مجله پزشکی : بیماریهای عفونی

  کزاز یک بیماری باکتریایی جدی است که منجر به سفتی عضلات جونده دیگر عضلات می شود. بیماری منجر به گرفتگی عضلانی شدید و مشکل تنفسی و نهایتاً مرگ می گردد. یک زخم، پارگی یا دیگر زخم ها منجر به یک عفونت کزاز تولید کننده سم در افراد غیر ایمن می شود.
اسپور باکتری کزاز، کلستریدیوم تتانی، معمولاً در خاک دیده می شود. در صورت قرار گرفتن باکتری در یک زخم ، تولید سم کرده که با عملکرد اعصاب و عضلات تداخل می نماید.
درمان در استرس ، کم اثر و ناکارا می باشد. کزاز ممکن است علیرغم درمان، کشنده باشد. در ایالات متحده با حدود ۱۰۰مورد بروز سالانه بیماری جزء بیماری های نادر محسوب می شود. یک تعداد کمی از بیماران نهایتاً می میرند. بهترین راه مقابله با کزاز پیشگیری است.
● علائم و نشانه ها
▪ سفتی فک ، گردن و دیگر عضلات
▪ تحریک پذیری
▪ گرفتگی عضلات جونده، گردن و دیگر عضلات
▪ تب
وقتی که سم به اعصاب انتشار می یابد، عضلات صورت و فک دچار گرفتگی های شدید
می شوند. به همین علت یکی از مشکلات شایع قفل شدن فک است. همچنین گرفتگی عضلات گردن، بلع مشکل و تحریک پذیری نیز رخ می دهد.
بعلاوه عضلات قفسه سینه ، شکم و پشت نیز ممکن است دچار گرفتگی شوند. گرفتگی شدید عضلات تنفسی منجربه تنفس مشکل برای بیماران می گردد. علائم و نشانه های کزاز در هر زمانی ( چند روز تا چند هفته ) بعد از صدمه ظاهر می شوند. دوره نهفتگی برای این بیماری بین ۵ روز تا ۱۵هفته می باشد. میانگین دوره نهفتگی ۷ روز می باشد.
● علل
باکتری عامل بیماری یا کلستریدیوم تتانی در خاک، غبار و مدفوع حیوانات یافت می شود. هنگامی که باکتری وارد زخم تازه عمیق می گردد اسپورهای باکتری یک سم قدرتمند به نام تتانواسپاسمین را تولید می نمایند. این سم بر عملکرد سیستم عصبی مناطق مختلف اثر می کند. این عملکرد سم باعث گرفتگی عضلانی ( شایعترین علامت تتانی ) می شود.
● چه زمانی به درمان نیازمندیم ؟
▪ وجود یک زخم عمیق و کثیف در حالی که شما حداقل در ۵ سال گذشته دوز یادآور کزاز را دریافت نکرده اید و یا وضعیت واکسیناسیون خود مطمئن نیستید.
▪ وجود هر گونه زخم در حالی که شما طی ۱۰ سال گذشته دوز یادآور کزاز را دریافت نکرده اید.
● غربالگری و تشخیص
پزشک کزاز را براساس معاینه فیزیکی و علائم و نشانه هایی نظیر اسپاسم عضلانی، گرفتگی و درد تشخیص می دهد. تست های آزمایشگاهی عموماً در تشخیص کزاز غیر مؤثر هستند.
● درمان
درمان شامل مصرف یک ضد سم نظیر TIG می باشد. هر چند ضد سم تنها می تواند سموم غیر متصل به بافت عصبی را خنثی نماید. پزشک ممکن است برای مقابله با باکتری کزاز آنتی بیوتیک خوارکی یا تزریقی تجویز کند.
همچنین تجویز واکسن کزاز، از عفونت آتی با کزاز جلوگیری می نماید. عفونت کزاز نیازمند یک دوره طولانی درمان در یک مرکز بهداشتی می باشد. داروهایی جهت آرام بخشی و فلج عضلانی تجویز می شوند که در این صورت شما نیازمند روش های حمایتی از مجاری هوایی می باشید.
اکثر موارد بیماری کزاز شدید بوده و علی رغم درمان منجر به مرگ می گردد. مرگ اغلب در اثر انقباض مجاری هوایی، عفونت های تنفسی و اختلال در سیستم عصبی خودکار رخ می دهد. سیستم عصبی خودکار قسمتی از سیستم عصبی است که کنترل عضلات قلبی، عضلات غیر ارادی و غدد را بر عهده دارد. بیماران بهبود یافته از کزاز گاهی به مشکلات روانی مبتلا می شوند و به مشاوره روانپزشکی نیازمند می گردند.
● پیشگیری
شما از طریق ایمنی برعلیه سم می توانید از کزاز پیشگیری نمایید. اکثر موارد کزاز در افراد غیر ایمن و کسانی که دوزیادآرو کزاز را طی ۱۰ سال گذشته دریافت نکرده اند، رخ می دهد.
واکسن کزاز اغلب به عنوان جزئی از واکسن DPT (دیفتری، کزاز،سیاه سرفه) به کودکان تزریق می شود.
این تزریق فرد را در برابر سه بیماری، دیفتری ( عفونت تنفسی و گلو )، سیاه سرفه و کزاز ایمن می کند.
آخرین مدل این واکسن شامل دیفتری، شبه سم کزاز و سیاه سرفه بدون سلول می باشد. (DtaP)
DtaP شامل ۵ دوز می باشد که به طور معمول در بازو یا ران اطفال تزریق می شود.
سنین تزریق واکسن عبارتند از : ۲ ماهگی، ۴ ماهگی، ۶ ماهگی، ۱۸-۱۵ ماهگی، ۶-۴ سالگی
بزرگسالان باید به صورت مرتب هر ۱۰ سال یک دوز واکسن یادآور کزاز تزریق نمایند. در صورت مسافرت های بین المللی بهتر است یک دوز جدید واکسن کزاز تزریق شود. در صورت وجود زخم کثیف یا عمقی اگر از آخرین دوز دریافتی واکسن ۵ سال گذشته باشد، لازم است یک دوز واکسن کزاز تزریق گردد. دوز یادآور واکسن کزاز به طور معمول همراه با دوز یادآور واکسن دیفتری به صورت واکسن نوع بالغین یا (Td ) تزریق می شود. ابتلا به کزاز منجر به ایجاد ایمنی در برابر بیماری نمی شود. بنابراین توصیه به واکسیناسیون جهت جلوگیری از عود مجددبیماری کاملاً منطقی به نظر می رسد. اگر دوران کودکی واکسن کزاز دریافت نکرده اید به پزشک مراجعه و واکسن نوع بالغین یا Td را تزریق نمائید.
● تمیز نگاه داشتن زخم
▪ ابتدا زخم را با آب تمیز بشوئید. زخم و اطراف آن را با یک صابون با دقت تمییز نمائید.
● توجه به منبع بیماری
زخمهای ناشی از سوزن یا دیگر برش های عمقی، گزیدگی حیوانات و به ویژه زخم ها کثیف شما را در گروه پر خطر برای ابتلا به عفونت کزاز قرار می دهد. در این صورت پزشک زخم شما را تمییز می نماید و پس از تجویز آنتی بیوتیک، دوز یادآور واکسن کزاز را به شما تزریق می نماید.
● مصرف آنتی بیوتیک
بعد از شستن و تمییز کردن زخم، یک لایه از آنتی بیوتیکهای ( کرم یا پماد) نظیر نئوسپورین یا پلی سپورین بر روی زخم قرار دهید. این آنتی بیوتیکها بهبود زخم را تسریع نمی کنند اما با مهار رشد باکتری ها و ایجاد مصونیت، بدن را در ترمیم زخم یاری می نمایند. برخی اجزاء در پمادها باعث ایجاد لکه های پوستی خفیف می شوند. در صورت بروز لکه های پوستی مصرف پماد را متوقف سازید.
● پوشش زخم
در معرض هوا بودن زخم به بهبودی آن کمک می نماید، اما پانسمان زخم را تمییز نگاه داشته و از ایجاد عفونت های مضر جلوگیری می کند. تاول های تخلیه شده باید تا زمان بهبود پانسمان شوند.
● تعویض پانسمان
پانسمان روزانه و در صورت مرطوب بودن سریعتر تعویض می شوند. در صورت حساسیت به برخی از باندها و چسب ها از گاز استریل و چسب های کاغذی استفاده شود.    
 

  افزایش دفعات اجابت مزاج در طول روز اصطلاحاً "اسهال" نامیده می شود که علت آن عدم عملکرد طبیعی روده و اختلال در جذب و دفع روده هاست. این حالت ممکن است در اثر ویروس ها، باکتری ها، انگل ها یا سموم بعضی از میکروب ها ایجاد شود.
در اکثر موارد، اسهال بدون دارو یا آنتی بیوتیک در عرض ۳ یا ۴ روز خود به خود خوب می شود، اما نباید به آسانی هم از کنار آن گذشت.
اسهال علامت مهمی است، چون باعث از دست دادن آب بدن کودک، سوء تغذیه و حتی در بعضی موارد منجر به مرگ می شود.
کم آب شدن بدن کودکان نسبت به افراد بالغ شایع تر است، چون کودکان کمتر از بالغین احساس تشنگی و گرسنگی می کنند. اسهال با از دست دادن مایعات بدن کودک می تواند منجر به مرگ شود، بنابراین ضروری است بلافاصله پس از اسهال به کودک مایعات کافی و غذا داده شود.
زمانی که کودکی در روز سه یا چهار بار یا بیشتر مدفوع آبکی داشته باشد، دچار اسهال شده است. هر چه تعداد دفعات دفع مدفوع آبکی کودک بیشتر باشد، خطرناک تر است.
بعضی از والدین فکر می کنند که نوشیدن مایعات، اسهال را بدتر می کند، اما این تفکر درستی نیست.باید به کودک مبتلا به اسهال، مایعات فراوانی بدهیم تا اسهال او قطع شود. نوشیدن مایعات کافی موجب می شود مایعاتی که با اسهال از دست رفته اند، دوباره جایگزین شوند.
● نکات بهداشتی مهم که از بروز اسهال جلوگیری می کند
▪ مادران باید به خاطر داشته باشند که دست خود را حتماً با آب و صابون یا مواد ضدعفونی کننده کاملاً بشویند. بعد از تعویض و تمیز کردن کودک و قبل از غذا دادن به او، بلافاصله دست های خود را بشویند.
▪ کودکان کوچک عادت دارند که دست های خود را در دهان می برند، بنابراین مهم است وسایل خانه و اسباب بازی های آنها کاملاً تمیز باشد.
▪ حتماً قبل از خوردن غذا، دست های کودکان را هم با آب و صابون بشویید.
▪ غذا باید قبل از مصرف و قبل از خوردن برای کودکان آماده شود، نه از چند روز پیش. غذایی که بدون سرپوش و از چند روز پیش برای کودک آماده می شود، می تواند موجب تجمع میکروب شود که عامل اسهال است.
▪ دو ساعت بعد از پختن غذا، در صورتی که دریخچال یا در درجه حرارت زیاد نگهداری نشود، آن غذا برای سلامت کودکان ضرر دارد و می تواند سبب اسهال در کودک شود.
▪ همه مواد غذایی کودک و ظروف غذای او باید در مکانی تمیز نگهداری شود تا مگس و حشرات روی این ظروف ننشیند و موجب پراکنده شدن آلودگی نشود.
شیر مادر از تعداد دفعات و شدت اسهال در کودکان کم می کند
شیر مادر منبع بسیار خوبی از مایعات و غذا برای کودکان کوچک مبتلا به اسهال است. شیر مادر بسیار مغذی و پاکیزه و در از بین بردن بیماری و عفونت بسیار موثر است.
کودکی که با شیر مادر تغذیه می شود کمتر به اسهال مبتلا می شود.
شیر مادر هم از کم آبی و هم از سوء تغذیه در کودکان پیشگیری و به جایگزین شدن مایعات از دست رفته کمک می کند. این تصور غلط است که به کودکانی که دچار اسهال شده اند کمتر باید شیر داد. برعکس اتفاقاً در مواقعی که کودک اسهال گرفته باید بیشتر به او شیر داد.
● مرا زود بشویید
برای پیشگیری از اسهال باید مدفوع کودک هر چه زودتر از پاهای او شسته و پوشک های آلوده او هرچه سریع تر دور ریخته شود.
در صورتی که دست های مادر کودک به مدفوع اسهالی کودک آلوده شود یا دستان خود کودک به مدفوعش آلوده شود، می تواند سبب بروز بیماری در مادر و خود کودک شود. اگر این آلودگی به آب خوراکی، غذاها، دست، دستگیره ی در دستشویی و توالت یا مواد غذایی در حال تهیه منتقل شود، می تواند موجب انتشار بیماری به سایر اعضای خانواده شود.
حشرات و مخصوصاً مگس در صورتی که روی مدفوع آلوده بنشیند و سپس روی مواد غذایی، لیوان و یا قاشق قرار گیرد، می تواند منتقل کننده بسیاری از آلودگی ها باشد. بنابراین باید حتماً ظروف مخصوص و لیوان کودک را کاملاً با دستمالی نازک و تمیز بپوشانید و توصیه های بهداشتی را کاملاً رعایت کنید.
بلافاصله پس از دفع اسهال، کودک را با آب کاملاً تمیز بشویید و پوشک او را تعویض کنید و در صورتی که دست او آلوده شده، دستان او را با آب و صابون بشویید.
حتماً پس از دفع، توالت کودک را هم تمیز بشویید.
در صورتی که در جایی بودید که از توالت و دستشویی دور بودید، کودک را در محلی دورتر از خانه و محل زندگی ببرید و مدفوع اسهال کودک را با خاک بپوشانید.
در صورتی که دفعات اسهال بیش از چهار بار در روز بود یا در مدفوع کودک خون وجود داشت، زندگی کودک در خطر است و حتماً باید او را نزد پزشک ببرید.
● والدین باید در صورت مشاهده ی موارد زیر در کودک، او را نزد پزشک ببرند:
▪ در یک تا دو ساعت، کودک دفعات زیادی مدفوع آبکی داشته باشد.
▪ در مدفوع او خون وجود داشته باشد.
▪ مدام استفراغ کند.
▪ تب داشته باشد.
▪ احساس تشنگی شدید کند.
▪ بی میل و بی اشتها باشد و از خوردن مایعات خودداری کند.
▪ بی حال شده و حالت خواب آلودگی داشته باشد.
▪ بیش از یک هفته اسهال داشته باشد.

  همیشه با آغاز فصل پاییز و بازگشایی مدارس و مهد کودک ها آمار کودکان مبتلا به سرماخوردگی افزایش می یابد و اغلب والدین شکایت از این دارند که: از وقتی مدرسه ها باز شده، بچه هام مریضند و یا بچه ام صحیح و سالم رفته مهد کودک مریض برگشته و شکایاتی از این قبیل که بیشتر خانواده هایی که بچه مدرسه ای یا مهد کودکی دارند با آن روبرو هستند.
از آنجا که بیش از ۲۰۰ نوع ویروس سرماخوردگی با انواع متفاوت وجود دارد، می تواند باعث بیماری کودکان شود و اگر هر بار با یک ویروس، مبتلا به سرماخوردگی شوند ۱۹۹ ویروس دیگر وجود دارد که می تواند باعث بیماری و ابتلا آنها به سرماخوردگی شود.
بنابراین تنها راه محافظت و مراقبت از کودکان در برابر ویروس های مزاحم سرماخوردگی، داشتن اطلاع و آگاهی از نحوه ابتلا، راههای سرایت، روش های مراقبت و پرستاری از کودک سرماخورده و... و بالاخره راههای پیشگیری از ابتلاست.
اگر مایلید اطلاعات خود را در این باره افزایش دهید، گفتگوی ما را با پروفسور مؤمن زاده متخصص کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بخوانید.
▪ آقای دکتر لطفاً درباره سرماخوردگی کودکان و اینکه چرا بعضی از اطفال بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند توضیح دهید:
ـ کودکان به دلیل عدم تکامل سیستم ایمنی تا سن زیر ۵ سال و بخصوص زیر ۲ سال بسیار آسیب پذیر هستند و در برابر انواع بیماریها مقاومت لازم را ندارند. در زمینه سرماخوردگی نیز با توجه به دفاع کم بدن چنانچه با ویروس این بیماری مواجه شوند، مبتلا خواهند شد.
▪ چرا بعضی بچه ها در فصل پاییز و زمستان چندین بار به سرماخوردگی مبتلا می شوند، به طوری که والدین شکایت دارند که بچه ما از اول پاییز تا آخر زمستان سرماخورده است؟
ـ ما در فصل پاییز و زمستان با ویروس سرماخوردگی مواجه هستیم. وقتی ۲۰۰ نوع ویروس سرماخوردگی وجود داشته باشد که هر کدام می تواند بچه را مبتلا کند و فقط ۱۰۰ نوع رینوویروس وجود دارد که بینی و گلو را مبتلا می کند، خیلی طبیعی است که وقتی بچه مریض به مهد کودک یا مدرسه می رود، ویروس ها را منتقل می کند و یا از دیگران به او منتقل می شود، لذا اگر به یک نوع رینوویروس مبتلا شود، می تواند به ۹۹ رینوویروس دیگر هم مبتلا گردد. در بچه هایی که به قول والدینشان از اول زمستان تا آخر زمستان سرماخورده اند چنین اتفاقی می افتد که بچه مریض تا خوب می شود دوباره سرما می خورد.
▪ در خصوص بچه هایی که کمتر سرما می خورند، چه عاملی تأثیرگذار است؟ و چرا کودک به این ویروس ها حساس تر است؟
ـ بچه ها وقتی بزرگ می شوند، مقاوم تر شده و کمتر به سرماخوردگی مبتلا می شوند. اما به طور کلی عوامل زمینه ای باعث ابتلا به این ویروس می باشند که شامل:
۱) آلاینده ها مثل دود سیگار، محیط زیست آلوده و ناسالم و...
۲) وزن کم کودک
۳) کمبود ویتامین ها در بدن
۴) کثرت جمعیت به طوری که در آمریکا ثابت شده مکانهایی که بچه ها نگهداری می شوند هر چه تخت های کودکان به هم نزدیکتر است، بیشتر دچار سرماخوردگی و عفونت تنفسی می شوند. به همین دلیل بچه مریض نباید به مهد کودک یا مدرسه برود، منتهی چون پدر و مادر هر دو کار می کنند و کسی را ندارند که از بچه نگهداری کند، بچه مریض را به مهد یا مدرسه می فرستند که با این کار هم خود کودک بیماریش طولانی تر می شود و هم باعث انتقال بیماری به همکلاسیهایش می گردد.
۵) اختلال ناگهانی درجه حرارت. یعنی بچه از راه می رسد سرگرم و عرق کرده و آب سرد می نوشد، جلوی پنکه و کولر می نشیند و یا لباسهایش را بیرون می آورد که باعث می شود مخاط بینی تحریک شده و ویروس های نهفته در زیر مخاط بینی فعال شوند و حالت سرماخوردگی ایجاد کنند و یا بالعکس، منزلهایی که خیلی گرم است و شوفاژ و بخاری و وسایل گرمازا بشدت کار می کند، وقتی بچه از منزل بیرون می رود و هوا به هوا می شود، در همین فاصله سرما می خورد.
۶) نخوردن شیر مادر نیز عامل دیگری است که باعث می شود بچه ایمنی کافی نداشته باشد زیرا شیر مادر ماده ایمنی زا را به بدن بچه می رساند، بنابراین بچه هایی که با شیر مادر تغذیه نشده اند، بیشتر دچار سرماخوردگی می شوند. مواد ایمنی زای شیر مادر مثل یک آستری تمام مخاط روده و دستگاه تنفسی را می پوشاند و محافظت می کند، لذا بچه هایی که شیر مادر نخورده اند، این ایمنی را پیدا نمی کنند.
۷) مصرف آنتی بیوتیک ها نیز باعث می شود سرماخوردگی بهبود پیدا نکند و ویروس ها مقاوم تر شده و بیشتر رشد کنند. بنابراین هر بچه ای که تب خفیفی کرد، نباید آنتی بیوتیک مصرف کند، بلکه طبق نظر پزشک معالج و در صورت ضرورت می تواند آنتی بیوتیک بخورد.
۸) واکسن ها نیز در ایجاد مقاومت و افزایش ایمنی کودکان نقش بسزایی دارند. بچه هایی که طبق برنامه ایمنسازی ملی واکسینه شده اند در برابر ویروس سرماخوردگی ایمن تر می باشند.
▪ آیا واکسن آنفلوانزا را می توان به بچه ها هم تزریق کرد؟
ـ بله. البته توصیه شده بچه های زیر ۵ سال واکسن آنفلوانزا بزنند بخصوص بچه های زیر ۲ سال به همان دلیل که اشاره شد(عدم تکامل سیستم ایمنی) بهتر است این واکسن را بزنند اما باید توجه داشته باشند با تزریق این واکسن، کودک در برابر بیماری آنفلوانزا مصون می شود نه سرماخوردگی. بنابراین برای حفظ سلامت کودک در برابر آنفلوانزا که برای کودکان خیلی خطرناک است، بهتر است واکسن آنفلوانزا را به بچه بزنند.
▪ آیا مصرف قرص ها و شربت های ویتامین برای پیشگیری از سرماخوردگی در کودکان مؤثر است؟
ـ اگر ویتامین برای بچه لازم باشد و پزشک تجویز کند، اشکالی ندارد اما بعضی خانواده ها ۵-۴ نوع ویتامین را بدون نظر پزشک به بچه می دهند که خیلی خطرناک است و گاهی سلامت بچه را به خطر می اندازد.
▪ کودکان مبتلا به سرماخوردگی به چه مراقبت هایی نیاز دارند؟ تا چند روز نباید به مدرسه بروند؟
ـ حداقل یک هفته باید در منزل بمانند، چون دوره سرماخوردگی ساده ۵ تا ۷ روز است و دو سه روز هم باید دوره نقاهت را بگذرانند. یعنی بچه هایی که در طول بیماری نمی توانند غذا بخورند حالا باید غذا بخورند و استراحت کنند تا خستگی بیماری از تنشان بیرون شود، بعد به مدرسه بروند. اگر نه وقتی به مهد یا مدرسه می روند دوباره سرما می خورند و بعد عفونت های گوشی، سینه پهلو، آنژین، گلو درد و ... عارض می شود.به همین دلیل باید سیستم های اداری طوری عمل کنند که وقتی بچه کارمند مریض می شود، به او مرخصی بدهند تا از بچه مریضش مراقبت و پرستاری کند. پدرها هم باید مشارکت داشته باشند و دو سه روز هم پدر از کودک مراقبت کند و بعد از یک هفته که بچه خوب شد، او را به مدرسه یا مهد بفرستند.
▪ آیا مراجعه به پزشک برای کودک سرماخورده ضروری است؟
ـ اگر سرماخوردگی معمولی باشد و بچه دچار عوارض نشده باشد، با دادن استامینوفن ساده، استراحت کافی و تغذیه مناسب بیماری بهبود پیدا می کند، اما اگر بچه دچار خس خس سینه شده و آبریزش بینی، سرفه های مکرر، تب شدید و مشکلات تنفسی دارد فوراً باید به پزشک مراجعه کرده در معاینه پزشک اگر تعداد تنفس طبیعی باشد و مشکلی دیده نشود یا علامت هایی که نشان دهنده عفونت است وجود نداشته باشد، می توانند کودک را به منزل برگردانند در غیر این صورت حتماً بچه باید بستری شود.
نخست توصیه می شود لباس زیاد به بچه نپوشانند. همچنین بینی کودک را تخلیه و باز نگه دارند. برای این موضوع می توانند چند قطره سرم فیزیولوژی در آن بچکانند.
نکته دیگر آنکه به طور مکرر و به دفعات بیشتر به کودک غذا بدهند. شیر با عسل را نیز با هم مخلوط کرده، به کودک بخورانند. ناگفته نماند، بهتر است این نوشیدنی را به کودکان بالای سه سال بدهند. اما اساسی ترین مسأله، اصلاح باورهای نادرست است چون اغلب اطرافیان معتقدند: بچه سرماخورده نباید شیر بخورد یا طفلی که تب دارد، شیر نوشیدن برایش مضر است که اصلاً این گونه نیست و باید به کودکان لبنیات بخصوص شیر داده شود. زیرا برای بیماران سرماخورده مصرف مایعات گرم بسیار مفید است     پروفسور مؤمن زاده، استاد علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی پروین محمدی
  روزنامه قدس
 

  اوریون نوعی عفونت ویروسی است که به‌صورت اولیه غدد پاروتید(بناگوشی) را درگیر می‌کند. اوریون یک بیماری عفونی سیستمیک است که توسط ویروس اوریون که از خانواده paramyxovirus است، ایجاد می‌شود. در غالب موارد اوریون به صورت بیماری خفیفی در کودکان بروز می‌کند، که بعد از چند روز خودبه‌خود خوب می‌شود.
ولی گاه با درگیری ارگان‌هایی است. در این بیماری یک یا هر دو غده بناگوشی متورم می‌شود. اوریون تا قبل از کشف واکسن آن در سال ۱۹۶۷ میلادی شایع بود و تا قبل از کشف واکسن اوریون سالانه ۲۰۰۰۰۰ مورد بیماری در آمریکا مشاهده می شد .
به این بیماری در قدیم گوشک می‌گفتند چون اوریون اغلب غدد بزاقی بناگوشی را درگیر می‌کند. این بیماری از طریق تنفس از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.بیشترین مبتلایان به این بیماری کودکان بالای دو سال هستند.
گاهی کودک یکی دو روز قبل از شروع علائم عمده بیماری اوریون دچار بدحالی عمومی می‌شود. بعد کم‌کم غدد بزاقی در ناحیه بناگوش و زیر چانه متورم می‌شوند که این علامت ممکن است همراه تب باشد.
در ابتدا گاهی تورم در یک طرف صورت ایجاد می‌شود و سپس طرف دیگر صورت را درگیر می‌کند و گاهی همزمان هر دو طرف صورت متورم می‌شود. این تورم به‌طور معمول بین یک تا ۱۰ روز ادامه خواهد داشت. تورم غدد بزاقی هنگام بلعیدن باعث درد می‌شود و ممکن است به دلیل توقف ترشح بزاق از غدد بزاقی، دهان خشک شود. در برخی موارد هم این بیماری دارای علائم خاصی نیست.
ویروس اوریون دوره نهفتگی طولانی مدتی دارد که به‌طور متوسط ۲۱-۱۴ روز طول می‌کشد. شخص سالم با استنشاق ترشحات دهانی و بینی شخص بیمار آلوده می‌شود و حداکثر زمان انتقال دو روز قبل از شروع علائم تا پنج روز بعد از شروع علائم است.
● بیماری‌های ثانویه اوریون
دکتر بابک گروسی با تاکید بر اینکه اوریون بیماری خطرناکی نیست، یادآور می‌شود: با این حال باید مراقب بود و جانب احتیاط را رعایت کرد. این بیماری هرچند به ندرت اما ممکن است مغز را درگیر کند. اوریون همچنین ممکن است باعث تورم تخمدان شود و درنوجوانان و جوانان پسر بیضه‌ها را درگیر کند و تاثیراتی احتمالی در ناباروری اینگونه افراد برجای بگذارد.
اگر قبل، در طی و یا بعد از تورم غدد بزاقی کودک دچار درد و سفتی گردن شود علامت بروز مننژیت ناشی از اوریون است که می‌تواند خطرناک باشد.
وی همچنین افزود: فردی که به اوریون مبتلا می‌شود به‌طور دائم در مقابل این بیماری ایمنی پیدا می‌کند.مننژیت عارضه نادر (۲در۱۰۰مورد) دیگری است که معمولا طی روزهای
۳-۱۰بیماری عارض می‌گردد و بیمار دچار سردرد ـ استفراغ ـ سفتی گردن می‌شود. اگرچه در مقایسه با مننژیت‌های دیگر خوش‌خیم‌تر است ولی در هر حال نیازمند مراقبت‌های ویژه است. ناشنوایی یکی از عوارض مهم بیماری که با احتمال شیوع نیازمند توجه ویژه است و لازم است تست شنوایی از بیماران به‌عمل آید.
پانکراتیت هم عارضه دیگری است که طی بیماری ممکن است ویروس پانکراس را درگیر کند. در این حالت کودک دچار درد شکمی و استفراغ‌های مکرر می‌شود. معمولا این عارضه با اقدامات حمایتی برطرف می‌شود. از دیگر عوارض نادر بیماری گرفتاری قلب (میوکاردیت)وگرفتاری کلیه است.
● اقداماتی برای کمک به بیمار
در این دوران بهتر است به کودک بیمارتان غذاهای مایع مانند شیر، سوپ و یا ماست بدهید تا بلع غذا آسان‌تر باشد. برای رفع خشکی دهان بیمار مایعات فراوان به او بدهید و در صورت ایجاد مشکل هنگام نوشیدن از نی استفاده کنید.
در این بیماری استراحت کافی و پرهیز از تحرک توصیه می‌شود. در این دوران درجه حرارت بدن کودک را کنترل کنید و در صورتی که حرارت بدن او بالا بود، سعی کنید با استفاده از اسفنج مرطوب، تبش را پایین آورید. برای تسکین درد کودک می‌توانید از قرار دادن کمپرس آب گرم روی ناحیه غدد بزاقی استفاده کنید، این کار روند بهبود تورم ناشی از بیماری را تسریع می‌کند.
هر چه زودتر بیمار را به دکتر ببرید و در صورت مشاهده وخیم‌تر شدن بیماری بعد از ۱۰ روز و وجود سردرد یا سفتی گردن حتما به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که معمولا توصیه می‌شود تا ۵ روز بعد از بین رفتن تورم غدد بزاقی از مدرسه رفتن کودک جلوگیری کنید.
بهترین راه پیشگیری واکسیناسیون به موقع کودکان است. سال ۱۳۸۴ برنامه واکسیناسیون منظم علیه بیماری اوریون در ایران شروع شده‌است که در دو نوبت یک و ۶ سالگی به فرد تزریق می‌شود. واکسن اوریون همراه واکسن‌های سرخک و سرخچه به کودکان تزریق می‌شود.    

  آنفلوآنزا عفونت دستگاه تنفس است همراه با نشانه هایی که شدیداً شبیه به نشانه های سرماخوردگی است به طوری که فرد را دچار اشتباه می کند. تب، خستگی، گلودرد، بدن درد، سرفه های خشک و تهوع نشانه های مشابه هر دو بیماری هستند.
سرماخوردگی به خودی خود خطرناک یا کشنده نیست اما سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند که در نتیجه بدن آماده ابتلا به بیماری های دیگر می شود. هر سال در ایالات متحده حدوداً ۲۰۰ هزار نفر در بیمارستان بستری و ۳۶ هزار نفر بر اثر بیماری آنفلوآنزا یا عوارض آن جان خود را از دست می دهند. جهت پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا می توان از راهکارهای زیر استفاده کرد؛
۱) دستان خود را چند بار در روز بشویید و بهتر است هر دفعه دو بار آنها را بشویید.
۲) سرماخوردگی یا آنفلوآنزا فقط از راه سرفه یا بوسیدن منتقل نمی شود بلکه با دست دادن یا دست زدن به اشیا نیز منتقل می شود.
۳) با بند انگشت چشم هایتان را بمالید زیرا بند انگشت بسیار کمتر از نوک انگشتان احتمال آلودگی به ویروس ها را دارد.
۴) به مدت ۱۰ثانیه مسواک تان را در مایکروویو بگذارید، با این کار میکروب های ناقل سرماخوردگی یا دیگر بیماری ها کشته می شوند. هنگامی که مسواک می زنید، دندان هایتان تمیز می شود ولی مسواک تان محل پرورش میکروب ها می شود.
با استریلیزه کردن مسواک یعنی با قرار دادن آن در مایکروویو به مدت ۱۰ ثانیه یا شستن کامل آن با آب، قبل از استفاده میکروب های آن را از بین ببرید، در غیر این صورت بهتر است ماهی یک بار مسواک تان را عوض کنید.
۵) هر پاییز، واکسن آنفلوآنزا بزنید. مرکز کنترل بیماری های امریکا توصیه می کند که همه افراد بالای پنجاه سال، افرادی با مشکلات سلامتی نظیر بیماری های قلبی، ریه، دیابت و...، زنان حامله و افرادی که سیستم ایمنی بدن شان ضعیف شده است (کسانی که سرطان یا ایدز دارند) و افرادی که در مراکز درمانی مستقیماً با بیماران سروکار دارند، واکسن آنفلوآنزا بزنند.
۶) اگر مشکل کاری برایتان پیش آمد، خود را سرزنش نکنید. شاید باور نکنید اما سرزنش خود و خودخوری احتمال ابتلا به سرماخوردگی را بیشتر می کند. محققان معتقدند که بروز مشکل در کار یا شغل، سبب استرس می شود که استرس نیز سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند.
۷) درجه حرارت خانه را پنج درجه کم کنید.
هوای خشک خانه هایی که بیش از حد گرم هستند، فضای مناسبی برای رشد میکروب سرماخوردگی فراهم می کند و همچنین غشای مخاطی (دهان، لوزه ها و بینی) خشک شده و نمی تواند جلوی ورود میکروب ها را بگیرد. بنابراین بهتر است درجه حرارت را پایین بیاورید و از یک دستگاه بخور یا هر وسیله مرطوب ساز دیگر در خانه استفاده کنید.
۸) هفته یی یک بار در سونا بنشینید. طبق تحقیقات دانشمندان استرالیایی که در سال ۱۹۹۰ منتشر شد، میزان سرماخوردگی افرادی که طی شش ماه دوره تحقیقات مرتباً از سونا استفاده می کردند، نصف میزان سرماخوردگی آنهایی بود که از سونا استفاده نکرده بودند. این احتمال وجود دارد که تنفس هوای داغ میکروب های سرماخوردگی را از بین می برد.
۹) هر روز یک فنجان ماست بخورید. طبق تحقیقات اخیر انجام شده در دانشگاه کالیفرنیا، افرادی که هر روز یک فنجان ماست می خورند بیست و پنج درصد کمتر از افرادی که ماست نمی خورند، به سرماخوردگی مبتلا می شوند.
۱۰) حوله مخصوص خشک کردن دست ها را سه ،چهار روز یک بار عوض کنید و برای شستن حوله از آب داغ استفاده کنید تا میکروب های آن کشته شود.
۱۱) زیر ناخن ها را هر روز تمیز کنید زیرا زیر ناخن یکی از محل های تجمع میکروب است.
۱۲) سیر بخورید، خوردن سیر هم در پیشگیری از سرماخوردگی کمک می کند و هم در صورت ابتلا بهبود را تسریع می سازد.
۱۳) هنگام عطسه یا سرفه حتماً جلوی دهان و بینی خود را با دستمال بگیرید تا از پخش میکروب در فضا جلوگیری شود.
۱۴) آب پرتقال بخورید. ویتامین C دوره سرماخوردگی را کوتاه تر می کند و در بهبودی موثر است.
۱۵) بلغور، موز، مرغ، ماهی و بوقلمون بخورید زیرا به حفظ سلامت ارگان های سازنده گلبول سفید (که با عفونت های بدن می جنگند) کمک می کند.
۱۶) سیب، زغال اخته و سس گوجه فرنگی نیز مفید است زیرا حاوی فلاونوئید و مواد ضدالتهابی هستند که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.
۱۷) اصرار به تجویز آنتی بیوتیک نکنید. سرماخوردگی و آنفلوآنزا (و اکثر بیماری های عفونی) عامل ویروسی دارند. بنابراین آنتی بیوتیک هایی که برای از بین بردن باکتری ها ساخته شده اند، نه تنها اثری روی این بیماری ها ندارند بلکه مضر نیز هستند زیرا سبب از بین رفتن باکتری های مفید بدن (که خود بخشی از دفاع ایمنی بدن هستند) می شوند.

  بیماری مالاریا که توسط یک انگل تک‌سلولی به نام پلاسمودیوم ایجاد می‌شود، به عنوان یکی از مشکلات عمده بهداشتی جهان و مانع مهم توسعه اقتصادی و اجتماعی مطرح است به گونه‌ای که تقریباً نیمی از جمعیت جهان در بیش از یک ‌صد کشور، در معرض خطر بیماری قرار دارند. مالاریا، به طور معمول به عنوان بیماری مناطق گرمسیر شناخته می‌شود که انگل عامل آن، توسط پشه آنوفل انتقال داده می‌شود و در واقع هنگامی که این پشه افراد را به قصد مکیدن خون نیش می‌زند، می‌تواند سلول‌های بیماری‌زا را که در خون‌ وجود دارد مکیده، در نوبت بعدی که فرد دیگری را نیش می‌زند، به وی انتقال دهد. این پشه به طور عمده در آب و هوای گرم و به ویژه در اطراف آب‌های راکد و آلوده رشد و تکثیر پیدا می‌کند. این بیماری نه تنها در نواحی گرمسیری آفریقا، یکی از عوامل مهم مرگ‌ومیر کودکان است، بلکه با ایجاد کم‌خونی در کودکان و زنان باردار، آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر بیماری‌های دیگر را هم افزایش می‌دهد. عوارض این بیماری که باعث اتلاف نیروی کار می‌شود و در وضع اقتصادی، اجتماعی و کشاورزی کشورها اثر می‌گذارد به همراه شیوع و مرگ‌ومیر بالای آن، اهمیت بهداشتی قابل توجهی به آن داده است.
کشور ما هم یکی از مناطق مالاریاخیز جهان به شمار می‌رود و با در نظر گرفتن شاخص‌های مختلف، می‌توان سه منطقه را در ارتباط با مالاریا در کشور معرفی کرد. منطقه اول که خوشبختانه بیشترین جمعیت یعنی حدود ۷۰ درصد جمعیت کشور را در بر می‌گیرد و مالاریا در آن تحت کنترل است، شمال رشته کوه‌های زاگرس را شامل می‌شود. در مناطق غربی و جنوب غربی کشور که چیزی نزدیک ۲۵ درصد جمعیت را در خود جای داده است، مالاریا وجود دارد ولی به طور محدود و در حال مهار شدن است. اما در منطقه جنوب شرقی کشور با جمعیتی حدود ۵ درصد کل کشور که شامل استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و قسمت گرمسیری استان کرمان است، مالاریا هنوز به عنوان یک مشکل بهداشتی عمده خودنمایی می‌کند. پیدایش انواع پشه‌های مقاوم به حشره‌کش‌ها و انگل‌های مقاوم به داروها و نیز تردد وسیع مهاجران خارجی کشورهای همسایه شرقی، از جمله موانع مهم کنترل موفقیت‌آمیز این بیماری بوده‌اند. البته این را هم باید از اذعان داشت که بروز سالانه بیماری در کشور، رو به کاهش است ولی هر ساله چندین هزار نفر افراد آلوده از کشورهای افغانستان، پاکستان و حتی بنگلادش با ورود به کشور ما، مناطق پاک‌شده از بیماری را نیز آلوده می‌سازند. در داخل کشور نیز به طور برجسته می‌توان از شهرستان‌های چابهار و ایران‌شهر به عنوان دو کانون اصلی شیوع این بیماری که به ویژه از انواع ویراکس و فالسیپاروم می‌باشد، اشاره کرد.
مهم‌ترین علامت بالینی این بیماری، تب‌های شدید متناوب است که با علایمی نظیر لرز، تعریق شدید،‌ سرفه،‌ اسهال، تهوع و استفراغ و گاهی سردرد، ناراحتی تنفسی یا دردهای مفصلی همراه می‌شود. زمان متناوب تب نیز به گونه انگلی بیماری‌زا بستگی دارد و معمولاً ۲ یا ۳ روز یک بار و به صورت شدید رخ می‌دهد. از علایم هشداردهنده این بیماری هم می‌توان به تیره شدن رنگ ادرار، تشنج و زردی اشاره داشت. این بیماری اگر به طور قطعی توسط پزشک و با روش‌های بالینی و نیز آزمایشگاهی تشخیص داده شود باید به طور کامل درمان شود که بسته به گونه بیماری‌زا و نیز شرایط بیمار از قبیل سن یا مثلاً بارداری در زنان، درمان‌ها متفاوت خواهد بود.
همچنین بررسی موارد تماس و گرفتن شرح ‌حال از افراد بیمار برای جستجوی موارد جدید و تشخیص زودرس و درمان سریع آن‌ها، بسیار مهم و کمک‌کننده است. در صورتی که بیمار جزء گروه پرخطر ابتلای بیماری است یا اطرافیان وی هم سابقه مسافرت به مناطق شیوع وسیع این بیماری را دارند، پزشک باید منتظر شروع علایم وسیع بیماری نماند و اقدامات تشخیصی و درمانی خود را آغاز کند.
از سوی دیگر در صورت مشاهده افزایش موارد مشاهده بیماری در یک منطقه که شیوع کمی داشته است، بررسی محیط و مطالعات حشره‌شناسی برای شناسایی ناقلین ضروری است. پس از آن هم بهسازی محیط جهت از بین رفتن یا کاهش محل زندگی و تکثیر پشه‌های آنوفل با خشکاندن آب‌های غیر مفید و راکد و کنترل آب‌ها از لحاظ رشد و تکثیر حشرات به وسیله مواد شیمیایی و سموم از دیگر اقداماتی است که در هر منطقه می‌توان انجام داد.
اما برخی توصیه‌ها هم برای افراد عادی است که امکان دارد با این بیماری و پشه‌های آنوفل که ناقل آن هستند مواجهه پیدا کنند؛ محافظت از گزش توسط پشه با پوشیدن لباس‌های آستین بلند و نیز استفاده از توری برای پوشاندن درها و پنجره‌ها و حتی نصب پشه‌بند در اطراف رختخواب، از جمله اقدامات ساده‌ای است که می‌تواند کمک مؤثری در پیشگیری از این بیماری داشته باشد. همچنین افرادی که قصد سفر به مناطق پرخطر را دارند، بهتر است از پیشگیری دارویی استفاده کنند که در مناطق با خطر پایین یا همان مناطق شهری، کلروکین داروی مناسبی است و در مناطق با خطر بالا و نیز مناطقی که نسبت به این دارو مقاومت ایجاد شده است، باید از سایر داروها بهره گرفت و البته باید توجه داشت که این پیشگیری دارویی باید به طور کامل از یک هفته قبل از ورود به منطقه آلوده تا ۴ هفته بعد از ترک محل و از آن مهم‌تر با تجویز و صلاح‌دید پزشک صورت پذیرد.    
 

  چندی پیش رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های منتقله از آب و غذای وزارت بهداشت گفت: خشکسالی امسال، به علت دسترسی کمتر مردم روستاها و اتباع کشورهای همسایه به آب سالم، خطر بروز بیماری وبا را افزایش داده است. محسن زهرایی افزود:‌ خشکسالی به عنوان یک مسئله جهانی، خطر بروز بیشتر و افزایش موارد ابتلا به بیماری‌های اسهالی از جمله وبا را افزایش داده است؛ این مسئله به ویژه در مناطق روستایی که دسترسی کمتری به آب آشامیدنی سالم دارند، مردم را به سمت استفاده بیشتر از آب‌های ناسالم مانند آب چاه، رودخانه و امثال آن هدایت می‌کند، به همین علت باید انتظار بروز موارد بیشتر این بیماری‌ها را داشته باشیم. آنچه در پی می خوانید تذکراتی در باره این بیماری خطرناک است؛
● وبا چیست؟
وبا یک بیماری حاد اسهالی است که توسط میکروبی به نام ویبریولکرا ایجاد می‌شود. این میکروب از طریق خوردن آب آلوده پس از عبور از معده در روده تکثیر پیدا کرده و موجب ترشح سم (توکسین) و افزایش دفع آب واملاح از دیواره روده می‌شود که با علامت اسهال همراه است. بنابراین میکروب از طریق مدفوع انسان در محیط پخش می‌شود و آب و غذا را آلوده می‌کند و فرد مبتلا به دلیل اسهال آبکی که دارد بدنش با کم آبی شدید روبرو شده و از دست دادن آب و الکترولیت در این بیماران می‌تواند کشنده باشد که این بیماری در کودکان و افراد مسن شدیدتر بوده و با مرگ و میر بیشتری همراه خواهد بود.
● خصوصیات بیماری وبا‌
۱) میکروب وبا می‌تواند در مواد غذایی و آب (مخصوصا آب چشمه‌ ، قنات ، رودخانه) به مدت طولانی زنده بماند.
۲) بیماری وبا نسبت به سرما مقاوم است. بنا براین یخ تهیه شده با آب آلوده می‌تواند سبب انتقال بیماری شود.
۳) دوره نهفتگی بیماری وبا معمولا یک تا سه روز است ولی می‌تواند از چندین ساعت تا پنج روز طول بکشد. علائم بیماری معمولا دو تا سه روز طول می‌کشد، اگر چه در بعضی از بیماران تا پنج روز نیز ممکن است ادامه یابد.
● راه انتقال بیماری وبا ‌
راه انتقال وبا و آلودگی به آن از راه مدفوعی - دهانی است و انسان تنها منبع ذخیره برای عامل این بیماری یعنی میکروب ویبریولکرا می‌باشد. در واقع مصرف آب یا هر ماده خوراکی آلوده به مدفوع یا استفراغ بیماران باعث انتقال بیماری می‌شود و به طور کلی راه انتقال بیماری وبا به صورت مستقیم و غیر مستقیم است؛
۱) راه انتقال مستقیم
بیماری می‌تواند از طریق دست‌های آلوده به مدفوع، تماس با مدفوع و استفراغ بیماران و یا وسایل آلوده به مدفوع بیمار منتقل شود. سرایت بیماری از طریق فرد به فرد، نادر است. این حالت نیز وقتی ایجاد می‌شود که فرد بیمار یا ناقل پس از اجابت مزاج، دستهایش آلوده شده و با همان دست‌های آلوده با فرد دیگری دست بدهد و این شخص بدون شستشوی دست اقدام به خوردن غذا کند.
۲) راه انتقال غیر مستقیم‌
▪ مصرف اب و یا مایعات آلوده به مدفوع
▪ مصرف غذای آلوده به مدفوع
▪ یخ‌های آلوده که از آب غیر بهداشتی تهیه شده باشد
▪ حمام و یا شنا کردن یا شستشوی دست و صورت در آبهای آلوده
▪ شستشوی ظروف و وسایل آشپزخانه با آب آلوده
▪ مصرف سبزی آلوده مخصوصا کاهو که با آب آلوده شستشو و یا آبیاری شده باشند
▪ مصرف غذاهای دریایی ناپخته مثل ماهی و میگو
▪ حشراتی مانند سوسک ، مگس که تمایل زیاد به مدفوع انسان دارند می‌توانند سبب انتقال شوند. بنا براین غذا باید دور از دسترس این حشرات باشد.
● بیماری وبا چه علائمی دارد؟
▪ اسهال شدید، آبکی، پرحجم بدون دل پیچه و دل درد و بدون تب که دفعات اجابت مزاج در این بیماران زیاد می‌باشد. همچنین اسهال این افراد بوی ماهی و ظاهر شفاف داشته و به آن اسهال «آب برنجی» گفته می‌شود
▪ احساس پری و غرغر شکم
▪ استفراغ بدون حالت تهوع قبلی
▪ تشنگی فراوان
▪ گرفتگی و درد پاها و عضلات پشت ساق پا
▪ اگر بیماران به موقع درمان نشوند به علت از دست دادن مایعات بدن از طریق اسهال واستفراغ دچار کم ‌آبی و حتی مرگ می‌شوند
● درمان بیماری وبا‌
در صورت بروز علائم و نشانه‌های بیماری از جمله اسهال حاد آبکی بدون انجام خود درمانی به سرعت بیمار را به مراکز بهداشتی درمانی انتقال دهید و قبل از مراجعه چنانچه بیمار قادر به نوشیدن است مایعات کافی ازجمله ORS به بیمار بدهید. برای تهیه محلول خوراکی ORS یک بسته آن را در یک لیتر آب جوشیده سرد شده حل کنید و به تدریج به بیمار بدهید. اگر بیمار استفراغ می‌کند بهتر است ده دقیقه صبر کنید و سپس جرعه جرعه محلول را به آن بخورانید و دقت داشته باشید که محلول ORS در کنار خوراندن مایعات اضافی مثل آب، دوغ و آب میوه و غذای اضافی مثل یک یا دو نوبت بیشتر از معمول در روز موثرتر واقع می‌شود.
● راههای پیشگیری از وبا‌
۱) جوشاندن یک دقیقه ‌ای آبی که از سلامتش اطمینان ندارید
۲) شستشوی دست با آب و صابون قبل از غذا و بعد از اجابت مزاج
۳) خودداری از خرید هرگونه مواد غذایی و خوراکی از دستفروشان
۴) سبزیجات و میوه‌ جات رابه روش زیر ضد عفونی کرده وسپس مصرف نمایید؛‌
۱) مرحله اول: (پاکسازی)
پاک کردن سبزی و شستشوی اولیه با آب سالم
۲) مرحله دوم:‌ (انگل زدایی)
اضافه کردن سه الی پنج قطره مایع ظرفشویی به ازای هر لیتر آب مصرفی و نگهداری سبزیجات به مدت پنج دقیقه در آن
۳) مرحله سوم: (ضد عفونی)
برای ضد عفونی و از بین‌بردن میکروبها مقدار یک گرم (نصف قاشق چایخوری) پودر پرکلرین %۷۰ را در ظرف پنج لیتری آب ریخته، کاملا حل کنید. سپس سبزی و میوه انگل زدایی شده را به مدت ده الی پانزده دقیقه در محلول ضد عفونی کننده فوق‌الذکر قرار دهید تا میکروبهای آن کشته شوند
مرحله چهارم: (شستشوی مجدد)
سبزی ضدعفونی شده را مجددا با آب سالم بشویید تا باقی مانده کلر از آن جدا شود و سپس مصرف نمایید.     منابع و مآخذ:‌ - دستورالعمل کشوری پیشگیری از وبا - وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی- مرکز مدیریت بیماریها - دکتر مهدی گویا و همکاران - راهنمای کشوری نظام مراقبت بیماریهای منتقله از غذا - وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی - مرکز مدیریت بیماریها - دکتر مهدی گویا و همکاران - بیماریهای گوارشی - وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی - مرکز مدیریت بیماریها - دکتر مهدی گویا و همکاران - تراکت آموزشی وبا - وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی - مرکز مدیریت بیماریها - استان زنجان
  روزنامه رسالت
 

  ● سندرم سرخجه مادرزادی (CRS)
سرخجه یکی از علل شایع بیماریهای حاد تبدار بثوری می‌باشد. عفونت سرخجه در حاملگی می‌تواند منجر به سقط، مرده زایی و نوزاد مبتلا به عفونت سرخجه مادرزادی می‌گردد.
نشانه های بالینی بیماری سرخجه عبارتند از: نشانه های مقدماتی بیماری (بی‌اشتهایی، ضعف، سردرد و تب خفیف) ، بثورات جلدی، بزرگ شدن غدد لنفاوی (شایعترین علامت) و پرخونی خفیف ملتحمه.
در عفونت حاد سرخجه، Igm اختصاصی قابل تشخیص است.
Igm معمولاً در ۴ روز بعد از شروع بثورات جلدی ظاهر می‌شود. ۱۲-۴ هفته بالا باقی می‌ماند. Igm اختصاص سرخجه در حدود ۴ هفته بعد از شروع بثورات جلدی به اوج می‌رسد و عموماً برای تمام عمر باقی می‌ماند.
جنینی که با ویروس سرخجه عفونی شده باشد، ممکن است با سندرم سرخجه مادرزادی متولد شود. نوزادان با CRS ، ویروس سرخجه را برای مدتهای طولانی با اشک دفع می‌کند. برای تشخیص سرخجه مادرزادی در نوزاد می‌توان از شناسایی Igm اختصاصی در خون نوزاد (از بدو تولد تا ۵ ماهگی) استفاده کرد.
● گزارش موارد تستهای آزمایشگاهی
برای هر مورد مشکوک به CRS علاوه بر تنظیم لیست خطی و اعلام به سطوح بالاتر باید یک فرم بررسی اپیدمیولوژیک نیز تکمیل گردد. برای مراقبت، گرفتن ۱ نمونه خون به میزان ۱ میلی لیتر از هر نوزاد مشکوک به CRS بعد از تولد در اسرع وقت ، الزامی است . (تقریباً همه نوزادان متبلا به CRS نتیجه آزمایش Igm اختصاصی سرخجه آنها طی ۶ ماه اول زندگی مثبت و ۶۰% آنها طی ۶ ماهه دوم زندگی مثبت می‌شود.
● بررسی زن باردار مشکوک به سرخجه:
در زنان باردار مشکوک به سرخجه، باید نمونه خون از نظر Igm اختصاصی سرخجه بررسی شود. اگر نتیجه ازمایش نمونه خون از نظر Igm اختصاصی سرخجه مثبت بود بایستی بیمار از نظر انجام ویزیت بعدی پیش از تولد پیگیری مورد مشورت قرار گیرد، در صورتی که نمونه خون از نظر Igm اختصاصی سرخجه منفی باشد و اولین نمونه در عرض ۶ روز اول شروع بثورات جلدی تهیه شده باشد بایستی نمونه خون دوم تهیه شده و از نظر Igm آزمایش شود. بهر حال لازم است صرف نظر از Igm، سرم خون زن باردار مشکوک به سرخجه با روش Rubella IgG avidity assay بررسی شود.
● تعریف موارد:
موارد مشکوک CRS:
▪ تعریف اول: هر کودک کمتر از یکسال که کارمندان بهداشتی در او مشکوک به CRS شوند.
▪ تعریف دوم: هر کودک کمتر از یکسال دارای تاریخچه مادری مشکوک یا تأیید شده ابتلا به سرخجه در دوران حاملگی
▪ تعریف سوم: هر نوزادی با بیماری قلبی و یا مشکوک به کری و یا با یک یا چند علامت از علائم چشمی زیر: مردمک سفید (کاتاراکت)، کاهش دید، حرکات پاندولی چشم (نیستاگموس) ، لوچی، کره چشم کوچک (میکروفتالموس) ، قرنیه بزرگتر (گلوکوم مادرزادی)
● مورد تأیید شده بالینی CRS:
یک مورد تأیید شده بالینی، فردی است که توسط پزشک دوره دیده به ترتیب ذیل با ۲ عارضه از گروه الف و یا یک عارضه از گروه الف و یک عارضه از گروه ب گزارش شود.
گروه الف) کاتاراکت، گلوکوم و یا کاتاراکت همراه با گلوکوم، بیماری قلبی مادرزادی، نقص شنوایی، رتینوپاتی، پیگمانته
گروه ب) پورپورا، اسپلنومگالی، میکروسفالی، عقب ماندگی ذهنی، مننگوانسفالیت، بیماری استخوانی رادیولوسنت، زردی در ۲۴ ساعت اول تولد.
● مورد تأیید شده آزمایشگاهی CRS:
نوزادی که علائم بالینی CRS را دارد و Igm اختصاصی سرخجه در خون او شناسایی شده است.
● مورد تأیید شده آزمایشگاهی سرخجه:
مورد مشکوکی که تست خون مثبت از نظر Igm اختصاصی سرخجه را دارا می‌باشد.     منبع :" دستورالعمل مراقبت از سرخجه و سندروم سرخجه مادرزادی " از انتشارات وزارت بهداشت ،درمان وآموزش پزشکی
 

  دست كم ۸۰ درصد از زنان معتقدند از مشكلی به نام سلولیت رنج می برند. یك پرس وجوی ساده از اطرافیان و آشنایان به راحتی این امر را ثابت می كند. حال اگر این تعداد از مردم گرفتار سلولیت هستند و همه نیز مایلند از شر آن خلاص شوند می توان نتیجه گرفت كه از بین بردن سلولیت باید كار دشواری باشد. با این حال این كار به اندازه ای كه به نظر می رسد مشكل نیست.
سلولیت بافت چربی است كه پراكندگی یكنواخت ندارد و بیشتر به صورت توده های ناهمگن چربی است كه به آن ظاهری ناهموار می بخشد و اغلب آن را به سطح پوست پرتقال تشبیه می كنند سلولیت به تجمع در بخش های خاصی از بدن تمایل دارد مانند بالای ران ها، زانوها، بازوها و گاه دور شكم. با بالا رفتن سن درصد تجمع سلولیت در بدن نیز افزایش می یابد. دلیل عمده این امر نیز كمتر شدن تحرك بدن است به همین دلیل عضلات بدن كوچكتر شده و ذخیره چربی در آن افزایش می یابد. چنان چه ماهیچه های ما ضعیف تر و كوچك تر از آن باشند كه فرم كلی بدن را تعیین كنند بافت چربی و سلولیت تجمع یافته در بدن نمایی ناموزون به ما می بخشد. یكی دیگر از علل كلیدی تجمع سلولیت در بدن نقشی است كه استروژن هورمون زنانه در تشكیل سلولیت بازی می كند. سطح استروژن هر ماه در بدن زنان تغییر می كند. زمانی كه سطح استروژن در بالاترین حد خود است، مانند دوران بارداری، بدن تمایل به نگهداری آب و جذب چربی دارد و این امر موجب انبساط بافت های میانی می شود.
در اواخر بارداری كاهش سطح هورمون ها باعث كاسته شدن از بافت های میانی و در نتیجه فراهم شدن شرایط برای تشكیل سلولیت می شوند. بعضی از دانشمندان معتقدند میزان آمادگی بدن برای تجمع سلولیت با ژن های وراثتی افراد مرتبط است. از این رو ما تاثیر زیادی بر این الگوهای از پیش تعیین شده وراثتی نخواهیم داشت اما از طرق متعددی می توانیم به بدتر شدن آن كمك كنیم. به عنوان مثال اضافه وزن، اشكال در گردش خون، كم تحركی و ورزش نكردن، مصرف زیاد قند و چربی، حساسیت های غذایی، رژیم غذایی نامتعادل و خوردن غذاهای فرآوری شده می توانند موجب افزایش تجمع سلولیت در بدن شوند.
●روش های درمانی زیبایی
اما چگونه می توانیم این سلولیت های مزاحم را برای همیشه از میان ببریم متاسفانه باید گفت مصرف هیچ نوع كرمی موجب از بین رفتن سلولیت نمی شود. اگرچه بعضی كرم ها ممكن است با افزایش استحكام و كشش پوست در ظاهر موجب بهبود شده باشند اما هیچ تاثیری بر لایه های زیرین ندارند.
اما چگونه می توانیم این سلولیت های مزاحم را برای همیشه از میان ببریم متاسفانه باید گفت مصرف هیچ نوع كرمی موجب از بین رفتن سلولیت نمی شود. اگرچه بعضی كرم ها ممكن است با افزایش استحكام و كشش پوست در ظاهر موجب بهبود شده باشند اما هیچ تاثیری بر لایه های زیرین ندارند.لیپوساكشن می تواند به طور موقت موثر باشد. اما این اثر فقط در صورتی كه با تغییر در رژیم غذایی و نحوه زندگی همراه باشد دوام می یابد. در غیر این صورت سلولیت دوباره ظاهر می شود و احتمالا این بار شدیدتر خواهد بود.اما تنها روشی كه می تواند سلولیت را از میان ببرد رعایت یك رژیم غذایی سالم و ورزش كردن مداوم، دست كم سه بار در هفته است. نیازی نیست كه تمام ساعات روز را در سالن های ورزشی بگذرانید بلكه فقط سه جلسه نیم ساعته در هفته كافی خواهد بود. به این ترتیب نه تنها از مشكل سلولیت رهایی می یابید بلكه سلامت عمومی شما نیز افزایش می یابد.
●تغذیه
برای یك تغذیه سالم باید بخش بزرگی از مواد غذایی مصرفی ما شامل میوه ها و سبزیجات به ویژه سبزی های برگ دار، غذاهای پرفیبر و غلات و حبوبات، ماهی تازه، مقدار مناسبی دانه های روغنی و میزان كافی از انواع سالم تر چربی ها باشند. به علاوه حدود ۱۰ لیوان آب و مایعات در روز. این مایعات باید شامل چای و آب و نه نوشیدنی های حاوی شكر باشند.برای جلوگیری از تجمع سلولیت در بدن بهتر است از خوردن برخی غذاها پرهیز كنیم مانند غذاهای حاضری بیرون، نوشابه های رژیمی، نوشیدنی های كافئین دار، غذاهای فرآوری شده مانند نان سفید، كیك ها و بیسكویت ها خوراكی های شور و چربی های اشباع شده.
●پرورش ماهیچه ها
پرورش ماهیچه ها برای افزایش سلامت عمومی بدن امری ضروری است، به ویژه در بخش هایی از بدن كه ماهیچه ها باریك بوده و مستعد تجمع سلولیت است. معمولا به ازای هر دهه از عمر، افراد حدود دو تا سه كیلوگرم از وزن ماهیچه هایشان را از دست می دهند و در حدود شش تا هفت كیلوگرم بر ذخیره چربی بدنشان افزوده می شود. بر مبنای تحقیقاتی كه در این زمینه صورت گرفته انجام حركات ورزشی، سه روز در هفته و رعایت یك رژیم غذایی سالم در طول هشت هفته می تواند به نحو چشمگیری ذخایر سلولیت بدن را كاهش دهد.پس اگر مصمم هستید برای همیشه از مشكل سلولیت نجات یابید از همین امروز شروع كنید. اگر به ورزش كردن عادت ندارید ابتدا با پزشكتان مشورت كنید، سپس یك برنامه ورزشی مستمر و منظم ترتیب دهید و تغذیه خود را به یك رژیم غذایی سالم و عادی از خوراكی های مضر و تنقلات شور و شیرین محدود كنید. در شروع یك عكس تمام قد از خود تهیه كنید و پس از هشت هفته عكس جدیدی بگیرید. آنها را با هم مقایسه كنید یقینا از نتیجه مسرور خواهید شد.     سپیده سلیمی
 

  مننژیت به دو صورت باکتریایی و ویروسی وجود دارد که از نظر دشواری ، تفاوت بسیاری با هم دارند . مننژیت باکتریایی ، به طور معمول خطرناک تر از نوع ویروسی آن است و در موارد بسیار باعث بروز مشکلات ثانویه در مغز و سیستم عصبی می شود. خوشبختانه وقوع هیچ یک از گونه های این بیماری رایج نیست . اگر چه امکان گرفتار شدن به مننژیت درهر سنی وجود دارد ، اما بیشتر در کودکان زیر پنج سال دیده می شود.
کودکان زیر دو سال نسبت به بیماری بسیار حساس بوده و شدیدترین شکل بیماری را ظاهر می سازند . اگر تشخیص و درمان بیماری در نخستین مراحل آن صورت گیرد ، حدود نود درصد از کودکان بهبود می یابند و تعداد اندکی دچار ضایعات دائمی در سیستم عصبی ، مانند از دست دادن شنوایی می شوند. هنگام شیوع مننژیت باکتریایی بیشتر در فصل زمستان و مننژیت ویروسی در اواخر تابستان و اوایل پاییز است .
● علتهای بیماری
باکتری های زیادی می توانند عامل بیماری باشند ، اما باکتری هایی که بیشتر باعث ابتلای کودکان به مننژیت می شوند ، شامل مننگوکوکوس ،‌ آنفلوآنزاتیپ ب یا پنوموکوکوس هستند . گونه های متفاوتی از ویروس ها ، از جمله انتروویروس ها ، می توانند موجب این بیماری شوند . مننژیت ویروسی به طور معمول خفیف بوده و کودکان پس از مدتی کوتاه ، به طور کامل بهبود می یابند. مننژیت باکتریایی از طریق افراد بیمار و یا حامل باکتری ( در حلق و بینی ) منتشر می شود . عامل بیماری از طریق سرفه و عطسه توسط شخص بیمار در هوا منتشر شده و تا ساعت ها معلق می ماند . تنفس هوای آلوده موجب انتقال بیماری می شود . باکتری ابتدا در حلق و بینی تکثیر می گردد و سپس وارد خون می شود و آن گاه وارد مغز و نخاع شده و این نواحی را عفونی می سازد.
بیشتر نوزادان به دلیل این که حامل پادتن های مادری هستند ، تا سه ماهگی به مننژیت مبتلا نمی شوند . ۲۵ درصد از این کودکان برای هفته ها یا ماه ها ، باکتری عامل بیماری را بدون این که دچار بیماری شوند ، در حلق و بینی خود حمل می کنند .
این حاملان سالم ،‌پادتن هایی ایجاد می کنند که موجب مصونیت دائمی آنها در مقابل بیماری می شود . حاملان سالم می توانند عامل بیماریزا را به افراد حساس منتقل نموده و آنها را گرفتار سازند. اشخاصی که در اثر باکتری های عامل مننژیت به نوع خفیف عفونت مجاری فوقانی تنفسی مبتلا میشوند ،‌ می توانند عامل بیماری را به دیگران منتقل کنند . جابجایی عامل بیماری از این طریق ، گاه باعث مننژیت می شود ولی در بیشتر موارد ، مجاری فوقانی تنفسی را گرفتار عفونت می کند . در هر دو صورت پادتن ضد بیماری در بدن شخص تشکیل شده و موجب مصونیت دائمی در برابر باکتری بیماریزا می گردد.
گاهی اوقات عفونت سینوس ها ،‌ گوش میانی و عفونت های ناشی از آسیب سر ،‌ موجب ایجاد مننژیت می شوند. مننژیت باکتریایی از هنگام آغاز علائم تا ۲۴ ساعت پس از آنتی بیوتیک درمانی ، واگیردار است. مننژیت ویروسی نیز به وسیله افراد بیمار یا حامل ویروس منتقل می شود ولی واگیرداربودن آن کمتر از مننژیت باکتریایی است . این ویروس که به طور معمول موجب عفونت دستگاه گوارش می شود ، از طریق دهان وارد بدن شده و ممکن است تا چندین هفته پس از بهبود بیمار ، در روده او باقی بماند . هیچ آنتی بیوتیکی برای درمان مننژیت ویروسی مؤثر نیست . ویروس موجود در دستگاه گوارش ، از طریق جریان خون وارد مغز می شود اما به طور معمول ،‌ضایعاتی در مغز ایجاد نمی کند .
● علائم تشخیص بالینی بیماری
▪ نشانه‌های مننژیت باکتریایی
سرفه و آبریزش از بینی ، پس از دوره کمون و دو تا چهار روزه ظاهر می شود ، اما گاهی اوقات شروع بیماری بسیار سریع بوده و به سرعت گسترش می یابد و در مدت چند ساعت به گیجی و اغما منجر می شود.
کودک بیمار غالباً از سردرد شدید ، همراه با حالت تهوع و تب شکایت می کند . ممکن است گردن سفت و شخص بی قرار و خواب آلود شود . در این حالت ،‌استفراغ حالت جهنده دارد . چنانچه خواب آلودگی عمیق تر شود و تب افزایش یابد ، باید هر چه زودتر به بخش فوریتهای پزشکی مراجعه کرد .
نشانه های بیماری در نوزادان با کودکان تفاوت دارد . نوزاد مبتلا به مننژیت ، بی قرار بوده و گریه های طولانی دارد ،‌ضمن آنکه اشتهایش را از دست می دهد و گرفتار تب شدید می شود . چنین حالتی ‌ ، ممکن است با حمله ناگهانی و خواب آلودگی شدید همراه باشد .
برای پیشگیری از عوارض ثانویه مننژیت مانند ناشنوایی ، ضایعات مغزی و مرگ ،‌ باید هر چه سریعتر بیماری تشخیص داده شود و نسبت به درمان آن در بیمارستان اقدام گردد . آزمایش مایع نخاع برای تشخیص بیماری بسیار ضروری است .
▪ نشانه های مننژیت ویروسی
نشانه های بیماری پس از گذراندن دوره کمون ( یک تا پنج روز ) می تواند به طور ناگهانی و یا به تدریج پدیدار شود . این نشانه ها شامل سردرد ،‌ تب ، استفراغ و دل پیچه است که یک یا دو روز بعد با خشکی و سفتی گردن همراه می گردد ، گاهی اوقات نیز جوش هایی در سطح بدن ظاهر می شود . کودکان مبتلا اغلب در بیمارستان بستری می شوند اما بدون آنکه آنتی بیوتیک مصرف کنند ،‌ پس از چند روز به طور کامل بهبود می یابند .
● پیشگیری
▪ تماس نزدیک به چه معنی است؟
بسیاری از والدین با این پرسش رو به رو هستند که آیا می توانند برای پیشگیری از مبتلا شدن و انتقال بیماری به فرزندشان که دوستی مبتلا به مننژیت دارد، از آنتی بیوتیک استفاده کنند؟ به این پرسش نمی توان به طور قاطع پاسخ گفت. در صورت وجود چنین شرایط زیر می توان گفت که کودک در تماس نزدیک با شخص بیمار قرار دارد:
ـ همخانواده و یا همخانه بودن
ـ همکلاس بودن
ـ نشستن یا ایستادن در کنار فرد بیمار حداقل به مدت یک ساعت
ـ استفاده مشترک از سیگار ، آب و غذا
ـ بوسیدن یا کشتی گرفتن با شخص بیمار
● نقش والدین در پیشگیری از بیماری
در صورت مشاهده علائم مننژیت ، کودک را هرچه زوتر برای معاینه نزد متخصص کودکان و یا به بخش فوریت های پزشکی ببرید.
چنانچه نوزاد شما ناگهان دچار تب و استفراغ شد و برای مدتی طولانی گریه و بی قراری کرد ، او را برای معاینه به نزد پزشک ببرید.
در صورت مشاهده تب همراه با تشنج ، در کوتاهترین زمان ممکن نوزاد را به بخش فوریت های پزشکی یا پزشک متخصص برسانید.
با تزریق واکسن آنفلوآنزا ، به نوزاد خود مصونیت ببخشید.
در صورتی که کودک شما دارای تماس نزدیک با شخص بیمار بود ، هر چه زوتر به پزشک مراجعه کنید تا در مورد ضرورت تجویز آنتی بیوتیک تصمیم بگیرد.
● اقدامات پزشکی
تجویز آنتی بیوتیک به عنوان اقدام پیشگیری کننده برای مدتی کوتاه ، در صورتی که کودک در تماس نزدیک با شخص بیمار باشد.
تأخیر در استفاده از روش کشت ترشحات حلق برای تشخیص قطعی بیماری . مثبت بودن کشت ترشحات گلو ، نشان دهنده این است که شخص حامل مننژیت است ولی ممکن است بیمار نباشد . بنابراین روش یاد شده نباید به عنوان نخستین روش تشخیص بیماری مورد استفاده قرار گیرد.
بستری کردن کودک مبتلا به مننژیت ، آزمایش مایع نخاع در بیمارستان طی کوتاه ترین مدت ، انجام کشت خون و ترشحات حلق و بینی.
تجویز آنتی بیوتیک وریدی در صورتی که آزمایش مایع نخاع نشان دهنده میزان غیرطبیعی گویچه‌های سفید خون باشد.    
 

  M.I یک بیماری حاد ویروسی با تب، گلودرد، تورم غدد شناخته می‌شود و معمولاً توسط Epstein Barr ویروس (E.B.V) ایجاد می‌شود اما توسط ویروس Cytomegalo هم ممکن است بروز کند(GMV). این دو ویروس اعضای خانواده هرپس هستند.EBV بیشتر از طریق بزاق انتقال داده می‌شود و از آنجا که این بیماری از راه بوسیدن گسترده می‌شود به بیماری بوسه ملقب شده است. ما پزشکان باید مردم را آگاه کنیم که این بوسیدن‌ها فقط در سرایت بیماری‌ها نقش دارند و باید به کلی ممنوع شوند. این عفونت که گاهی MONO هم نامیده می‌شود از طریق قطرات کوچک عفونی پراکنده در هوا انتقال پیدا می‌کندکه با سرفه و عطسه میسر می‌شود. در موارد نادر از راه ترانسفوزیون خون سرایت می‌کند.
این عفونت در هر سنی ظاهرمی‌شود، اما بیشتر اوقات جوان‌ها را بین سن‌های ۱۵ تا ۲۵ آلوده می‌کند. ۲۰ در هزار جوان در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی ممکن است عفونی شوند. اگر چه این بیماری معمولاً جدی نیست اما ویروس برای تمام عمر در بدن باقی می‌ماند. بیشتر مردم در برابرش آنتی‌بادی می‌سازند و ایمن می‌شوند.
● نشانه‌ها:
غالباً علامتی در بچه‌های کمتراز ۲ سال دیده نمی‌شود. بچه‌های بین ۴، ۱۵ سال ممکن است مختصر نشانه‌ی ریوی داشته باشند. در نوجوان‌های بزرگتر و جوان‌ها نشانه‌های شدیدتر و طولانی‌تر پیش می‌آید که بعد از ۴ تا ۶ هفته بعد از تماس خواهد بود که عبارتند از: تب، سردرد، عرق شبانه، دردهای عضلانی و خستگی شدیدی که لازم می‌شود ۱۶ تا ۲۴ ساعت بستری می‌شود. بعد از چند روز نشانه‌های دیگری ممکن است اضافه شوند: گلودرد، لوزتین متورم، بی‌اشتهایی و کم شدن وزن، درد مفاصل، شکم درد، لرز، تورم غدد در گردن و زیر بغل، جوش‌های قرمز رنگ که معمولاً در سینه ظاهر می‌شوند. علائم با شیوع کمتر عبارتند از: مشکل نفس کشیدن، تهوع، استفراغ، زرد شدن پوست و زردی قسمت سفید چشم، بی‌نظمی‌ ضربان قلب و حساسیت به نور و در طی ده روز از شدت بیشترنشانه‌ها کاسته می‌شود ولی ممکن است تا ۴ هفته دوام داشته باشند. خستگی مخصوصاً ممکن است طولانی شود و مبتلایان به عفونت مونوکلئوزیس مدت ۲ تا ۳ هفته وقت لازم داشته باشند تا به زندگی منظم خود برگردند و تا ۳ ماه طول بکشد تا انرژی نرمال خود را دوباره پیدا کنند و خوب بشوند.
شخصی که بیماری M.I دارد باید از فعالیت شدید خسته کننده اجتناب کند و مخصوصاً از ورزش‌های درگیری دار از جمله کشتی و کاراته برای حداقل ۴ هفته دور باشد تا از خطر پارگی طحال جلوگیری شود و ضمناً در طول این مدت خوردن نوشابه‌های الکلی و بلند کردن بار سنگین ممنوع است.
افرادی که سیستم ایمنی آنها لطمه دیده است، براثر ابتلا به ایدز یا خوردن بعضی داروها بعد از انجام دادن تعویض عضو (ترانسپلانت) ممکن است نشانه‌های شدیدتری داشته باشند وبیماری شدیدی از M.I را تجربه کنند.
● تشخیص و درمان:
سوابق بالینی و معاینات فیزیکی، به علاوه احتمال در معرض mono قرارداشتن، ممکن است ما را به شک اولیه این بیماری راهنمایی کند. تب، قرمزی گلو با لوزه‌های متورم و پوشیده از چرک، تورم غدد گردن، راش روی سینه و یک طحال بزرگ شده از علائم این بیماری هستند. برای تأیید تشخیص، آزمایش خون برای پیدا کردن گلبول‌های سفید غیر طبیعی واندازه‌گیری میزان گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها و آنتی‌بادی علیه CMV, EBV معمولاً انجام می‌شود تا تشخیص M.I مسلم شود.
یک داروی آنتی‌ویرال اختصاصی برای درمان بیماری M.I نمی‌شناسیم ولی اگر لوزتین شدیداً متورم هستند، درمان با کورتیکواستروئید از قبیل پردنیزولون را می‌توان تجویز کرد و اگر عفونت استرپتوکوکال به همراه گلودرد وجود دارد آنتی‌بیوتیک می‌دهیم. استراحت در بسترگران‌ترین دارویی است که در ایران می‌توانیم به مریض‌ها پیشنهاد کنیم اما خوردن مایعات به مقدار زیاد توصیه می‌شود از قبیل آب و آب میوه‌ تا تب پایین‌ بیاید و از دهیدریشن جلوگیری شود. اگر مریض دردش زیاد است ایبوپروفن یا استامینوفن ضد تب و درد خوبی هستند. بچه‌های زیر ۱۸ سال نباید آسپیرین بخورند زیرا ممکن است خطر سندرم Reye پیش بیاید (آنسفالوپاتی همراه تب، استفراغ و...) گلودرد خفیف را می‌توان با غرغره کردن آب نمک، نوشیدن مایعات سرد، خوردن دسرهای یخ زده بهتر کرد.
● خطرها و عوارض:
بیشتر مریض‌ها در عرض ۳ هفته بهبودی کامل می‌یابند اما کومپلیکاسیون‌های متعددی از M.I وجود دارند از جمله نوعی هپاتیت. یک خطر مسلم و قابل توجه برای طحال وجود دارد، ارگانی که در مجاورت معده قرار دارد که گلبول‌های سفید برای جنگیدن با عفونت تولید می‌کند. طحال ممکن است نرم و بزرگ شود و در موارد نادری پاره شود و تولید درد ناگهانی و شدید در قسمت فوقانی چپ شکم به وجود آورد و احتمالاً خونروی داخلی بدهد که بالقوه کشنده است و باید طحال برداری شود.
علامت خطر دیگر که ممکن است هشداری بر یک عارضه باشد تنفس مشکل و صدادار است، مخصوصاً در نوجوانان، خطر دیگر تورم در گلو و لوزه‌هاست که شاید باعث بسته شدن راه هوایی شود. تجویز کورتیکواستروئید ممکن است شرایط را بهتر کند اما بستری شدن در بیمارستان و جراحی گاهی ضرورت پیدامی‌کند.
در سینوس‌ها وگوش و نشانه‌هایی که برای بیشتر از ۴ هفته دوام دارند نیزاندیکاسیون‌های جدی‌تر و شرایطی که توجهات بیشتر پزشکی را لازم دارند، هستند.
عوارضی که در CNS پیش می‌آیند اگرچه غیر متعارف هستند ولی جدی‌ باید گرفته شوند و این‌ها شامل آنسفالیت‌ها، تشنج‌ها، سندرم‌ Guillain, Baerre (پلی نوریت با علت ناشناخته با ویژگی‌ ضعف عضلانی و پارالیزی)، ضایعات عصبی و مننژیت‌های آسپتیک، هستند.     دکتر عبدالپیمان علویان بیهوشی

  زخم‌های ناشی از فشار وزن بدن را می‌توان زخم‌های موقعیتی نامید. به عبارت دیگر زخم‌هایی که به علت وضع خاص قرار گرفتن بدن به مدت طولانی ایجاد می‌شوند، زخم بستر گفته می‌شود.
هر چند مفهوم مورد نظر بسیار کلی‌تر است و تنها شامل بیماران بستری نیست و طیف وسیع‌تری را در بر می‌گیرد.
به طور کلی می‌توان گفت که عارضه زخم بستر بر اثر فشار نا متناسب و توزیع نشده ناشی از وزن بدن بر روی بافت‌هایی ایجاد می شود که با یک سطح فیزیکی (تخت بیمار ویلچر......) تماس طولانی داشته باشد که نتیجه آن آسیب شدید به بافت‌های زیر پوست و پوست است.
امروزه این عارضه سلامتی بسیاری از بیماران را تهدید کرده و از مشکلات جدی بیماران است.‏
آمارها نشان می‌دهد سالیانه ۶۰هزار نفر در ایالات متحده جان خود را در اثر این عارضه از دست می‌دهند. ۱۴-۴ درصد بیماران بستری در بیمارستان در معرض ایجاد یا گسترش زخم‌های بستر هستند.
این عارضه معمولا در بخش‌های مراقبت‌های ویژه و در اثر مراقبت‌های ضعیف پرستاری به وجود می‌آید ولی عامل عمده‌تر در ایجاد و گسترش این عارضه در مراقبت‌های خانگی از بیمار و به ویژه در بیماران سالمند است.‏
رگ‌های نازک خونی که مواد غذایی و اکسیژن را به پوست می‌رسانند در اثر فشار نامتناسب و توزیع نشده ناشی از وزن بدن مسدود شده و کارایی خود را از دست می‌دهند. زمانی که مواد غذایی و اکسیژن در مدت طولانی به پوست و بافت‌های زیر پوستی نرسد مردگی بافت اتفاق می‌افتد و زخم بستر شکل می‌گیرد.
نتیجه آزمایشاتی که بر روی حیوانات انجام شده نشان می‌دهد با اعمال کردن فشاری معادل ۶۰ میلی‌متر جیوه بر روی پوست به مدت یک ساعت عوارضی قابل شناسایی مانند لخته شدن خون سیاهرگی و بافت مردگی ظاهر می‌شود.
در انسان هنگام خوابیدن روی تخت فشاری معادل ۷۰-۶۰ میلی‌متر جیوه بر برخی اعضای بدن مانند: لگن‎(sacrum)‎‏ پشت سر‏‎(occiput)‎‏ پاشنه پا‏‎(hell)‎‏.....وارد می‌شود. معادل همین فشار هنگام نشستن بر روی صندلی یا ویلچر در ناحیه برجستگی لگن ‏‎(ishia)‎‏ وارد می‌شود. ‏
زمانی که پوست و بافت‌های زیر آن بین وزن بدن و سطح بستر یا ویلچر تحت فشار قرار می‌گیرند کم خونی موضعی ایجاد می‌شود که نتیجه آن ایجاد وقفه در تغذیه مویرگی و جلوگیری از دفع مواد حاصل از سوخت و ساز سلول است که هر کدام می‌تواند باعث آسیب دیدگی شدید سلولی شود و اگر این روند ادامه پیدا کند احتمال مرگ سلول افزایش پیدا می‌کند.‏
افراد سالم در هنگام خوابیدن یا نشستن مرتبا جابه‌جا می‌شوند، در نتیجه وزن بدن را در نقاط مختلف بدن تقسیم می‌کنند. قرار گرفتن در یک موقعیت خاص به مدت طولانی به علت افزایش فشار باعث ایجاد درد در ناحیه می‌شود بنابراین فرد بدن خود را حرکت داده سطوح تماس را تغییر می‌دهد و بدینوسیله فشار ناشی از وزن بدن خود را در نقاط مختلف توزیع می‌کند.‏
بیماران به دلیل عدم احساس درد در موضع تماس یا به دلیل محدودیت حرکتی قادر به تغییر موقعیت خود نبوده که این امر باعث طولانی شدن اعمال فشار به بافت‌های محل تماس شده و سرانجام سبب مردگی بافت می‌شود.‏
ناحیه‌ای از بدن که دچار بافت مردگی شده معمولا خیلی گسترده‌تر و عمیق‌تر از آن است که در روی پوست دیده می‌شود به عبارت دیگر شدت عارضه در بافت‌های زیر پوست خیلی بیشتر از روی پوست است. زیرا حساسیت بافت‌های ماهیچه‌ای فوق‌العاده بیشتر از سطوح بیرونی پوست است.
البته عوامل دیگری نیز در ایجاد زخم بستر دخالت دارند به عنوان مثال هنگامی که فرد روی تخت یا ویلچر قرار می‌گیرد رگ‌های خونی ممکن است کشیده یا خمیده شده و باعث ایجاد فشار و در نهایت زخم می‌شوند. حتی مقدار کمی ساییدگی یا مالش در سطح پوست می‌تواند منجر به ایجاد زخم‌های کوچک شود.‏
● محل‌های شکل گیری زخم بستر ‏
زخم بستر معمولا در جایی شکل می‌گیرد که استخوان نیروی زیادی به پوست و بافت‌های زیر پوستی وارد کرده و آنها را بین سطوح دیگر مانند سایر قسمت‌های بدن یا سطح تخت و صندلی محبوس می‌کند.‏
افرادی که به هر دلیل مجبور هستند مدتی طولانی را روی تخت بگذرانند به سادگی در معرض ایجاد و گسترش زخم بستر در نواحی دارای برجستگی استخوانی مانند لگن‎(sacrum)‎‏ ، پشت سر ‏‎(occiput)‎‏ ، پشت گوش، زانو، پاشنه پا، دنده‌ها و آرنج هستند. این عارضه برای افرادی که همین وضعیت را در روی ویلچر دارند بیشتر در نواحی زانو، قوزک پا، شانه ها، پشت سر و ستون فقرات اتفاق می‌افتد.‏
در این نواحی لایه چربی که معمولا به عنوان بالشتک برای رگ‌های خونی عمل می‌کند وجود ندارد، در نتیجه هنگامی که رگ‌های خونی تحت فشار ناشی از وزن بدن قرار می گیرند میزان اکسیژن بافتی به شدت کاهش می‌یابد، پوست دچار مردگی شده، بافت‌ها از ناحیه زیر پوست تخریب می‌شوند و زخم بستر به وجود می‌آید.‏
این عارضه در نقاطی مانند ناحیه زیر شکم ‏‎(perineum)‎‏ که معمولا خیس بوده و معمولاً تمیز نمی‌شوند نیز به وجود می‌آید، بنابراین تمیز کردن و خشک نگه داشتن بدن بیمارانی که قادر به نگهداری ادرار و مدفوع خود نیستند در کاهش احتمال ایجاد و گسترش زخم بستر نقش عمده‌ای ایفا می‌کند.‏
دستگاه عصبی افراد سالم هنگام ایجاد فشار در یک ناحیه خاص پیام‌هایی مبنی بر لزوم جابه‌جایی موقعیت بدن صادر کرده و باعث تقسیم فشار وارده بر نواحی مختلف می‌شود ولی بیماران بستری در تخت که قادر به حرکت نیستند ممکن است حتی بعد از دو ساعت دچار عارضه زخم بستر شوند که این زمان برای افرادی که از ویلچر استفاده می‌کنند و قادر به حرکت نیستند به مراتب کمتر است.
● عوامل موثر در ایجاد و گسترش زخم بستر
۱) محدود بودن به تخت یا ویلچر
۲) عدم توانایی حرکتی
۳) عدم توانای کنترل ادرار و مدفوع
۴) تغذیه نامناسب و ناکافی
۵) کمبود هوشیاری ذهنی بیمار
● مراحل ایجاد زخم بستر
زخم‌های بستر را می‌توان به دو دسته سطحی و عمیق تقسیم کرد:‏
زخم‌های عمیق در بافت‌های زیر پوست گسترش می‌یابند بافت مردگی بیشتر در زیر پوست اتفاق می‌افتد تا روی پوست. این گونه زخم‌ها را می‌توان به تاول‌هایی تعبیر کرد که حتی پس از بهبودی اثر خود را به جای گذاشته و قبل از آنکه دیده شوند یا علامتی از خود بروز دهند به مقدار قابل ملاحظه ای گسترش یافته باشند. ‏
علامت معمول زخم بستر ایجاد توده سخت ارغوانی یا بی‌رنگ در زیر پوست است و میزان آسیب دیدگی معمولا خیلی شدید تر از آن است که در روی پوست قابل شناسایی و دیدن است.
زخم‌های سطحی خود به چهار مرحله تقسیم بندی می‌‌شوند که در هر مرحله ناحیه ای از پوست در گیر می‌شوند. شناختن هر مرحله جهت درمان مناسب، مفید است.‏
▪ مرحله اول
در این مرحله فقط اپیدرم درگیر می‌شود. علامت مشخصه آن قرمز شدن سطح پوست و آسیب سطحی پوست است اگر فشار از بین برود بهبودی به دست می‌آید.
▪ مرحله دوم
در این مرحله اپیدرم از بین می‌رود میزان آسیب دیدگی پوست به محل اتصال درمیس و بافت زیر پوستی محدود می‌گردد. در محل زخم لبه‌های غیر عادی شکل گرفته و همراه با لایه چربی زیر آن ورم کرده و دردناک می‌شوند. احتمال عفونت در این مرحله وجود دارد. در صورتی که عامل فشار از بین برود هفته‌ها طول می‌کشد تا زخم التیام یابد .
▪ مرحله سوم
آسیب‌دیدگی تا عمق لایه بین استخوان و عضله ‏‎(fascia)‎گسترش می‌یابد. بافت زیر پوستی کاملا درگیر می‌شود. محل زخم‌ها دردناک نیستند. احتمال تراوش مایع بد بو و نیز عفونت وجود دارد. در صورت از بین رفتن عامل فشار به ماه‌ها وقت برای التیام زخم نیاز است.
▪ مرحله چهارم
آسیب دیدگی ناحیهfascia ‎‏ گسترش می‌یابد تا حدی که تاندون‌ها، ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و مفاصل را درگیر می‌کند در این مرحله احتمال عفونت نیز وجود دارد. زخم ممکن است در سطح پوست کوچک به نظر برسد ولی در زیر پوست گسترش زیادی یافته باشد. مایعی بد بو از محل زخم تراوش می‌کند و در صورت از بین رفتن عامل فشار ممکن است بعد از ماه‌ها یا شاید سال‌ها زخم بهبود پیدا کند.
یکی از راه‌های پیشگیری از ایجاد یا گسترش زخم بستر استفاده از تشک‌های مواج است. تشک‌های مواج با استفاده از سلول‌های محتوی هوا بالشتکی مناسب جهت نواحی تماس ایجاد کرده و باعث توزیع فشار در آن نواحی می‌شوند.
تشک‌های مواج جهت استفاده در بیمارانی با در صد ریسک‌های ‏Low, Medium ,High ,Very high ‎طراحی می‌شوند. بدیهی است قبل از تهیه هر گونه تشک مواج می‌بایست درجه ریسک بیماران استفاده کننده از آن را مشخص کرد.‏
با استفاده از جداول ارائه شده و محاسبه نمرات هر بیمار می‌توان درجه ریسک را مشخص کرده و تشک مواج متناسب با آن تهیه کرد.‏     مهندس محمد علی سعادت
 

  جذام‌ از قدیمی‌ترین‌ بیماری‌های‌ مزمن‌ شناخته‌ شده‌ در سطح‌ جهان‌ است‌ که‌ به‌ گفته‌ محققان‌ و کارشناسان‌ پزشکی‌ مختص انسان‌ است‌.
طبق‌ تحقیقات‌ گسترده‌یی‌ که‌ در سرتاسر جهان‌ انجام‌ شده‌ عامل‌ اصلی‌ این‌ بیماری‌ یک‌ باکتری‌ اسیه‌ فاست‌ میله‌یی‌ شکل‌ به‌ نام‌ مایکوباکتریوم‌ لپرومی‌ اعلام‌ شده‌ که‌ بیشترین‌ تاثیرات‌ سوء خود را روی‌ پوست‌، اعصاب‌ محیطی‌، مخاط‌ دستگاه‌های‌ تنفس‌ فوقانی‌ و چشم‌ می‌ گذارد.
این‌ بیماری‌ عفونی‌ به‌ صورت‌ مستقیم‌ از انسانی‌ به‌ انسان‌ دیگر سرایت‌ می‌کند اما از آنجایی‌ که‌ انتقال‌ این‌ باکتری‌ نیازمند تماس‌ طولانی‌ مدت‌ فرد با شخص مبتلا است‌ تعداد آماری‌ مبتلایان‌ در سطح‌ پایین‌ قرار دارد. جذام‌ پیامدهای‌ ناخوشایند پزشکی‌، اجتماعی‌ و اقتصادی‌ زیادی‌ برای‌ مبتلایان‌ به‌ دنبال‌ دارد که‌ بعد اجتماعی‌ آن‌ از دیگر موارد مذکور از اهمیت‌ بالایی‌ برخوردار است‌.
فقر از مهمترین‌ عوامل‌ ابتلا به‌ جذام‌ است‌ بطوری‌که‌ سیستم‌ ایمنی‌ بدن‌ را بشدت‌ کاهش‌ داده‌ و بدن‌ مستعد ابتلا به‌ این‌ بیماری‌ می‌شود. اگرچه‌ فقر ویتامین‌ها و مواد معدنی‌ مورد نیاز بدن‌ مقدمه‌ ابتلا به‌ جذام‌ است‌ اما فقر فرهنگی‌ مثل‌ عدم‌ رعایت‌ بهداشت‌ از دلایل‌ بارز ایجاد این‌ مرض‌ در فرد به‌ شمار می‌آید.
گفتنی‌ است‌ آنچه‌ موجب‌ ترس‌ و وحشت‌ مردم‌ می‌شود خود میکروب‌ جذام‌ نیست‌ بلکه‌ عوارض‌ و دگرگونی‌های‌ حاصل‌ در اعصاب‌ چشم‌، دست‌ها و پاها هراسی‌ را در میان‌ اطرافیان‌ ایجاد می‌کند، از اینرو مردم‌ عادی‌ سعی‌ دارند تا حد امکان‌ از برقراری‌ ارتباط‌ با این‌ قشر محدود جامعه‌ جلوگیری‌ کنند. به‌ همین‌ دلیل‌ بطور قطع‌ می‌توان‌ گفت‌ جذامیان‌ در میان‌ کشورها و ملت‌های‌ جهان‌ مظلوم‌ بوده‌ و از حضور در میان‌ اقشار مختلف‌ طرد می‌شوند.
ریختگی‌های‌ اندام‌های‌ مختلف‌، قدرت‌ کار و فعالیت‌ جذامیان‌ را از بین‌ برده‌ و آنها را عاجز و زمینگیر می‌کند. البته‌ این‌ گونه‌ از گرفتاری‌ها در روزگاران‌ پیشین‌ که‌ داروی‌ موثری‌ علیه‌ این‌ بیماری‌ وجود نداشت‌، بیشتر مشهود بود.
اگرچه‌ به‌ دلیل‌ شباهت‌ این‌ میکروب‌ با باسیل‌ سل‌ ویژگی‌ها و علایم‌ خاص‌ جذام‌ تا چندین‌ سال‌ بطور ناشناخته‌ باقی‌ ماند اما سرانجام‌ به‌ این‌ نتیجه‌ رسیدند که‌ عامل‌ جذام‌ فقط‌ برای‌ انسان‌ بیماری‌زا است‌ از این‌ رو هنوز گزارش‌ مستدلی‌ از ابتلای‌ حیوانات‌ به‌ این‌ بیماری‌ وجود ندارد.
دوره‌ نهفتگی‌ این‌ بیماری‌ از چندماه‌ تا چندین‌ سال‌ متغیر است‌ بطوری‌که‌ این‌ تغییر به‌ ۴۰ سال‌ نیز می‌رسد. باید بدانید سیر بیماری‌ مزمن‌ بوده‌ و شروع‌ آن‌ بسیار آرام‌ صورت‌ می‌گیرد. گفتنی‌ است‌ شیر مادران‌ جذامی‌ نیز حاوی‌ مقدار زیادی‌ باکتری‌ است‌ که‌ می‌تواند بیماری‌ را براحتی‌ از مادر به‌ فرزند منتقل‌ کند.
نکته‌ بسیار جالب‌ توجه‌ درخصوص‌ عامل‌ بیماری‌ جذام‌ این‌ است‌ که‌ مایکوباکتریوم‌ لپره‌ اصولا عفونت‌زایی‌ چندان‌ بالایی‌ ندارد بطوری‌که‌ در مناطق‌ آلوده‌ بیشتر مبتلایان‌ علایم‌ بالینی‌ مشخصی‌ ندارند و حتی‌ برخی‌ از آنها به‌ یک‌ ضایعه‌ موضعی‌ مبتلا می‌شوند که‌ خود به‌ خود بهبود می‌یابد. این‌ مساله‌ خود دلیل‌ آشکاری‌ براین‌ اصل‌ است‌ که‌ تنها گروهی‌ از افراد به‌ این‌ بیماری‌ مبتلا می‌شوند که‌ از ضعف‌ یا اختلال‌ در سیستم‌ ایمنی‌ رنج‌ می‌برند.
اگر درمان‌ جذام‌ به‌ درستی‌ انجام‌ نشود کانون‌های‌ بیمار جذام‌، زخم‌ها و درگیری‌ اعصاب‌ چهره‌ و اندام‌ بیماری‌ را بدشکل‌ می‌کند.
پیش‌ از اینکه‌ داروهای‌ درمانی‌ این‌ بیماری‌ کشف‌ شود مردم‌ از روغن‌ شولمرگرا برای‌ درمان‌ آن‌ استفاده‌ می‌کردند که‌ اکنون‌ جایگاهی‌ در میان‌ داروهای‌ درمانی‌ ندارد. در عوض‌ از انواع‌ داروهای‌ سولفون‌ها در کنار آنتی‌بیوتیک‌ها برای‌ درمان‌ مبتلایان‌ استفاده‌ می‌کنند. علاوه‌ براین‌ در برخی‌ موارد جراحی‌، فیزیوتراپی‌ و ورزش‌ نیز برای‌ درمان‌ و بازگشت‌ عملکرد اندام‌های‌ ضروری‌ بسیار مناسب‌ است‌.
بطور کلی‌ بدون‌ توجه‌ به‌ داروهای‌ مصرفی‌ برای‌ درمان‌ بیماران‌ جذام‌ سه‌ مرحله‌ درمانی‌ وجود دارد که‌ با توجه‌ به‌ توان‌ بدنی‌ آنها و نوع‌ داروهای‌ مصرفی‌ از ۵ تا ۱۰ سال‌ متفاوت‌ است‌.
براساس‌ گزارش‌های‌ موجود کانون‌ اصلی‌ جذام‌ در مرکز و شمال‌ آفریقا بوده‌ که‌ در قرون‌ وسطی‌ طی‌ جنگ‌های‌ صلیبی‌ به‌ آسیا و اروپا نیز منتقل‌ شده‌ است‌. قرن‌ سیزدهم‌ میلادی‌ نطقه‌ اوج‌ کشتار این‌ بیماری‌ بود، در قرن‌ ۱۴ و ۱۵ نیز از اروپا به‌ نیمکره‌ شرقی‌ رسید اما در قرن‌ شانزدهم‌ جذام‌ به‌ کل‌ از فهرست‌ بیماری‌های‌ مزمن‌ اروپای‌ مرکزی‌ حذف‌ شد. با این‌ وجود در حال‌ حاضر اکثر نقاط‌ جهان‌ تاحدودی‌ به‌ این‌ بیماری‌ آلوده‌ هستند. اگرچه‌ در جهان‌ امروز بیشتر موارد جذام‌ همانند دیگر بیماری‌ها در آفریقا دیده‌ می‌شود ایران‌ نیز از این‌ امر مستثنی‌ نبوده‌ و تعداد قابل‌ توجهی‌ از آنها در مراکز خاص‌ مربوط‌ به‌ این‌ بیماری‌ زندگی‌ کرده‌ و تحت‌ درمان‌ قرار دارند. جذامیان‌ ایران‌ در استان‌های‌ خراسان‌، هرمزگان‌، سیستان‌ و بلوچستان‌ و آذربایجان‌ شرقی‌ و غربی‌ پراکنده‌اند و زندگی‌ را با دشواری‌ هرچه‌ تمام‌تر سپری‌ می‌کنند. آمارهای‌ موجود حاکی‌ از شیوع‌ این‌ بیماری‌ در روستاهای‌ دوردست‌ است‌ از سوی‌ دیگر طبق‌ آمار وزارت‌ بهداشت‌ تعداد مبتلایان‌ به‌ جذام‌ طی‌ دهه‌ گذشته‌ از ۳ تا ۵ نفر برآورد شده‌ که‌ احتمال‌ می‌رود تعداد مبتلایان‌ بیشتر از این‌ باشد.
مبتلایان‌ به‌ جذام‌ که‌ عموماً افرادی‌ تنها هستند از نظر غذا و حمایت‌ فردی‌ در مضیقه‌ بسر می‌برند از این‌ رو «انجمن‌ یاوران‌ جذام‌» سعی‌ دارد در تعمیر منازل‌ به‌ آنها کمک‌ کرده‌ و برنامه‌های‌ تفریحی‌ آنها را تحت‌ پوشش‌ قرار دهد چراکه‌ این‌ افراد به‌ لحاظ‌ شرایط‌ ظاهری‌ شجاعت‌ خروج‌ از منطقه‌ مسکونی‌ خود را ندارند. همچنین‌ از دیگر اقدامات‌ این‌ انجمن‌ می‌توان‌ به‌ اشتغالزایی‌ برای‌ فرزندان‌ جذامیان‌ اشاره‌ کرد.
در ایران‌ روستاهایی‌ مثل‌ «سجری‌» و «چنار» تقریباً بیشترین‌ تعداد مبتلایان‌ را دارند که‌ انجمن‌ مذکور به‌ کمک‌ ماموران‌ شبکه‌ بهداشت‌ در بیمارستانی‌ واقع‌ در مهاباد امدادهای‌ لازم‌ را در اختیار آنها قرار می‌دهند.
برای‌ شناسایی‌ و آشنایی‌ هرچه‌ بیشتر عموم‌ مردم‌ از شرایط‌ افراد مبتلا به‌ جذام‌ تورهایی‌ برای‌ بازدید از جذامیان‌ مشغول‌ به‌ فعالیت‌ هستند که‌ با وجود این‌ تورها بیماران‌ جذامی‌ علاوه‌ بر دریافت‌ حمایت‌ مالی‌، تصور غلط‌ مردم‌ نیز از این‌ بیماری‌ بطور کامل‌ رفع‌ می‌شود.
در سال‌ ۱۹۹۱ سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌ (WHO) طی‌ قطعنامه‌یی‌ خواهان‌ حذف‌ جذام‌ به‌ عنوان‌ یک‌ مشکل‌ جهانی‌ شد که‌ نهایتا سال‌ ۲۰۰۰ میلادی‌ را سال‌ حذف‌ جذام‌ در دنیا نامیدند.

مهناز رضوی‌

  جذام‌ از قدیمی‌ترین‌ بیماری‌های‌ مزمن‌ شناخته‌ شده‌ در سطح‌ جهان‌ است‌ که‌ به‌ گفته‌ محققان‌ و کارشناسان‌ پزشکی‌ مختص انسان‌ است‌.
طبق‌ تحقیقات‌ گسترده‌یی‌ که‌ در سرتاسر جهان‌ انجام‌ شده‌ عامل‌ اصلی‌ این‌ بیماری‌ یک‌ باکتری‌ اسیه‌ فاست‌ میله‌یی‌ شکل‌ به‌ نام‌ مایکوباکتریوم‌ لپرومی‌ اعلام‌ شده‌ که‌ بیشترین‌ تاثیرات‌ سوء خود را روی‌ پوست‌، اعصاب‌ محیطی‌، مخاط‌ دستگاه‌های‌ تنفس‌ فوقانی‌ و چشم‌ می‌ گذارد.
این‌ بیماری‌ عفونی‌ به‌ صورت‌ مستقیم‌ از انسانی‌ به‌ انسان‌ دیگر سرایت‌ می‌کند اما از آنجایی‌ که‌ انتقال‌ این‌ باکتری‌ نیازمند تماس‌ طولانی‌ مدت‌ فرد با شخص مبتلا است‌ تعداد آماری‌ مبتلایان‌ در سطح‌ پایین‌ قرار دارد. جذام‌ پیامدهای‌ ناخوشایند پزشکی‌، اجتماعی‌ و اقتصادی‌ زیادی‌ برای‌ مبتلایان‌ به‌ دنبال‌ دارد که‌ بعد اجتماعی‌ آن‌ از دیگر موارد مذکور از اهمیت‌ بالایی‌ برخوردار است‌.
فقر از مهمترین‌ عوامل‌ ابتلا به‌ جذام‌ است‌ بطوری‌که‌ سیستم‌ ایمنی‌ بدن‌ را بشدت‌ کاهش‌ داده‌ و بدن‌ مستعد ابتلا به‌ این‌ بیماری‌ می‌شود. اگرچه‌ فقر ویتامین‌ها و مواد معدنی‌ مورد نیاز بدن‌ مقدمه‌ ابتلا به‌ جذام‌ است‌ اما فقر فرهنگی‌ مثل‌ عدم‌ رعایت‌ بهداشت‌ از دلایل‌ بارز ایجاد این‌ مرض‌ در فرد به‌ شمار می‌آید.
گفتنی‌ است‌ آنچه‌ موجب‌ ترس‌ و وحشت‌ مردم‌ می‌شود خود میکروب‌ جذام‌ نیست‌ بلکه‌ عوارض‌ و دگرگونی‌های‌ حاصل‌ در اعصاب‌ چشم‌، دست‌ها و پاها هراسی‌ را در میان‌ اطرافیان‌ ایجاد می‌کند، از اینرو مردم‌ عادی‌ سعی‌ دارند تا حد امکان‌ از برقراری‌ ارتباط‌ با این‌ قشر محدود جامعه‌ جلوگیری‌ کنند. به‌ همین‌ دلیل‌ بطور قطع‌ می‌توان‌ گفت‌ جذامیان‌ در میان‌ کشورها و ملت‌های‌ جهان‌ مظلوم‌ بوده‌ و از حضور در میان‌ اقشار مختلف‌ طرد می‌شوند.
ریختگی‌های‌ اندام‌های‌ مختلف‌، قدرت‌ کار و فعالیت‌ جذامیان‌ را از بین‌ برده‌ و آنها را عاجز و زمینگیر می‌کند. البته‌ این‌ گونه‌ از گرفتاری‌ها در روزگاران‌ پیشین‌ که‌ داروی‌ موثری‌ علیه‌ این‌ بیماری‌ وجود نداشت‌، بیشتر مشهود بود.
اگرچه‌ به‌ دلیل‌ شباهت‌ این‌ میکروب‌ با باسیل‌ سل‌ ویژگی‌ها و علایم‌ خاص‌ جذام‌ تا چندین‌ سال‌ بطور ناشناخته‌ باقی‌ ماند اما سرانجام‌ به‌ این‌ نتیجه‌ رسیدند که‌ عامل‌ جذام‌ فقط‌ برای‌ انسان‌ بیماری‌زا است‌ از این‌ رو هنوز گزارش‌ مستدلی‌ از ابتلای‌ حیوانات‌ به‌ این‌ بیماری‌ وجود ندارد.
دوره‌ نهفتگی‌ این‌ بیماری‌ از چندماه‌ تا چندین‌ سال‌ متغیر است‌ بطوری‌که‌ این‌ تغییر به‌ ۴۰ سال‌ نیز می‌رسد. باید بدانید سیر بیماری‌ مزمن‌ بوده‌ و شروع‌ آن‌ بسیار آرام‌ صورت‌ می‌گیرد. گفتنی‌ است‌ شیر مادران‌ جذامی‌ نیز حاوی‌ مقدار زیادی‌ باکتری‌ است‌ که‌ می‌تواند بیماری‌ را براحتی‌ از مادر به‌ فرزند منتقل‌ کند.
نکته‌ بسیار جالب‌ توجه‌ درخصوص‌ عامل‌ بیماری‌ جذام‌ این‌ است‌ که‌ مایکوباکتریوم‌ لپره‌ اصولا عفونت‌زایی‌ چندان‌ بالایی‌ ندارد بطوری‌که‌ در مناطق‌ آلوده‌ بیشتر مبتلایان‌ علایم‌ بالینی‌ مشخصی‌ ندارند و حتی‌ برخی‌ از آنها به‌ یک‌ ضایعه‌ موضعی‌ مبتلا می‌شوند که‌ خود به‌ خود بهبود می‌یابد. این‌ مساله‌ خود دلیل‌ آشکاری‌ براین‌ اصل‌ است‌ که‌ تنها گروهی‌ از افراد به‌ این‌ بیماری‌ مبتلا می‌شوند که‌ از ضعف‌ یا اختلال‌ در سیستم‌ ایمنی‌ رنج‌ می‌برند.
اگر درمان‌ جذام‌ به‌ درستی‌ انجام‌ نشود کانون‌های‌ بیمار جذام‌، زخم‌ها و درگیری‌ اعصاب‌ چهره‌ و اندام‌ بیماری‌ را بدشکل‌ می‌کند.
پیش‌ از اینکه‌ داروهای‌ درمانی‌ این‌ بیماری‌ کشف‌ شود مردم‌ از روغن‌ شولمرگرا برای‌ درمان‌ آن‌ استفاده‌ می‌کردند که‌ اکنون‌ جایگاهی‌ در میان‌ داروهای‌ درمانی‌ ندارد. در عوض‌ از انواع‌ داروهای‌ سولفون‌ها در کنار آنتی‌بیوتیک‌ها برای‌ درمان‌ مبتلایان‌ استفاده‌ می‌کنند. علاوه‌ براین‌ در برخی‌ موارد جراحی‌، فیزیوتراپی‌ و ورزش‌ نیز برای‌ درمان‌ و بازگشت‌ عملکرد اندام‌های‌ ضروری‌ بسیار مناسب‌ است‌.
بطور کلی‌ بدون‌ توجه‌ به‌ داروهای‌ مصرفی‌ برای‌ درمان‌ بیماران‌ جذام‌ سه‌ مرحله‌ درمانی‌ وجود دارد که‌ با توجه‌ به‌ توان‌ بدنی‌ آنها و نوع‌ داروهای‌ مصرفی‌ از ۵ تا ۱۰ سال‌ متفاوت‌ است‌.
براساس‌ گزارش‌های‌ موجود کانون‌ اصلی‌ جذام‌ در مرکز و شمال‌ آفریقا بوده‌ که‌ در قرون‌ وسطی‌ طی‌ جنگ‌های‌ صلیبی‌ به‌ آسیا و اروپا نیز منتقل‌ شده‌ است‌. قرن‌ سیزدهم‌ میلادی‌ نطقه‌ اوج‌ کشتار این‌ بیماری‌ بود، در قرن‌ ۱۴ و ۱۵ نیز از اروپا به‌ نیمکره‌ شرقی‌ رسید اما در قرن‌ شانزدهم‌ جذام‌ به‌ کل‌ از فهرست‌ بیماری‌های‌ مزمن‌ اروپای‌ مرکزی‌ حذف‌ شد. با این‌ وجود در حال‌ حاضر اکثر نقاط‌ جهان‌ تاحدودی‌ به‌ این‌ بیماری‌ آلوده‌ هستند. اگرچه‌ در جهان‌ امروز بیشتر موارد جذام‌ همانند دیگر بیماری‌ها در آفریقا دیده‌ می‌شود ایران‌ نیز از این‌ امر مستثنی‌ نبوده‌ و تعداد قابل‌ توجهی‌ از آنها در مراکز خاص‌ مربوط‌ به‌ این‌ بیماری‌ زندگی‌ کرده‌ و تحت‌ درمان‌ قرار دارند. جذامیان‌ ایران‌ در استان‌های‌ خراسان‌، هرمزگان‌، سیستان‌ و بلوچستان‌ و آذربایجان‌ شرقی‌ و غربی‌ پراکنده‌اند و زندگی‌ را با دشواری‌ هرچه‌ تمام‌تر سپری‌ می‌کنند. آمارهای‌ موجود حاکی‌ از شیوع‌ این‌ بیماری‌ در روستاهای‌ دوردست‌ است‌ از سوی‌ دیگر طبق‌ آمار وزارت‌ بهداشت‌ تعداد مبتلایان‌ به‌ جذام‌ طی‌ دهه‌ گذشته‌ از ۳ تا ۵ نفر برآورد شده‌ که‌ احتمال‌ می‌رود تعداد مبتلایان‌ بیشتر از این‌ باشد.
مبتلایان‌ به‌ جذام‌ که‌ عموماً افرادی‌ تنها هستند از نظر غذا و حمایت‌ فردی‌ در مضیقه‌ بسر می‌برند از این‌ رو «انجمن‌ یاوران‌ جذام‌» سعی‌ دارد در تعمیر منازل‌ به‌ آنها کمک‌ کرده‌ و برنامه‌های‌ تفریحی‌ آنها را تحت‌ پوشش‌ قرار دهد چراکه‌ این‌ افراد به‌ لحاظ‌ شرایط‌ ظاهری‌ شجاعت‌ خروج‌ از منطقه‌ مسکونی‌ خود را ندارند. همچنین‌ از دیگر اقدامات‌ این‌ انجمن‌ می‌توان‌ به‌ اشتغالزایی‌ برای‌ فرزندان‌ جذامیان‌ اشاره‌ کرد.
در ایران‌ روستاهایی‌ مثل‌ «سجری‌» و «چنار» تقریباً بیشترین‌ تعداد مبتلایان‌ را دارند که‌ انجمن‌ مذکور به‌ کمک‌ ماموران‌ شبکه‌ بهداشت‌ در بیمارستانی‌ واقع‌ در مهاباد امدادهای‌ لازم‌ را در اختیار آنها قرار می‌دهند.
برای‌ شناسایی‌ و آشنایی‌ هرچه‌ بیشتر عموم‌ مردم‌ از شرایط‌ افراد مبتلا به‌ جذام‌ تورهایی‌ برای‌ بازدید از جذامیان‌ مشغول‌ به‌ فعالیت‌ هستند که‌ با وجود این‌ تورها بیماران‌ جذامی‌ علاوه‌ بر دریافت‌ حمایت‌ مالی‌، تصور غلط‌ مردم‌ نیز از این‌ بیماری‌ بطور کامل‌ رفع‌ می‌شود.
در سال‌ ۱۹۹۱ سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌ (WHO) طی‌ قطعنامه‌یی‌ خواهان‌ حذف‌ جذام‌ به‌ عنوان‌ یک‌ مشکل‌ جهانی‌ شد که‌ نهایتا سال‌ ۲۰۰۰ میلادی‌ را سال‌ حذف‌ جذام‌ در دنیا نامیدند.

مهناز رضوی‌

  خیلی از ما فکر می‌کنیم آبله‌مرغان از آن بیماری‌هایی است که همه افراد باید به آن مبتلا شوند و چه بهتر که این دوره در سنین کودکی طی شود تا علایمش خفیف‌تر باشند و اثر جوش‌ها روی بدن نماند...
در همه جای دنیا مادرانی هستند که ترجیح می‌دهند فرزندان خردسال‌شان با افراد مبتلا در تماس باشند تا هر چه زودتر آبله‌مرغان بگیرند و از شر این ویروس خلاص شوند اما در آمریکا بعضی از والدین برای اینکه کودکانشان حتما این ویروس را در خردسالی بگیرند آنها را به مهمانی‌هایی می‌برند که به نام مهمانی آبله‌مرغانی مشهور است!
مهمانی آبله مرغان را والدین کودکانی برگزار می‌کنند که مایل‌اند فرزندانشان به جای واکسینه شدن، به طور طبیعی آبله‌‌مرغان بگیرند. هر کودکی می‌تواند در این اجتماع کودکانه شرکت کند. تعدادی اسباب‌بازی در اختیار آنها قرار می‌گیرد. می‌توانند فیلم تماشا کنند و حتی با چند تا آب‌نبات هم از بچه‌ها پذیرایی می‌شود اما نکته‌ای که این گونه مهمانی‌ها را از بقیه متمایز می‌کند وجود یک یا چند کودک مبتلا به آبله مرغان در این مهمانی است.
● آنها چرا در مهمانی آبله‌مرغان شرکت می‌کنند؟
کری یکی از مادرانی است که موافق برگزاری این مهمانی‌ها است. دختر ۷ ساله کری تا به حال در ۶ تا از این مهمانی‌ها شرکت کرده است. او یک سایت اینترنتی را هم برای یافتن و سازماندهی این مهمانی‌ها اداره می‌کند و البته هنوز موفق نشده خودش یکی از این مهمانی‌ها را برگزار کند ولی همچنان در جستجوی مهمانی‌های بیشتر است. از نظر کری، این اجتماع فرق چندانی با بازی‌های معمولی کودکان ندارد. برخی از والدین به بچه‌هایشان پفک یا آب‌میوه می‌دهند تا با بچه‌های دیگر سهیم شوند و از این طریق، احتمال مبتلا شدن به این بیماری مسری را که علایمی چون دانه‌های قرمز، التهاب، تب و سردرد دارند، بالا ببرند.
استفاده از واکسن آبله‌مرغان سال ۱۹۹۵ در آمریکا به تایید رسید و هم‌اکنون برای تمام کودکانی که هنوز به سن مدرسه رفتن نرسیده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد البته به استثنای بچه‌هایی که ویروس وارد بدنشان شده و نیز خانواده‌هایی که به دلایل مذهبی حاضر به واکسینه کردن فرزندانشان نیستند. از آنجایی که واکسن آبله‌مرغان دوبار تزریق می‌شود، یک بار حدود ۱۵ ماهگی و بار دیگر در سن ۳ تا ۴ سالگی، بعضی از مادران را نسبت به کارایی این واکسن به شک انداخته است. آنها نگران هستند بچه‌هایشان در بزرگسالی آبله‌مرغان بگیرند که علایم شدیدتری دارد. از نظر این دسته از مادران تاثیر واکسن طولانی نیست و در درازمدت کارایی خود را از دست می‌دهد وگرنه نیازی به تجدید واکسن نبود.
به نظر کری واکسینه کردن بچه‌ها آنها را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد چون اگر به هر دلیلی مرحله دوم واکسن تزریق نشد یا اینکه تاثیر کافی نداشت، زمانی که آنها به سنین بالاتر برسند این ویروس خیلی خطرناک‌تر خواهد بود. او می‌گوید: «من ترجیح می‌دهم دخترم در سنین پایین‌تر و به طور طبیعی آبله‌مرغان بگیرد چون خطرش کمتر است و بهبودی سریع‌تر و آسان‌تر خواهد بود.» اعتقاد کری نسبت به واکسن آبله‌مرغان از این مساله سرچشمه گرفته است که به چشم خود کودکانی را دیده که با وجود واکسیناسیون باز هم به این ویروس مبتلا شده‌اند و به همین دلیل ترجیح داده دخترش را واکسینه نکند.
● پزشکان درباره این مهمانی‌ها چه می‌گویند؟
واقعیت این است که بیشتر پزشکان آمریکایی نظر دیگری در این باره دارند. آنها نگران رشد فزاینده این مهمانی‌ها هستند و به اعتقاد متخصصان اطفال، این مهمانی‌ها سلامت کودکان را به خطر می‌اندازد. دکتر کوپر که یک متخصص اطفال و سخنگوی انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا است، نسبت به برگزاری این گونه مهمانی‌ها اظهار شگفتی می‌کند. دکتر کوپر می‌گوید: «من واقعا افسوس می‌خورم وقتی می‌بینم پدر و مادرها کاری را انجام می‌دهند که درست نیست. آبله مرغان در خیلی موارد یک بیماری ساده است ولی هستند کودکانی که به عوارض نامطلوب این بیماری دچار شده‌اند.» او کودکانی را دیده که با شرایط خطرناکی چون التهاب مغز مواجه شده‌اند و حتی بچه‌های کوچکی که از این ویروس جان سالم به در نبرده‌اند. این عوارض خطرناک ممکن است برای هر کودکی پیش بیاید و ربطی به نقص ایمنی بدن یا سوء تغذیه ندارد. به همین دلیل است که پزشکان توصیه می‌کنند که والدین حتما کودکانشان را واکسینه کنند. به نظر دکتر کوپر این کار پدر و مادرها مثل دوئل کردن با سلامتی فرزندانشان است. دکتر آفیت، متخصص بیماری‌های عفونی اطفال، نیز می‌گوید: «بسیاری از والدینی که مخالف واکسیناسیون بچه‌هایشان هستند تصور می‌کنند گرفتن ویروس آبله‌مرغان به طور طبیعی، برای سلامت کودک بهتر است. خیلی از این والدین فکر می‌کنند که تحریک سطوح بالاتر آنتی‌بادی‌ها و مصونیت طولانی‌مدت بهتر از واکسیناسیون است. این مطلب به طور کلی درست است ولی مشکل این جاست که با این کار در واقع خطرات بعدی را نیز باید بپذیرند که شامل بستری شدن و حتی مرگ افراد مبتلا می‌شود.»
به اعتقاد دکتر کوپر والدینی که از واکسینه کردن فرزندانشان امتناع می‌کنند با این کارشان سلامت عمومی جامعه را نیز به خطر می‌اندازند زیرا با گسترش مهمانی‌های آبله‌مرغانی ممکن است کودکانی که هنوز در برابر این ویروس ایمن نشده‌اند در معرض ابتلا قرار بگیرند. ما نمی‌دانیم کسانی که به این مهمانی می‌روند در چه شرایطی به سر می‌برند. ممکن است ایمن شده باشند یا علایم بیماری را داشته باشند یا فقط ناقل ویروس باشند و باعث سرایت ویروس به دیگری شوند. برخی نیز به دلایلی چون مصرف دارو یا بارداری بسیار مستعد ابتلا به بیماری هستند. واکسینه نکردن بچه‌ها باعث گسترش این خطرات می‌شود و واکسن آبله‌مرغان نیز دقیقا به همین منظور تولید شده است. واکسن می‌تواند باعث ریشه کن شدن ویروس شود، اگر هر فردی آن را بزند.
● واکسن آبله‌مرغان تا ۹۰ درصد کارآیی دارد
امروزه تحقیقات نشان می‌دهد که واکسن آبله‌مرغان می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری را تا ۹۰ درصد کاهش دهد ولی نگرانی‌های کسانی مثل کری مانع نابودی کامل این ویروس می‌شود. دکتر آفیت می‌گوید: «اگر استفاده از واکسن آبله‌مرغان هم مثل استفاده از واکسن سرخک در سال ۱۹۶۳ گسترده باشد، این ویروس هم مانند ویروس سرخک از بین خواهد رفت. زمانی که واکسن سرخک را که در مبتلایان بزرگسال علایم بدی دارد عرضه کردیم، ابتلای به این بیماری به‌طور چشم‌گیری کاهش یافت. این اتفاق برای آبله‌مرغان هم می‌تواند بیفتد.»
با وجود تمام این حرف‌ها کری همچنان مخالف است. او می‌گوید: «همین که بعضی از بچه‌ها با وجود واکسیناسیون به این ویروس مبتلا می‌شوند، بیانگر این است که آبله مرغان هرگز از بین نخواهد رفت. بعضی چیزها مثل این ویروس دایما در حال تغییر هستند و بالقوه بدتر از گذشته خواهند شد، مثل آنتی‌بیوتیک که استفاده بیش از حد آن افراد را مقاوم می‌کند.» با وجود هشدارهایی که پزشکان درباره خطرات واکسینه نکردن بچه‌ها می‌دهند، کری متقاعد نمی‌شود. او می‌گوید: «هر کاری که شما انجام ‌دهید، ممکن است کودک مرا در خطر قرار ‌دهد. ما می‌توانیم فقط تصمیم‌هایی را بگیریم که برای خانواده ما بهتر است و در این زمان این کار بهتر است.»     منبع: abcNEWS ترجمه: سمیه وحدانی
  روزنامه سلامت