مجله پزشکی : بیماریهای عفونی
سرخک مخصوصاً در کودکان ممکن است بسیار شدید و حتی کشنده باشد. تقریباً ۴۰-۳۰ میلیون مورد سرخک سالانه در سراسر جهان ایجاد می گردد که نتیجه آن ۷۵۰ هزار مورد مرگ در سال می باشد.
واکسن سرخک کاراترین روش جهت جلوگیری از بیماری می باشد. به علت وجود واکسن در سال ۲۰۰۲، کمتر از ۱۰ مورد بیماری سرخک در ایالات متحده آمریکا گزارش شده است.
اگر چه برنامه واکسیناسیون در برخی مناطق جهان ناکامل است، اما سازمان بهداشت جهانی شدیداً به دنبال برطرف کردن این مشکل است.
ماهیت گسترده این بیماری علت لزوم ادامه برنامه واکسیناسیون در مناطقی از جهان است که سالانه فقط موارد کمی از بیماری بروز می نماید. بیماری به راحتی توسط مسافرین بین المللی منقل می گردد.
● علائم و نشانه ها
علائم و نشانه های بیماری ۱۲-۱۰ روز بعد از ورود ویروس نمایان می شود.
▪ تب
▪ سرفه خشک
▪ آبریزش بینی
▪ التهاب ملتحمه
▪ حساسیت به نور
▪ نقاط قرمز رنگ با مرکز آبی – سفید در قسمت داخل گونه که نقاط کوپلیک نام دارند.
▪ لکه های پوستی بزرگ و مسطح که در یکدیگر فرو رفته اند.
سرخک موجب ایجاد لکه ای پوستی قرمز رنگ و محو شونده که ابتدا در صورت ، پشت گوش و سپس در سینه و کمر و نهایتاً پاها ظاهر می شود، می گردد.
● سیر عفونی ویروس سرخک
سرخک اغلب با یک تب خفیف تا متوسط به همراه دیگر علائم نظیر سرفه دائمی، آبریزش بینی ، التهاب چشم و گلو درد شروع می شود. ۲ تا ۳ روز بعد نقاط کوپلیک – نشانه تشخیص سرخک ظاهر می شوند. سپس یک تب شدید حدود ۱۰۵-۱۰۴ فارنهایت ایجاد می گردد. در همین زمان یک لکه پوستی قرمز محو شونده در صورت، خط رویش مو و پشت گوش ها ، ایجاد می شود. این لکه ها خارش دار به سرعت به قفسه سینه ، کمر و نهایتاً ران ها و پا انتشار می یابند. بعد از حدود یک هفته لکه های پوستی با همان توالی بروز اولیه ناپدید می شوند.
● علل بیماری
سرخک یک بیماری ویروسی است. درصورت تماس نزدیک یک فرد آلوده با فرد غیر ایمن نسبت به آن ، به احتمال ۹۰ درصد بیماری انتقال می یابد.
ویروس در موکوس بینی و گلو فرد مبتلا زندگی می کند. بیماری از ۴ روز قبل از ظهور مشکلات پوستی تا ۴ روز بعد قابل سرایت می باشد. ویروس به صورت سرفه ، عطسه یا صحبت یک فرد آلوده د رفضا معلق و توسط دیگران استنشاق می شوند. در صورت تماس با سطح آلوده به ویروس و قرار دادن دست در دهان یا بینی احتمال آلودگی به ویروس وجود دارد . در صورت ورود ویروس به بدن در سلولهای نواحی گلو و ریه ها شروع به تکثیر می نماید.
سپس عفونت از طریق سیستم تنفسی و پوست انتشار می یابد.
● فاکتورهای خطر
سرخک یک بیماری کاملاً مسری می باشد. در ایالات متحده به علت واکسیناسیون در سنین اولیه بروز سرخک بسیار نادر می باشد. در صورت ابتلا به سرخک، سیستم ایمنی بدن را در مقابل عفونت مجدد ایمن می نماید. اگر شما در ایالات متحده قبل از سال ۱۹۵۷ میلادی زندگی
کرده اید یا متولد شده اید حتی در صورت عدم واکسیناسیون به این بیماری مقاوم می باشید. زیرا طی سالهای قبل از ۱۹۵۷ میلادی اپیدمی سرخک باعث ایجاد ایمنی طبیعی در افراد شده است.
سرخک در دیگر کشورها بسیار شایع است. بیماری در افراد مبتلا به کمبود ویتامین A و سوء تغذیه ( به خصوص در کشورهای جهان وسوم ) شایع می باشد. این نکته باید قبل از مسافرت به این نقاط مورد توجه قرار گیرد.
در صورت شک به بیماری یا ظهور علائم بیماری سریعاً به پزشک مراجعه نمائید. همچنین قبل از ورود فرزندتان به دانشگاه ها ، مراکز تحصیلی و یا مسافرت های بین المللی وضعیت واکسیناسیون و ایمنی فرزندتان را همراه یک پزشک بررسی نمایید.
● پیشگیری و تشخیص
بیماری براساس لکه پوستی خاص و نقاط کوچک و قرمز روشن با مراکز سفید – آبی درون گونه که نقاط کوپلیک نام دارند، تشخیص داده می شود. به علت بروز کم بیماری در ایالات متحده آمریکا پزشک برای تائید بیماری یک نمونه خونی ارسال می نماید.
● عوارض
بیماری اغلب ۱۴-۱۰ روز به طول می انجامد. در برخی نقاط جهان بیماری شدید بوده و حتی منجر به مرگ می گردد. عوارض بیماری عبارت است از :
▪ عفونت گوش در ۱/۰ اطفال
▪ التهاب مغز : از هر ۱۰۰۰ بیمار یک نفر به این عارضه مبتلا می شود. این التهاب مغزی باعث استفراغ، تشنج و ندرتاً کوما می شود. التهاب مغزی در هر زمانی بعد از عفونت سرخک رخ می دهد. این التهاب مغزی ممکن است ندرتاً در زمان بلوغ رخ دهد که التهاب مغزی داوسون نام دارد.
▪ عفونت ریوی : از هر ۲۰ کودک یک نفر دچار این عارضه می شود که ممکن است حتی تهدید کننده حیات باشد.
▪ اسهال و استفراغ
▪ التهاب نایژه ها،حنجره یا خروسک : سرخک منجر به التهاب حنجره یا نایژه ها
می گردد.
▪ مشکلات بارداری : سرخک در بارداری منجر به سقط جنین ، زایمان زودرس و کاهش وزن نوزاد می گردد.
● کاهش تعداد پلاکت های خونی
تجویز دوز اولیه واکسن در سن ۱۵-۱۲ ماهگی و دوز دوم بین ۶-۳ سالگی توصیه می شود. اغلب شیرخواران در ۶-۴ ماه اول زندگی به واسطه ایمنی اکتسابی از مادر به بیماری مقاوم هستند. در صورت نیاز به ایمن سازی قبل از ۱۲ ماهگی، برای مثال مسافرت خارجی یا وجود یک اپیدمی، واکسن باید در ۶ ماهگی تجویز شود. همچنین لازم است واکسن بعد از ۱۲ ماهگی تکرار گردد.
● در موارد زیر نیاز به تجویز واکسن نیست :
▪ دریافت دو دوز واکسن MMRبعد از ۱۲ ماهگی یا دریافت یک دوز واکسن MMR بعلاوه یک دوز واکسن سرخک
▪ وجود یک تست خونی که ایمنی شما را به سرخک ، سرخجه ، و اوریون اثبات نماید.
▪ مردان متولد قبل از ۱۹۵۷ میلادی
▪ زنان متولد قبل از ۱۹۵۷ میلادی که قصد بارداری مجدد ندارند.
▪ اخیراً واکسن سرخجه دریافت کرده اید یا تست سرخجه شما مثبت است.
● در موارد زیر نیاز به تجویز واکسن می باشد :
▪ زنان غیر باردار در سنین باروری
▪ تمایل به تحصیل در مراکز دانشگاهی
▪ کار در بیمارستان ، مراکز طبی ، مراقبت از کودکان و مدارس
▪ تصمیم به مسافرت های خارجی
● تجویز واکسن در موارد زیر توصیه نمی شود :
▪ زن باردار یا زمانی که طی ۴ هفته آینده قصد بارداری دارند.
▪ وجود حساسیت شدید به ژلاتین یا آنتی بیوتیک نئومایسین
▪ در صورت وجود سرطان ، یک اختلال خونی دیگر، بیماری های درگیر کننده سیستم ایمنی ، برای تزریق واکسن با پزشک خود مشورت نمایید.
● عوارض واکسن
واکسن در اکثر افراد عارضه ای ایجاد نمی کند. در ۱۰ درصد افراد، تب در روزهای پنجم تا دوازدهم بعد از واکسیناسیون دیده می شود و در ۵% بعد از واکسیناسیون ضایعات پوستی ظاهر
می شود.
از هر یک میلیون فردی که واکسینه می شود یک نفر به حساسیت شدید مبتلا می گردد، این باور همگانی وجود دارد که افراد دارای حساسیت به تخم مرغ، نباید از واکسن هایی که در جنین جوجه رشد می نمایند نظیر واکسن سرخک استفاده کنند. این عقیده درست نیست و افراد حساس به تخم مرغ می توانند به صورت کاملاً بی خطر از واکسن سرخک استفاده نمایند.
در سال های اخیر، گزارش های جدیدی مبنی بر ارتباط بین واکسن MMR و اوتیسم منتشر شده است. اما گزارش های مربوط به آمادگی اطفال آمریکا ، انستیتوهای طبی و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها وجود ارتباط بین MMR و اوتیسم را تائید نکرده اند.
● مراقبت شخصی
▪ استراحت و پرهیز از فعالیت های خسته کننده
▪ نوشیدن مقادیر زیادی آب ، آبمیوه، چایی گیاهی برای جایگزینی مایعات از دست رفته طی تعریق و تب
▪ استفاده از مرطوب کننده ها برای بهبود سرفه و گلو درد.
▪ استراحت دادن به چشم ها
سرخك یك بیماری ویروسی است كه فقط در انسان دیده می شود این بیماری در فصل زمستان شایعتر است . درحال حاضر در جهان سالیانه ۳۰ میلیون نفربه این بیماری گرفتار می شوند كه ۸۸۰ هزار نفر آنها می میرند (هرپنج دقیقه یك نفر) و در ایران بطور متوسط سالیانه ده هزار نفر مبتلا به سرخك می شوند. این بیماری یكی از پنج علت عمده مرگ در كودكان و همچنین یكی از عوامل اصلی مرگ در بزرگسالان است.
● اپیدمیولوژی تظاهرات بالینی
تظاهرات دوره ابتدائی ۳روز شامل آبریزش از بینی-قرمزی چشمهاوسرفه می باشد مرحله بروز دانه های قرمز با تب بالا ۴۰ تا۵/۴۰درجه همراه است دانه های قرمز از قسمت سر و پشت گوشها شروع شده وبتدریج درعرض۲۴ ساعت بصورت نزولی در تمام بدن گسترش می یابد شدت بیماری به وسعت دانه ها مربوط است. این بثورات ممكن است بصورت خونریزیهای زیر جلدی ( پتشی )و یا خونریزی كننده ( هموراژیك ) باشند كه به این نوع سرخك سیا ه گفته می شود كه بسیار خطرنا كتر ازسرخك می باشد .
سرخك بسیار مسری است به ویژه از طریق قطرات ریز تنفسی در طی مرحله ابتدائی ( كاتارال )افراد آلوده به این ویروس از یك یا دو روز قبل از بروز بثورات (دانه های قرمز) مسری هستند.
اكثر كودكان تا حدود یكسالگی از طریق آنتی بادیهایی كه از مادر گرفته اند در برابر این بیماری محافظت می شوند. دوره كمون این بیماری ۸تا ۱۰ روزتا زمان شروع علائم اولیه فرد بیمار و۱۴ روز تا زمان شروع بثورات جلدی ( دانه های قرمز) می باشد.
● عوارض:
عا رضه مهم سرخك در اغلب اوقات اوتیت مدیا(عفونت گوش میانی ) است
● درمان:
هیچ درمان ضد ویروسی برای سرخك وجود ندارد و فقط درمان علامتی صورت میگیرد.
پیشگیری: واكسن كه بصورت ویروس زنده تهیه شده بهترین وسیله پیشگیری است ( مضون سازی فعال ) كه باید در سن ۹ ماهگی و ۱۵ ماهگی تزریق شود . در فردی كه با بیمار مبتلا به سرخك تماس داشته و قبلا نیز واكسن نزده باشد تا پنج روز پس از تماس با فرد مبتلا می توان ایمونو گلوبولین تجویز كرد تا از ابتلا به سرخك در آن فرد جلوگیری نمود(مضون سازی بصورت غیر فعال )
سرما خوردگی یک عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است، بیماری شایع ونسبتا بی ضرر، اما مطمئنا وقتی به آن مبتلا می شوید چنین احساسی ندارید. ممکن است آبریزش بینی، گلو درد و سرفه داشته باشید یا اینکه آبریزش از چشم، عطسه کردن و احتقان بینی آزار دهنده شما را کلافه کند. ممکن است همه این علایم با هم شما را آزار دهد. در واقع به علت آنکه بیش از ۲۰۰۰ ویروس مختلف ممکن است سرما خوردگی ایجاد کنند، علائم سرما خوردگی بسیار متفاوت است.
متاسفانه هر فرد بزرگسالی احتمال دارد ۲ تا۴ بار در سال به سرما خوردگی مبتلا شود. کودکان بخصوص در سنین پیش از مدرسه بین ۵ تا۹ بار سالانه سرما میخورند. سرما خوردگی بخصوص در کودکانی که به مهد کودک می روند شایع است.
اما خبر خوب ابن است که معمولا سرما خوردگی در طول یک هفته بهبود پیدا می کند، اگر چه بعضی از سرما خوردگیها تا دو هفته هم به طول می انجامند. اگر سرما خوردگی بیش از این مدت طول بکشد به پزشکتان مراجعه کنیدتا مطمئن شوید که عفونت ثانویه باکتریایی در ریه ها، حنجره، نای، سینوسها یا گوشهایتان وجود ندارد.
● علایم ونشانه ها
شروع علائم سرما خوردگی یک تا سه روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس سرما خوردگی است. اولین علائم عمده آبریزش از بینی است. همچنین ممکن است در ابتدا دوره عفونت دچار خارش یا درد گلو، احتقان، وگرفتگی بینی، کمی بدن درد یا سر درد خفیف شوید، در ادامه سیر بیماری ترشحات بینی تان غلیظ تر و زردرنگ تر می شود.
● سایر علائم سرما خوردگی اینها هستند:
▪ عطسه کردن
▪ آبریزش از چشم
▪ سرفه
▪ تب ملایم
▪ خستگی خفیف
● علل سرما خوردگی
گرچه بیش از ۲۰۰۰ ویروس باعث سرما خوردگی میشوند، رینو ویروسها شایع ترین علت شناخته شده سرما خوردگی هستند. ویروس سرما خوردگی از راه دهان یا بینی وارد بدن میشود، اما ممکن است خود شما در ین انتقال "دست " داشته باشید. گرچه سرما خوردگی از طریق عطسه و سرفه می تواند منتقل شود، اغلب تماس دست با دست با شخصی که سرما خورده است یا استفاده از وسایل مشترک مثل حوله، تلفن و... باعث انتقال بیماری میشود. بعد از این تماس هنگامی که دست آلوده شده تان به چشمها یا بینی تان می زنید ویروس وارد بدنتان می شود.
● عوامل خطر ساز
کودکان بطور خاص به سرما خوردگی مستعد هستد زیرا بسته به اغلب ویروسهای عامل سرما خوردگی هنوز مقاومت کسب نکرده اند. اما یک دستگاه ایمنی نا بالغ تنها علت این آسیب پذیری کودکان به سرماخوردگی نیست. کودکان اغلب اوقات زیادی را با کودکان دیگر می گذرانند و خیلی اوقات در شستن دستهایشان دقت نمی کنند. لذا به راحتی ویروس سرما خوردگی وارد بدن آنها می شود.
چه بزرگسالان وچه وکودکان در پاییز و زمستان که کودکان در مدارس هستند و اغلب افراد مدت زیادی راداخل خانه می گذرانند به سرما خوردگی حساس ترند. با افزایش سن و ایجاد ایمنی در بدن نسبت به بسیاری از ویروسهای عامل سرما خوردگی احتمال سرما خوردگی نسبت به دوران کودکی کمتر می شود، اما درمواردی احتمال خطر افزایش می یابد:
- گذراندن بیشتراوقات در فضاهای در بسته ودر تماس نزدیک افراد دیگر در طول پاییز زمستان
- دچار شدن به استرسهای روانی
- داشتن آلرژی که مجاری بینی را گرفتار کند.
درستی هیچکدام از باورهای عامه در مورد عوامل زمینه ساز سرما خوردگی:مثلا بیرون رفتن از خانه با موهای خیس یا باد سرد خوردن و... تا بحال ثابت نشده است.
چه هنگام باید به پزشک مراجه کرد
سرما خوردگی معمولا کمتر از یک هفته بهترمیشود گرچه ممکن است با آن سرعتی که شما انتظار دارید علائم بیماری نا پدید نشود. در صورتی که تب بالای ۳۹ درجه داشتید یا احساس کردید علائمتان دارد بدتر میشود به پزشک مراجعه کنید. تب بالا به همراه درد بدن و ضعف شدید ممکن است نشان دهنده ابتلا به آنفولانزا و نه سرما خوردگی باشد.
برای آنفولانزا داروی ضد ویروسی وجود دارد و ممکن است تا حدی مفید باشد اما برای تاثیر بخش بودن باید آنها در طول ۴۸ ساعت پس از شروع اولین علایم تجویز کرد. اگر تب شدید، تعریق وتب وسرفه دارید که خلط دارید که خلط رنگی تولید می کند ممکن است ذات الریه گرفته باشید. در این حالت بهتر است مستقیما به نزد دکتر بروید. همچنین اگر علایم بیماری تان پس از ۷ تا ۱۰ روز تخفیف نیافت یا اگر یک عارضه مزمن تنفسی دارید که سرما خوردگی آن را تشدید کرده است به نزد پزشک بروید.در صورتی که کودکتان علایم زیر را نشان داد فورا او را پیش پزشک ببرید:
ـ تب ۳۹ درجه یا بالا تر، لرز یا تعریق
ـ تبی که بیش از ۷۲ ساعت طول می کشید
ـ تهوع یا درد شکم
ـ خواب آلودگی غیر معمول
ـ سر درد شدید
ـ اشکال در تنفس
ـ گریه مداوم
ـ درد گوش
● عوارض
عفونت حاد گوش، که ناشی از نفوذ باکتریها به فضای گوش میانی است شایع ترین عارضه سرما خوردگی در کودکان است. علایم ونشانه های شاخص این عارضه شامل گوش درد در کودکان کم سن است که نمی توانند حرف بزنند ناراحتی شان را صرفا با گریه کردن یا کشیدن گوش مبتلا نشان میدهند و در بعضی موارد ترشح سبز یا زرد رنگ از بینی یا زگشت تب شدید پس از بهبودی از سرما خوردگی است.خارج شدن ترشحات چرکی از گوش به معنای پاره شدن پرده صماخ است.
در این حالت فشار ودرد گوش ودک تخفیف می دهد، اما به هر حال باید فورا کودک را نزد پزشک ببرید.عفونت چرکی گوش بر خلاف سرما خوردگی نیاز به درمان آنتی بیوتیکی دارد.سرما خوردگی که بهبود نمی یابد ممکن است به سینوزیت چرکی تبدیل شده باشد. سایر عفونتهای ثانوی که ممکن است به دنبال سرما خوردگی رخ دهد شامل گلو درد چرکی ( آنژین استرپتوکوکی) ، برونشیت مزمن و ذات الریه است.
مصرف قطره های ضد احتقان برای دفع گرفتگی بینی پس از مدتی ممکن است باعث احتقان واکنشی شود به این معنا که شما برای اینکه راه های بینی خود را باز نگهدارید جبورید مقدار بیشتری از این قطره را بکاربرید. مصرف طولانی مدت این قطره ها باعث التهاب مزمن غشاهای مخاطی می شود. اگر مجبورید از قطره های ضد احتقان بینی استفاده کنید، استفاده از آنها را به چند روزمحدود کنید.
● درمان
" سرما خوردگی درمان اختصاصی لازم ندارد". آنتی بیوتیکها هیچ اثری بر ویروسها ندارند و قرصهای ضد سرما خوردگی که در داروخانه ها موجودند گرچه ممکن است باعث راحت تر شدن شما شوند اما سرما خوردگی را معالجه یا دوره آن را کوتاه تر نمیکنند. قرصهای ضد سرما خوردگی که بدون نسخه پزشک از دارو خانه ها قابل تهیه اند و از مخلوطی از داروهای ضد احتقان و آنتی هیستامین تشکیل می شوند علایم سرما خوردگی را در کودکان کم سن تخفیف نمی دهد و ممکن است باعث عوارض جانبی شوند. برای رفع درد و تب استفاده از استامینوفن برآسپرین ارجح است. مصرف آسپرین برای رفع تب ممکن است در کودکان کمتر از ۱۶ سال باعث یک عارضه مغزی نادر وکشنده به نام "سندرم ری شود.
● پیشگیری
با رعایت برخی از احتیاطات زیر از گسترش سرما خوردگی جلو گیری کنیم:
دستهایتان را مرتب بشوئید و به کودکانتان اهمیت این کار را آموزش دهید.
سطوح آشپز خانه و حمام را بخصوص هنگامی که یکی از اعضای خانواده سرما خورده است تمیز نگه دارید.
در داخل دستمال کاغذی سرفه یا عطسه کنید. دستمال کاغذی مصرف شده را فورا دور بیندازید.
از لیوان آب مشترک با سایر اعضای خانواده استفاده نکنید. وقتی خودتان یا یکی از خانواده سرماخورده است از لیوان مخصوص خود استفاده کنید.
از تماس نزدیک وطولانی با فردی که سرما خورده است اجتناب کنید.
کودکتان را به مهد کودکی بسپارید که بهداشت در آن کاملا رعایت شود و بخصوص کودکان بیمار را به خانه شان بفرستید.
در صورت امکان مهد کودکی را انتخاب کنید که نسبت کودکان موجود در آن به بزرگسالان ۵ به ۱ یا کمتر باشد.
اسباب بازی های کودک سرما خورده را پس از بازی کردن با آنها بشوئید.
گرچه بعضی از مردم معتقدند برخی از گیاهان دارویی یا مصرف مقادیر زیاد ویتامین C باعث پیشگیری یا درمان سرما خوردگی می شود اما تحقیقات علمی چنین منافعی را ثابت نکرده است.
● مراقبت شخصی
ممکن است نتوان سرما خوردگی را معالجه کرد، اما می توان کارهایی را انجام داد تا حتی الامکان با راحتی بیشتری دوره بیماری را گذراند. رعایت نکات زیر ممکن است به شماکمک کند.
▪ مقدار زیادی مایعات بنوشید:
دست کم روزی ۸ لیوان مایعات بنوشید وبه مقدار کافی استراحت کنید. از الکل، کافئین، سیگار که می توانند باعث کم آبی بدن و تشدید علایم شما شوند اجتناب کنید.
▪ از محل کارتان مرخصی بگیرید:
در صورتی که تب یا سرفه شدید دارید یا به علت مصرف داروهای ضد سرما خوردگی(که حاوی آنتی هیستامین هستند) خواب آلوده هستید در خانه بمانید. در صورتی که با فردی زندگی می کنید که بیماری مزمن دارد یا سیستم ایمنی اش مختل است دهان و بینی تان را با ماسک بپوشانید.
درجه حرارت و رطوبت اتاقتان را تنظیم کنید: اتاقتان را گرم نگهداریداما درجه حرارت را خیلی بالا نبرید. اگر هوا خشک است، یک دستگاه مرطوب کننده یا بخور سرد می تواند به مرطوب کردن هوا و کمک به تسکین احتقان بینی و سرفه کمک کنید. دقت کنید که دستگاه بخور را تمیز نگه دارید تا از رشد باکتری وقارچ در آن جلو گیری شود.
▪ گلویتان را تسکین دهید:
غرغره کردن آب نمک گرم چند بار در روز یا نوشیدن آب لیمو به همراه عسل ممکن است به تسکین گلو درد و تخفیف سرفه کمک کند.
▪ از قطره های بینی استفاده کنید:
برای مرطوب کردن احتقان بینی از قطره های بینی حاوی آب نمک استفاده کنید . این قطره در داروخانه ها بدون نسخه به فروش می رسند. این قطره ها، حتی برای کودکان موثر، بی خطر و غیر تحریک کننده اند. برای استفاده از آنها چند قطره را در هرسوراخ بینی بچکانید، سپس فورا بینی تان را تخلیه کنید.
● چرا سرما می خوریم ؟
برخلاف باور بسیاری از مردم ، هوای سرد تاثیری بر سرماخوردگی ندارد یا اگر هم دارد بسیار اندک است . حقیقت آن است که در طول فصلهای سرد ، مردم اغلب اوقات خود را در محیطهای سرپوشیده و بسته می گذرانند ، در نتیجه شانس و فرصت پخش شدن ویروس به طریق تماس نزدیک از فردی به فرد دیگر افزایش می یابد .
بطور کلی ویروس سرماخوردگی از دو طریق انتقال می یابد ، اول از طریق تنفس و استنشاق ترشحات عفونی ، عطسه و سرفه پخش شده در هوا و دوم از طریق لمس اشیاء آلوده به ویروس (مانند کتاب، دستگیره در و دست دادن با افراد بیمار ) و لمس متقابل صورت .
هوای سرد رطوبت را کاهش می دهد ، از این رو باعث خشک شدن مجرای بینی می شود و بدین وسیله شرایط برای واگیر کردن ویروس آماده می شود . ترشحات معمول و طبیعی بینی و گلو یکی از اولین خطوط دفاعی بدن در مقابل ویروس های سرماخوردگی هستند ، به علاوه بسیاری از ویروسهای سرماخوردگی با کاهش رطوبت ، دوام بیشتری پیدا می کنند .
● علائم سرماخوردگی :
نشانه ها وعلائم سرماخوردگی شامل ترشح انساد بینی، گلودرد،عطسه،حالت ناخوشی،تب،لرزواغلب سردردودردهای عضلانی هستند.در اثر پیشرفت سرماخوردگی سرفه هم دربیمار بوجود می آید.علائم سرماخوردگی از۵روز تا۶هفته ادامه دارند.گر این حالت با تب شدید یاعلائم عمومی شدیدهمراه باشددیگرسرماخوردگی نیست.احتمالا" نوعی عفونت حاددستگاه تنفس فوقانی درکاراست.
● تشخیص سرماخوردگی از آنفولانزا و آلرژی :
سرماخورگی و آنفلوآنزا هر دو نشانه های مشترکی دارند اما معمولا می توان آنها را از هم تمیز داد . به طور کلی نشانه های سرماخوردگی مرحله به مرحله و طی چند روز بعد از شروع عفونت بروز پیدا می کند .
سرماخوردگی معمولا با گلو درد همراه با عطسه و آبریزش بینی یا گرفتگی بینی شروع می شود . تب یک علامت معمولی برای یک سرماخوردگی ساده نمی باشد و زمانی که تب وجود دارد ، معمولا بیانگر وجود عفونت باکتریائی می باشد . همچنین معمولا سردرد شدید و دردهای شدید عضلانی رابطه مستقیمی با بیماری سرماخوردگی ندارند و علائم خستگی و ضعف نیز خفیف می باشد .
نشانه های آنفلوآنزا از قبیل سردرد ، سرفه های خشک ، لرز و درد عمومی در تمام بدن معمولا به طور ناگهانی ظاهر می شود . همچنین تب بالا ( ۳۸/۸ -۴۰ درجه سانتیگراد ) در مدت سه تا چهار روز ، یکی از مهمترین نشانه های آنفلوآنزا است. گرفتن بینی ، عطسه ، گلودرد از نشانه های بارز آنفلوآنزا نمی باشد . این علائم اگر وجود داشته باشد معمولا در مراحل آخر بیماری بروز می نماید . تمیز دادن بین سرماخوردگی و آلرژی دارای اهمیت بسیاری است .
نشانه های سرماخوردگی و آلرژی می تواند مشابه باشد . اما یک سری از نشانه ها و علامتهای بخصوصی وجود دارد که می توان آن دو را از هم متمایز کرد . در حقیقت هم آلرژی و هم سرماخوردگی دارای نشانه هایی از قبیل گرفتگی بینی ، عطسه ، آبریزش چشم و گاهی سردرد می باشد . اما علائم سرماخوردگی یکی یکی ظاهر می شوند . ابتدا عطسه ، آبریزش بینی ، آبریزش چشم و به دنبال آن گرفتگی بینی اما در آلرژی تمام علائم با هم و در یک زمان ظاهر می شوند .
عطسه های پیاپی و پشت سر هم معمولا نشانه وجود آلرژی است ، در صورتی که تک عطسه معمولا نشانه سرماخوردگی است .
به علاوه در سرماخوردگی ترشحات بینی زرد رنگ است ، در صورتی که در آلرژی ترشحات بینی بی رنگ و رقیق می باشد . یکی دیگر از تفاوتهای آلرژی و سرماخوردگی این است که طول مدت وجود علائم سرماخوردگی می تواند ۷ تا ۱۰ روز ادامه داشته باشد ، در حالی که نشانه های آلرژی در مدت بسیار کوتاهتری پایان می یابد . تا کنون بیش از ۲۰۰ نوع مختلف از ویروس سرماخوردگی شناخته شده است . ویروس pare ، influenza- corona و Rhino جزء رایج ترین ویروسها می باشد . قسمت بالایی بینی به علت داشتن دمای مناسب ۳۲/۷ درجه سانتیگراد ، یکی از مناسبت ترین مکانها برای رشد ویروسهاست . برخی از انواع ویروسهای آنفلوآنزا و سرماخوردگی قابلیت جهش و تغییر نوع به ویروس دیگر را دارند . این امر دانشمندان را برای پیدا کردن واکسنهای موثر به دردسر انداخته است .
● کدام یک از ما بیشتر دوست داریم سرما را بخوریم ؟
به طور کلی زنان بیشتر از مردان دچار سرماخوردگی می شوند . اما بسیاری از مردم بر این باورند که این امر به دلیل ضعف جسمانی و یا ضعف سیستم دفاعی بدن زنان می باشد . اما دلیل اصلی آن این است که زنان در ارتباط بیشتری با بچه ها هستند و همچنین بچه ها بیشترین آمار سرماخوردگی را دارند . اصولا این امر به دلیل ضعف ساختار سیستم دفاعی بچه ها یا مقاومت کم آنها در مقابل عفونتها و همچنین به دلیل تماس زیاد با بچه های دیگر مدرسه و مکانهای دیگر می باشد .
متأسفانه اغلب میکروب ها و ویروس های مربوط به سرماخوردگی ، از طریق هوا و تنفس قابل سرایت بوده، به همین دلیل در اجتماعات از جمله آمادگی، کودکستان، دبستان، منازل و محل کار شیوع این بیماری بیشتر است
● غذاهای ویژه ی سرماخورده ها :
بسیاری از مردم بر این باورند که مصرف زیاد ویتامین ث، باعث جلوگیری از سرماخوردگی می شود و یا نشانه های سرماخوردگی را کاهش می دهد اما هنوز دلیل قانع کنندهً علمی برای این موضوع پیدا نشده است. البته در این مطلب شکی نیست که ویتامین ث یک ویتامین اساسی است و باعث افزایش سلامتی می شود و امکان دارد که باعث کاهش دورهً سرماخوردگی نیز بشود اما در درمان و جلوگیری از سرماخوردگی تأثیر بسزائی ندارد. در حقیقت مصرف زیاد ویتامین ث برای مدت زمان طولانی می تواند مضر باشد و می تواند باعث اسهال و کاهش آب بدن در بزرگسالان و بچه ها شود و باعث نتایج گمراه کننده و اشتباه در آزمایشات خون و ادرار گردد.
مدارک علمی وجود دارد که قرصهای مکیدنی روی(zinc) می تواند دورهً سرماخوردگی را کاهش دهد. تحقیقات پزشکی نشان داده است که اگر قرصهای مکیدنی در طول ۲۴ ساعت اول بروز علائم سرماخوردگی مصرف شود، می تواند دورهً سرماخوردگی را بطور قابل توجهی کاهش دهد. محققان بر این باورند که "روی"از ارتباط ویروسهای سرماخوردگی و سلولهای بدن جلوگیری می کند ولی از ایجاد سرماخوردگی و یا آنفلوآنزا جلوگیری نخواهد کرد و اگر این قرصها برای مدت طولانی استفاده شوند،می تواند سیستم دفاعی بدن را ضعیف نماید و باعث افزایش کلسترول خون شود.
از آنجایی که مراقبت و درمان پزشکی خاصی برای سرماخوردگی و آنفلوآنزا وجود ندارد، بهترین راه درمان استراحت و نوشیدن مایعات به مقدارزیاد است. بسیاری از مردم سلامت خود را از آنفلوآنزا در طول چند روز به دست می آورند در صورتیکه سرماخوردگی ممکن است به مدت یک یا دو هفته بطول انجامد.
اگر نشانه های بیماری بدتر شوند و یا برای مدت طولانی ادامه یابد و یا علائمی مانند تنگی نفس، درد در قفسهً سینه، تب، استفراغ، احساس درد زیاد در هنگام بلعیدن، سرفه مداوم، گرفتگی بینی و سردرد ظاهر شوند ، مراجعه به پزشک ،تصمیم خوب و به جایی خواهد بود.
فلفل قرمز و فلفل سبز اگر احساس می کنید سرتان سنگین شده و حالت سرماخوردگی دارید، قرص خوردن را کنار بگذارید و به جای آن یک فلفل بردارید. تند بودن فلفل به دلیل وجود یک نوع ماده شیمیایی به نام "کپساسین" می باشد که خاصیت خلط آور، و آرام بخش دارد. تا به حال توجه کرده اید زمانیکه آنرا مصرف می کنید، چگونه آب از بینی چشم ها و دهانتان جاری می شود؟ همین اتفاق در سر نیز رخ می دهد. کپساسین باعث می شود بدن کلیه مخاط هایی که منجر به ایجاد حالت ناخوشی شده است را آزاد کند. به همین دلیل پس از مصرف فلفل احساس آرامش خواهید کرد.
شاید کمی عجیب باشد، اما کپساسین سلول های عصبی را برای مدت زمانی کوتاه بی حس می کند. مواد شیمیایی که در آن وجود دارد باعث می شود که عملکرد انتقال دهنده های عصبی که پیغام وجود درد را به سوی مغز میبرند، به کندی انجام پذیرد. همچنین این ماده، ترشح هورمون های کلاژن و پروستاگلاندین را که منجر به ایجاد آرامش، و کاهش تورم می شوند را نیز زیاد می کند.
فلفل قرمز هم سرشار از ویتامین C می باشد. در حقیقت یک عدد فلفل قرمز به اندازه ۴ پرتقال حاوی ویتامین C می باشد. همانطور که می دانید از نظر علمی اثبات شده است که ویتامین C دوره درمان سرماخوردگی را کوتاه می کند.
سوپ مرغ همیشه نصیحت مادر بزرگ در گوشمان صدا می کند که سوپ جوجه در درمان سرماخوردگی معجزه می کند. البته آنها این عبارت را بدون هیچ گونه تحقیق آزمایشگاهی و تنها از روی تجربه بیان می کنند. پزشکان دانشگاه نبراسکا به طور عملی ثابت کرده اند که سوپ مرغ به راحتی توانایی درمان سرماخوردگی را دارد.
البته آنها هم در سوپ خود از دستور غذایی قدیمی مادر بزرگ استفاده کرده اند: پیاز، سیب زمینی، هویج، شلغم، کرفس، و جعفری. پس از آزمایش های متفاوتی که در لابراتورهای مجهز انجام شد، محققان به این نتیجه رسیده اند که یک ماده در این سوپ معجزه می کند: عصاره مرغ. انواع مختلف سوپ های جوجه، ترشح مخاط ها را کمتر کرده و به شما کمک می کنند که در حین بیماری راحت تر تنفس کنید.
پژوهشگران ۱۳ نوع مختلف از سوپ های جوجه را مورد آزمایش قرار دادند و در همه آزمایش ها به این نتیجه رسیدند که کلیه سوپ ها توانایی توقف تولید مخاط و خلط را دارند. انواع مخلوط به سبزی آن نیز از درصد شفابخشی بالاتری برخوردار می باشند.
خوب اگر مادربزرگتان کنارتان نیست تا یک سوپ خانوادگی برایتان درست کند، میتوانید از انواع آماده آن استفاده کنید. یک سوپ گرم مطمئنا روند بهبود شما را تسریع می بخشد.
آب پرتقالیادتان می آید زمان بچگی هنگامیکه سرما می خوردید، چگونه مادرتان آب پرتقال را به زور درون حلقتان می ریخت؟ مانند همه کارهایی که دیگری که انجام می داد به خوبی می دانست که دارد چه کار می کند. آب پرتقال یکی از بهترین درمان های شناخته شده برای سرماخوردگی است. این میوه سرشار از ویتامین C است و همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره شد، طول درمان را کاهش می دهد.
در دهه ۷۰ دکتر ترنس اندرسون و همکارانش در دانشگاه تورنتو نتیجه مطالعات خود را در مورد دوز روزانه مصرف ویتامین C منتشر کردند. دوز مصرف روزانه این ویتامین ۹۰ گرم می باشد و ثابت شده که مصرف روزانه این مقدار ویتامین C می تواند دوره بیماری را حتی تا یک روز نیز منحصر کند.
در همان زمان عده دیگری از دانشمندان و پزشکان که شیمی دان افسانه ای "لینوس پالینگ" نیز در میان آنها بود، این بیانیه را منتشر کردند که مصرف ۴ برابر بیش از دوز تعیین شده، شگفتی به بار می آورد. اما در تحقیقات اخیر این مسئله کاملاً رد شده و محققان معتقدند که استفاده بیش از اندازه از آن هیچ فایده ای را در بر نخواهد داشت.
حال یک لیوان آب پرتقال حاوی چه مقدار ویتامین C است؟ بسته به نوع و مارک پرتقال ها می توان گفت در حدود ۱۲۰ گرم. این مقدار از میزان معین شده برای دوز روزانه بالاتر است. دفعه آینده که مریضی به سراغتان آمد آب پرتقال را فراموش نکنید. همچنین به خاطر داشته باشید که هر چه آب پرتقال تازه تر باشد، تاثیر آن نیز بالاتر می رود. پس سراغ آب پرتقال های تازه گرفته شده بروید.
چای زنجبیلدر چین اگر شما را در حال عطسه کردن ببینند، مطمئن باشید که چیزی جز چای زنجبیل به شما معرفی نمی کنند. گیاه شناسان باستان این دارو را از مدت ها قبل برای بیماری های مختلف تجویز می کردند. آنها معتقد بودند که چای زنجبیل برای سرماخوردگی، سر درد، حالت تهوع، و حتی بهبود گردش خون نیز موثر است.
شواهدی وجود دارد که اثبات می کند مصرف زنجبیل چه در چای و چه به صورت تنها خاصیت آرامبخش (مسکن) دارد. تحقیقات دیگر نیز نشان می دهند که زنجبیل توانایی مقابله با برخی ویروس های خاص را داراست. بنابراین یک فنجان چای زنجبیل و یا مقداری زنجبیل خرد شده تازه که در آب گرم حل شده باشد، می تواند علائم بیماری را کاهش داده و به شما کمک کند تا هر چه سریعتر سلامت خود را بدست آورید.
سیرمصریان باستان آنقدر به سیر علاقه داشتند که در معاملات پایاپای خود از آن به عنوان نوعی پول استفاده می کردند. شاید امروزه از آن نتوانید در زمینه های مشابه استفاده کنید، اما یک بشقاب غذای مملو از سیر، به راحتی می تواند سرماخوردگی را از وجود شما بیرون بکشد. سیر دارای مقادیر زیادی "الیسین" می باشد. این ماده نوعی خاصیت شیمایی دارد و باعث می شود تا تمام باکتری ها از بین بروند و از این گذشته محیط را برای زنده ماندن هر ویروسی دشوار می سازد.
در پژوهش هایی که در سال ۲۰۰۱ در انگلستان انجام شد، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که درصد احتمال ابتلا به سرماخودردگی در افرادی که از مکمل های غذایی الیسین استفاده می کنند، در مقایسه با دیگران، به نصف کاهش پیدا می کند. خوردن سیر و یا غذاهای سیر دار تاثیر مشابهی دارد.
سیر در درمان آنفلونزا نیز نقش فعالی را بازی می کند. موادی نظیر: اجیون، دریویتیو و اسیلین هر گونه باکتری را از بین می برند و نیز مانع رشد و تکثیر بسیاری از ویروس ها می شوند.
چگونه می توان فهمید که به اندازه کافی سیر مصرف نموده ایم؟ سعی کنید روزانه یک سیر به طور خام و یا پخته شده در غذاها میل کنید. البته باید توجه داشته باشید که طبخ، برخی از خواص سیر را از بین می برد، به همین دلیل این بار که خواستید در سس ماکارونی خود از سیر استفاده کنید به جای یکی از چند تا استفاده کنید تا از تمام خواص آن بهرمند شوید.
مبارزه با غذااجازه ندهید که تاثیر شربت و یا قرص های گوناگون شما را وسوسه کند. این بار که احساس بیماری کردید، به یخچال خانه مراجعه کنید و از مواد طبیعی کمک بگیرید. مادر طبیعت داروهای خوراکی زیادی را برای درمان شما در اختیارتان قرار می دهد که به اندازه داروی های سخت بشر - و در برخی مواقع خیلی بیشتر از آنها - برایتان مفید هستند.
● چه کنیم تا کم تر سرما بخوریم ؟
از آنجایی که درمان خاصی برای سرماخوردگی و آنفلوآنزا وجود ندارد ،پیشگیری بهترین سلاح برای این عوامل ویروسی است.شستن دستها و لمس نکردن صورت ،راههای ساده اما مؤثر برای جلوگیری هستند. یکی از عادتهای اشتباهی که مردم دارند این است که در هنگام سرماخوردگی یا آنفلوآنزا دردستمالی که برای عطسه یا سرفه استفاده کرده اند در جیب یا دست خود نگه می دارند ومجددا آنرا مورد استفاده قرار می دهند. این یک راه بسیار ساده ای است که عوامل بیماری دوباره به بدن انتقال یابند و بتوانند باغث تشدید بیماری شوند. بیمارن می باید دستمال مورد استفاده را فورا پس ار یک بار مصرف دور بیاندازند . یک اشتباه معمول دیگر آن است که با فشار بینی خود را در یک دستمال تمیز می کنند . فشار هوا باعث می شود که مقداری از ترشحات بینی که حاوی ویروس ها و میکروب ها هستند را به سینوسهای زیر چشم انتقال دهند و باعث عفونت سینوسی می شوند.
۱) رعایت بهداشت از جمله شستن دست ها، به ویژه قبل از هر وعده غذایی و بعد از توالت. همچنین موقع سرفه یا عطسه حتماً باید جلوی دهان خود را با دستمال کاغذی بگیرید و سپس آن را دور بیندازید.
۲) مصرف مایعات بیشتر از حالت عادی.
۳) شستن بینی با آب نمک ( با غلظت ۹ گرم در یک لیتر ) یا محلول نرمال سالین ( که به طور آماده در داروخانه ها موجود است ) چندین بار در شبانه روز جهت باز شدن مجرای بینی و خروج ترشحات بینی.
۴) استراحت و خواب کافی، که یکی از مهم ترین عوامل بهبودی سرماخوردگی است ، چون مقاومت بدن با استراحت و خواب کافی افزایش می یابد.
۵) چون اکثر افراد به خصوص کودکان در هنگام سرماخوردگی تا حدی اشتهای خود را از دست می دهند ، لذا استفاده از غذاهای سبک مانند شیر، سوپ، آش و... توصیه می شود.
۶) در صورت داشتن تب هنگام سرماخوردگی ( به خصوص تب بالا ) ، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا با تجویز آنتی بیوتیک های خوراکی یا تزریقی و سایر داروها از بروز مشکلات بعدی پیشگیری شود.
۷) در صورتی که سرماخوردگی چندان جدی نباشد، با رعایت نکات مذکور در دو سه روز اولیه بهبود می یابید، ولی اگر با گذشت زمان سرماخوردگی تشدید شود، به ویژه اگر همراه با تب باشد، باید به طور حتم به پزشک مراجعه کنید تا در اولین فرصت درمان دارویی شروع شود.
۸) ظروف غذاخوری و لوازم بهداشتی شخص در طول دوره سرماخوردگی باید مجزا باشد.
۹) در صورت تجویز آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی، حتماً دوره آن را کامل کنید ، چون در غیر این صورت ممکن است مشکلات بعدی ایجاد شود. متأسفانه در بسیاری از موارد مصرف داروها ، به ویژه آنتی بیوتیک ها طبق دستور دقیق و کامل پزشک صورت نمی گیرد؛ به طور مثال پزشک تشخیص می دهد که کودکی برای مدت ۱۰ روز باید از یک نوع آنتی بیوتیک خاص مصرف کند، ولی ممکن است طی ۳-۲ روز اول پس از مصرف دارو، کودک ظاهراً سلامتی خود را باز یابد و آثار بیماری از نظر ظاهری در او دیده نشود و یا تب او قطع شود. در این حالت، پدر یا مادر به خیال اینکه کودک بهبود یافته است، به طور خودسرانه دارو را قطع می کنند و فکر می کنند که ادامه مصرف دارو لازم نیست، در حالی که برای از بین بردن کامل میکروب و یا ویروس در بدن، زمان تشخیص داده شده توسط پزشک و دوره درمان را باید کامل کرد. در صورتی که دوره درمان با دارو ناقص رها شود، پس از مدت کوتاهی میکروب ها و ویروس های باقی مانده در بدن فعال شده و کودک مجدداً بیمار می شود. این مسئله گاهی چند مرتبه تکرار می شود که در این صورت با مقاوم شدن میکروب ها در مقابل داروها ، دیگر داروهای تجویزی در بدن اثر نخواهند کرد و بیماری بهبود نخواهد یافت.
۱۰) استفاده از دستگاه بخور ساده و یا همراه با بُخورهای دارویی ( INHALERS )، برای مرطوب شدن هوا و تنفس بهتر شخص سرماخورده مفید است. استفاده از INHALER ، باعث ضدعفونی کردن محیط ، رفع گرفتگی بینی و کاهش میکروب ها و ویروس ها در محیط می شود .
● ویتامین ث اکسیر شفابخش
ویتامین ث دوست لازم و مفیدی در فصل زمستان است. این ویتامین به اندام های بدن تحرک و پویایی می بخشد و از بدن در برابر هجوم ویروس ها و سرمازدگی محافظت می کند. در مواقع سرماخوردگی، معمولا مصرف ویتامین ث برای کاهش علائم بیماری توصیه می شود، زیرا این ویتامین روی سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد و به سلول ها کمک می کند تا با عوامل بیماری زا مقابله کنند. خوشبختانه میوه ها و سبزیجات زمستانی مانند مرکبات، کیوی، سبزیجاتی مانند انواع کلم ها و اسفناج منبع غنی از ویتامین ث هستند. پس هر روز صبح یک لیوان آب پرتقال به فرزندتان بدهید و او را تشویق کنید تا در طول روز سبزیجات تازه فصل را بخورد.
● خستگی؛ عامل دیگری در بروز سرماخوردگی
سرما تنها عامل عفونت های فصل زمستان نیست. خستگی نیز زمینه مساعدی را برای ابتلا به سرماخوردگی در کودکان به وجود می آورد. کمبود آهن یا منیزیوم خستگی شدید و آسیب پذیری بدن را در پی دارد که تامین نیاز بدن به این مواد معدنی لازم و ضروری است. خوردن یک سهم گوشت یا ماهی در روز و مصرف گاه گاه سبزیجات خشک، نیاز کودک به آهن را تامین می کند. اگر همراه غذا یک خوراکی سرشار از ویتامین ث(به عنوان مثال میوه برای دسر) میل شود، آهن موجود در غذا بهتر جذب می شود. کمبود منیزیوم به ندرت پیش می آید زیرا بسیاری از موادغذایی حاوی این عنصر هستند.
● افزایش ایمنی بدن؛ کاهش ابتلا به بیماری
عناصر دیگری که به آنها آنتی اکسیدان اطلاق می شود نیز به طور مستقیم در سیستم ایمنی بدن تاثیرگذار هستند که ویتامین آ، روی و سلنیوم جزو آنتی اکسیدان ها هستند. هویج، کدو حلوایی، سبزیجات سبز، میوه ها، تخم مرغ و جگر منابع غذایی سرشار از ویتامین آ هستند. روی نیز در فرآورده های دریایی، گوشت قرمز و غلات کامل، به وفور یافت می شود. و بالاخره اینکه سلنیوم در ماهی های چرب و سبزیجات و میوه های خشک وجود دارد. تغذیه کودکان خصوصا باید در طول زمستان متنوع باشد تا از کمبود این عناصر پیشگیری شود.
● سرحال و پرانرژی در زمستان
آیا برای اینکه کودک، زمستان را بدون بیماری سپری کند، باید مقدار کالری دریافتی او را افزایش داد؟ به هیچ وجه. درست است که بدن برای مقابله با سرما انرژی بیشتری مصرف می کند، با این حال ما بیشتر اوقات در مکان های گرم هستیم و لباس هایی می پوشیم که ما را از سرما محافظت می کند. فقط کودکانی که به طور مداوم در هوای آزاد ورزش یا بازی می کنند، می بایست مقدار بیشتری نان، غلات و حبوبات مصرف کنند، زیرا این خوراکی ها حاوی قند یعنی ماده اساسی فعالیت ماهیچه ها، می باشند.
برخلاف نظر پذیرفته شده در بین مردم، توصیه نمی شود در فصل زمستان مقدار چربی بیشتری مصرف شود. غذاهای بسیار چرب فقط برای کسانی که ورزش های زمستانی انجام نمی دهند می تواند مفید باشد. سوپ و آش از دیگر غذاهایی است که در تغذیه کودکان در فصل سرما حتما باید گنجانده شود. در واقع این غذاها علاوه بر این که باعث سیری می شوند، در تامین آب بدن نیز تاثیرگذار است. یکی دیگر از فواید سوپ، استفاده از سبزیجات فصل در این غذاهاست.
نکته دیگر اینکه هوای سرد باعث عدم تشنگی نمی شود و باید بسیار مراقب کمبود آب بدن کودکان در این فصل بود. با نزدیک شدن به زمان ریزش دانه های سفیدبرف، نیازی نیست به کودکتان مکمل های ویتامین بدهید. تغذیه متعادل تمام نیازهای کودک را تامین می کند، موجب شادابی و مقاومت او در برابر ویروس های زمستانی می شود.
نتیجه تحقیقات پزشکی حاکی از این است که استفاده از آسپیرین برای درمان بیماری های ویروسی سرماخوردگی در کودکان باعث بیماری REYE می شود. این بیماری می تواند باعث زیان های غیر قابل جبران مغز و کبد شود و در مواقعی مرگ اطفال را نیز به دنبال داشته باشد.
بیماری سرماخوردگی گاه به علت ضعف عمومی و کاهش مقاومت بدن روی می دهد. در این حالت فرد بیمار نیاز به استراحت، مصرف ویتامینها به خصوص ویتامین C و تنفس هوای مرطوب و تمیز دارد.
بیماری سرماخوردگی گاه به علت ضعف عمومی و کاهش مقاومت بدن روی می دهد.
در این حالت فرد بیمار نیاز به استراحت، مصرف ویتامینها به خصوص ویتامینC و تنفس هوای مرطوب و تمیز دارد.
اما علت مهم دیگری که موجب سرماخوردگی می شود حمله های ویروسی است. بیماری سرماخوردگی در این حالت آنفلوآنزا نامیده می شود و اگرچه با نشانه های عمومی سرماخوردگی مانند تب، ریزش آب بینی، سرفه و ضعف عمومی همراه است، بیماری شدت بیشتری دارد و گاه نیز با درد مفاصل همراه است.
● نشانه های ابتلا به سرماخوردگی شدید
- بالا بودن درجه حرارت بدن ( درجه حرارت بدن به مدت بیش از دو روز بیشتر از ۸/۳۷ درجه سانتی گراد باشد )
- ابتلا به درد ناگهانی یا ترشح از یک یا دو گوش
- احساس درد در گوش خود و ادامه آن به مدت بیش از چند روز
- آبریزش و گرفتگی بینی بیش از ۱۰ روز
- سرفه همراه با خلط غلیظ و بدبوی زرد و سبز رنگ
- گلودرد بیش از ۴۸ ساعت به هنگام بلع غذا
- حساسیت های پوستی یا جلدی غیر قابل توجیه
- سفتی گردن همراه با سردرد مداوم
- درد در ناحیه سینوزیت ها، تب و ترشحات زرد یا سبز رنگ بینی که بیش از ۴۸ ساعت طول بکشد
تا به حال بیش از ۲۰۰ نوع ویروس سرماخوردگی شناسایی شده اند که تعداد آنها هر ساله نیز افزایش مییابد. این ویروس ها همگی سرما دوست هستند و اغلب نیز در مجاری تنفسی به صورت غیرفعال زندگی می کنند. زمانی که زمینه مناسب مثل سرد شدن هوا فراهم شود ویروس ها فعال می شوند.
از آنجایی که درمان خاصی برای سرماخوردگی و آنفلوانزا وجود ندارد، «پیشگیری» بهترین سلاح برای مقابله با این عوامل ویروسی است.شستن دست ها و لمس نکردن صورت، راه های ساده اما مؤثر برای جلوگیری هستند.
یکی از عادت های اشتباهی که مردم دارند این است که در هنگام سرماخوردگی یا آنفلوانزا، دستمالی را که برای عطسه یا سرفه استفاده کرده اند در جیب یا دست خود نگه می دارند و مجدداً آن را مورد استفاده قرار می دهند. این راه بسیار ساده ای است که عوامل بیماری دوباره به بدن انتقال یابند و بتوانند باعث تشدید بیماری شوند.
بیماران باید دستمال مورد استفاده را پس از یک بار مصرف فوراً دور بیندازند. یک اشتباه معمول دیگر آن است که با فشار بینی خود را در یک دستمال تمیز می کنند. فشار هوا باعث می شود که مقداری از ترشحات بینی که حاوی ویروس ها و میکروب ها هستند را به سینوس های زیر چشم انتقال دهند و باعث عفونت سینوسی شوند.
در علم ژنتیک ویروس سرماخوردگی از هوشمندترین نوع ویروس ها به شمار میآید. به دلیل آنکه این ویروس به سرعت نسبت به آنتی بیوتیک ها مقاوم می شود. ویروس سرماخوردگی در یک پوشش یا کپسول مخصوص قرار گرفته است که از ویروس محافظت می کند.
با از بین رفتن این پوشش، ویروس نیز از بین می رود. آنتی بیوتیک ها نیز این پوشش را مورد حمله قرار می دهند. حال اگر ساختمان این پوشش کمی تغییر کند ویروس به نوع جدیدی تبدیل می شود که برای از بین بردن آن نیاز به آنتی بیوتیک جدید و یا مصرف همزمان چندین آنتی بیوتیک است.
ویروس هوشمند بیماری سرماخوردگی هر سال پوشش خود را کمی تغییر میدهد. بدین ترتیب با وجود پیشرفتهای چشمگیر علم پزشکی، سرماخوردگی یک بیماری جدی و خطرناک به شمار می آید که می تواند زمینه ابتلا به سایر بیماری ها مثل سینوزیت یا عفونت های ریوی را در فرد بیمار افزایش دهد. در سنین بالای ۶۰ سال سرماخوردگی های ویروسی می توانند به مرگ بیمار منجر شوند.
ریشه کن کردن سرماخوردگی به علت تغییر سریع ساختمانی ویروس و مقاوم شدن آن نسبت به داروها و آنتی بیوتیک ها مقدور نبوده است. اما تزریق واکسن سرماخوردگی، فرد را نسبت به این بیماری مقاوم میکند.
واکسن سرماخوردگی، ویروس ضعیف شده این بیماری است که به بدن تزریق میشود. ورود این ویروس ضعیف شده به بدن سبب میشود که سیستم دفاعی بدن فعال شود و در حالت آماده باش باقی بماند. بدین ترتیب اگر ویروس سرماخوردگی به بدن حمله کند به علت فعال بودن سیستم دفاعی، به سرعت شناسایی می شود و از بین می رود.
از آنجا که ویروس سرماخوردگی هر سال با یک تغییر کوچک به نوع جدیدی تبدیل میشود، کمی پس از آغاز فصل سرما فعال ترین نوع ویروس و میزان تغییر آن شناسایی می شود و واکسن جدید ضد سرماخوردگی ساخته میشود.
تا دو هفته بعد از واکسینه شدن به علت حضور ویروس ضعیف شده در بدن، قدرت سیستم ایمنی و دفاعی کاهش می یابد، به همین علت در طول این مدت بدن نیاز به مراقبت بیشتری دارد. مصرف خوراکی های ویتامین دار به خصوص میوه ها نیز توصیه می شود.
● اگر در معرض گرمای بیش از حد یا سرما قرار بگیرید، سرما میخورید
این عقیده کاملا" خیالی و نادرست است. هیچگونه مدرک علمی وجود ندارد که نشان دهد، قرار گرفتن در معرض هوای سرد یا گرم، موجب سرماخوردگی میشود. همه میدانیم که روش زندگی سالم به همراه خواب کافی، تغذیهی خوب و ورزش میتواند تضمین کند که سیستم ایمنی بدنمان در وضعیت خوبی قرار دارد و برای مبارزه با بیماریها آماده است. از طرفی دیگر تحقیقات بسیاری نشان داده است که فشارهای عصبی روانشناختی و بیماریهای آلرژیک میتواند بینی یا گلویتان را تحت تأثیر قرار داده و موجب شود در مقابل ویروس سرماخوردگی مقاومت کمتری داشته باشید.
● آنفلوآنزا و سرماخوردگی نشانههای یکسانی دارند
این طرز فکر نیز غلط است. برای اینکه بدانید که سرماخوردهاید یا آنفلوآنزا دارید، ابتدا دمای بدنتان را اندازه بگیرید. نشانههای آنفلوآنزا اغلب از علائم سرماخوردگی تقلید میکند و اختناق بینی، سرفه، درد مداوم و کسالت را به همراه دارد. اما در سرماخوردگی معمولی به ندرت تب افراد بالاتر از ۳۸ درجه میرود، اما با علائم آنفلوآنزا حتما" یک تب ابتدایی و احساس درد فراوانی دارید. درد مداوم بدن و عضلات در این بیماری رایجتر است.
در بیماری سرماخوردگی ظرف چند روز اول اختناق بینی، خارش گلو و احساس بیماری و ناراحتی خواهید داشت. نشانههای آنفلوآنزا معمولا" بسیار سریع بروز میکند و شدید هستند اما نشانههای سرماخوردگی معمولا" چند روز طول میکشد تا پیشرفت کند.
● سوپ جوجهی خانگی، درمانی مؤثر برای اختناق بینی است
این مورد کاملا" حقیقت دارد. سوپ جوجه محرکی قوی برای ترشحات غلیظ بینی است. مخصوصا" در صورتیکه پر از فلفل، سیر و ادویهی کاری تند یا دیگر ادویههای محرک باشد کمک میکند این ترشحات در حنجره و ریه کاهش یابد.
ورزش به ارتقای عملکرد سیستم ایمنی کمک میکند، اشکالی ندارد اگر با وجود سرماخوردگی ورزش کنید. اما هنگام این کار به بدنتان گوش دهید برخی اوقات داروهای سرماخوردگی مثل دکونژستانها میتوانند ضربان قلبتان را بالا ببرند.
مطالعات نشان داده است که سوپ جوجهی تند عملکرد مژکهای ریز مو مانند درون بینی که از بدن در مقابل باکتریها و ویروسها مراقبت میکنند را بهتر میکند. نوشیدن چای داغ نیز یک نوع درمان خانگی بسیار مؤثر دیگر است. چای داغ به رقیقکردن خلطها و ترشحات بینی و هیدراسیون بدن کمک میکند. چایهای سیاه و سبز سرشار از فلانوئیدها است که آنتیاکسیدانهای نیرومندی را همراه با فاکتورهای شفابخش دارد.
● معمولا" اشکالی ندارد که هنگام سرماخوردگی ورزش کنید
این عقیده نیز درست است. زیرا ورزش به ارتقای عملکرد سیستم ایمنی کمک میکند، اشکالی ندارد اگر با وجود سرماخوردگی ورزش کنید. اما هنگام این کار به بدنتان گوش دهید برخی اوقات داروهای سرماخوردگی مثل دکونژستانها میتوانند ضربان قلبتان را بالا ببرند. به علاوه ضربان قلب با ورزش نیز افزایش مییابد. تلفیق ورزش و دکونژستانها موجب میشود تا قلبتان سریعتر پمپ کند بنابراین ممکن است نفس کم آورده و در نتیجه در تنفس دچار مشکل شوید. در صورتیکه از بیماری آسم رنج میبرید و سرماخوردهاید. قبل از اقدام به ورزش با پزشکتان مشورت کنید. اگر علائم تنگی نفستان با سرماخوردگی بدتر میشود باید احتیاط کنید. ورزش به همراه سرماخوردگی و نفستنگی باعث افزایش سرفه و خسخس سینه میشود.
● سرماخوردگی شکم و آنفلوآنزا هر دو یک بیماری هستند
اشتباه میکنید. گاهی اوقات افراد علائم سرماخوردگی شکم یا ورم معده و رودهها را با بیماری ویروسی آنفلوآنزا اشتباه میگیرند. سرماخوردگی شکمی همان ورم رودهها است که ممکن است توسط ویروس، باکتری، انگل در غذاهای فاسد یا آب آلوده ایجاد شود. حساسیت به لاکتوز هم میتواند نشانههای مشابهی داشته باشد.
آنفلوآنزا یک بیماری ویروسی تنفسی است که علائم مشابهی با سرماخوردگی دارد اما علائم آن بسیار شدیدتر از سرماخوردگی است و با خستگی، تب و اختناق تنفسی همراه است.
● میتوانید بینی گرفتهتان را با ظرف مخصوصی و محلول آب و نمک تخلیه کنید
محققان مطالعات علمی و شستشوی بینی با آب نمک را توصیه میکنند. این روش طبی سنتی به رقیقکردن ترشحات بینی، آبریزش پشت حلقی و سینوسها و مرطوبکردن غشاهای خلطی خشک کمک میکند. به علاوه این کار ذرات ویروسی و باکتریهای درون بینی را از بین میبرد. ظرف شستشوی بینی، یک ظرف سرامیکی شبیه به چراغ جادوست و در تمام داروخانهها موجود است. آنرا با محلول آب و نمک پر کنید سپس روی سینک دستشویی تکیه داده و سرتان را به یک طرف کج کنید، محلول را مستقیما" درون سوراخ بینی بریزید. مایع به درون بینیتان خواهد رفت و از آن یکی سوراخ و پشت حلقتان بیرون خواهد ریخت. آبی که در دهانتان جمع میشود را بیرون ریخته و بینیتان را تخلیه کنید. محلول را از یک چهارم قاشق چایخوری نمک بدون ید، یک چهارم قاشق چایخوری جوششیرین و ۱۸ اونس آب گرم تهیه کنید.
مطالعات نشان داده است که سوپ جوجهی تند عملکرد مژکهای ریز مو مانند درون بینی که از بدن در مقابل باکتریها و ویروسها مراقبت میکنند را بهتر میکند. نوشیدن چای داغ نیز یک نوع درمان خانگی بسیار مؤثر دیگر است.
● دانشمندان به ساخت واکسن سرماخوردگی نزدیک شدهاند
این تصور کاملا" غلط است زیرا سرماخوردگی میتواند از دویست ویروس مختلف به وجود بیاید و برای متخصصان و دانشمندان دشوار است تا واکسنی تهیه کنند که افراد را در مقابل تمام ویروسهای سرماخوردگی حفاظت کند. ضمن اینکه نیاز بسیار کمی به واکسن سرماخوردگی وجود دارد. زیرا سرماخوردگی، بیماری جزئی گلو، بینی و سینوسهاست و عمدتا" بدون هرگونه مشکل جدی از بین میرود و فقط به مدت چند روز تا یک هفته کمی احساس درد و خستگی خواهید داشت. اما آنفلوآنزا میتواند بسیار جدی باشد. این بیماری هر سال جان حدود ۳۶ هزار نفر از مردم آمریکا را میگیرد.
● آنتیبیوتیکها برای درمان سرماخوردگی و آنفلوآنزا مفید هستند
این طرز فکر غلط است زیرا آنتیبیوتیک برای درمان این دو بیماری استفاده نمیشود. این دارو برای درمان بیماریهای ناشی از باکتری است در حالیکه سرماخوردگی و آنفلوانزا ویروسی هستند.
شاید عجیب به نظر برسد اما این دو بیماری نیز میتوانند به بیماریهای باکتریایی تبدیل شوند که در آن صورت به مراقبتهای پزشکی و آنتیبیوتیک نیاز خواهند داشت. در صورتیکه سینوسها گرفته باشند و نتوان آنها را به راحتی تخلیه کرد، موجب بروز بیماری عفونی با منشأ باکتری خواهند شد. در طول دوران سرماخوردگی یا آنفلوآنزا احتمال بروز عفونت سینوس و گوش نیز وجود دارد این نوع عفونتها به صورت خود به خود بهتر خواهند شد اما برخی اوقات برای پاکسازی بیماری باکتریایی از بدن به آنتیبیوتیک نیاز است.
در بعضی موارد آنفلوآنزا تبدیل به ذاتالریه میشود - عفونت شدید ریه - و نیاز به درمان و مراقبتهای بالینی دارد که یکی از انواع درمانها، مصرف آنتیبیوتیک است.
● نمیتوان از سرماخوردگی یا آنفلوآنزا جلوگیری کرد
این عقیده اشتباه است. یکی از اصلیترین روشهای پیشگیری برای هر دو بیماری، شستشوی مرتب دستهاست؛ یعنی شستن دستها با آب داغ و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه. این کار آلودگی موجود روی دستها را از بین میبرد و از بروز بیماری جلوگیری میکند. روش بعدی واکسن آنفلوانزا است. این بیماری معمولا" در ماههای دی، و بهمن به اوج میرسد بنابراین بهتر است در ماههای آبان یا آذر، واکسن خود را تزریق کنید. ظرف دو هفته بعد از تزریق آن، آنتیبادیها در بدن تولید خواهد شد و شما را در برابر بیماری حفظ خواهد کرد.
در صورت مشاهدهی نشانههای آنفلوآنزا حتما" به پزشک مراجعه کنید. در صورت مصرف داروهای ضد ویروسی، ظرف ۴۸ ساعت اول، روند بهبودتان سریعتر خواهد بود و حتی ممکن است از بروز این بیماری در افرادی که با فرد دارای آنفلوانزا در تماس هستند نیز جلوگیری کند.
مکمل های تغذیه ای که برای سرماخوردگی توصیه می شوند، شامل : ویتامین C – روی ( به شکل قرص یا اسپری بینی ) و پروپیول است.
● علائم سرماخوردگی چیست؟
آب ریزش و گرفتگی بینی، گلودرد، بی تابی و التهاب از علائم عمده آن است. بیشتر اوقات گلودرد به تنهایی و جدای از سرماخوردگی، خود یک علامت جدی است مثل گلودرد استرپتوککی( میکروبی) که احتیاج به تشخیص پزشکی و درمان با آنتی بیوتیک دارد. وقتیکه عفونت ویروسی است، آنتی بیوتیک ها تأثیری در بهبود سرماخوردگی ندارند.
● درمان سرماخوردگی چگونه است؟
محیط مرطوب و گرم، باعث تسریع بهبود می شوند. کسانیکه به سختی دچار سرماخوردگی می شوند، بایستی استراحت کنند. داروهای بازکننده گرفتگی بینی مانند پزودوفدرین و فنیل فرین، بطور موقت بینی را باز می کنند، اما اغلب مجدداً بینی دچار گرفتگی می شود.
برای حفظ تعادل آبی و تسهیل جریان ترشحات بدن، بایستی مقدار زیادی مایعات نوشید. اگر سرفه شدید یا خطرناک باشد، داروهای ضد سرفه مثل دکسترومتورفان، خصوصاً برای خواب راحت، تجویز می شوند.
درغیراینصورت ، برای خارج ساختن ویروس های عفونی و ترشحات جمع شده در گلو، بایستی خلط را دفع کرد و نبایستی آن را در گلو نگه داشت.
● توصیه های غذایی مفید:
زیاده روی در مصرف شکر، چربی و الکل به سیستم ایمنی بدن آسیب می زند، هر چند که از چگونگی تاثیر این موادغذایی در طول دوره ی سرماخوردگی اطلاع دقیقی در دست نیست.
● مکمل های غذایی مفید:
▪ ویتامین C :
بررسی ۲۱ مطالعه نشان داد مصرف ۱ تا ۸ گرم ویتامین C در روز، مدت و شدت سرماخوردگی را تا ۲۳ درصد کاهش می دهد.
مقدار مناسب ویتامین C برای درمان سرماخوردگی معلوم نیست، ولی ممکن است حداکثر ۱ تا ۳ گرم در روز باشد؛ با توجه به اینکه مقدار بیشتر از ۲۰۰- ۱۲۰ میلی گرم در روز، بعنوان مقدار مناسب و کافی برای افراد سالم در نظر گرفته می شود.
بررسی ۲۳ مطالعه نشان داد مکمل دهی ویتامین C در کودکان اثرات بهتری نسبت به بزرگسالان دارد. همان مطالعه ثابت کرد مصرف ۲ گرم یا بیشتر ویتامین C در روز، در کاهش مدت سرماخوردگی مؤثرتر از ۱ گرم در روز است.
▪ روی (Zn) :
مصرف روی (Zn) در زمان سرماخوردگی بصورت مکمل به افراد ، ثابت کرده که این عنصر باعث کاهش قدرت ویروس ها برای احاطه سلولهای بدن و کمک به سلولهای ایمنی برای مبارزه با سرماخوردگی می شود و علائم سرماخوردگی را تسکین می دهد.
قرص روی مدت سرماخوردگی را در بزرگسالان کاهش داد ولی در کودکان اثری نداشت.
قرص های حاوی گلوکونات روی، گلسین- گلوکونات روی واستات روی در بهبود مؤثرند، ولی مصرف روی به صورتهای دیگر و قرص هایی که حاوی اسید سیتریک، اسید تارتاریک، سوربیتول و مانیتول هستند اثری ندارند .
برای بهبود سرماخوردگی، قرص هایی که حاوی ۱۳ تا ۲۵ گرم گلوکونات روی، گلسین- گلوکونات روی یا استات روی می باشند، هر ۲ ساعت یکبار برای چند روز مختلف استفاده می شوند. اگر این قرص ها با بروز اولین علامت سرماخوردگی مصرف شوند، بهترین اثر را دارند.
مطالعات بیان می کرد دلایل کافی برای اثر روی وجود ندارد و از نظر آماری، معنی دار نیست. اما مقایسه ۶ آزمایش ثابت کرد، در کسانیکه در زمان سرماخوردگی قرص روی مصرف کرده بودند بعد از یک هفته، در مقایسه با افرادیکه مصرف نکرده نبودند، علائم سرماخوردگی کاهش یافته بود و معنی دار نبودن از نظر آماری به دلیل کافی نبودن تعداد افراد یا روی مصرفی بود.
اسپری بینی روی نسبت به قرص روی در بهبود سرماخوردگی مؤثرتر است، زیرا طبق یک بررسی، میزان سرماخوردگی در افرادی که ۴ بار در روز این اسپری را بکار برده بودند ۷۴ درصد کم شده بود، در صورتیکه با مصرف قرص روی ۴۲ تا ۵۳ درصد کاهش یافته بود.
▪ پروپیول :
پروپیول ماده صمغی است که توسط حشرات از جوانه های برگی شکل و پوست درختان جمع آوری می شود خصوصاً از درختان صنوبر و کاج. عصاره پروپیول می تواند در پیشگیری و کوتاه کردن مدت سرماخوردگی مؤثر باشد.
مطالعات بالینی نشان داد، عصاره پروپیول عفونت دستگاه تنفسی فوقانی را در کودکان کاهش می دهد.
تولیدکنندگان این محصول توصیه می کنند، فرآورده های خوراکی پروپیول به میزان ۵۰۰ میلی گرم، یک یا دوبار درروز مصرف شوند.
در بسیاری از فرهنگها، الرزی را در اصلاح، سرماخوردگی به حساب میآورند و حتی نام دیگر الرژی بینی را ”زکام تابستانه“ نامیدهاند. شناسائی این دو از یکدیگر برای همه مردم، مفید میباشد.
شباهتها : هر دو، آب ریزش بینی عطشه، گرفتگی بینی و سرفه، گلودرد و خستگی دارند؛ سوزش بینی در هر دو دیده می شود.
● تفاوتها :
۱) علامتهای بالینی :
تب و درد عمومی بدن، مخصوص سرما خوردگی میباشد و به هیچ وجه در آلرژی دیده نمیشود. درگیری چشمها در آلرژی بینی، بسیار بیشتر ازسرماخوردگی است. خارش بینی در سرماخوردگی دیده نمیشود.
۲) سیر بالینی:
سرماخوردگی به طور معمول ۳ تا ۷ روز میباشد و به ندرت به ۱۰روز میکشد؛ ولی الرژی بینی به طور آلرژی به طور معمول بعد از ۲ تا ۳ هفته جدی میشود و بیمار به پزشک مراجعه میکند؛ یعنی در سرماخوردگی، بیمار سریعتر دنبال درمان میگردد. علامتهای سرماخودگی در تمام شبانه روز، یکسان میباشد. ولی الرژی بینی، حالت حملهای دارد و در اوایل صبح و غروب بیشتر میباشد . بین حملهها، بیمار بدون نارو، نرمال است سرماخوردگی، یک بیمار حاد محسوب میشود ولی الرژی بینی، مزمن میباشد.
۳) عوارض:
سرماخوردگی به طورمعمول عارضهٔ خاصی ندارد، هر چند اضافه شدن عفونت در گوش یا سینوس به دنبال سرماخوردگی، ممکن است پیش آید که آن هم در افرادی با زمینهٔ آلرژی یا انحراف یا نقص سیستم ایمنی و..مطرح است.اصطلاحهائی چون سرماخوردگی مزمن یا سرماخوردگی مکرر، معنادار نمیباشند و در صورتی که در بیمار، عوارض سینوزیت باعث مزمن شدن علائم گردد. دیگر سرماخوردگی نیست و همان سینوزیت میباشد، افرادی که آلرژی بینی دارند، آلرژی به سینوس، حلق، حنجره و گوش میانی توسعه مییابد. در مواردی نیز آسم در این افراد ایجاد می شود.
۴) عوامل:
سرماخوردگی به علت ویروس ایجاد میشود و ویروسها قابل شناسائی هستنند و حتی قابلیت تکثیر شدن در محیط آزمایشگاهی را دارند و نوعی موجودات زنده محسوب میشوند، ولی علت آلرژی بینی، ”آلرژن ها“
هستنند که زنده نمیباشند و قابل تکثیر هم نیستند. از بافت و ترشحهای بینی در سرماخوردگی میتوان ویروسها را جدا کرد، ولی ”آلرژنها“ قابل جدا کردن از این بافت نمیباشند.
۵) مسری بودن:
سرماخوردگی بسیار مسری میباشد و به سرعت همه در خانواده، مبتلا میشوند؛ ولی آلرژی بینی، ممسری نمیباشد و اگر هم به علت ارثی بودن فرد دیگری مبتلا شود، حالتها و علامتهای بیماری با یکدیگر فرق میکنند.
۶)فصل:
سرماخوردگی به طور معمول در پائیز و زمستان بیشتر است، ولی آلرژی بینی در تمام فصلها شایع میباشد.
۷) سابقه:
تماس با افرادی سرماخورده در یکی دو روز گذشته، برای شروع سرماخوردگی کافی است.مواجه شدن با گرده گیاهان با خوردن غذای خاص با استفاده از عطر مواد شیمیائی در فاصله چند ساعت قبل از شروع علائم در آلرژی بینی، کمک کننده میباشد. افراد دچار آلرژی بینی، ممکن است سابقه علائم مشابه در همین مواقع در سال قبل داشته است و یا سابقه کهیر، اگر ما و یا اسم در دورهای از عمر خود داشته باشند.
۸) تصور بیمار:
احساس بیمار در موارد سرماخوردگی و آلرژی بینی با هم متفاوت میباشد. این احساس، ناشی از تجربهٔ افراد از بیماریهای قبلی نیست.
۹) سرماخوردگی با استراحت خوب میشود . ولی استراحت در در درمان آلرژی بینی نقشی ندارد. درمانهای خانگی سرماخوردگی بر آلرژی بینی اثری ندارد. آنتی هیستامینها در آلرژی بینی، به طور کامل علامت ها را کنترل می کنند؛ولی در سرماخوردگی اثر محسوسی ندارد. استامینوفن ( مسکنها )، غرغرهٔ آب نمک یا عسل و آب لیمو که در سرماخوردگی موثر می باشد، در آلرژی بینی موثر نیست. اسپری کیومولین و کورتون (استیروئید) در سرماخوردگی جائی ندترند.
۱۰) پیشگیری:
شست و شو دست ها و ماسک زدن و دوری کردن از افراد سرماخورده درسرماخوردگی، بسیار موثر است؛ ولی دوری از ”آلرژنها“ سخت تر است.
و همیشه امکان پذیر نمیباشد. واکسن ضد آنفلوانزا برای ویروسهای آنفلوانز تاد حدودی موثر می باشد، ولی بر ویروسهای سرما خوردگی و با آلرژی بینی اثری ندارد.
جدول مقایسهٔ ین علامت های آلرژی بینی و سرماخوردگی:
آلرژی/ سرماخوردگی / علامت
گاهی / به طور معمول / سرفه
هرگز/گاهی / درد عمومی
گاهی/گاهی / خستگی
به طور معمول/به ندرت / خارش چشم
به طور معمول/ به طور معمول /عطسه
گاهی/ به طور معمول /کلودرد
به طور معمول/ به طور معمول / آب ریزش بینی
به طور معمول/ به طور معمول / گرفتگی بینی
هرگز/به ندرت / تب
در نتیجه شانس و فرصت پخش شدن ویروس به طریق تماس نزدیک از فردی به فرد دیگر افزایش می یابد. بطور کلی ویروس سرما خوردگی از دو طریق انتقال می یابد. اول از طریق تنفس و استنشاق ترشحات عفونی عطسه و سرفه پخش شده در هوا، دوم از طریق لمس اشیاء آلوده به ویروس (مانند کتاب , دستگیره در و دست دادن با افراد بیمار) و لمس متقابل صورت. هوای سرد رطوبت را کاهش می دهد از این رو باعث خشک شدن مجرای بینی می شود و بدین وسیله شرایط برای واگیر کردن ویروس آماده می شود .
ترشحات معمول و طبیعی بینی و گلو یکی از اولین خطوط دفاعی بدن در مقابل ویروس های سرماخوردگی هستند، به علاوه بسیاری از ویروس های سرماخوردگی با کاهش رطوبت دوام بیشتری پیدا می کنند ....
تشخیص سرماخوردگی و آنفولانزا از یکدیگر بسیار مهم است خصوصا در مورد بچه ها و افراد مسنی که سیستم دفاعی بدنشان دچار اختلا ل و اشکال است و به بیماری سرماخوردگی و آنفولانزا مبتلا شده اند .
چرا که بیماری سرماخوردگی به آسانی قابل درمان است و در بدترین حالت امکان دارد به عفونت ثانویه باکتریایی منجر شود که آن هم به وسیله مصرف آنتی بیوتیک قابل درمان است .ولی آنفولانزا یکی از بیماریهای خطرناکی است که می تواند به مرگ منجر شود به طوری که آمار نشان می دهد که آنفولانزا سالانه تنها در آمریکا جان ۲۰۰۰۰ نفر را می گیرد .
سرما خوردگی و آنفولانزا هر دو نشانه های مشترکی دارند ،اما معمولا می توان آنها را از هم تمیز داد . بطور کلی نشانه های سرماخوردگی مرحله به مرحله در طی چند روز بعد از شروع عفونت بروز پیدا می کنند .سرماخوردگی معمولا با گلو درد همراه با عطسه ،آبریزش بینی یا گرفتگی بینی شروع می شود .تب، یک علامت معمولی برای یک سرماخوردگی ساده نمی باشد و زمانی که تب وجود دارد معمولا بیانگر وجود عفونت باکتری یایی می باشد .
همچنین معمولا سر درد شدید و دردهای شدید عضلانی رابطه مستقیمی با بیماری سرماخوردگی ندارند و علائم خستگی و ضعف نیز خفیف می باشد . نشانه های آنفولانزا از قبیل سر درد سرفه های خشک ،لرز و دردعمومی در تمام بدن معمولا به طور ناگهانی ظاهر می شوند همچنین تب بالا (۱۰۲-۱۰۴F) به صورت سه تا چهار روز یکی از مهمترین نشانه های آنفولانزا هست .
گرفتن بینی, عطسه وگلو درد از نشانه های بارزآنفولانزا نمی باشد . این علائم اگر وجود داشته باشد معمولأ در مراحل آخر بیماری بروز می نماید . همچنین تمیز دادن بین سرماخوردگی و آلرژی دارای اهمیت بسیاری است . نشانه های سرماخوردگی و آلرژی می تواند مشابه باشد . اما یک سری از نشانه ها و علامتهای بخصوصی وجود دارند که می توان آن دو را از هم متمایز کرد . در حقیقت هم آلرژی و هم سرماخوردگی دارای نشانه هایی از قبیل : گرفتگی بینی ، عطسه ، آبریزش بینی ، آبریزش چشم و گاهی سردرد می باشد .
اما علائم سرماخوردگی یکی یکی ظاهر می شود ابتدا عطسه ، آبریزش بینی ، آبریزش چشم و به دنبال آن گرفتگی بینی ، اما در آلرژی تمام علائم با هم و در یک زمان ظاهر می شوند . عطسه های پیاپی و پشت سر هم معمولأ نشانگر وجود آلرژی است در صورتی که تک عطسه معمولا نشانگر سرماخوردگی است . به علاوه در سرماخوردگی ترشحات بینی زرد رنگ می باشد در صورتی که در آلرژی ترشحات بینی بیرنگ و رقیق می باشد .
یکی دیگر از تفاوت های آلرژی و سرماخوردگی این است که طول مدت وجود علائم سرماخوردگی می تواند ۷ تا ۱۰ روز ادامه داشته باشد ، درحالیکه نشانه های آلرژی در مدت بسیار کوتاه تری پایان می یابد . تا کنون بیش از ۲۰۰ نوع مختلف ویروس سرماخوردگی شناخته شده است. ویروسRhino _ Corona Influenza Para جزء رایج ترین ویروس ها می باشد .
قسمت بالایی بینی به علت داشتن دمای مناسب( ۹۱ درجه فارن هایت) یکی از مناسب ترین مکانها برای رشد این ویروس هاست . برخی از انواع ویروس های آنفولانزا و سرماخوردگی قابلیت جهش و تغییر نوع به ویروسی دیگر را دارند این امر دانشمندان را برای پیدا کردن واکسن های مؤثر به دردسر انداخته است . به طور کلی زنان بیشتر از مردان دچار سرماخوردگی می شوند . اما بسیاری از مردم بر این باورند که این امر به دلیل ضعف جسمانی و یا ضعف سیستم دفاعی بدن زنان می باشد .
اما دلیل اصلی آن این است که زنان در ارتباط بیشتری با بچه ها هستند و همچنین بچه ها بیشترین آمارسرماخوردگی را دارند. اصولأ این امر به دلیل ضعف ساختار سیستم دفاعی بچه ها یا مقاومت کم آنها در مقابل عفونت ها و همچنین به دلیل تماس زیاد با بچه های دیگر در مدرسه و مکانهای دیگر می باشد . معمولأ از روز دوم تا چهارم سرماخوردگی شمارش ویروس ها در ترشحات بینی به حد زیادی می رسد . ازاین زمان است که شخص بیشترین شانس انتقال بیماری را به افراد دیگر دارد .
آسپیرین توسط بیشتر مردم برای کاهش علائم و نشانه های سرماخوردگی مصرف می شوند . اما تحقیقات نشان داده است که آسپرین تعداد و یا شمارش ویروس های سرماخوردگی در ترشحات بینی را افزایش می دهد و در نتیجه شانس سرایت بیماری را ازشخصی به شخص دیگر افزایش میدهد.
بنابر نظر سازمان ملی تحقیقاتی آلرژی و بیماریهای واگیر آمریکا ـ انجمن متخصصین اطفال آمریکا توصیه می کنند که نباید به بچه ها و نوجوانان آسپیرین و یا هر داروی دیگری که حاوی آسپیرین است جهت درمان بیماریهای ویروسی خصوصأ برای آبله مرغان و آنفولانزا تجویز شود .
نتیجه چندین تحقیقات پزشکی حاکی از این است که استفاده از آسپیرین برای درمان بیماریهای ویروسی و سرماخوردگی در کودکان می تواند باعث بیماریreye شود .این بیماری می تواند باعث زیانهای غیر قابل جبران به مغز و کبد شود و در مواقعی حتی می تواند باعث مرگ اطفال شود . همچنین قابل توصیه است که استفاده از داروهای ضد درد مانند استامینوفن در مراحل اول سرماخوردگی می تواند باعث اختلال در سیستم طبیعی و دفاعی بدن شود و در نتیجه سیستم دفاعی بدن را در مقابل ویروس های سرماخوردگی ضعیف نماید و باعث طولانی تر شدن دورهٔ بیماری شود .
هیچ درمان خاصی برای درمان سرماخوردگی یا آنفولانزا وجود ندارد و تنها گذشت دورهٔ بیماری و کارایی سیستم دفاعی بدن بهترین راه حل و درمان است , اگرچه تعداد زیادی از افراد با دیدن علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا شروع به خوردن آنتی بیوتیک می کـــنند . این آنتی بیوتیک ها معمولأ از نسخه های قبلی باقی مانده است و یا اینکه از دوستان یا آشنایان می گیرند و یا با قیمتهای پایین از بازار آزاد می خــــرند ،که این گروه را معمولا افراد بی بضاعت و افراد بدون پوشش بیمه ای تشکیل می دهند. آنتی بیوتیک ها برای عفونتهای باکتریایی استفاده می شوند ، در حالیکه سرماخوردگی عامل ویروسی دارد و آنتی بیوتیک نمی تواند ویروس را متوقف کند .
مصرف خودسرانه و بدون مشورت پزشک باعث بوجود آمدن نوعهای جهشی جدیدی از باکتری ها می شود که نسبت به آنتی بیوتیک مقاومت دارند و این امر برای پزشکان مشکلات بسیاری بوجود آورده است . بسیاری از مردم بر این باورند که مصرف زیاد ویتامینC باعث جلوگیری از سرماخوردگی می شود و یا نشانه های سرماخوردگی را کاهش می دهد .
اما هنوز دلیل قانع کننده علمی برای این موضوع پیدا نشده است . البته در این مطلب شکی نیست که ویتامینC یک ویتامین اساسی است و باعث افزایش سلامتی می شود و امکان دارد که باعث کاهش دورهٔ سرماخوردگی شود اما در درمان و جلوگیری از سرماخوردگی تأثیر بسزایی ندارد . در حقیقت مصرف یک دوره زیاد ویتامینC برای مدت زمانی طولانی می تواند مضر باشد و می تواند باعث اسهال و کاهش آب بدن در بزرگسالان و بچه ها شود و باعث نتایج گمراه کننده و اشتباه در آزمایشات خون و ادرار شود. مدارک علمی وجود دارند که قرص های مکیدنی روی (Zinc ) می تواند دوره سرماخوردگی را کاهش دهد .
تحقیقات پزشکی نشان داده است اگر قرصهای مکیدنی روی در طول ۲۴ ساعت اول بروز علائم سرماخوردگی مصرف شود می تواند دورهٔ سرماخوردگی را بطور قابل توجهی کاهش دهد . محققان بر این باورند که روی از ارتباط ویروس های سرماخوردگی و سلول های بدن جلوگیری می کند . اما استفاده از قرصهای روی از ایجاد سرماخوردگی و یا آنفولانزا جلوگیری نخواهد کرد و اگر این قرصها برای مدت طولانی استفاده شود می تواند سیستم دفاعی بدن را ضعیف نماید و باعث افزایش کلسترول خون شود . از آنجایی که درمان خاصی برای سرماخوردگی و آنفولانزا وجود ندارد جلوگیری بهترین سلاح برای این عوامل ویروسی است .
شستن دستها و لمس نکردن صورت راه هایی ساده اما مؤثر برای جلوگیری از سرماخوردگی هستند. یکی از عادت های اشتباهی که مردم دارند این است که در هنگام سرماخوردگی یا آنفولانزا دستمالی را که برای عطسه یا سرفه استفاده کرده اند در جیب یا دست خود نگه می دارند و مجددأ آن را مورد استفاده قرار می دهند این یک راه بسیار ساده ای است که عوامل بیماری دوباره به بدن انتقال یابند و بتوانند باعث تشدید بیماری شوند .
بیماران می باید دستمال مورد استفاده را فوراً پس از یکبار مصرف دور بیندازند . یک اشتباه معمول دیگر آن است که با فشار, بینی خود را در یک دستمال تمیز می کنند .
فشار هوا باعث می شود که مقداری از ترشحات بینی که حاوی ویروسها و یا میکروبها هستند را به سینوس های زیر چشم انتقال دهد و باعث عفونت سینوسی شود. از آنجایی که مراقبت و درمان پزشکی خاصی برای سرماخوردگی و آنفولانزا وجود ندارد بهترین راه درمان استراحت و نوشیدن مایعات به مقدار زیاد است .
بسیاری از مردم سلامت خود را از آنفولانزا در طول چند روز بدست می آورند در صورتیکه سرماخوردگی ممکن است به مدت یک یا دو هفته بطول انجامد . اگر نشانه های بیماری بدتر شوند و یا برای مدت طولانی ادامه یابند و یا علائمی مانند تنگی نفس ، درد در قسمت قفسه سینه ، تب ، استفراغ، احساس درد زیاد در هنگام بلعیدن ، سرفه مداوم ، گرفتگی بینی و سردرد ظاهر شوند، مراجعه به پزشک تصمیم خوب و بجایی خواهد بود .
سفلیس یک بیماری منتقله از طریق جنسی است که مسئول اپیدمی های خطرناک می باشد. علت آن یک باکتری به نام تریپونماپالیدوم است. میزان سفلیس اولیه و ثانویه در ایالات متحده آمریکا از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ میلادی به میزان ۲/۸۹ درصد کاهش یافته است. اگر چه میزان عفونت از ۵۹۷۹ مورد در سال ۲۰۰۰ به ۶۱۰۳ در سال ۲۰۰۱ افزایش یافت است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری در نوامبر ۲۰۰۲ اعلام کرد این اولین افزایش از سال ۱۹۹۰ به بعد می باشد.
نگرانی روز افزون در این مورد است که سفلیس احتمال انتقال ( ایدز ) را ۵-۳ برابر افزایش
می دهد.
● سفلیس چگونه منتقل می شود ؟
باکتری سفلیس بسیار شکننده است و عفونت اغلب از طریق تماس جنسی با فرد آلوده منتقل می شود. باکتری از طریق زخم های اولیه که فرد آلوده به پوست، غشاء مخاطی نواحی تناسلی، دهان یا مقعد شریک جنسی غیرآلوده منتقل می گردد. همچنین از طریق پوست گسسته سایر نواحی بدن نیز منتشر می شود. به علاوه زنان باردار مبتلا به سفلیس می توانند باکتری را به جنین خود منتقل نموده و نوزاد با مشکلات شدید مغزی و فیزیکی در نتیجه این عفونت، متولد گردد.
● علائم سفلیس
بیماری باعث ایجاد یک زخم در محل عفونت می گردد. باکتری با گذشت زمان موجب آسیب به ارگان های زیادی می شود. متخصصین سیر بیماری را به چهار مرحله اولیه ، ثانویه، پنهان ، ثالثیه، تقسیم می نمایند. یک فرد آلوده که درمان نشود، طی دو مرحله اول باعث انتقال عفونت به دیگران می گردد که اغلب یک یا دو سال به طول می انجامد. در مراحل پایانی ، یک سفلیس درمان نشده مسری نیست ولی باعث مشکلات قلبی جدی، اختلالات ذهنی، کوری، اختلالات عصبی و مرگ می گردد.
● سفلیس اولیه
علامت اولیه سفلیس، زخمی به نام شانکر می باشد. شانکر ۱۰ روز تا ۳ ماه بعد از آلودگی ایجاد می شود اما اغلب در ۶-۲ هفته اول بروز می نماید. چون شانکر ممکن است بدون درد باشد و یا داخل بدن ایجاد شود بیماران به آن توجهی نمی کنند. شانکر اغلب در قسمتی از بدن که در تماس با زخم شریک جنسی آلوده بوده ظاهر می شود . این قسمت ها شامل آلت تناسلی مردانه و زنانه می باشد. شانکر همچنین می تواند به مدخل رحم ، زبان ، لبها و دیگر اعضای بدن نیز انتشار یابد.
شانکر با یا بدون دارو در طی چند هفته ناپدید می شود. در صورت عدم درمان طی مراحل اولیه حدود ۳/۱ افراد وارد مرحله مزمن می شوند.
● سفلیس ثانویه
یک لکه پوستی با زخم قهوه ای به اندازه یک سکه کوچک نشانه مرحله مزمن سفلیس می باشد. این لکه پوستی ۶-۳ هفته بعد از ظهور شانکر در هر قسمتی از بدن ظاهر می شود. اگر چه این لکه ممکن است کل بدن را درگیر نماید، اغلب در کف دست و پا ظاهر می شود. به علت حضور باکتری فعال در زخم ها هرگونه تماس جنسی یا غیرجنسی منجر به انتشار عفونت می شود. لکه پوستی در طی چندین هفته یا ماه بهبود می یابد.
دیگر علائم عبارتند از : تب خفیف، خستگی ، سردرد، گلودرد، ریزش موی ناحیه ای و تورم غدد لنفاوی در سراسر بدن بیمار. این علامت می توانند بسیار خفیف بوده و مانند شانکر در طی درمان ناپدید شوند. علائم سفلیس ثانویه ممکن است طی یک تا دو سال از بیماری ظهور یافته و سپس ناپدید شوند.
● سفلیس نهفته
در صورت عدم درمان ، فرد وارد مرحله نهفته بیماری می شود. در این مرحله مسری نیست و علائمی نیز ندارد.
● سفلیس ثالثیه
حدود یک سوم از افرادی که در مرحله ثانویه بیماری قرار دارند وارد مرحله پر عارضه ثالثیه
می شوند. در این مرحله باکتری به ارگان هایی نظیر قلب، چشم ها، سیستم عصبی، استخوان ها، مفاصل و سایر نقاط بدن صدمه می رسانند. ممکن است این مرحله چندین سال و حتی برای دهه ها به طول بیانجامد.
این مرحله از بیماری ممکن است منجر به بیماریهای مغزی، کوری و دیگر مشکلات عصبی، مشکلات قلبی و مرگ منتهی گردد.
● تشخیص
گاهی اوقات سفلیس « مقلد بزرگ » نامیده می شود. زیرا علائم اولیه بیماری مشابه بسیاری از بیماری های دیگر است. افراد فعال از نظر جنسی با ظهور هرگونه ضایعات پوستی و زخم ناحیه تناسلی باید بلافاصله به پزشک مراجعه نمایند.
افرادی که به سبب دیگری بیماری های منتقله جنسی « نظیر سوزاک » تحت درمان هستند باید از نظر سفلیس نیز تست شوند.
● روش های تشخیص سفلیس
▪ شناخت علائم و نشانه ها ی بیماری
▪ آزمایش نمونه خون
▪ شناسایی باکتری از طریق میکروسکوپ
تست خون شواهدی از عفونت را آشکار می سازد اگر چه گاهی اوقات تا سه ماه بعد از آلودگی به طور کاذب منفی می شود. موارد مثبت کاذب نیز در برخی موارد رخ می دهند.
● درمان
متأسفانه به علائم اولیه بیماری خفیف هستند و بسیاری از بیماران در ابتدای سیر بیماری درمان نمی شوند.
پزشک اغلب بیمار را با تزریق پنی سیلین درمان می نماید و در بیماران حساس به پنی سیلین از آنتی بیوتیک های دیگر استفاده می شود. برخی بیماران به دوز معمولی پنی سیلین پاسخ نمی دهند. بنابراین در این بیماران مهم است که تست های مکرر خونی جهت اطمینان از نابودی باکتری صورت گیرد.
بیماران مبتلا به سفلیس عصبی نیاز به تکرار تست دو سال بعد از درمان اولیه دارند. در تمامی مراحل سفلیس، درمان صحیح و کافی بیماری را درمان می نماید. اما در سفلیس ثالثیه صدمات ارگان برگشت پذیر نخواهند بود.
● تأثیر سفلیس بر زنان باردار
یک زن باردار مبتلا به سفلیس فعال و درمان نشده می تواند عفونت را به جنین منتقل سازد. به علاوه میزان سقط جنین در زن مبتلا به آلودگی حاد در حدود ۵۰-۲۵ در صد می باشد.
برخی از نوزادن مبتلا به سفلیس مادرزادی ممکن است در هنگام تولد علامت دار باشند. اما بسیاری از علائم بعد از گذشت ۲ هفته تا سه ماه ظاهر می شوند. این علائم شامل موارد زیر
می باشند.
▪ زخمهای پوستی
▪ ضعف و گریه خشن
▪ کم خونی
▪ ضایعات التهابی پوست
▪ کبد و طحال متورم
▪ بدشکلی های مختلف
▪ تب
▪ پوست زرد(یرقان)
زخم های مرطوب این نوزادان معمولاً مسری هستند.
ندرتاً علائم بیماری در دوران شیرخواری بروز نمی نماید و در سنین نوجوانی با علائم مراحل نهایی سفلیس نظیر صدمات استخوانی، دندانها، چشم ها، گوش ها و مغز خود را نشان می دهد.
● عوارض سفلیس
باکتری سفلیس اغلب در طی مراحل اولیه عفونت به سیستم عصبی تهاجم می نماید. تقریباً نزدیک به ۷-۳ درصد بیماران درمان نشده به سفلیس عصبی مبتلا می گردند. زمان بین ایجاد عفونت تا بروز علائم سفلیس بیشتر از ۲۰ سال می باشد. در برخی مبتلایان به سفلیس عصبی هیچ علامتی دیده نمی شود. در برخی به علت التهاب مغزی سر درد، سفتی گردن و تب ایجاد می گردد و برخی بیماران به صرع مبتلا می شوند.
در بیمارانی که عروق خونی مورد تهاجم قرار گرفته اند. علائم سکته مثل بی حسی ، ضعف و مشکلات بینایی دیده می شود. در صورت ابتلای بیماران ایدزی به سفلیس عصبی، درمان مشکل و سیر بیماری بسیار متغیر می باشد.
● پیشگیری
▪ اجتناب از هرگونه تماس با زخم های عفونی و دیگر بافت های نظیر مایعات بدن
▪ مصرف کاندوم مردانه ( لاتکس ) در مقاربت جنسی
▪ تشخیص و درمان سریع در بارداری بهترین راه پیشگیری سفلیس مادرزادی می باشد و به عنوان یکی از تستهای مراقبت قبل از زایمان صورت می گیرد.
هر چند انتقال بیماری در یک هواپیما، اگر چه به صورت نادر گزارش شده است. در هر صورت اگر فردی آلوده به باکتری سل باشد به این معنی نیست که حتماً در آینده مبتلا به بیماری سل می شود. بسیاری از افرادی که آلوده هستند به بیماری سل مبتلا نمی شوند زیرا سیستم دفاعی بدن، آنها را محافظت می نماید. بسیاری از بیماری های فعال سل، نشانه فعال شدن عفونت های قدیمی در افرادی با نقص سیستم ایمنی می باشد. متخصصین معتقدند حدود ۱۰ میلیون آمریکایی آلوده به باکتری سل می باشند. فقط حدود ۱۰ درصد از این افراد طی دوران زندگی مبتلا به بیماری سل می گردند و ۹۰ درصد دیگر هرگز به بیماری مبتلا نمی شوند. سل یک مشکل جهانی پیشرفته محسوب می شود به خصوص در آفریقا که انتشار بیماری از طریق ایدز تسهیل می شود.
تخمین زده می شود که از هم اکنون تا سال ۲۰۲۰ میلادی اگر کنترل قطعی نگردد، حدود یک میلیارد نفر دچار عفونت گردند، بیش از ۱۵۰ میلیون نفر به بیماری مبتلا شوند و ۳۶ میلیون نفر در سراسر جهان فوت نمایند. در هر سال بیش از ۸/۸ میلیون بیماری تازه و نزدیک به ۲ میلیون مرگ به بیماری سل نسبت داده می شود، ۱۰۰ هزار مورد از ۲ میلیون مرگ در بین اطفال رخ می دهد. · چه کسی به سل مبتلا می شود ؟ هر کسی ممکن است به سل مبتلا گردد، هر چند گروهی از افراد در خطر بیشتر ابتلا به بیماری سل فعال قرار دارند.
▪ افراد مبتلا به عفونت HIV ( ایدز )
▪ تماس نزدیک با فرد مبتلا به عفونت سل
▪ برخی مشکلات طبی که مقاومت بدن را در برابر بیماری کاهش می دهند. (برای مثال : دیابت، سیلکوزین یا بیماری که تحت درمان یا داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی مانند کورتیکواستروئیدها می باشند. )
▪ افراد متولد در کشورهایی که میزان ابتلا به سل بالا می باشد.
▪ برخی از اقلیت های نژادی و قومی
▪ افرادی که به مدت طولانی در مراکز درمانی مشغول به کار هستند نظیر پرستارها
▪ مراقبین بهداشتی و افراد دیگر نظیر نگهبان های زندانها
▪ افراد مبتلا به سوء تغذیه
▪ افراد الکلی ، بی خانمان و مصرف کننده های مواد مخدر وریدی ·
● علائم سل چیست ؟
فرد مبتلا به عفونت سل می تواند بدون علامت باشد . یک فرد مبتلا به بیماری سل می تواند همه یا هر یک از علائم زیر را تجربه کند.
▪ سرفه طولانی مدت
▪ احساس خستگی دائمی
▪ کاهش وزن
▪ کاهش اشتها
▪ تب
▪ سرفه خلط دار خونی
▪ تعریق شبانه این علائم در دیگر بیماری های ریه نیز دیده می شوند.
نکته مهم این است که یک فرد مبتلا به سل ممکن است کاملاً سالم به نظر برسد و یا فقط سرفه های گاهگاهی داشته باشد. اگر شما فکر می کنید که در معرض عفونت سل قرار گرفته اید، باید یک تست پوستی سل بدهید.
● چگونه بیماری سل پیشرفت می نماید؟
دو راه ممکن برای ایجاد بیماری سل عبارتند از: شخصی که سالها به عفونت سل آلوده است ولی سالم به نظر می رسد. زمانی فرا می رسد که تغییری در وضعیت سلامتی شخص رخ می دهد. علت این تغییرات ممکن است بیماری دیگری نظیر ایدز یا دیابت باشد. از علل دیگر دارو یا مصرف الکل و یا کمبود بهداشت شخصی در اثر بی خانمانی را می توان مطرح نمود. در اثر این عوامل و هنگامی که سیستم حفاظتی بدن صدمه دید، آلودگی سل تبدیل به بیماری آن می گردد. در این روش فرد ماه ها یا سالهای بعد از آلودگی به باکتری سل به بیماری آن مبتلا می شود. در روش دیگر، بیماری سل بسیار سریع پیشرفت می نماید. گاهی با اولین تنفس باکتری سل بدن قادر به مقابله با باکتری نمی باشد و بیماری سریعاً پیشرفت می نماید و بعد از چند هفته بیماری وارد مرحله فعال خود می گردد.
● تست پوستی سل چیست ؟
این تست روشی برای شناسایی افراد آلوده به سل می باشد. اگر چه چندین روش تست پوستی وچود دارد ولی روش ترجیحی تست « مانتـو » می باشد. برای این تست تعداد کمی از مواد در لایه سطحی پوست بازو تزریق می شود. ۲ تا ۳ روز بعد مراقبین مراکز بهداشتی میزان پیشرفت توده و اندازه آن را بررسی می نمایند. افزایش قابل ملاحظه اندازه توده با ریسک بالایی برای آلودگی سل همراه می باشد. در صورت آلودگی فرد به سل آزمایش هایی نظیر عکس قفسه سینه و کشت خلط صورت می گیرد.
▪ سوال: آیا برای چک کردن سل باید هر سال یک تست پوستی انجام داد؟
▪ جواب : اگر شما در معرض خطر ابتلا به سل یا انتقال سل هستید و یا شغل شما ایجاب می کند باید تست صورت گیرد. توصیه می شود افرادی که در تماس نزدیک با بیماران مبتلا به سل هستند و یا اخیراً علائم سل در آنها بروز کرده است، جهت، تشخیص « تست توبرکولین » را انجام دهند. اگر شما در گروهای پر خطر بیماری سل قرار گرفته اید، برای مثال مبتلا به ایدز، باید حتماً تست شوید.
● درمان سل چیست ؟
این نکته که فرد آلوده است یا دچار بیماری سل می باشد تعیین کننده درمان می باشد. در فردی که آلوده به باکتری سل می باشد، درمان پیشگیری کننده کافی می باشد. درمان پیشگیری کننده قبل از ایجاد صدمات، باکتری سل را از بین می برد اما ممکن است در آینده با شکست روبرو شود. درمان معمول تجویز دوز روزانه ایزونیازید یا INH می باشد . ایزونیازید یک داروی ارزان قیمت می باشد. فرد بیمار باید به مدت ۶ تا ۹ ماه دارو را مصرف نموده و مرتباً جهت بررسی عملکرد دارو چک شود. در سالهای گذشته بیماران مبتلا به سل به مدت ماه ها و یا حتی سالها در بیمارستان های مخصوص بستری و سپس جراحی می شدند. ولی امروزه سل توسط داروهای بسیار کارایی درمان می شود. اغلب بیماران برای مدت کوتاهی در بیمارستان بستری و سپس مصرف داروها را در خارج از بیمارستان ادامه می دهند و گاهی بیماران اصلاً در بیمارستان بستری نمی شوند. بعد از چند هفته فرد به فعالیت های طبیعی روزمره خود بازگشته و از بابت انتقال بیماری به دیگران هیچ نگرانی ندارد. بیمار اغلب ترکیبی از چند دارو ( اغلب ایزونیازید به علاوه دو تا سه داروی دیگر شامل ریفامپین ، پیرازین آمید، آتانبوتول ) را به مدت ۹ ماه مصرف نماید.
بیمار احتمالاً فقط بعد از چند هفته از شروع درمان احساس بهبودی می نماید. این نکته مهم است که بیمار داروها را به درستی تا پایان دوره درمانی مصرف نماید. عدم مصرف صحیح و یا قطع دارو توسط او، وی را مجدداً بیمار نموده و احتمال انتقال بیماری سل را به دیگران افزایش می دهد. در نتیجه بسیار از کارگذاران سلامت عمومی درمان تحت نظر مستقیم یا (DOT ) را توصیه می نمایند. تا از این طریق مراقبین سلامت فردی از مصرف داروها توسط بیماران مطمئن گردند. اگر داروها نادرست تجویز شوند و فرد به بیماری سل مبتلا شود. درمان مجدد به علت مقاومت دارویی بسیار مشکل می باشد. بیماری سل مقاوم به چند دارو بسیار خطرناک است بنابراین بیماران باید به نحو صحیحی داروهای خویش را مصرف نمایند. ویزیت های مکرر جهت بررسی روند بیماری ضروری است. برخی اوقات داروهای مصرفی در درمان سل باعث بروز عوارض دارویی می گردند.
● مقاومت چند دارویی در برابر سل چیست؟
سل مقاوم به چند دارو یک فرم بسیار خطرناک بیمار است. برخی از انواع سل ، به بعضی از اثرات داروهای آن مقاومت نشان می دهند. این اتفاق به دنبال درمان نادرست و ناکافی بیماری سل رخ می دهد. این مقاومت می تواند علت بیماری سل شود. بیماری مقاوم به درمان بسیار سخت درمان می شوند. سل مقاوم به دارو مانند عفونت عادی سل انتشار می یابد. توجه بیمار به درمان تحت نظر پزشک، نقش بسیار مهمی در جلوگیری از ایجاد بیماری سل مقاوم به درمان ایفا می نماید.
● آیا یک بیمار مبتلا به سل می تواند دیگران را آلوده نماید؟
در صورت وجود بیماری و عدم درمان آن پاسخ مثبت است. با شروع درمان بیمار به سرعت غیر آلوده گشته و نمی تواند دیگران را به بیماری مبتلا سازد. داروها معمولاً بعد از چند هفته فرد را غیر آلوده می سازند. سل از طریق هوا و به وسیله سرفه و عطسه به دیگران منتقل می شود. رختخواب ، کتابها، لوازم خانگی ، و یا ظروف غذای فرد بیمار نمی تواند، منجر به انتشار عفونت گردد. تماس مختصر با منبع سل به ندرت باعث آلودگی فرد می شود. تماس نزدیک و مداوم اغلب می تواند باعث آلودگی به سل گردد. · اقدامات لازم در فرد مبتلا به سل. برخی افراد نظیر مبتلایان به ایدز یا کارکنان مراکز بهداشتی باید مرتباً از لحاظ بیماری کنترل شوند. در صورت هرگونه شک به آلودگی گذشته یا اخیر باید بلافاصله از نظر سل تست شوید. اگر تست منفی باشد : تست منفی اغلب به این معنی است که شما آلوده نیستید و نیاز به درمان ندارید، هرچند اگر شما علائم سل را داشته باشید، پزشک باید علت آن را جستجو نماید. برخی اوقات، در فردی که اخیراً آلوده شده و یا سیستم ایمنی عملکرد مناسبی ندارد، تست به صورت کاذب منفی می شود. اگر تست مثبت باشد : یک واکنش قابل ملاحظه به این معنی است که شما آلوده به باکتری سل می باشید ولی به این معنی نیست که شما به بیماری سل مبتلا هستید. در این صورت باید تستهای دیگر و عکس قفسه سینه انجام پذیرد.
از توصیه پزشک در درمان بیماری سل پیروی نمائید و داروهای تجویزی را با دقت و منظم مصرف نمائید. در صورت عدم نیاز به درمان به توصیه های پزشک در مورد پیگیری بیماری توجه نمائید. اگر شما به بیماری سل مبتلا هستید، توصیه های درمانی پزشک را دنبال نمائید.
روز جهانی سل فرصت مناسبی است برای این که بتوانیم با افزایش آگاهی و دانش عمومی و همچنین همکاری هر چه بیشتر برای تداوم تلاشهایی که در زمینه کنترل این بیماری انجام میشود، صدایمان را برای نجات انسانها از چنگال بیماری سل به گوش همه برسانیم. اگرچه این بیماری کاملا قابل درمان و پیشگیری است، اما سالانه سبب مرگ ۲ میلیون نفر در سطح جهان میشود.
این موضوع بهانهای بود برای این که با دکتر ساسان توانا، فوقتخصص بیماریهای ریه، آسم و آلرژی و عضو هیات علمی دانشگاه درباره این بیماری گفتگو کنیم:
▪ بیماری سل چه نوع بیماریای است و نخستین بار به وسیله چه کسی شناخته شد؟
ـ سل بیماریای عفونی است که به وسیله باسیل سل ایجاد میشود. این بیماری معمولا به ریهها آسیب میرساند و از فرد بیمار به فرد سالم سرایت میکند. میکروب این بیماری از طریق تنفس وارد بدن میشود و گاهی سالها به صورت نهفته در بدن باقی میماند و در صورت وجود شرایط مناسب مانند ضعف سیستم ایمنی بدن یا ابتلا به بیماریهایی که زمینهساز ابتلا به این بیماری هستند، عامل بیماریزا فعال میشود و ایجاد بیماری میکند.
امروزه برخلاف وجود داروهای موثر و روشهای تشخیصی مناسب، همچنان ابتلا به سل به عنوان یکی از بزرگترین قاتل انسانها در طول تاریخ، در حال گسترش است و هر سال در مقایسه با سالهای گذشته، آمار مسلولین و همچنین آمار مرگ و میر ناشی از ابتلا به این بیماری افزایش مییابد. اکنون در میان بیماریهای میکروبی، بیماری سل شایعترین علت مرگ و میر انسانهاست و تعداد افرادی که در نتیجه ابتلا به بیماری سل جان خود را از دست میدهند حتی از تعداد افرادی که بر اثر ایدز یا مالاریا میمیرند هم بیشتر است و با توجه به این که بیماری از طریق تنفس منتقل میشود، میتوان گفت حتی از ایدز هم رعبانگیزتر است.
عامل بیماری سل نخستین بار به وسیله رابرت کخ، پزشک آلمانی، در ۲۴ مارس ۱۸۸۲ کشف شد و به همین دلیل این روز، روز جهانی سل نامگذاری شده است. عامل بیماری، باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که به آن باسیل کخ هم گفته میشود.
▪ بیماری سل به چه بخشهایی از بدن آسیب میرساند؟
ـ سل میتواند تمام اعضای بدن را مبتلا کند، اما شایعترین شکل بیماری، سل ریوی است. اگرچه تنها راه انتقال بیماری تنفس است، اما میکروب سل پس از ورود به ریه و ایجاد ضایعات اولیه میتواند از طریق جریان خون، عروق لنفاوی و برونشها یا به علت مجاورت اعضای دیگر، به طور مستقیم به دیگر قسمتهای بدن نیز منتقل شود؛ بنابراین میتوان گفت بیماری به صورت سل ریوی یا سل خارج ریوی در فرد بیمار تظاهر مییابد.
در سل ریوی معمولا ریه فرد بیمار درگیر میشود، اگرچه در ۳۰ درصد موارد نیز دیگر اعضای بدن آلوده به عامل بیماریزا میشوند. در مراحل اولیه، علائم معمولا غیراختصاصی و شامل تب، تعریق شبانه، کاهش وزن و بیاشتهایی و ضعف است که به صورت تدریجی ایجاد میشوند. سرفه نیز از دیگر علائم این بیماری است که در بیشتر افراد مبتلا به بیماری سل دیده میشود و اغلب با کمی خلط همراه است که گاهی رگههای خون نیز ممکن است در خلط وجود داشته باشد. اگر غیر از ریهها، دیگر اعضای بدن نیز به سل مبتلا شوند، به این بیماری سل خارج ریوی گفته میشود. این اعضا شامل گرههای لنفاوی بدن، پرده جنب، استخوانها و مفاصل (بخصوص ستون فقرات)، مجاری ادراری و تناسلی، سیستم عصبی، رودهها و اعضای دیگری است؛ اما سل خارج ریوی بندرت به افراد دیگر منتقل میشود.
▪ عامل بیماری چگونه منتقل میشود؟
ـ بیماری سل معمولا توسط فردی که مبتلا به سل ریوی مسری است به افراد سالم منتقل میشود. این بیماران با سرفه و عطسه، قطرات ریز حاوی میکروبها را در هوای اطراف خود پخش میکنند. ذرات بزرگتر میتوانند تا چند ساعت در هوا معلق بمانند و سپس در قسمتهای بالای دستگاه تنفسی جای بگیرند که بیشتر از سوی سیستم مژکی به بیرون رانده شده یا بلعیده میشوند؛ اما ذرات کوچکتر تا کیسههای هوایی راه یافته و در صورت استقرار و تکثیر ایجاد عفونت میکنند.
▪ چه عواملی در ابتلا به این بیماری تاثیرگذار خواهد بود؟
ـ عوامل بسیار زیادی وجود دارد که سبب میشود آلودگی به سل تبدیل به بیماری شود یا فرد سالم در معرض خطرات بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار گیرد. به طور کلی میتوان گفت نوجوانان، سالمندان و زنان باردار بیش از گروههای دیگر در معرض خطر هستند؛ همچنین سوءتغذیه، نارسایی کلیوی و ابتلا به دیابت نیز احتمال ابتلا به سل را افزایش میدهند. افرادی که تحت درمان بوده و ملزم به مصرف داروهای ضعیفکننده سیستم ایمنی بدن هستند یا افرادی که مبتلا به بدخیمیاند، بیش از افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به بیماری سل قرار دارند.
بررسیهای انجام شده درباره عوامل مساعدکننده این بیماری نشان داده است که استفاده از مواد مخدر، بیماریهای خونی، کاهش وزن بدن یا داشتن کمبود وزن و آلودگی به ویروس ایدز نیز نقش مهمی در ابتلا به بیماری سل دارند. ویروس HIV، سیستم ایمنی بدن را به حدی تضعیف میکند که بدن نمیتواند در مقابل میکروبها مقاومت کند و بنابراین میکروب سل شروع به رشد و تکثیر میکند و موجب سل فعال یا بیماری سل میشود، در نتیجه میتوان گفت احتمال فعال شدن سل نهفته در بدن فرد HIV مثبت بسیار زیاد است.
▪ آیا واکسنی برای بیماری سل ساخته شده است؟
ـ به همه کودکان در هفتههای اول تولد واکسنی به نام ب.ث.ژ تزریق میشود که حاوی باسیل گاوی زنده ضعیف شده است و مصونیت کامل در برابر بیماری سل ایجاد نمیکند، اما از ابتلا به بیماری سل کشنده و مننژیت جلوگیری میکند، اگرچه باید گفت بیماری سل از طریق درمانهای دارویی کاملا قابل درمان است. این واکسن تنها در یک نوبت در بدو تولد تزریق میشود. تزریق مکرر واکسن هم چندان موثر نخواهد بود. اگرچه این واکسن از بروز موارد خطرناک جلوگیری میکند و مرگ و میر ناشی از سل را کاهش میدهد، اما در پیشگیری از گسترش بیماری سل نقش چندانی ندارد.
▪ از چه روشی برای تشخیص بیماری سل استفاده میشود؟
ـ معمولا از کشت خلط، رادیوگرافی قفسه سینه و تست پوستی توبرکوسین برای تشخیص بیماری استفاده میشود. آزمایش مستقیم خلط یکی از مهمترین، قابل دسترسترین و ارزانترین روشهای تشخیص سل ریوی است. در این آزمایش از فرد مشکوک به سل، سه نمونه خلط در ۳ روز جمعآوری میشود و مورد آزمایش میکروسکوپی قرار میگیرد. کشت خلط از آزمایش خلط حساستر است؛ اما معمولا نتایج آزمایش بعد از ۲ ماه اعلام میشود.
اساس تشخیص سل ریوی، آزمایش خلط بیماران مشکوک به سل است بنابراین باید گفت که در این زمینه، رادیوگرافی نقش مهمی را ایفا نمیکند؛ زیرا ممکن است تصاویر بیماریهای مختلف ریه در رادیوگرافی مشابه باشد. علاوه بر این به کمک رادیوگرافی نمیتوان شکل غیرفعال و فعال بیماری را تشخیص داد.
در تست پوستی توبرکوسین نیز از نظر بالینی خیلی با ارزش نخواهد بود. تست مثبت همیشه دلیلی بر بیماری نیست و از سوی دیگر، تست منفی نیز تشخیص سل را کاملا رد نمیکند. البته این بیماری معمولا پیش از این که تشخیص داده شود، در بدن گسترش یافته است.
▪ در کشور ما از چه روشی برای درمان بیماری سل استفاده میشود؟
ـ اساس درمان بیماری سل را درمان دارویی تشکیل میدهد و بنابراین میتوان گفت مصرف داروهای ضد سل، راه اصلی درمان این بیماری است. در بیشتر موارد خطر سرایت بیماری پس از ۲ هفته از آغاز درمان موثر از بین میرود. برای بیماران جدید تحت درمان، رژیم کوتاهمدت ۶ ماههای در نظر گرفته میشود که از ۲ مرحله تشکیل میشود.
در مرحله اول به مدت ۲ ماه، ۴ دارو (ایزونیازید، رینامپین، پیرازینامید و اتامبوتول) به طور روزانه و تحت نظارت مستقیم یک نفر از کارکنان مراکز بهداشتی از سوی بیمار مصرف میشود و در مرحله دوم به مدت ۴ ماه درمان با ۲ داروی ایزونیازید و رینامپین ادامه خواهد داشت و مراجعات بعدی به پزشک به طور هفتگی از این پس ادامه خواهد یافت. البته گفتنی است که از سال ۱۹۹۰ تاکنون موارد متعددی از گسترش سل مقاوم به چند دارو در مناطق مختلف جهان گزارش شده است که عموما ناشی از استفاده نابجا و نادرست از داروهای اصلی ضد سل است.
▪ بیماری سل مقاوم به درمان چیست؟
ـ اگر میکروب سل با داروی خاصی از میان نرود به آن سل مقاوم گفته میشود. اگر بیمار داروهایش را به مدت کافی و یا به میزان کافی مصرف نکرده باشد، بیماری سل نسبت به درمان مقاوم میشود.
بیماران مبتلا به سل مقاوم میتوانند بیماری خود را به دیگری منتقل کنند. در مناطقی که شیوع سل بیشتر است، سل مقاوم به درمان در میان بیمارانی که ساکن مناطق دوردست و کوچک هستند بیشتر دیده شده است. اگر مقدار زیادی از داروها نتوانند بیماری سل را درمان کنند، گفته میشود میکروب سل دارای مقاومت چنددارویی است.
▪ مهمترین علت افزایش وسعت جهانی سل چیست؟
ـ در هر ثانیه یک نفر به باسیل سل آلوده میشود، هر ۴ ثانیه یک نفر به بیماری سل مبتلا میشود و هر ۱۰ ثانیه یک نفر در اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست میدهد. هیچ بیماری دیگری مانند سل به اقتصاد جامعه لطمه نمیزند. فقر در جمعیتهای مختلف، تغییرات جمعیتی مانند افزایش جمعیت و مهاجرتها و همچنین پوشش بهداشتی نامناسب و ناکافی از دلایل اصلی افزایش وسعت جهانی سل هستند علاوه بر کنترل ناموفق در بیماریابی و اپیدمی، ایدز نیز نقش بسیار مهمی در گسترش این بیماری داشته است.
▪ به نظر شما چه عاملی میتواند در جلوگیری از شیوع این بیماری در کشور موثر باشد؟
ـ مهمترین راه پیشگیری از سل، حذف منابع انتشار بیماری یعنی بیماران مبتلا به سل ریوی که آزمایش خلط آنها مثبت بوده است، خواهد بود که از طریق درمان موثر ضد سل امکانپذیر خواهد بود. به طور کلی با ارتقاء سطح بهداشت در جامعه و محیط زندگی افراد، آموزش بهداشت و تغذیه مناسب می توان خطر انتقال عفونت سل را تا حدی کاهش داد. نوزادان مادران مبتلا به سل ریوی و کودکان زیر ۵ سال که در تماس نزدیک با فرد معلول بودهاند و علائم بالینی بیماری سل را ندارند در معرض خطر بیشتری قرار دارند و برای درمان و پیشگیری این بیماران از ایزونیازید استفاده میشود.
● خطر در کمین است
در حدود یک سوم جمعیت جهانی یعنی حدود ۲ میلیارد نفر از مردم دنیا آلوده به سل هستند و سالانه ۱۰ میلیون مورد جدید سل گزارش میشود. در حال حاضر بیش از ۲۰ میلیون نفر به بیماری سل مبتلا هستند. این عامل بیماریزا بیش از هر عامل عفونی دیگری منجر به مرگ میشود. مرگ و میر ناشی از سل در کشورهای توسعهیافته ۲۵ درصد از مرگهای قابل پیشگیری را تشکیل میدهد.
۹۵ درصد از موارد ابتلا به سل و ۹۸ درصد از مرگ و میر ناشی از سل در کشورهای در حال توسعه اتفاق میافتد و همچنین ۷۵ درصد از این موارد در گروه سنی ۵۰ ۱۵ سال که از لحاظ اقتصادی جمعیت فعال محسوب میشوند، قرار دارد. بیماری سل دارای رتبه هفتم در بار جهانی بیماریهاست و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۲۰ همچنان جایگاه کنونی خود را حفظ کند. در سال ۲۰۰۰ بیش از ۵/۳ میلیون نفر به علت بیماری سل جان خود را از دست دادهاند.
این در حالی است که همه موارد مرگ و میر ناشی از ابتلا به بیماری سل قابل پیشگیری است. اما جهان در مقایسه با اواسط دهه ۱۹۵۰ میلادی در وضعیت خطرناکتری قرار دارد.
ماده مزبور چسبگن میباشد و كاملاً بهر شكلی در میآید این بافت برحسب اینكه در كدام نقطه بدن قرار گیرد، دارای وظایف مخصوصی میشود در بافت پوششی (اپونورز) رباطها (تاندون) و رباطهای اتصالی (لیگامان) وجود دارد و از هر عنصری نوعی كار ساخته است.
بافت ملتحمه مانند كاغذبستهبندی اندامها را میپوشاند و آنها را به هم میپیوندد و در برابر عوامل خارجی حفظ میكند بافت مذكور در لابلای رشتههای عضلانی و زیر پوست منتشر است و ضخامت پوست را دو برابر میكند و سرانجام بافت سلولی زیرجلدی را تشكیل میدهد. بافت ملتحمه توقفگاه بافتهای چربی است و چربی در آن ذخیره میشود عروق خونی و لنفاوی و اعصاب از لابلای این بافت رد میشوند و در این بافت است كه سوخت و ساز بدن انجام میپذیرد و در اینجاست كه میكربها،زهرها و انگلها به عروق مزبور حملهور میشوند و در برابر آنها سدی پدید میآورند و تولید عدم تعادل فیزیكی یا شیمیایی میكنند و باعث میشوند كه فضولات غیرطبیعی در آن گرد آید و در بافت مزبور آزاری تولید كند كه آن را سلولیت میگویند. از این رو باید دانست كه بافت ملتحمه بافتی بیاهمیت نیست بلكه از عوامل بزرگ زیست انسان به شمار میرود. درباره سلولیت و چگونگی نامگذاری آن دانشمندان گفتگوهای بسیار كرده و نامهای گوناگونی بدان دادهاند چنانكه گروهی آن را ورم سلول و برخی آن را گرههای زیرپوستی و دردناك و دستهای آن را ورم عضلانی و بعضی آن را آزاری عضلانی و برخی آن را ورم عضلانی سلولی یا ورم رشتههای فیبری و یا ورم فیبری ملتحمهای و یا پرشدن عروق لنفاوی یا ورم چربی یا درد بافت چربی یا درد سلولی و یا آزار ملتحمهای و یا آزار نموی ملتحمهای و یا ورم تورینهای (رتیكولیت) و غیره نامیدهاند، ولی ما از آن به نام سلولیت یاد میكنیم در اصطلاح ما پزشكان هنگامی كه كلمه (ایت) به آخر اسم یا بافتی درآید مبین یك عفونت حاد میباشد و حال آنكه در اینجا یك آزار كهنه در پیش است كه در طول زمان ایجاد میشود و گاهی هم ممكن است به شكل حاد بروز كند. مقصود ما از سلولیت واكنشهای بافت ملتحمه در برابر اثر عوامل زیانبخش میباشد و باید بدانیم كه سلولیت نتیجه تراوش موادی است كه در ماده میان سلولی و پركردن و ضخیم كردن آن و ایجاد گرههای لمس شدنی پدید میآید و مهمتر ازز همه ایجاد درد در اثر آن میباشد و البته باید درنظر داشت كه شاید این آزار نوعی از واكنش دفاعی بافتی باشد.
اگر چربی زیرپوست در قسمتی از بدن زیاد و باعث چاقی موضعی گردیده و این چاقی غذائی كه برای لاغر شدن داده میشود و همچنین ورزش كردن از بین نمیرود احتمال دارد این چاقی و چربی اضافی از نوع معمولی آن نبوده و سلولیت باشد. یك عارضه بسیار شایع كه میتوان گفت هشتاد درصد از خانمها به درجات كم و زیاد آن مبتلا هستند و از عدم تناسب اندام و عوارض دیگر آن رنج میبرند.
جمع شدن چربی و مواد زائید بشكل گلوله یا برجستگیهای كوچك در زیر پوست نشانه وجود سلولیت میباشد.
موارد زیادی از عارضه سلولیت دیده شده كه به نظر چاقی موضعی معمولی میرسیده، چاقیهائی كه بیشتر در قسمت بالای رانها- پشت و باسن متمركز بوده است دراینگونه موارد با كمی دقت میتوان ناصافی سطح پوست و برآمدگیهای گلوله مانند كوچك زیرجلد را كه مخصوص سلولیت میباشد مشاهده نمود این یك زنگ خطر و علامت هشداردهندهای برای اعلام اینكه این چاقی یك تجمع چربی زیر پوست نیست بلكه عارضه مزاحم سلولیت میباشد.
همانطور كه قبلاً هم گفته شد در حالیكه چاقی معمولی با رژیم غذائی و ورزش از بین میرود چربی زیرجلدی سلولیت را نمیتوان با اینگونه اقدامات درمان نمود، دلیلش این است كه در مورد سلولیت علاوه بر چربی یك ماده ژله ماننند به اضافه آب و مواد زائد در یك كیسه كوچك گلوله مانند حبس شده و وجود تعداد زیادی از این نوع گلولههای چربی در زیر جلد موجب ناصافی سطح پوست میشود كه با كمی فشار روی ناحیه مبتلا میتوان آن را مشاهده كرد. این گلوله یا كیسههای كوچك انباشته از چربی كه بطور غیرعادی ایجاد گردیدهاند مانند یك اسفنج قادرند مقداری آب را جذب نموده در خود نگاه دارند كه منظره ناخوشایند سلولیت را ایجاد مینمایند.
چون سلولیت چربی معمولی نیست حتی رژیمهای سخت هم نمیتواند آن را از بین ببرد.
موقعی كه مواد غذائی كافی به بدن نرسد بطور خودكار بدن برای انرژی موردنیاز خود از چربی ذخیره شده زیرجلد و جاهای دیگر استفاده نموده آن را میسوزاند. در یك رژیم با كالری كم چربی در بسیاری از نقاط بدن از بین میرود اما در مورد سلولیت با رژیم كم كالری هم چربی سوخته نمیشود و از بین نمیرود.
رژیم مخصوص سلولیت براین پایه استوار است كه بدن را از آب اضافی و مواد زائد سمی تصفیه نموده كیسههای گلوله مانند چربی مخصوص سلولیت را از بین ببرد بدون اینكه در چربی موجود جاهای دیگر بدن تأثیر چندانی بگذارد (مثلاً صورت و سینهها لاغر شود.)
این رژیم فقط غذاهائی را كه به ایجاد سلولیت كمك مینماید از برنامه غذائی حذف مینماید.
بیماری التهابی لگن سالانه بیش از یک میلیون زن را در این کشور مبتلا می سازد و در ۱۰ درصد زنان باعث حاملگی نابجا و نازایی می گردد. در سال ۲۰۰۲ میلادی ۳۵۱۸۵۲ مورد سوزاک به مرکز کنترل بیماری پیشگیری (CDC) گزارش شده است. در ایالات متحده آمریکا تقریباً ۷۵ درصد از کل موارد گزارش شده سوزاک در افراد بین ۲۹- ۱۵ سال بوده است. بیشترین میزان عفونت اغلب در زنان بین سنین ۱۹-۱۵ سال و در مردان بین سنین ۲۴-۲۰ سال می باشد.
● علائم
باکتری در مایع منی و واژن بوده و منجر به ایجاد ترشح می گردد. علائم اغلب بین ۱۰-۲ روز بعد از تماس جنسی با یک فرد آلوده نمایان می شوند. در زنان علائم اولیه سوزاک اغلب خفیف است. در گروه کوچکی از افراد ممکن است عفونت برای چندین ماه بدون علامت باقی بماند.
● علائم در زنان عبارتند از :
▪ خونریزی به دنبال تماس جنسی از طریق مهبل
▪ احساس درد و سوزش هنگام ادرار
▪ ترشحات زرد رنگ یا خونی مهبل
برخی علائم پیشرفته که نشانگر بیماری التهابی لگنی می باشند. عبارتند از انقباض عضلانی و درد، خونریزی در بین خونریزی های ماهیانه ، استفراغ یا تب
● مردان علائم بیشتری دارند که عبارتند از :
▪ خروج دردناک چرک سفید ، زرد یا سبز از آلت تناسلی
▪ احساس سوزش حین ادرار
▪ تورم بیضه ها
● علائم عفونت رکتوم عبارتند از : ترشحات ، خارش ، خارش مقعد، حرکات روده دردناک همراه با وجود خون تازه در مدفوع
▪ علائم معمولاً ۵-۲ روز بعد از عفونت ظاهر می شوند اما می تواند بعد از ۳۰ روز ظاهر گردد.
● علائم
▪ مراقبین بهداشتی معمولاً سه تکنیک آزمایشگاهی را در تشخیص سوزاک به کار می برند.
▪ رنگ آمیزی مستقیم نمونه ها برای باکتری
▪ تشخیص DNA یا ژن های باکتری در ادرار
▪ رشد باکتری در کشت های آزمایشگاهی
بسیاری از کارکنان بهداشتی ترجیحاً بیش از یک روش تشخیصی به کار می برند و احتمال تشخیص صحیح را افزایش می دهند. تست رنگ آمیزی شامل یک لام از ترشحات آلت تناسلی مردانه یا مدخل رحم و سپس رنگ آمیزی آن می باشد.
سپس از دید میکروسکوپی جهت جستجوی باکتری باکتری بر روی لام استفاده می شود. شما اغلب می توانید هنگامی که در مطب یا کلنیک هستید نتایج تست را به دست آورید. این تست در مردان کاملاً دقیق است ولی در زنان مناسب نیست. فقط در نیمی از زنان مبتلا به سوزاک نتایج رنگ آمیزی مثبت می شود.
اغلب موارد کارکنان بهداشتی از سواب های رحمی یا مدخل رحمی جهت تست تشخیصی ژن باکتری استفده می نمایند. این تست دقیق تر از کشت باکتری می باشد.
در کشت آزمایشگاهی، یک نمونه از ترشحات درون ظرف کشت قرار گرفته برای مدت ۲ روز انکیوبه می شود تا به باکتری اجازه رشد داده شود. حساسیت این تست وابسته به مکانی است که نمونه گرفته شده است.
کشت نمونه مدخل رحمی تقریباً در ۹۰ درصد موارد عفونت را تشخیص می دهد. کشت همچنین اجازه تست برای باکتری های مقاوم به دارو را نیز می دهد.
● درمان
مراقبین و کارکنان بهداشتی اغلب یک تک دوز از آنتی بیوتیک های زیر را جهت درمان سوزاک تجویز می نمایند.
▪ Cefexime
▪ Ceftriaxone
▪ Ciprofloxacin
▪ Ofloxacin
▪Levofloxacin
در صورت بارداری یا سن کمتر از ۱۸ سال نباید سیپروفلوکساسین یا افلوکساسین مصرف نماید.
پزشک معالج شما می تواند بهترین و بی خطر ترین آنتی بیوتیک را برای شما تجویز نماید. سوزاک و کلامیدیا، دیگر بیماری شایع منتقله از طریق تماس جنسی، اغلب همزمان فرد را آلوده می نمایند. بنابراین پزشکان اغلب یک ترکیب آنتی بیوتیکی نظیر سفتریاکسون و داکسی سیکلین یا آزیترومایسین را تجویز می نماید و هر دو بیماری را درمان می کنند.
اگر شما مبتلا به سوزاک هستید، همه شرکای جنسی شما چه علامتدار و چه بدون علامت باید تست شده و در صورت آلودگی درمان شوند.
● پیشگیری
مطمئن ترین راه جلوگیری برای بیماری های منتقله از طریق جنسی، پرهیز از تماس جنسی مشکوک می باشد. با استفاده از کاندوم های لاتکسی به طور مستقیم و دائمی در طی فعالیت جنسی مقعدی یا مهبلی احتمال ابتلا به سوزاک و عوارض آن کاهش می یابد.
● عوارض
▪ در عفونت های سوزاک درمان نشده : باکتری در مجاری تناسلی انتشار می یابد و به ندرت از طریق جریان خون، مفاصل، دریچه های قلبی و مغز را دچار عفونت می نماید.
شایعترین نتیجه سوزاک درمان نشده، بیماری التهاب لگن، عفونت شدید مجاری تناسلی، می باشد. این بیماری اغلب بلافاصله بعد از خونریزی ماهیانه رخ می دهد. بیماری التهاب لگن باعث ایجاد بافت اسکاری در لوله های تخمدانی می گردد و اگر لوله ها به طور نسبی تنگ شوند ممکن است تخمک بارور نتواند از این طریق به رحم باز گشته و در این صورت احتمال تلقیح جنین در لوله و بارداری نابجا افزایش می یابد. این عارضه جدی باعث سقط جنین و یا مرگ مادر می گردد. در مردان سوزاک منجر به اپیدیدیمیت، شرایط دردناک در بیضه ها می شود که در صورت عدم درمان منجر به ناباروری و درگیری غدد پروستات می گردد.
به ندرت سوزاک درمان نشده از طریق خون به مفاصل انتشار و منجر به التهاب مفاصل
می شود که یک عارضه بسیار جدی است. ابتلا به عفونت سوزاک احتمال ابتلا به ایدز را افزایش
می دهد. لذا این نکته بسیار مهم است که فرد خود را در برابر این بیماری محافظت نماید و یا در صورت آلودگی به بیماری سریعاً تحت درمان قرار گیرد.
● انتقال عفونت به نوزادان یا اطفال
اگر شما در بارداری مبتلا به سوزاک هستید، ممکن است عفونت را به فرزندتان انتقال دهید. این انتقال هنگام عبور نوزاد از کانال زایمان یا در طی حاملگی صورت می گیرد. مراقبین بهداشتی از طریق کاربرد قطره نیترات نقره یا دیگر داروهای چشمی می توانند از عفونت چشم فرزند شما جلوگیری نمایند.
به علت ریسک عفونت سوزاک برای شما و فرزنداتان متخصصین پیشنهاد می کنند که زنان حامله طی مراقبت های قبل از تولد حداقل یکبار جهت بررسی آلودگی به سوزاک تست شوند.