما را آلوده ساختند. به گفته «پرسکات دینینجر»، آسیب شناس دانشگاه تولان، این ویروس ها و انگل های دیگر، قطعاتی از DNA خودتکثیرشونده یی هستند که با ما تکامل پیدا کرده و می توانند نسخه هایی از خودشان را به درون ژنوم ما وارد کنند. این قطعات باعث جهش هایی می شوند که سرمنشاء بیماری های ژنتیکی جدید هستند.
▪ استافیلوکوک ها
پوست ما به طور میانگین نزدیک به یک تریلیون باکتری را محافظت می کند که عمده آنها استافیلوکوک ها، استرپتوکوک ها و Corynebacterium هستند. این باکتری ها عرق بدن را تجزیه می کنند و بدین ترتیب موجب بوی بدن می شوند.
«مارتین بلیزر»، میکروبیولوژیست مدرسه پزشکی دانشگاه نیویورک DNA باکتری متعلق به بازوی ۶ انسان را تعیین توالی و ۱۸۲ گونه مختلف از باکتری ها را کشف کرد. اغلب این باکتری ها در رقابت با پاتوژن های خطرناک بر سر مواد غذایی پوست، بدن مان را سالم نگه می دارند. به گفته «بلیزر»؛ «من از زندگی بدون میکروب ها متنفرم.»
سیاه زخم، سلاح بیولوژیک
حتما میپرسید، این بیماری چطور میتواند انتقال پیدا كند؟ باید بگوییم كه از طریق زخم، خوردن غذای آلوده به میكروب این بیماری و حتی استنشاق هوای آلوده: این باكتری میتواند به راحتی منتقل شود. این بیماری در انسان به اشكال متفاوتی میتواند نمایان شود.
▪ نوع اول آن انتشار پوستی است كه روی عضو زخمهایی با مركز سیاه رنگ ایجاد میشود. این زخمها متورم بوده و به هیچ عنوان دردناك نیستند.
▪ شكل دوم این بیماری با تظاهرات گوارشی همراه است كه بین ۴۰ تا ۶۰ درصد احتمال مرگ را برای فرد مبتلا میتواند فراهم آورد. در این حالت، فرد به اسهال و استفراغ شدید مبتلا میشود و زخم در رودههایش بروز كرده و ممكن است او را از پای درآورد.
▪ نوع سوم این بیماری زمانی است كه سیستم تنفسی را درگیر میكند كه البته به احتمال ۱۰۰ درصد فرد امكان دارد كه جان خود را از دست بدهد. در این شكل بیماری، فرد در یكی دو روز اول فكر میكند كه سرماخورده است اما در روزهای بعد دچار خونریزی ریوی شده و با تنگی نفس روبهرو میشود و از بین خواهد رفت. اما چرا از میكروب این بیماری برای تهیه سلاحهای كشتار جمعی استفاده میشود؟ باید در جواب بگوییم كه این میكروب به حرارتهای بالا مقاوم بوده و به این دلیل، پس از انفجار سلاح (موشك) بر اثر حرارت فراوان از بین نمیرود. به علاوه مدتها در محیط باقی میماند و در ضمن به راحتی قابل كشت دادن است در حالی كه بقیه میكروبها چنین خاصیتی را ندارند.
سیفلیس
● علایم شایع
مرحله اول (مسری؛ ۶-۳ روز پس از تماس ظاهر میشود):
یک زخم قرمز و بدون درد (شانکر) بر روی دستگاه تناسلی، دهان یا مقعد. این زخم معمولاً در مردان آلت تناسلی و در زنان مهبل یا گردن رحم را درگیر میکند. مرحله دوم (مسری؛ ۶ هفته یا بیش از ۶ هفته پس از ظهور شانکر آغاز میگردد):
▪ بزرگی غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران
▪ سردرد
▪ بثور بر روی پوست و غشاهای مخاطی آلت تناسلی، مهبل یا دهان. بثور برآمدگیهای کوچک، قرمز و پوستهدهنده دارد.
تب (گاهی اوقات) مرحله سوم (غیرمسری؛ ممکن است سالها پس از مراحل اول و دوم ظاهر شود)
▪ زوال ذهنی
▪ ناتوانی جنسی
▪ عدم تعادل
▪ عدم احساس یا تیرکشیدن درد در اندامهای تحتانی
▪ بیماری قلبی
● علل
۱ـ میکروب عامل عفونت در هر دو نوع، تروپونما پالیدوم است.
۲ـ نوع مادرزادی از طریق جریان خون به جنین منتقل میگردد.
۳ـ نوع مسری با تماس جنسی نزدیک با فرد مبتلا به سیفلیس در مراحل اول و دوم منتقل میشود.
● عوامل افزایشدهنده خطر
▪ شرکای جنسی متعدد
▪ فعالیت جنسی بین مردان همجنس باز
● پیشگیری
▪ در اوایل بارداری، آزمون سرمی خون از لحاظ سیفلیس را انجام دهید.
▪ از بیبندوباری جنسی اجتناب کنید.
▪ از تماس جنسی با هر فرد مشکوک به ابتلا، خودداری کنید.
● عواقب مورد انتظار
▪ با درمان معمولاً در عرض ۳ ماه قابل علاج است. در ۱۰% بیماران، علی رغم درمان، سیفلیس در عرض یک سال عود میکند. در این صورت درمان مجدد الزامی است.
● درمان
آزمونهای تشخیصی میتوانند شامل بررسیهای آزمایشگاهی مثل آزمون سرمی خون جهت سیفلیس، بررسی میکروسکوپی ترشح حاصل از شانکرو بررسی مایع نخاعی باشند. بعد از درمان، آزمونها تکرار میگردند. تمام افراد درگیر باید درمان دریافت نمایند. پس از درمان هر ماه به مدت ۶ ماه بررسیهای آزمایشگاهی را برای کنترل عود، تکرار کنید.
در صورت نداشتن آلرژی، پنیسیلین تزریقی و اگر نتوان از پنیسیلین استفاده کرد، سایر آنتیبیوتیکها میتوانند اثر بخشی یکسانی داشته باشند. در صورت لزوم داروهای موضعی جهت علایم پوستی توصیه میشود. تا وقتی معالجه شوید از مقاربت جنسی بپرهیزید. سپس در طی مقاربت جنسی از کاندومهای لاستیکی استفاده کنید.
سینوزیت
برای اینکه شما در مراحل اولیه بیماری متوجه ابتلای خود به سینوزیت شوید باید به سؤالات زیر پاسخ دهید. اگر به ۳ مورد سؤالات پاسخ « بله » دارید، احتمالاً مبتلا به سینوزیت شده اید و باید به پزشک مراجعه کنید. علت سینوزیت می تواند از عفوت با باکتری، قارچ و یا التهاب در نتیجه حساسیت باشد ولی در هر صورت مراجعه به پزشک ضروری است.
۱) آیا با فشار بر روی گونه های خود دچار درد می شوید؟
۲) آیا از سر درد رنج می برید ؟
۳) آیا دچار گرفتگی و احتقان بینی شده اید؟
۴) آیا ترشحات بینی شما غلیظ و برنگ زرد – سبز می باشد ؟
۵) آیا مبتلا به تب خفیف ( ۸/۳۷-۲/۳۷ ) می باشید ؟
۶) آیا تنفس شما بد بو شده است ؟
۷) آیا در دندانهای بالائی خود احساس درد می کنید ؟
همانطور که گفته شد اگر به ۳ مورد جواب مثبت بود باید به پزشک مراجعه کرد تا احتمال ابتلا به سینوزیت بررسی شود .
● سینوزیت چیست ؟
سینوزیت حاد باکتریائی، عفونت حفرات سینوس است که به باکتری آلوده شده اند. این بیماری معمولاً در پی یک سرماخوردگی ، حملات حساسیت و با تحریک توسط آلوده کننده های محیطی ایجاد می شود و بر خلاف سرماخوردگی و یا حساسیت ، تشخیص و درمان سینوزیت با پزشک بوده و به آنتی بیوتیک نیاز دارد. تا هم عفونت درمان شده و هم از ایجاد عوارض بعدی جلوگیری شود.
در حالت عادی ترشحات داخل سینوسها به درون فضای بینی تخلیه می شود و در هنگام ابتلا به سرماخوردگی و یا حساسیت ، سینوسها ملتهب شده و در تخلیه ترشحات خود دچار مشکل می شوند که این قضیه می تواند باعث احتقان و سپس عفونت سینوس شود. تشخیص سینوزیت حاد پس از معاینه و پرسشهای پزشک در مورد علائم شما داده می شود ممکن است از عکس رادیولوژیک سینوسها و گاهی نمونه ترشحات سینوس شما برای آزمایش وجود باکتری در آن استفاده شود.
● چه موقع سینوزیت حاد تبدیل به سینوزیت مزمن می شود ؟
اگر فرد بطور مکرر مبتلا به سینوزیت حاد شود و یا عفونت سینوس او برای مدت ۳ ماه یا بیشتر باقی بماند ممکن است به سینوزیت مزمن تبدیل شود. علائم سینوزیت مزمن ممکن است خفیف تر از نوع حاد باشد ولی عدم درمان سینوزیت مزمن می تواند باعث آسیب و تخریب سینوسها و استخوان گونه شود که گاهی ترمیم آن نیاز به جراحی خواهد داشت.
● درمان سینوزیت
درمان سینوزیت باکتریائی باید با آنتی بیوتیک مناسب صورت گیرد. علاوه بر آنتی بیوتیک گاهی اسپرهای دهان و یا بینی . یا قطره های ضد احتقان ممکن است برای رفع احتقان تجویز شود، گرچه باید از مصرف اسپری بینی و قطره بدون تجویز پزشک به مدت طولانی خودداری کرد. همچنین تنفس در هوای مرطوب و شستشوی بینی با محلولهای استریل نیز می تواند مفید باشد.
گاهی بیمار به یک آنتی بیوتیک جواب نمی دهد.این بعلت مقاومت باکتری به این آنتی بیوتیک است که این پدیده درمان سینوزیت را مشکل می کند . بیماران می توانند با توجه به توصیه های پزشک از بروز این حالت جلوگیری کنند. اگر به هر دلیل برای شما توسط پزشک آنتی بیوتیکی تجویز شد، توجه داشته باشید که در تمام طول مدت تعیین شده باید آنتی بیوتیک را مصرف کنید و اگر پس از چند روز احساس بهبودی کردید، هرگز درمان خود را قطع نکنید چون این کار باعث ایجاد باکتریهای مقاوم می شود.
اما درمان سینوزیت مزمن کمی متفاوت است. گرچه گاهی آنتی بیوتیک درمانی شدید، برای آن انجام می شود ولی گاهی برای درمان نیاز به جراحی است تا انسداد ایجاد شده در مسیر سینوس رفع شود. علاوه بر جراحی باز، امروزه جراحی سینوس با کمک اندوسکوپ نیز میسر شده است. با این وسیله جراح می تواند مستقیماً داخل سینوس را مشاهده کند و همزمان هر عاملی که غیر طبیعی بنظر می رسد مثل بافت بیمار و یا پولیپ را برداشته و یا کانالهای باریک بین سینوسها را پاک کند.
● پیشگیری
برای اینکه در هنگام ابتلا به سرماخوردگی و یا حملات حساسیت به سینوزیت دچار نشوید باید سینوسهای خود را در این مواقع مرتب پاک کنید و برای اینکار :
۱) از داروهای ضد احتقان خوراکی و یا قطره یا اسپری ضد احتقان بینی ( برای دوره کوتاه) استفاده کنید.
۲) مرتب فین کنید و بینی خود را از ترشحات پاکیزه کنید.
۳) مقادیر زیادی آب بنوشید تا ترشحات بینی شما رقیق بماند.
۴) از مسافرتهای هوائی در مواقع ابتلا به سرماخوردگی و حساسیت پرهیز کنید و اگر مجبور به این کار هستید از اسپری های ضد احتقان قبل از بلند شدن هواپیما استفاده کنید تا از انسداد سینوس و عدم تخلیه ترشحات آن جلوگیری شود.
۵) اگر مبتلا به حساسیت هستید از چیزهائی که باعث تحریک شما و شروع حساسیت و علائم آن می شود اجتناب کنید و در صورت ابتلا به حساسیت از آنتی هیستامین و اسپری بینی برای کنترل آن استفاده کنید.
● سینوزیت در کودکان
در کودکان تکامل سینوسها تا حدود ۲۰ سالگی ادامه دارد ولی کودکان نیز می توانند به سینوزیت مبتلا شوند. تشخیص سینوزیت در کودکان مشکل است زیرا عفونتهای تنفسی در آنها بسیار شایعتر بوده و همچنین علائم در کودکان می توانند خفیف بوده و تشخیص را مشکل کنند. علائم زیر در کودکان می تواند ناشی از سینوزیت بوده و باید در صورت مشاهده آنها به پزشک مراجعه کرد :
▪ سرماخوردگی که بیش از ۱۴-۱۰ روز طول کشیده و گاهی با تب خفیف همراه است
▪ ترشحات بینی غلیظ برنگ زرد – سبز
▪ ترشحات پشت حلق که گاهی باعث گلو درد ، تنفس بدبو،سرفه ، تهوع و یا استفراغ می شود.
▪ سردرد ( معمولاً زیر ۶ سال وجود ندارد )
▪ تحریک پذیری یا خستگی
▪ تورم اطراف چشم
اگر علیرغم درمان مناسب طبی این علائم پا برجا ماند، باید بدنبال پیدا کردن یک عامل
زمینه ای که باعث سینوزیت می شود، بود که در این میان باید حتماً حساسیت و عفونتهای مکرر تنفسی بعنوان عوامل زمینه ای در نظر گرفته شوند.
سینوزیت
● به چه مسایلی باید پرداخت؟
سینوزیت که اکنون رینوسینوزیت نام دارد، عبارت است از التهاب یک یا چند سینوس اطراف بینی و از لحاظ بالینی با وجود حداقل ۲ علامت از علایم ذیل مشخص میگردد: انسداد یا احتقان، آبریزش یا ترشح از پشت حلق، احساس درد یا فشار در صورت، کاهش یا از دست رفتن حس بویایی. در رینوسینوزیت حاد، علایم تا ۱۲ هفته باقی میمانند و کاملا از بین میروند؛ در رینوسینوزیت مزمن علایم بدون بهبودی کامل بیش از ۱۲ هفته باقی میمانند. ویروسها باعث تورم مخاط و انسداد ورودی سینوس به داخل بینی میگردند. علایم، ناشی از افزایش تولید موکوس، کاهش درناژ، فلج مژکها و ایستایی (استاز) ترشحات هستند. ممکن است عفونت باکتریایی ثانویه، معمولا توسط استرپتوکوک پنومونیه، هموفیلوس آنفلوانزا یا (در کودکان) موراکسلا کاتارالیس، رخ دهد. آتوپی نیز میتواند در ایجاد رینوسینوزیت نقش داشته باشد ولی شواهد کمی در مورد آن وجود دارد و نقش آن مشخص نیست.
● باکتریایی یا ویروسی؟
هر چند نحوه افتراق بین رینوسینوزیت باکتریایی و ویروسی مشخص نیست، در رینوسینوزیت حاد عفونت باکتریایی ثانویه ممکن است با موارد ذیل مشخص گردد.
▪ طول مدت بیش از ۷ روز
▪ ترشح چرکی سبز یا زرد از بینی
▪ شرح حال بهبود و سپس بدتر شدن علایم
▪ تب و ضعف عمومی
▪ درد و تندرنس صورت به ویژه اگر یک طرفه یا ناقرینه باشد.
● آیا مورد دیگری نیست؟
تشخیص افتراقی میتواند شامل موارد ذیل باشد:
ـ رینیت (احتقان بینی، آبریزش بینی، عطسه کردن)
ـ دندان درد راجعه
ـ اختلال کارکرد مفصل تمپورومندیبولار
ـ سردرد تنشی(tension)
ـ میگرن
ـ نورالژی تریژمینال
ـ درد آتیپیک صورت
ـ وضعیتهای نئوپلاستیک
▪ عوارض میتوانند شامل موارد ذیل باشند:
ـ سلولیت پریاربیتال (قرمزی، ادم، درد، تب، کموز)
ـ آبسه کاسه چشم (موارد بالا به علاوه پروپتوز، افتالموپلژی، دوبینی، کاهش حدت بینایی)
ـ مننژیت (سردرد، سفتی گردن، خوابآلودگی، ترس از نور)
ـ استئومیلیت (استئیت سینوس فرونتال و ادم پوست روی استخوان فرونتال که یک توده ایجاد میکند [تومور پات(۱)])
ـ آبسه مغز (سردرد، تغییر وضعیت هوشیاری، اختلال بینایی، عدم تعادل، تشنج یا دیگر مشکلات عصبی کانونی).
● چه باید کرد؟
درمان محافظهکارانه را در نظر بگیرید:
▪ اطمینانبخشی
▪ بخور روزانه (اطمینان حاصل کنید که سوختگی رخ ندهد)
● درمانهای طبی ممکن عبارتند از:
تسکین درد (استامینوفن، ایبوپروفن، کدیین به صورت گام به گام در صورت نیاز مطابق با نردبان تسکین درد سازمان جهانی بهداشت)
● ضد احتقانها:
خوراکی (پسودوافدرین که میتواند باعث بیخوابی، اضطراب، تپش قلب و تاکیکاردی شود [در گروههای خاص مثل مبتلایان به پرفشاری خون مراقب باشید])
موضعی (گزیلومتازولین که استفاده طولانیمدت [بیش از یک هفته] از آن میتواند باعث رینیت بازگشتی شود)
کورتیکواستروییدهای داخل بینی ( به ویژه در رینوسینوزیت مزمن، رینوسینوزیت حاد راجعه و رینیت میتواند مفید باشد)
▪ آنتیبیوتیکها (اگر شرح حال به نفع علت باکتریایی باشد). به خاطر کاهش تحویل دارو ممکن است یک دوره طولانی (حداقل ۲ هفته) لازم باشد؛ از راهکارهای محلی تبعیت کنید:
ـ خط اول: آموکسیسیلین (تریمتوپریم یا سفاکلور در صورت آلرژی بیمار به پنیسیلین)
ـ خط دوم: کوآموکسیکلاو (کلاریترومایسین در صورت آلرژی بیمار به پنیسیلین)
در صورت وجود چرک، پیش از شروع آنتیبیوتیک، یک سواب برای باکتریشناسی بگیرید. تجویز تاخیری آنتیبیوتیک ممکن است نقش داشته باشد.
● ارجاع به متخصص گوش و حلق و بینی:
در صورت شک به عوارض، فورا ارجاع دهید.
در صورت عدم پاسخ بیمار به درمان، اختلالات ضعف ایمنی (عفونت با ویروس نقص ایمنی انسانی [HIV]، نقص ایمنی مادرزادی) یا بیماریهای گرانولوماتوز را مدنظر قرار دهید
اگر علایم بیش از ۱۲ هفته طول بکشند یا رینوسینوزیت حاد عود کند:
بدون نیاز به انجام بررسیهای تشخیصی (مثل تصویربرداری)، مشاوره با متخصص ضروری است.
متخصص میتواند برای تایید تشخیص آندوسکوپی بینی انجام دهد.
گرافیهای ساده سینوس دیگر اندیکاسیون ندارند؛ متخصص ممکن است عموما پیش از مداخله جراحی سیتیاسکن درخواست کند.
سینوزیت در اطفال
● زمانیکه کودک مبتلا سینوزیت میشود چگونه میتوان آن را تشخیص داد؟
علائم زیر در جریان عفونت سینوسها ایجاد میشوند: سرماخوردگی که بیش از ۱۰ تا ۱۴ روز طول بکشد و گاهی همراه با تب پائین باشد. ترشحات بینی زرد مایل به سبز و زیاد وجود ترشحات در ته خلق که میتواند بهصورت گلودرد، سرفه، تنفس مشکل، تهوع و یا استفراغ خود را نشان دهد. ناآرامی و خستگی و تورم اطراف چشمها.
در سنین بسیار پائین و بهخصوص قبل از یکسالگی بهدلیل عدم تکامل کافی سیستم ایمنی، اطفال مستعد، عفونتهای بینی، سینوسها و گوشها هستند. این نوع عفونتها در اغلب موارد بهدلیل ویروسها ایجاد میشود و با حساسیت نیز ممکن است تشدید یابند. هر چند در صورت طول کشیدن عفونت به بیش از یک هفته تا ۱۰ روز احتمال عفونت سینوسها وجود دارد.
میتوان از طریق اجتناب از مواد حساسیتزای محیطی و آلایندهها نظیر دود سیگار و درمان بیماریهای ”بازگشت اسید معده“ شانس ابتلاء به عفونت سینوسها را در اطفال کاهش داد.
● سینوزیت چگونه قابل درمان است؟
▪ سینوزیت حاد
در این موارد اکثر کودکان بهخوبی به آنتیبیوتیکها پاسخ میدهند. استفاده از مواد ضداحتقانی بهصورت کوتاهمدت نیز میتواند تا حدی علائم را کاهش دهد. استفاده از قطره آبنمک نیز سبب بهبود عملکرد ترشحی مخاط میشود. اگر کودک مبتلا به سینوزیت حاد باشد معمولاً در طی چند روز اول علائم بهبود مییابد. حتی در صورت بهبودی قابل ملاحظه علائم، باید درمان بهطور کامل گرفته شود. اگر حساسیت سبب القاء سینوزیت شده باشد، ممکن است از داروهای دیگری نیز استفاده شود.
▪ سینوزیت مزمن
اگر کودک به یک یا چند علامت سینوزیت برای حداقل ۱۲ هفته مبتلا باشد ممکن است به سینوزیت مزمن مبتلا شده باشد. وجود سینوزیت مزمن با تکرار سینوزیت حاد به میزان ۴ تا ۶ بار در سال، حالاتی است که باید حتماً به پزشک مراجعه شود. در این موارد متخصص ممکن است از روشهای داروئی با جراحی جهت درمان استفاده کند.
● تشخیص سینوزیت
در زمان مراجعه به پزشک وی بهطور کامل بینی، گوش و حلق کودک شما را معاینه خواهد کرد و معمولاً از طریق اخذ شرح حال و انجام معاینات تشخیص ممکن میشود. گاهی نیز ممکن است از ابزار خاصی جهت معاینه استفاده شود. بهعلاوه جهت ارزیابی علت بروز سینوزیت ممکن است عکسبرداری یا سیتیاسکن نیز درخواست شود.
● درجه زمانی جهت درمان سینوزیت جراحی لازم خواهد شد؟
از این روش تنها در تعداد معدودی از موارد که علیرغم درمان داروئی علائم آنها شدید یا دائمی بوده استفاده میشود. از طریق این روش، جراح مسیر تخلیه سینوسها را باز خواهد کرد. در صورت تنگی، آنها را بازتر خواهد نمود. در صورت باز بودن مجرا و جریان هوا در داخل سینوسها شانس ابتلاء به عفونت نیز کاهش خواهد یافت و شدت و تعداد موارد نیز کم خواهد شد.
● خلاصه
سینوزیت در اطفال یا بالغین متفاوت میباشد، در اطفال بیشتر علائمی نظیر سرفه، تنفس مشکل، بدخلقی، کاهش انرژی و تورم اطراف چشمها همراه با ترشحات زرد مایل به سبز بینی و ترشحات پشت حق وجود دارد.
بلافاصله بعد از تشخیص، در صورت شروع دوره رمانی با آنتیبیوتیک، بیماری بهخوبی قابل درمان خواهد بود. اگر درمان با داروها بهخوبی پاسخ نداد، میتوان از روشهای جراحی بهعنوان یک روش مطمئن و کارا، استفاده کرد.
شیوع ویروس منتقله از طریق ترانسفوزیون در معتادان وریدی
صورتی پر از ستاره
بیماری آبله مرغان بیشتر در اواخر زمستان و در فصل بهار اتفاق افتاده و معمولاً كودكان زیر ۱۰سال را مبتلا می كند و در صورت ابتلای كودكان در سنین بالاتر از ۱۰سال یا بزرگسالان، میزان عفونت و علایم بیماری، شدیدتر می باشد.
علایم بیماری:دوره كمون آبله مرغان (فاصله زمان ابتلا تا زمان بروز علایم) ۱۰ تا۲۴ روز است. علایم اولیه، شامل تب خفیف و سر درد است. كودكان معمولاً هنگام شروع علایم اولیه، بداخلاق می شوند. چند ساعت پس از شروع علایم اولیه، جوش ها به صورت دانه های قرمز بروز می كنند. این دانه ها به سرعت تبدیل به جوش های بزرگ، آب دار و حساس شده، كه با خارش همراهند. بعد از ۲روز، جوش ها شروع به خشك شدن كرده، دلمه می بندند و به تدریج می ریزند. جوش ها معمولاً بیشتر روی سطح بدن به وجود می آیند؛ ولی گاهی در جاهای دیگر مثل پوست سر یا داخل دهان نیز، بروز می كنند. البته از هر ۱۰نفر مبتلا، در یك نفر علایم بیماری آنچنان خفیف است كه فرد حتی متوجه ابتلا به آبله مرغان نمی شود.مشكل خطرآفرین در آبله مرغان، ایجاد عفونت ثانویه توسط باكتری هایی مثل (استافیلوكوك) یا (استرپتوكوك) است كه می تواند منجر به عوارض كشنده ای مثل سندرم شوك توكسیك (شوك سمی) شود و معمولاً در صورت ادامه تب بالا یا بازگشت مجدد تب، پزشكان به وجود این عفونت ثانویه مشكوك می شوند. گاهی اوقات، مشكلات دیگری از قبیل پنومونی(ذات الریه)، آنسفالیت (التهاب مغز)، مننژیت(التهاب پرده های مغز)، واسكولیت(التهاب رگ های خونی)، میوكاردیت(التهاب ماهیچه قلب) و آرتریت(التهاب مفاصل) نیز به وجود می آیند. بعد از خاتمه بیماری، ویروس در بدن غیرفعال شده، ولی در آینده این ویروس دوباره می تواند فعال شده و تبدیل به بیماری(زونا) گردد. احتمال بروز (زونا)، یك نفر از هر ۴نفر مبتلا به آبله مرغان است.
تشخیص و درمان:در صورتی كه دچار علائم سردرد، تب، التهاب و عفونت پوستی و یا سایر علایم مربوط به آبله مرغان شدید، حتماً با پزشك معالج خود تماس بگیرید. پزشك در صورت تشخیص قطعی بیماری آبله مرغان، دستورات لازم را داده و برای هریك از علایم، دارویی مخصوص تجویز می كند. از جمله این داروها، مسكن ها، تب برها، آنتی هیستامین ها، پمادهای ضدخارش و داروهای ضدویروس می باشند. مطمئن باشید كه در صورت مصرف داروهای تجویز شده، علایم بیماری شما تخفیف یافته و به راحتی آن را تحمل و سپری خواهید كرد.
●درمان تب در آبله مرغان: در صورتی كه بیمار تب داشته باشد یا از سردرد رنج ببرد، می تواند از داروهای استامینوفن و بروفن، به میزان توصیه شده توسط پزشك استفاده كند كه نوع شربت این داروها برای استفاده كودكان مبتلا، در دسترس است. یكی از مشكلات بزرگ در كودكان تب دار، كم آبی بدن می باشد. بنابراین باید كودكان را تشویق به مصرف زیاد مایعات كرد.
●درمان خارش:خارش دانه های قرمز ناشی از آبله مرغان، مشكلات بزرگی را در افراد مبتلا ایجاد می كند. خاراندن و كندن جوش ها، علاوه بر اینكه باعث ایجاد زخم و موجب ماندگاری جای آن روی پوست می شود، موجب بروز عفونت ثانوی در پوست نیز می گردد.
بنابراین تا حد امكان باید از میزان خارش جوش ها كاست. برای تخفیف خارش، می توان از راه های مختلفی مثل حمام آب گرم و داروهای مختلف استفاده كرد. برای استحمام می توان مقداری جوش شیرین را در وان آب گرم حل كرده تا بیمار در این وان، حمام كند. اما باید دقت كرد كه آب موجود در وان حمام، بیش از حد گرم نباشد. چون گرمای زیاد موجب حساسیت و خارش بیشتر پوست می گردد. بنابراین از پوشیدن لباس گرم و قرار گرفتن در هوای گرم نیز باید خودداری شود.
همچنین باید دست های كودك مبتلا به آبله مرغان را تمیز نگه داشته و برای جلوگیری از كندن جوش ها، ناخن های او را كوتاه كرد.
داروهای آنتی هیستامین(ضدحساسیت) خوراكی مثل پرومتازین نیز برای تخفیف خارش، بسیار مؤثر هستند. البته باید دقت كرد كه از مصرف بیش از حد آنتی هیستامین ها خودداری شود. زیرا دارای عوارض جانبی مانند خواب آلودگی و سرگیجه می باشند.
●داروهای ضـــدویـروس:تحقیقات نشان داده اند كه اگر داروهای ضدویروس، بلافاصله پس از بروز جوش ها در آبله مرغان مصرف شوند، مؤثر واقع شده و باعث كوتاه شدن طول دوره بیماری می گردند؛ ولی نقشی در درمان آبله مرغان ندارند. از جمله داروی(آسیكلویر) كه به صورت پماد و قرص وجود دارد و در بیماری آبله مرغان، از قرص آن استفاده می گردد.
همانطور كه گفته شد این دارو بیماری را درمان نمی كند؛ بنابراین پزشكان هنگام برخورد با بیماری كه مشكل جسمی خاصی نداشته باشد، در اغلب موارد از تجویز این دارو خودداری كرده و فقط در بیمارانی كه دچار عفونت شدید شده اند یا از سطح ایمنی پایینی برخوردار هستند، از این دارو استفاده می كنند.
چگونگی سرایت آبله مرغان: ویروس آبله مرغان توسط انتشار ترشحات تنفسی در هوا، از فردی به فرد دیگر سرایت می كند و از ۱ تا۲ روز قبل از بروز دانه های قرمز(جوش ها) تا وقتی كه دانه ها آب دار هستند، به فرد سالم منتقل می شود. به این معنی كه بیماری آبله مرغان بعد از خشك شدن و دلمه بستن جوش ها، واگیر ندارد! بنابراین مدت انتقال بیماری به طور متوسط ۵روز می باشد و پزشكان به طور معمول فقط به مدت ۵روز به دانش آموزان، گواهی بیماری و غیبت از مدرسه می دهند.
●واكسن: در حال حاضر، ایمنو گلوبولین های تزریقی وجود دارند كه می توانند برای مدتی كوتاه موجب مصونیت افرادی شوند كه در معرض ابتلا به آبله مرغان قرار دارند. از این ایمنوگلوبولین ها فقط در موارد خاص استفاده می شود. به طور مثال در زنان بارداری كه در معرض این بیماری هستند یا در افرادی كه دچار نقص ایمنی بدن است؛ از جمله بیماران تحت درمان با كورتون. همچنین در حال حاضر، واكسن آبله مرغان نیز موجود است كه البته هنوز در جدول برنامه واكسیناسیون سازمان بهداشت جهانی قرار نگرفته و فقط در موارد خاصی كه ذكر شد، استفاده می گردد.
عفونت زخم جراحی
عفونت زخم جراحی عبارت است از عفونت حاصل از آلودگی باكتریایی در حین یا پس از عمل جراحی. به دنبال عمل جراحی و بسته به نوع آن، در ۳۰% -۱/۵% موارد عفونت ایجاد میگردد.
● علایم شایع
معمولاً در عرض ۱۰-۵ روز پس از جراحی موارد زیر شروع میشوند ولی در برخی موارد چند هفته بعد آغاز میگردند:
▪ درد و قرمزی دور زخم جراحی
▪ چرك و تجمع سایر مایعات در اطراف برش كه بخیهها را محكمتر میكنند.
▪ تب (گاهی اوقات)
● علل
▪ عفونت با باكتریها شامل استرپتوكوكها، استافیلوكوكها یا سایر میكروبها. علیرغم احتیاطات كامل برضد این میكروبها، روشهای ضدعفونیكننده جدید قبل از عمل جراحی و مراقبتهای خوب پس از عمل، گاهی عفونت ایجاد میشود.
● عوامل تشدید كننده بیماری
▪ اشخاص مسنتر
▪ تغذیه ناكافی
▪ هرگونه بیماری مزمن به ویژه دیابت شیرین
▪ جراحی در دستگاه گوارش
▪ استفاده از داروهای سركوبگر ایمنی
▪ بیماران چاق
▪ بیماران مبتلا به سرطان
● پیشگیری
روشهای ماهرانه جراحی و اقدامات پیش از عمل كه شامل موارد زیر هستند:
▪ استفاده از آنتیبیوتیكهای خاص مثل نئومایسین پیش از جراحی در دستگاه گوارش برای استریل كردن لوله گوارش
▪ تمیز كردن كامل پوست قبل از جراحی
▪ استفاده هرچه كمتر از بخیه
● عواقب مورد انتظار
معمولاً در بیشتر بیماران با تخلیه چرك و درمان آنتیبیوتیكی قابل علاج است. بهبودی عفونت زخم جراحی حدود ۲ هفته طول میكشد.
● عوارض احتمالی
▪ پریتونیت
▪ مسمومیت خونی
▪ تداخل با بهبودی طبیعی محل برش پس از جراحی كه گاهی مستلزم یك جراحی دیگر و ترمیم است.
● درمان
▪ اصول كلی
آزمونهای تشخیصی میتوانند شامل كشت چرك یا خون حاصل از محل عفونت در آزمایشگاه
تسكین درد با گرما. استفاده از كیسه گرم یا كمپرس گرم به مدت ۴۰-۳۰ دقیقه، ۴-۳ بار در روز
در صورتی كه زخم ترشح كند، لباسها را به دفعات عوض كنید.
جراحی برای برش و تخلیه آب زخم (گاهی اوقات) ممكن است لازم باشد.
▪ داروها
ـ آنتیبیوتیكها برای مقابله با عفونت
ـ مكملهای ویتامینی و معدنی برای تسریع بهبودی
ـ مسكنها. میتوانید برای تسكین درد خفیف از داروهای بدون نیاز به نسخه مثل استامینوفن استفاده كنید.
▪ فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
ـ تا محوشدن تمام علایم در بستر استراحت كنید.
▪ رژیم غذایی
معمولاً رژیم غذایی خاصی لازم نیست.
▪ درچه شرایطی باید به پزشك مراجعه نمود؟
ـ اگر شما یا یكی از اعضای خانوادهتان علایم عفونت زخم جراحی را داشته باشید.
ـ اگر تب بالا یا احساس ناخوشی عمومی ایجاد شود و به نظر برسد عفونت پس از درمان بدتر شده است.
ـ اگر دچار علایم جدید و غیر قابل توجیه شدهاید. داروهای مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبی داشته باشند .
عفونت قارچی پا؛علل و راه حل
● چه كسانی مبتلا میشوند
هر فردی ممكن است به قارچ مبتلا شود. بهطور مثال حضور طولانیمدت در استخرها، سونا و مكانهای ورزشی علاوه بر جنبههای مثبت این مكانها از نظر سلامت و تناسب اندام، همواره خطراتی نیز به همراه خواهد داشت. پا برهنه بودن فرد مبتلا در خانه و ماندن در حمامهای خانگی خود به عنوان یك منبع خطر واقعی محسوب میشود زیرا قارچها در شرایط مرطوب رشد میكنند و در كل هر جایی كه آب نقش اصلی را بازی میكند، احتمال وجود قارچ نیز هست. استفاده از حوله دستی مشترك، پادری مرطوب و فرش و كفشهای قرض گرفته شده از فرد مبتلا میتواند به عنوان مخزن پایانناپذیر قارچ عمل كنند. اقدام پیشگیرانه باید در وهله اول قرار گیرد. برای مثال استفاده از حوله دست و پای جداگانه برای تك تك اعضای خانواده، همچنین كفش افراد مبتلا باید روزانه عوض شود و كاملا هوا بخورد. در اینصورت فقط میهمانان ناخوانده بیشتر در معرض خطر قرار میگیرند كه با اقدامات پیشگیرانه سرایت بیماری تا حد زیادی قابل كنترل است. قارچ پای ساده در ابتدا بهعنوان یك مشكل غیر قابل حل تصور نمیشود و با مشخص شدن بیماری، میتوان آن را به سادگی مهار كرد. معالجه زود هنگام، در مدت زمان كوتاهی قارچها را نابود میكند. نباید مدت طولانی منتظر ماند و تحت نظر پزشك با دارویی مناسب هرچه زودتر باید درمان علیه قارچ را آغار كرد.
● علایم عفونت قارچی پا
بهطور معمول قارچ خیلی بی سروصدا شروع میشود و اولین مشخصه آن ایجاد خارش بین انگشتان به خصوص انگشتان چهارم و پنجم است. با مشاهده دقیق منطقه خارش میتوان پی به شیوع آن برد زیرا در ابتدا اغلب پوست به نظر كاملا سالم میآید. در مرحله بعد، ناحیه یا بخش مبتلا به قارچ كم كم تغییر رنگ میدهد و پوست قرمز شده و این قرمزی تشدید میشود. در این مرحله به ندرت اتفاق میافتد كه پوست، پوسته پوسته نشود. در این مرحله اگر درمان شروع نشود با گذشت زمان، درد و سوزش آغاز میشود و پوست بیمار شروع به ساختن تاول و تركهای ظریف میكند. قارچها نه فقط بین انگشتها میمانند بلكه خارج از فضای خالی بین انگشتها را نیز فرا میگیرند مثل پشت پا یا روی انگشتها. بهتر است به نشانههای بیماری و تغییرات پوست كه در ذیل آمده، توجه كنید: خارش، سوزش، التهاب، پوسته پوسته شدن، ایجاد تاول، ورم و شلشدگی، تركهای كوچك و ظریف، پوستهپوسته شدن شدید به همراه پوستههای خشك.
● درمان قارچ
عفونت قارچی باید خیلی زود درمان شود.چون گذشت زمان به قارچ امكان توسعه بیشتر را داده و روز به روز بخشهای بیشتری از پا را در برمیگیرد و به ناخنها و دیگر بخشهای بدن نیز سرایت میكند. مناسبترین داروهای اثربخش جهت درمان، داروهای ضدقارچی مانند كلوتریمازول و بیفونازول هستند كه این داروها به درون بخشی از پوست كه مبتلا است نفوذ كرده و مانع از رشد قارچ و باعث مرگ آن میشود البته این داروها حتما باید تحت نظر پزشك مصرف شود.
عفونت کواشیورکور و درمانهای غذایی آن
یکی از اقدامات موثر در پیشگیری کواشیورکور استفاده از رژیمی است که از نظر کیفیت پروتئین و کالری مناسب باشد . در مناطقی که مراتع کمتری دارد ، یا قیمت پروتئین حیوانی در حدی است که اکثر مردم نمی توانند از آنها استفاده کنند ، تامین پروتئین گیاهی به اندازه کافی عملی نیست .
بدتر شدن این وضع با ازدیاد جمعیت ارتباط دارد . ماهی یک منبع پروتئین حیوانی ارزان است ولی چون نگهداری آن در مناطق گرم دشوار است کمتر از آن استفاده می شود .
این روزها اقداماتی در حال انجام است تا بتوان از مواد گیاهی طبیعی ، یک غذای ارزان و خوشمزه تهیه کرد که دارای تعادل کافی آمینواسیدی باشد ، تا برای تکمیل غذاهایی که از غلات تهیه می گردد در رژیم غذایی کودکان از شیر گرفته شده ، بکار رود .
اکثر پروتئینهای غذایی از نظر تعادل آمینواسیدها ، با احتیاجات پستانداران متناسب نیستند ، از این رو دسترسی به چنین ترکیبی از پروتئین های گیاهی ، انگیزه بیشتر تحقیقات شده است .
انستیتو تغذیه پاناما و آمریکای مرکزی ، اقدامات موثری در این زمینه انجام داده اند . این موسسه موفق شده است که از ۵۸% ذرت زمینی و خوشه ای ، ۳۶% آرد پنبه دانه ، ۳% مخمر تورولا ، ۱% کلسیم کربنات و ویتامین مخلوطی تهیه کند .
این مخلوط که اینکاپارینا نام دارد ، برای تهیه یک نوشیدنی نسبتا کم حجم یا فرنی بکار می رود و با قیمت بسیار ارزان فروخته می شود .
اینکاپارینا ، ترکیب دقیق آمینواسیدهای مورد احتیاج برای رشد اطفال را تهیه می کند و کمبودهای مواد مغذی ویتامین A ، ریبوفلاوین ، کلسیم ، نیاسین و پتاسیم را که معمولا با کواشیورکور همراه است برطرف می سازد . در مناطق مانند لبنان و هندوستان ، ترکیبات دیگری از پروتئین برگ و حبوبات تهیه می شود که نتایج خوبی داشته است .
برای تقویت یا غنی کردن غلات با چند آمینواسید محدود کارهایی انجام شده است . مانند افزایش لیزین به گندم ، لیزین و ترئونین به برنج و لیزین ، ترئونین و میتونین به جو . این اقدام به شرطی عملی است که غلات در یم آسیاب مرکزی خرد شوند همچنین در این جریان ، فقط کیفیت پروتئین بهتر می شود و مشکل کمبود پروتئین و کالری حل نمی گردد .
به علاوه فقط میتونین و لیزین دارای قیمت مناسبی هستند و می توان از نظر اقتصادی از آنها استفاده کرد . ضمنا ممکن است که با افزایش مقدار بسیار زیادی از آمینواسید محدود ، که در ترکیب آمینواسید عدم تعادل بوجود آید که از این نظر باید احتیاط کرد .
سومین اقدام تکمیل غذاهای تهیه شده از غلات با مقدار کمی پروتئین حیوانی بوده است. افزایش ۲۰% پودر شیر بدن چربی یا ۱۰% آرد ماهی به مخلوط ذرت و نخود یا به مخلوط ذرت، لوبیا و شیر، پروتئینی تولید می کند که از نظر ارزش غذایی با شیر برابر است. استفاده از پروتئنی های تغلیظ شده در محصولاتی که از غلات تهیه می شوند، اقدام امیدوار کننده ای بوده است.
آرد ماهی هی کوچکی که ارزش تجاری ندارند به شرطی که چربی و بوی انها گرفته شود، غذای مناسبی است، زیرا دارای ۸۵% پروتئین است. استفاده از گنجاله عصاره نارگیل، پنبه دانه و دیگر دانه های روغنی که غالب بی استفاده مانده و ارزان قیمت است احتمالا یک راه حل مناسب در مشکلات سوء تغذیه پروتئین می باشند. در تهیه این محصولات باید مراقب باشیم که سمومی را که به طور طبیعی وجود دارند یا ضمن تولید به وجود می آیند، از آن خارج کنیم.
متخصصان ژنتیک گیاهی موفق شده اند گونه اصلاح شده ای ذرت را که پروتئین ان ارزش غذایی زیادی دارند توسعه دهند. عرضه انواع گوناگون " برنج سحرآمیز" که سریعا رشد می کند و در برابر آفات گیاهی نیز مقاوم است، افزایش مقدار برنج موجود در آشیای جنوبی را نوید می دهد.
اکثر شرکت های بزرگانی، برای افزایش مصرف پروتئین در کشورهای در حال توسعه، پتانسیل نوشیدنی هایی را که از لوبیای سویا تهیه می شوند، ارزیابی می کنند. مصرف جلبک، تکیاخته های میکروسکپی فراوان دریا، یا مواد پروتئینی تک یاخته ای که از رشد باکتری های روی مشتقات نفتی، و دیگر منابع انرژی بوجود می آیند، در حال بررسی است.
برای تامین احتیاجات غذایی د رکشورهای در حال توسعه، غذا، علاوه بر داشتن پروتئین با ارزش بیولوژیکی بالا باید دارای ضوابط زیر باشد.
۱) در محل، قابل تهیه و تولید باشد.
۲) باید با فرهنگ غذایی ان محل مناسب باشد.
۳) نباید آنقدر گران باشد که مردم نتوانند ان را بخرند.
۴) در هوای گرم و مرطوب بتوان ان را برای مدتی طولانی نگه داری کرد.
۵) حمل و نقل ان آسان باشد.
از طرف دیگر اگر این غذاها زیاد مورد پسند توده مردم قرار گیرد مکن است غذای معتبری شود و به جای اینکه کودکان و زنان آبستن که انرژی مورد نیاز آنان بالا است از آن استفاده کنند، مورد استفاده افرادی قرار گیرد که در خانواده بیشتر مورد احترام هستند.
غذا در هر شکلی که مصرف شود نباید زیان بار ، یا دارای مواد سمی باشد، همچنین نباید به طور متداوم مانند غذاهای معمولی استفاده شود. غذاهای بسیار و یا ترکیباتی از آنها پیشنهاد شده است ولی در حال حاضر علاوه بر آرد ماهی مهم ترین آنها محصولاتی است که از لوبیا و شیر بدست می آید و ارزش پروتئین آن ۲۵% است.
آرد بادام زمینی، آرد کنجد، آرد پنبه دانه، کیک هایی که با روغن دانه های گوناگون تهیه می شوند و پروتئین نارگیل از مفیدترین غذاها هستند گرچه جلبک و مخمر بطور تئوری منابع خوبی فرض شده اند ولی سازگار بودن انها با ذائقه انسان هنوز ثابت نشده است و بقیه به دلیل نامعلوم بودن ارزش غذایی ، اقتصادی نبودن تولید انها، محدودیت تولیدشان از مواد خام و داشتن مواد سمی حذف شده اند.
علل پدید آمدن تب
بدنمان بالا می رود. اما چـرا؟ این مقاله را بخوانید تا به پـاسـخ این سـوال بــرسید و مطالب بیشتری در
مورد تب بدانید.
تب بالا رفتن درجه ی حرارت بدن از حالت نرمال ۹۸.۶ درجه ی فارنهایت است. تب بخشی از مکانیسم دفاعی بدن است. زمانی که بدنمان با مرضی در حال مقابله است، درجه حرارت بدنمان بالا می رود. اما چرا؟ تب یکی از علائم بیماری است، تقریباً همه ی انواع بیماری هایی که بشر تاکنون شناخته است. بیماری هایی که در آن ویروس و باکتری ها به بدن تجاوز می کنند و باعث بیماری ما می شوند.
اگر سیستم دفاعی بدنمان نباشد که با این امراض مقابله کند، ممکن است حتی جانمان را از دست بدهیم. سرماخوردگی، ورم لوزه، آماس گوش، آنفولانزا، برنشیت، کزاز، سرخک، گوشک، آبله مرغان، ایدز و سینه پهلو همه جزء بیماری های ویروسی و باکتریایی هستند.
درجه ی حرارت بدن معمولاً با گذاشتن یک دماسنج زیر زبان به مدت ۵ تا ۸ دقیقه انجام می گیرد. سایر انواع گرفتن درجه ی حرارت بدن، مقعدی و زیربغلی و یک نوع مخصوص دماسنج که در گوش استفاده می شود هستند.
تب چیز خوبی است. به نظرتان عجیب بود، نه؟ تب واکنش طبیعی بدن نسبت به میکرب است. علائم تب عبارتند از: سرد شدن، درد در تمامی نقاط بدن، بیحالی و سستی، بالا رفتن درجه ی حرارت بدن، قرمز شدن گونه ها، احساس گرمی و سردی و لرز. هنگامی که تب بالا می رود بدن سرد می شود و می لرزد و هنگامی که تب پایین می آید بدن عرق می کند.
علت تب مسئله ی کاملاً پیچیده ای است. خون و سیستم لنفاوی بدن ما گلوبول های سفید خونی می سازند که با امراض مقابله می کنند.
زمانی که تعداد گلوبول های سفید خود بالا می رود، برای مقابله با میکرب ها، در تقلا برای از بین بردن و جنگ با ویروس ها و باکتری ها می شوند و با این کار بدن گرم می شود و باعث می شود که درجه حرارت بدن بالا رفته و تب کنیم.
هیپوتالاموس در مغز که مکانیسم تنظیم حرارت بدن را بر عهده دارد توسط ماده ی تب آور یا گلوبول های سفید که برای مقابله با امراض ساخته شده اند آسیب می بیند. از اینرو می توانیم بگوییم که تب همان چیزی است که با ویروس ها و باکتری ها مقابله می کند.
به همین خاطر درست نیست که تب را یکباره و زود پایین بیاوریم. دمای ۱۰۰ تا ۱۰۱ درجه فارنهایت برای بدن خوب است چون نشان می دهد که بدن در حال مقابله با امراض است. اما اگر تب خیلی بالا رفت باید تلاش کرد تا کمی آن را پایین تر آورد. معمولاً برای پایین آوردن تب از آنتی پیرتیک ها یا تب بر هایی از قبیل تیلنول، آسپیرین و امثال آن استفاده می شود. هیچوقت به بچه هایی که محتمل است به آبله مرغان یا آنفولانزا مبتلا شده اند آسپیرین ندهید. ممکن است باعث کشتن آنها شود.
تب ۱۰۴ یا ۱۰۵ درجه ی فارنهایت تب بالا به حساب می آید. تب بالای ۱۰۵ درجه هم ممکن است باعث صدمه زدن به سیستم عصبی بدن شود. زمانی که بدن تب دارد، هرچند که مشغول کمک کردن به بدنتان برای از بین بردن میکرب هاست، اما احساس بدی دارید.
برای کاهش ناراحتی معمولاً از درمان هایی مثل گذاشتن حوله خیس سرد روی پیشانی استفاده می شود.
در اینگونه مواقع از دوش آب گرم جداً خودداری کنید چون دمای بدنتان را بالاتر خواهد برد. سعی کنید در این مواقع نوشیدنی ها و آبمیوه های خنک بنوشید تا آب بدنتان تامین شود. از نوشیدن نوشیدنی های الکلی جداً پرهیز کنید. روی بدن فرد را با پتویی سبک بپوشانید تا از سرد شدن او جلوگیری شود.
در برخورد با بیماری های التهابی مثل ورم مفاصل و سرطان خون که بدن گلبول های سفید بی مصرف تولید می کند نیز فرد دچار تب می شود ولی این گلبول ها توانایی مقابله با امراض و میکرب ها را ندارند و مکانیسم حرارتی بدن به درستی تنظیم نمیشود، بدن نمی تواند حرارت را پایین بیاورد و عرق هم نمی کند.
موقعیتی بسیار خطرناک است که به درمان های اورژانسی نیاز است. و تب باید به سرعت با دوش آب سرد، خوردن نوشیدنی های خنک و دور کردن فرد از زیر اشعه ی خورشید و بردن او به جاهای خنک تر پایین آورده شود.
حتماً بیمار تب کرده را به پزشک نشان دهید.
غلبه بر بیماری هولناک
عامل بیماری جذام در سال ۱۸۷۳ توسط هانس کشف شد. در سال ۱۹۴۰ با کشف داروی داپسون یک موفقیت در کنترل بیماری به دست آمد که در آن بیماران به طور سرپایی تحت درمان قرار گرفتند و در آسایشگاهها جمع شدند، ولی بتدریج مقاومت در مقابل این دارو ایجاد، کنترل بیماری کند و دوره درمان طولانی شد و از سال ۱۹۸۱ با پیدایش رژیمهای چنددارویی کنترل جذام که تا آن زمان غیرممکن مینمود به واقعیت پیوست. این درمان در میان بیماران قابل تحمل و بسیار موثر بود.
● جذام در ایران
جذام یک بیماری بومی در ایران است، اما خوشبختانه ایران سالهاست در مرحله حذف جذام قرار گرفته، به نحوی که میزان موارد گزارش شده در کشور کمتر از یک نفر به ازای هر یکصد هزار نفر جمعیت است.
این بیماری عمدتا در استانهای مرزی شمال، غرب و شرق کشور مشاهده میشود.
با نظام مراقبتی بهداشتی کشور خوشبختانه میزان بروز جذام کاهش یافته است. در سال ۷۰ میزان موارد کشف شده جذام ۱۹۱ مورد بود، اما با گسترش بیشتر نظام مراقبتی میزان موارد کشف و شناسایی شده نهتنها افزایش نیافت، بلکه با روند رو به کاهش به ۹۳ مورد در سال ۸۳، حدود ۸۹ مورد در سال ۸۴، ۷۱ مورد در سال ۸۵، ۳۷مورد در سال ۸۶ و ۱۹ مورد از ابتدای سال جاری تاکنون رسیده است.
لازم به ذکر است از ۳۷ مورد جذام کشف و شناسایی شده در سال ۸۶، ۳۳ مورد ایرانی و ۴ مورد غیرایرانی بوده است.
● داغ همیشگی
داغ جذام همیشگی است. جذامیانی که در سالهای گذشته به این بیماری و عوارض آن گرفتار شدهاند، هرچند اکنون بیمار نیستند ولی با تغییر شکل غیرقابل بازگشت در سیمای ظاهری دست به گریبانند و همین عامل سبب میشود آنان دچار انزوای اجتماعی شوند. جذامیان به واسطه ترس بیدلیل مردم از این بیماری به سبب آن که فکر میکنند غیرقابل علاج، علیلکننده و مسری قلمداد میشود، از جامعه طرد شده یا واکنشهای شدیدی را از جانب اجتماع متحمل میشوند و علاوه بر رنج بیماری، صدمات روحی ناشی از تنهایی را نیز تحمل میکنند. امروزه جذام را براستی میتوان بیماری فقر و محرومیت نامید. جذامیان در چرخه بستهای از فقر گرفتار آمدهاند. افراد فقیری که از تغذیه مناسب و بهداشت بهرهای ندارند با از دست دادن مقاومت و کاهش سیستم ایمنی بدن بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند و بیماری خود به انزوای آنان در جامعه و در نتیجه به فقیرتر شدن آنها میانجامد. فقر در اینجا تنها کاهش دسترسی به غذای سالم و کافی نیست، بلکه فقر فرهنگی را نیز میتوان در زمره آن به حساب آورد که هر دو به همان میزان فقر غذایی میتوانند در ابتلا و شیوع بیماری کمک کنند.
جذامیان با احساساتی چون طردشدگی و خطرناک بودن دست به گریبانند. شاید یکی از ضروریترین اقداماتی که برای امدادرسانی به جذامیان سابق باید انجام گیرد، اطلاعرسانی و شناسایی آنان به سایر افراد جامعه است تا نگاه مردم عامی به این قشر نیازمند تغییر یابد و همچنین راههای امدادرسانی معنوی به این بیماران تسهیل شود.
این بیماران بیش و پیش از آن که به کمکهای مالی دیگران نیاز داشته باشند، به لبخندی مهرآمیز و دوستانه نیازمندند. با توجه به پیوستگی جذام و فقر، در روستاهای دوردست که دسترسی به امکانات، آب سالم، بهداشت و درمان وجود ندارد میتوان آثار این بیماری را یافت.
● جلوتر از برنامه
هماکنون در تمام مراکز درمان داروهای بیماران جذامی به صورت رایگان وجود دارد و به سبب وجود این تسهیلات ۵ سال زودتر از زمانی که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده بود، یعنی در سال ۱۳۷۵ توانستیم به مرحله کنترل این بیماری برسیم.
اگر شیوع بیماری در هر کشور به کمتر از یک مورد در ۱۰ هزار نفر برسد، میتوان ادعا کرد آن کشور وارد مرحله حذف بیماری شده است. براساس برنامههای سازمان بهداشت جهانی، قرار است این بیماری تا سال ۲۰۲۰ میلادی، یعنی سال ۱۴۰۰ شمسی ریشهکن شود، به گونهای که تعداد بیماران مبتلا به جذام به صفر برسد.
در این راستا از سال ۱۳۷۱ کشور جمهوری اسلامی ایران با میزان شیوع ۴/۰ در ۱۰ هزار نفر جمعیت وارد مرحله حذف بیماری در سطح کشوری شد و با بهکارگیری گسترده خدمات درمان چنددارویی در کشور میزان کشف موارد جدید نیز رو به کاهش گذاشت، به نحوی که ایران نیز با میزان شیوع پایین بیماری از سال ۷۶ به بعد به مرحله حذف حتی در سطح شهرستانها رسیده است.
در سال ۱۳۸۳ میزان شیوع بیماری در کشور ۰۲/۰ در ۱۰ هزار نفر محاسبه شده و میزان کشف موارد ۱۲/۰ درصد هزار نفر جمعیت بوده است.
در حال حاضر سالهاست این بیماری در ایران به مرحله حذف رسیده و ریشهکنی بیماری نیز امکانپذیر شده است.
● از افسانه تا واقعیت
باور عموم مردم جذام را یک بیماری بشدت مسری میداند که از راه پوست منتقل میشود، اما واقعیت چیز دیگری است. دانشمندان بر این باورند که علاوه بر تماسهای طولانیمدت، برخی عوامل ژنتیکی نیز در سرایت بیماری از فرد به فرد نقش دارند.
۹۵ درصد افراد جامعه در برابر این بیماری، ایمنی طبیعی دارند و هرگز به این بیماری مبتلا نمیشوند و فقط تعداد کمی از مردم به آن ابتلا پیدا میکنند.
شناسایی زودرس جذام و درمان دارویی بموقع و پیش از انتقال میکروب به اطرافیاناز جمله راه های حذف این بیماری است
جذام تنها در صورت ارتباطات نزدیک و طولانیمدت در یک محیط سربسته با فرد بیماری که تحت درمان نباشد، انتقال مییابد و راههای انتقال آن از طریق عطسه یا سرفه در فضای محدود است و از طریق آمیزشی و از مادر به جنین در دوره بارداری منتقل نمیشود.
جذام دارای دوره نهفتگی بسیار طولانی است که میتواند چند سال به طول بینجامد. چون دوره نهفتگی بیماری طولانی است، راه اصلی ورود عامل بیماری جذام به بدن مشخص نیست، ولی محتملترین راه، انتقال از طریق دستگاه تنفسی یا پوست است.
جذام نوع تر واگیردار است. در این نوع از بیماری، فرد بیمار در هر شبانهروز حدود ۱۰۰ میلیون میکروب جذام را از طریق ترشحات بینی خود به محیط خارج دفع میکنند. با توجه به این که عامل جذام در بدن پشه خاکی و ساسهایی که از بیماران درماننشده تغذیه کردهاند یافت شده است، احتمال این که بیماری از طریق نیش حشرات منتقل شود وجود دارد، ولی هنوز به اثبات نرسیده است.
بیماری در هر سنی ممکن است به وجود آید، اما بیشترین شیوع سنی آن در بزرگسالان جوان است، به طوری که در مناطق بومی، بروز سنی بیماری در سنین ۲۰ تا ۳۵ سالگی به اوج میرسد. بیماری جذام هر دو جنس را در تمام سنین مبتلا میکند، اما در بعضی از نژادها بروز بیماری در مردان بیشتر از زنان است. تاثیر فقر، در بروز این بیماری به اثبات رسیده است. از نظر شغلی، بیشتر جذامیان ایران را کشاورزان تشکیل میدهند.
● نیم قرن تلاش
۵۳ سال پیش جذام آنقدر موضوع مهمی محسوب میشد که رائول فولبریوی فرانسوی آخرین یکشنبه ماه ژانویه هر سال را، روز جهانی کمک به بیماران جذامی نامید. در آن زمان در سراسر جهان، تقریبا ۱۵ میلیون نفر به این بیماری مبتلا بودند. سازمان بهداشت جهانی نیز ۲۸ ژانویه (۸ بهمن ماه) را روز جهانی مبارزه با جذام نامگذاری کرد. در سایه مبارزه پیگیر با این بیماری، امروزه آمار جذامیان جهان به ۲ میلیون نفر کاهش یافته، اما هنوز این بیماری ریشهکن نشده است. سیمای اجتماعی جذام طی دهههای اخیر تغییر کرده است، به طوری که بیماران به طور فزایندهای در سرویسهای خدمات بهداشت عمومی تحت درمان قرار میگیرند. دیگر جذام خوره وحشتناک سابق نیست، با این حال آنقدر مهم است که هنوز هم روز مبارزه با جذام برگزار میشود تا به این بهانه در تمام دنیا آموزشهایی از طریق رسانههای گروهی به مردم داده شود و آنها با آگاهی علمی از این بیماری اگر علائمی از آن را در خود مشاهده کردند به پزشک مراجعه کنند و با تشخیص و درمان زودرس مانع از ابتلای افراد سالم جامعه به این بیماری شوند.
● از سیاهی تا رهایی
در دهههای گذشته در ایران، بیماران صدمهدیده بر اثر جذام در جذامخانه نگهداری میشدند و این آسایشگاهها به خانه ابدی آنها تبدیل میشد.
نیم قرن زمانی طولانی برای فراموشی نیست. در سالهای دهه ۱۳۳۰ شمسی، جذام به عنوان خوفناکترین بیماری آن زمان، سایه شوم خود را بر کشور بویژه خراسان و آذربایجان افکنده بود، به طوری که دوسوم بیماران جذامی کشور در این خطه زندگی میکردند. تا اوایل دهه ۱۳۴۰ اعتقاد همگان بر قرنطینه کردن و حبس بیماران جذامی استوار بود، فارغ از این که اینان نیز همچون دیگران از حق حیات برخوردار بودند.سالهای دهه ۲۰ تا اواخر دهه ۴۰ دوران سیاه تسلط بیماری جذام در ایران بود. کمبود بهداشت، نبود پزشک متخصص و نایاب بودن داروی جذام روزگار سختی را برای جذامیان ایران فراهم کرده بود.
امروزه با وجود داروهای پیشرفته کنونی، لزوم نگهداری بیماران مبتلا به جذام در مکانهای خاص احساس نمیشود، زیرا افراد مبتلا به جذام، با دوره اول مصرف دارو طی حداکثر ۱۸ ماه، از نظر انتقال بیماری به اطرافیان، بیخطر محسوب میشوند. اما هنوز جامعه جذامیان را مانند دهه ۲۰ نگاه میکند. باید نگاه جامعه به افرادی که بر اثر جذام به معلولیت دچار شدهاند، تغییر کند تا آنان بتوانند مانند هر فرد دیگری در جامعه به زندگی خود ادامه دهند.
سیمای بهداشتی درمانی جذام طی دهههای اخیر تغییر کرده است و به این بیماری همانند سایر مشکلات بهداشت عمومی نگریسته میشود، به طوری که بیماران به طور فزایندهای در سرویسهای خدمات بهداشت عمومی تحت درمان قرار میگیرند. تمام کشورها به طور رسمی کلینیکهای سرپایی را به عنوان پایه درمان جذام پذیرفتهاند و آسایشگاههای جذام قدیمی و ننگآور را از دور خارج کردهاند. این رویکرد خوشبینانه نیاز به حمایت قوی نیروهای بهداشتی و سایرین در تمام سطوح دارد تا درمان به طور کامل صورت گرفته و عزت نفس بیماران تضمین شود.
با این حال ما از کسانی که مبتلا به جذام بودهاند، درمان شدهاند و انتقالدهنده بیماری نیستند، اما دچار عوارض و معلولیتهای ناشی از آن هستند، کناره میگیریم؛ در حالی که آنان مانند سایر معلولان هستند. نوع رفتار ما با آنان سبب میشود کسی که زمانی دچار بیماری بوده، خودش را ایزوله و از مردم دوری کند و این باعث افزایش مشکلات روحی و جسمی آنان میشود.فراموش نکنیم ازجمله راههای حذف بیماری جذام، شناسایی زودرس بیماری و درمان دارویی بموقع و پیش از انتقال میکروب به اطرافیان و ایجاد معلولیت در بیماران است. پس باید بیماران جرات بیان بیماری خود را داشته باشند.
فرضیه کبدی سلولیت
فرضیه تراوشهای درونی غدد : آنچه از تراوش درونی غدد پدید میآید با خون درآمیخته میشود و خون آنها را به نقاط دوردست میبرد كار این تراوشها شیمیایی است و هر غدهای وظیفهای برعهده دارد چنانكه وظیفه بعضی از آنها پادزهری و از آن برخی هیجانی و كار دستهای تخلیهای و كار دسته دیگر گندزدایی است و بعضی هم كارهای تعادلی باید انجام دهند. البته هر كدام نیز ممكن است دچار كمی و كاستی شود و بیماریهایی ایجاد نماید. سردسته آنها غدد تخمدان و غده پاراتیروئید و غده هیپوفیز میباشند كه مبتلایان به سلولیت بیش از همه دچار این آزار میگردند و چون مرد تخمدان ندارد كمتر دچار سلولیت میشود.
سلولیت در هنگام خزان قوای جنسی زنانه آغاز میشود و نامرتبی زهدانی تخمدانی و همچنین آغاز بلوغ یا اختلالهای احتقانی عروقی عصبی و رویشی و غددی سبب پیدایش سلولیت میگردد اما اگر آن را درمان كنیم و كاستیهای غددی را جبران نمائیم سلولیت خودبخود بهبود مییابد در بسیاری از بیماران زیاد كار كردن پاراتیروئید سبب پیدایش سلولیت میشود و اگر تراوش این غده را تقویت كنیم دستی دستی سلولیت بوجود آوردهایم. برخی از پزشكان برای هیپوفیز اهمیت بیشتری قائلند و سزا است بدانیم كه هیپوفیز مستقیماُ دخالتی ندارد بلكه تراوشهایی كه انگیزاننده تراوش غدد دیگر است سبب پیدایش سلولیت میگردد تیروئید و رشتههای رویشی (سمپاتیك) بیضهای را باید از این دسته شمرد. البته در این باره گفتگو بسیار است و هر مؤلف عقیدهای دارد ولی بنظر نگارنده باید جستجو كرد و دریافت كه چه غدهای دچار كاستی است و آنگاه آن غده را به راه راست هدایت كرد. یكی از علل بزرگی كه این غدد را خراب میكند آنتروهپاتیتها است و دیگر اختلالات بزرگ یائسگی (ناامیدی زنانگی) و همچنین افراطهای جنسی زنانگی و یا خودداری از حاملگی.