مجله پزشکی : کلیه و مجاری ادرار

  ● آب :
یکی از مشکلات اولیه در بیماران دچار نارسایی کلیه عدم توانایی در تغلیظ ادرار است بنابراین ممکن است بیماران مقدار زیادی آب از دست بدهند.
لذا تا زمانی که فیلتراسیون ( CFR ) به کمتر از ۲۰ ml / min نرسیده است بیماران محدودیتی در مصرف آب ندارند جز در موارد فشارخون و بهترین روش اندازه گیری آب مصرفی اندازه گیری سدیم خون است ولی می توان مقدار ادرار و مایعات از دست رفته در یک ۲۴ ساعت را با مقدار مایعات از دست رفته ناپیدا « از راه مدفوع، تنفس، پوست و غیره » که حدودا ۶۰۰ سی سی می شود جمع نمود مقدار مایعات مصرفی روزهای بعد بیمار را تعیین نمود. ناگفته نماند وضعیت و شرایط بیمار و محیط او در محاسبه مقدار مایعات مصرفی یک شرط است. در موارد تب- تعریق زیاد- محیط گرم و خشک- اختلالات تنفسی و گوارشی لازم است.
مقداری مایع افزون تر محاسبه شود ولی از طرفی در محاسبه مقدار مایعات غذایی باید به مواد خشک هم دقت کرد. مثلا نانها به طور متوسط ۱۰% - گوشتها ۶۰% و میوه ها تا ۹۰% آب دارند.
شاید بهترین روش محاسبه مقدار نیاز مایعات بدن اینگونه باشد که بیمار آن مقدار مایعات مصرف نماید که در اندام تحتانی در وضعیت ایستاده به شرط عدم ضایعه و اختلال عمومی و موضعی ادم مختصری پیدا شود، نه به طور محسوس و واضح، ولی علمی ترین روش محاسبه وابستگی آب به کلرور سدیم است که با محدودیت کلرور سدیم آب بدن تنظیم شود.
● سدیم :
می دانیم در نارسایی کلیه سدیم نمی تواند از لوله های ادراری کلیه خارج شود که موجب افزایش حجم- اِدم- فشار خون می شود.بیمارانی با نارسایی مزمن کلیه ها هستند که به علت دفع زیاده از حد سدیم نیاز به نمک کافی و حتی افزون بر حد معمول دارند مثلا بیمارانی که دچار اسهال مزمن هستند و یا تعریق شدیدی دارند و یا بیمار این که دچار سندرم فانکونی و یا بیماری کیستیک مدولاری کلیه باشند و یا هیپر کلسمی دارند که باید کلرور سدیم مصرفی روزانه آنها ۱۰۰- ۱۲۰ میلی اکی والان یعنی ۸- ۶ گرم باشد ولی به طور معمول در بیمارانی که دچار نارسایی مزمن کلیه ها بوده ولی دچار ادم، فشار خون هستند می توان ۸۰- ۱۰۰ میلی اکی والان کلرورسدیم (۳- ۵ ) گرم نمک داد ولی اگر بیمار اولیگوریک شده و یا عوارض بالا را داشت محدودیت مصرف نمک یعنی ۶۰- ۸۰ میلی اکی والان برابر ۳-۲ گرم ضروری است.
ناگفته نماند که نباید فقط نمک به صورت پودر و افزودنی را محاسبه نمود چون مواد غذایی می توانند کم و بیش نمک داشته باشند و بعضی از مواد غذایی مقدار نمک زیادی دارند اگر چه نا محسوس است مثلا کیک ها که در ساخت آنها جوش شیرین به کار برده شده و یا غذاهای کنسروی و نیز دسته غذاهایی مثل کالباس- سوسیس – ژامبون- سس های تجاری و ترشی های ساختگی غنی از کلرور سدیم می باشند لذا در جدول غذایی باید محاسبع شوند به طوری که در یک بیمار دچار نارسایی کلیه که قرار است غذای کم نمک در رژیم داده شود مقدار مصرف نمک ظاهری ۲-۱ گرم بیشتر نباید باشد.
● پتاسیم :
پتاسیم کاتیون اصلی داخل سلولی بدن است ولی در خارج سلول کم است اما انباشته شدن آن در خارج سلول با توجه به ضایعات قلبی خطرناک ترین سم در نارسایی کلیه محسوب می شود.
اگر بیماری دارای رژیم محدودیت پروتئین باشد که صحبت خواهد شد با توجه به اینکه هر گرم از پروتئین دارای یک میلی اکی والان پتاسیم است نیاز بدن برای این که کاتیون تامین می شود زیرا مقدار ۱-۱.۲ میلی اکی والان پتاسیم برای هر کیلو وزن بدن در شبانه روز کافیست.
البته تا زمانیکه کراتینین سرم به حد ۳ mg / dl نرسیده باشد یعنی فیلتراسیون (GFR ) کمتر از ۱۵ ml نباشد محدودیت پتاسیم نیازی نیست و این یون از توبول ها دفع می شوند زیرا هیپوکالمی هم با آریتمی های کشنده ای که می سازد مانند هیپرکالمی مضر است و در تعدادی از بیماران و داروها در زمینه نارسایی مزمن کلیه ایجاد هیپر کالمی می کند مثل هیپوالدیترونسیم به هر علت و نیز بیماران تحت درمان با هپارین – بتابلوکر- بازدارنده های ACE ، سیکلوسپورین و از طرفی بیمارانی که داروی دفع ادرار و هیدروکورتیزون می گیرند و یا دچار RTA تیپ I هستند دچار هیپوکالمی می شوند.
از نظر پتاسیم همان رژیم با پروتئین محدود مقدار پتاسیم کافی به بدن می دهد ولی چون اکثر غذاها دارای مقداری پتاسیم هستند شناختن غذاهای غنی از پتاسیم لازم است. تا در صورت امکان حداقل مصرف را داشته باشند و اگر مصرف زیاده از حد شد درمان سریع هیپرکالمی بشود.
بیشترین پتاسیم در آب میوه- آب کمپوت و آبگوشت است. از میوه ها : موز- کیوی- آلوزرد- شلیل- خربزه- طالبی- غنی از پتاسیم هستند. سیب زمینی- جگر- بستنی- لبنیات- گوشت های قرمز- بوقلمون- آجیل و خرما- خشکبار مقدار زیادی پتاسیم دارند.
گوجه فرنگی- قارچ- آرد نخودچی- جو و از سبزیجات اسفناج- جعفری- ترخون- سیر- فلفل- کنگر- دارای پتاسیم زیادی هستند.
● منیزیوم :
بر خلاف نوشته های قبلی در مورد منیزیوم هیچگونه رژیم خاصی برای محدود کردن منیزیوم رژیم غذایی نیاز نیست و در فیلتراسیون (GFR ) پایین تر از ۱۵ میلی لیتر در دقیقه بدن می تواند مصرف زیاده از حد منیزیوم را متعادل نماید و حتی در نارسایی شدید کلیه ها (ESRD ) و هیپرپاراتیرویید یسم شدید که منیزیوم خون به علت استئودیستروفی حداکثر میزان است.
نیاز به محدودیت مصرف منیزیوم نیست ولی از مصرف زیاد و ناگهانی منیزیوم باید پرهیز نمود. منیزیوم در گوشت- سبزیجات و لبنیات بیشترین مقدار موجود را دارد و نیز ساخت آنتی اسیدها به کار می رود.
● فسفر :
کلیه ها تا فیلتراسیون (GFR ) کمتر از ۳۰ ml قادرند فسفر را دفع نمایند و سطح خونی فسفر نرمال است ولی پس از آن به همراه عدم جذب کافی کلسیم از روده ها در نارسایی کلیه و عدم ساخت ویتامین D فعال و هیپرپاراتیرویید یسم ثانوی موجب عوارض و اختلالاتی می شوند اینکه آیا محدود کردن فسفر رژیم غذایی کمکی در به تاخیر انداختن هیپرپارا تیرویید یسم می کند نامشخص است.اعتقاد بر این است که چنانچه مقدار مصرف روزانه فسفر ۳۰۰-۵۰۰ میلی گرم باشد فسفات کلسیم کمتر در بافتهای نرم- جداره عروق و سایر بافتهای غیر استخوانی می نشیند و نیز کم بودن فسفر غذا موجب تحریک و ساخت بیشتر ۲۵ (OH۲) D۳ ( ویتامین D ) می شود.
غذاهایی که دارای فسفر بیشتری هستند، عبارتند از پروتئین ها خصوصا پنیر- حبوبات- زرده تخم مرغ- جوانه گندم- نان های سبوس دار- کله پاچه- ماهی ها خصوصا ماهی سفید.
● پروتئین:
در محدودیت مصرف پروتئین مباحث ضد و نقیض بسیاز زیاد است. طرفداران این نظریه معتقدند که طول عمر بیشتر به کلیه ها می دهد و مخالفین معتقدند که موجب سوء تغذیه و اختلالات کلی در سیستم بدن می شود ولی به هر صورت امروزه محدودیت گرم بر حسب هر کیلو وزن در حدود ۰.۶g / kg / day در بیماران نارسایی مزمن کلیه غیر دیالیزی توصیه میشود. با چند شرط مهم. اول اینکه نوع پروتئین از اسید آمینه های اصلی ساخته شده باشد که مسلما پروتئین های حیوانی ارجح تر به پروتئین های گیاهی هستند.
دوم اینکه در کنار این محدودیت غذایی، کنترل فشار خون، هیپرلیپیدمی هیپرکلسترولمی و نیز محدودیت مصرف فسفر و کلسیم باشد و در مرحله بعدی کالری کافی ۱۵ – ۴۵ Kcal / kg در روز به بیمار برسد که از خودسوزی جلوگیری شود.
شرط پایانی اینکه گروه ویتامین های B خصوصا B۶ ، اسید فولیک و موادی مثل Zn ، Fe در غذاها گنجانده شود.    
 

  در صورتی که اخیراً پیوند کلیه انجام داده باشید، شاید این سئوال برایتان پیش آید که آیا رژیم غذایی اتان باید با قبل از پیوند متفاوت باشد یا همان رژیم غذایی قبلی را دنبال کنید. در این صورت شما می توانید برای تنظیم برنامه غذایی خود به پزشک یا متخصص تغذیه مراجعه کنید.
● آیا رژیم غذایی خاصی موردنیاز است؟
پس از پیوند عضو، رژیم غذایی نقش مهمی در بهبود فرد دارد. در صورتی که شما قبل از پیوند، تحت درمان با دیالیز بوده اید به راحتی متوجه می شوید که رعایت رژیم غذایی پس از پیوند بسیار راحت تر است.
● آیا داروهای مصرفی بر رژیم غذایی اثر می گذارند؟
داروهایی که برای جلوگیری از پس زدن پیوند استفاده می شوند ، بر رژیم غذایی اثر دارند. برخی از داروهای ضد پس زدن پیوند که می توانند بر روی رژیم غذایی اثر بگذارند، عبارت اند از:
▪ کورتن ها( پردنیزون)
▪ سیکلوسپورین (Gengraf , Neoral , Sandimmune)
▪ تاکرولیموس(Prograf)
▪ آزاتیوپرین(Imuran)
▪ مایکوفنولات(Cellcept)
این فهرست با توجه به تولید داروهای جدید قابل افزایش است.
● آیا افزایش وزن وجود دارد؟
بسیاری از بیماران پس از پیوند کلیه، اشتهای بهتری پیدا می کنند و به طور ناخواسته دچار افزایش وزن می شوند؛ بنابراین برای جلوگیری از افزایش وزن، خودتان را همیشه وزن کنید؛ همچنین از خوردن غذاهای پرکالری مانند غذاهای چرب، شیرینی ها، کلوچه و سایر غذاهای غنی از چربی یا شکر، خودداری ورزید.
با خوردن غذاهای زیر می توانید، دریافت کالری را کنترل کنید:
▪ سبزی ها و میوه های تازه
▪ گوشت بدون چربی، مرغ بدون پوست و ماهی
▪ فرآورده های شیری بدون چربی
▪ نوشابه های بدون شکر مانند نوشابه های رژیمی
کنترل وزن، شما را از مشکلاتی مانند بیماری قلبی، دیابت و فشار خون بالا، محافظت می کند. در صورتی که ناخواسته دچار افزایش وزن شدید، فعالیت جسمی خود را افزایش دهید و از رژیم غذایی کم کالری پیروی کنید. از پزشک بخواهید شما را به یک کارشناس تغذیه برای تنظیم رژیم غذایی کم کالری، معرفی کند.
● آیا توصیه ای برای میزان کلسترول و تری گلیسرید وجود دارد؟
میزان چربی( کلسترول یا تری گلیسرید) در خون شما، ممکن است بالا باشد. میزان بالای کلسترول و تری گلیسرید می تواند باعث بیماری قلبی شود. اقدامات زیادی برای کاهش چربی و کلسترول خون قابل انجام است.
● آیا در مورد غذاهای حاوی کربوهیدرات بالا، توصیه ای وجود دارد؟
شما باید نکات مهمی را در مورد غذاهای کربوهیدراتی بدانید:
▪ کربوهیدرات ها از طریق مصرف شکرها و نشاسته ها به دست می آیند.
▪ آن ها سوخت و انرژی بدن را تأمین می کنند.
▪ زمانی که داروهای کورتن مصرف می کنید، استفاده از مقادیر زیاد کربوهیدرات برای بدن شما، مشکل زا است و می تواند منجر به افزایش قند خون و ایجاد دیابت شود.
● آیا بعد از پیوند، رژِیم غذایی کم نمک لازم است؟
بسیاری از گیرندگان پیوند، هنوز نیاز به محدودیت دریافت نمک دارند، هر چند میزان محدودیت، در هر فرد متفاوت است. داروهای پیوند به ویژه کورتن ها، ممکن است باعث تجمع مایعات در بدن شوند و نمک این مشکل را بدتر می کند، چرا که احتباس مایعات را افزایش و فشار خون را بالا می برد. کنترل فشار خون برای پیوند، بسیار اهمیت دارد که البته پزشک در مورد میزان دریافت سدیم، تصمیم می گیرد.
● در مورد پروتئین چه توصیه ای وجود دارد؟
به دلیل نقش پروتئین در ساخت و ترمیم عضلات و بافت ها و التیام زخم پس از جراحی ، مصرف آن از اهمیت زیادی برخورداری است.
میزان پروتئین مصرفی پس از پیوند، باید بیشتر از میزان طبیعی باشد تا در ساخت بافت های عضلانی که به علت بیماری کلیوی یا به وسیله مقادیر بالای داروها، تجزیه می شوند، کمک کند. پس از آن می توانید میزان دریافت پروتئین را متعادل کنید.
● در مورد کلسیم چه توصیه ای وجود دارد؟
شما باید توجه ویژه ای به میزان کلسیم و فسفر داشته باشید. در صورتی که سابقه بیماری کلیوی طولانی باشد، ممکن است تعادل کلسیم و فسفر(برای سلامت استخوان ها اهمیت دارند) به هم بخورد. در ماه های اولیه پس از پیوند، پس از آزمایش، تشخیص داده خواهد شد که دچار پوکی استخوان شده اید یا خیر و بر همین اساس، بهترین روش برای حفظ سلامت استخوان ها را به شما خواهند گفت. به طور متوسط هر فرد بزرگسال روزانه به دو واحد( هر واحد معادل یک لیوان) از فرآورده های شیری( شیر، پنیر، ماست) نیاز دارد. در صورتی که پزشک یا متخصص تغذیه، دریافت این غذها را محدود نکرده است، سعی کنید این غذاها را در وعده های غذایی خود بگنجانید. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که شما به میزان بیشتری کلسیم و فسفر نیاز دارید، ممکن است برایتان مکمل تجویز کند. با این حال هیچ موقع بدون تجویز پزشک از مکمل ها استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است بر روی پیوند شما اثر بگذارد.
● در صورت وجود دیابت چه باید کرد؟
پس از پیوند، رژیم غذایی، دارای میزان بیشتری پروتئین و میزان کمتری کربوهیدرات های ساده به علت اثرات کورتن و سایر داروها، می باشد. با پزشک و رژیم شناس در خصوص برنامه غذایی خود برای تنظیم میزان قند خون صحبت کنید.    
 

  - چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
- ادرار به رنگ قرمز در آمده یا رگه‌های قرمز دارد.
- ادرار کدر یا شیری و بدبوست.

- تغییر رنگ ادرار نشانهٔ چیست؟
با چند مورد استثنا، ادرار طبیعی معمولاً شفاف و کمی زردرنگ با بوی خفیف آمونیاک است. گاهی تغییر در این رنگ ادرار نشانهٔ بدکار کردن چیزی است.
مثلاً ادرار قرمز یا صورتی به‌علت خونریزی در جائی از دستگاه ادراری است و نیاز به درمان فوری دارد. ادرار کدر یا شیری می‌تواند نشانهٔ عفونت مثانه یا سنگ کلیه باشد. در این مورد ممکن است ادرار بدبو هم باشد. بوی ادرار مبتلایان به بیماری قند هم کمی شیرین است.
تغییر رنگ‌های دیگر به‌علت خوردن یا آشامیدن چیزهای مختلف است. خوردن چغندر و نیز فنل‌فتالئین موجود در داروهای مسهل رنگی شبیه به‌وجود خون در ادرار را ایجاد می‌کنند. بتا کاروتن هویج و بعضی سبزیجات دیگر ادرار را زرد یا نارنجی می‌کند. ویتامین B۶ بوی مشخصی به ادرار می‌دهد. آنتی‌بیوتیک ریفامپین، که در درمان سل به‌کار می‌رود، ممکن است رنگ ادرار را کمی آبی یا سبز کند. برخی داروهای تشخیصی هم ته رنگ‌های خاص به ادرار می‌دهند، ولی اینها به‌همین خاطر تجویز می‌شوند.
زرد پررنگ شدن ادرار نشان می‌دهد که بدن کم‌آب شده است. کم‌آبی مزمن بدن و زرد شدن مداوم رنگ ادرار، حتی وقتی احساس تشنگی نمی‌کنید، می‌تواند به تشکیل سنگ کلیه منجر شود.
اگر در هنگام ورزش زیاد عرق می‌کنید، ادرار تا چند ساعت بعد زرد تیره می‌شود. اما اگر آب زیاد بخورید این رنگ زرد کمتر می‌شود.

- درمان تغییر ادرار
توجه کنید. همیشه به رنگ ادرارتان توجه کنید. وقتی زیاد زرد شود، یعنی مواد زائد آن زیاد است و باید آب و آب‌میوهٔ بیشتری بخورید.
آب کافی بخورید. همیشه می‌شنوید که باید هشت تا ده لیوان آب در روز باید خورده شود. خوردن آب زیاد خوب است، اما مقدار آن در هر فرد متفاوت است و به سن، جنس، ورزش، وزن و حتی آب و هوا بستگی دارد. مقدار خاصی برای خوردن آب در نظر نگیرید. اگر رنگ ادرار تیره شود، آب کم دارید و باید آنقدر بخورید تا رنگ روشن شود و روشن بماند.
به رنگ خطر توجه کنید. قرمز شدن رنگ ادرار نشانهٔ وجود خون در آن است. این رنگ را زنگ خطر بدانید و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
رجوع کنید به: ادرار خونی.    
 

  - چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
- با وجود کم کردن خوردن مایعات و محرک‌های مثانه، تکّرر ادرار هنوز وجود دارد.
- تکرِّر ادرار مانع انجام عادی کار، مسافرت، یا خواب می‌شود.
- تکّرر ادرار با احساس نیاز به دفع ادرار همراه است.
- درد و سوزش با تکّرر ادرار همراه است.

- تکرار ادرار نشانهٔ چیست؟
یک لیوان چای با صبحانه، یک لیوان آب میوه سر راه، یک لیوان چای ساعت ده، یک بطری نوشابه با ناهار، دوباره یک لیوان چای بعد از ناهار، از عصر تا شب هم دو لیوان دیگر چای، و خوردن آب در فاصلهٔ اینها. خوب باز هم می‌گوئید چرا اینقدر ادرار دفع می‌کنید؟
دفع ادرار میزان مشخصی ندارد و در هر کسی، حتی در هر روز، فرق می‌کند.
مواد محرک کلیه و تحریک‌کننده مثانه علل شایع تکّرر ادرار هستند و در صدر همهٔ آنها کافئین و الکل قرار دارد، زیرا اینها مدرهای طبیعی هستند و باعث تشکیل بیشتر ادرار می‌شوند. برخی داروهای مدر و ضدفشار خون هم دفع ادرار را زیاد می‌کنند.
عفونت‌های مجاری ادرار، که بسیار هم شایع هستند، با تحرک کلیه‌ها، مثانه، و میزراه دفع ادرار را زیاد می‌کنند. التهاب کلیه، که یک بیماری شدید کلیوی است، و بیماری ناشناخته‌ای به‌نام التهاب بینابینی مثانه که ناراحتی مداوم دستگاه ادراری است نیز باعث تکّرر ادرار می‌شوند.
زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به این ناراحتی‌ها هستند که ممکن است ایجاد درد در شکم یا پشت یا احساس سوزش به هنگام دفع ادرار کند. عفونت‌ پروستات در مردان هم همین علائم را دارد. بیمار تشخیص داده نشده یا خوب درمان نشدهٔ یا قند هم تکّرر ادرار می‌‌آورد. به‌علاوه، انسداد در هر جای دستگاه ادراری (مثل سنگ کلیه یا سنگ مثانه) تخلیه کامل ادرار را مانع می‌شود، که این حالت پرشدن زودتر مثانه و احساس نیاز بیشتر به دفع ادرار را به‌وجود می‌‌آورد. این ناراحتی در سالخوردگان شدیدتر است، چون غدّهٔ پروستات آنها بر میزراه فشار آورده و انسداد ایجاد می‌کند که در هنگام دراز کشیدن شبانه تکّرر ادرار را به‌دنبال دارد.
اگر شب‌ها بیشتر ادرار دفع می‌کنید، ممکن است به علت پیری باشد. با بالا رفتن سن تولید ادرار در شب بیشتر می‌شود. در سالخوردگان دو سوم ادرار در شب و یک سوم در روز تولید می‌شود، در حالی که در جوان‌تر‌ها برعکس است.

- درمان تکّرر ادرار
اگر به هنگان دفع ادار احساس درد، سوزش، یا ناراحتی دیگری نمی‌کنید، زیاد جای نگرانی ندارد. ولی اگر تکّرر ادرار ناراحتتان می‌‌کند، می‌توانید برای رفع آن کاری بکنید.
ماهی‌وار آب نخورید. لزومی ندارد همیشه مثل یک تشنهٔ بیابان‌گرد آب بنوشید. حیاتی بودن خوردن هشت لیوان آب در روز کمی اغراق‌آمیز است. و فکر نکنید هرچه بیشتر آب بخورید سموم بیشتری از بدنتان دفع می‌شود. دفع ادرار بیش از حد نشانهٔ سلامت نیست.
مثانه را کمی بزرگ کنید. با اولین اشارهٔ مثانه به دستشوئی نروید. مختصری مقاومت کنید تا مثانه کمی گشاد شود. عادت دادن مثانه به تخلیه بلافاصله پس از اولین احساس نیاز به دفع آن را کوچک می‌کند.
برای این کار در آغاز بعد از مدت معینی، مثلاً ۱۵ دقیقه، بعد از احساس نیاز به دفع ادرار مثانه را خالی کنید. بعد از یک هفته، این زمان را کمی بیشتر کنید. این کار را هفته‌ها و ماه‌ها ادامه دهید تا زمان نیاز به تخلیهٔ مثانه به یک بار در هر سه تا چهار ساعت برسد. اما سعی نکنید رکورد نگاه داشتن ادرار را بشکنید، چون این کار در مدت طولانی باعث عفونت ادراری می‌شود.
داروهایتان را شب نخورید. اگر داروی مدر می‌خورید و شب را بین اتاق خواب و دستشوئی در رفت‌وآمد هستید، از پزشک در مورد تغییر وقت آن سئوال کنید. شاید دارو یا برنامهٔ مصرف آن را تغییر دهید.
فکر کنید عفونت است. در مورد تکرار عفونت ادراری در زنان، به بخش سوزش ادرار مراجعه کنید. مردان نیز می‌توانند همین نکات را رعایت کنند، ولی چون معمولاً مبتلا به عفونت‌های ساده نمی‌شوند، باید حتماً به پزشک مراجعه کنند.
وضع پروستات را کنترل کنید. اگر بیش از ۴۰ سال دارید و هیچ یک از موارد بالا تکّرر ادرار را برطرف نکند، ممکن است دچار بزرگی غدهٔ پروستات شده باشید که مانع دفع کامل ادرار می‌شود. برای معاینه به پزشک متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادرار مراجعه کنید. ممکن است با خوردن دارو برطرف شود. در غیر این‌صورت، عمل جراحی مشکل را حل می‌کند. پزشک بدون برش قسمت اضافی پروستات را بر می‌دارد.
رجوع کنید به: بی‌اختیاری ادرار.    
 

  با رعایت برخی نکات بهداشتی میتوانید به میزان زیادی از بروز عفونت های مجاری ادراری و مهبـلی جـلوگـیری بعمل آورید.
نکته: تــرشحات طبیعی مهبل برای سلامت مهبل ضروری میباشد. در مهبل باکتریهای غیر بیماری زای طبیعی وجود دارنـد کـه وجـودشـان از بـروز عفونتهای باکتریایی و قارچی ممانعت بعمل می آورد.
نکته: ترشحات طبیعی مهبل شفاف و یا سفید،رقیق و یا غلیظ بوده اما بی بو و ایجاد سوزش و خارش نمیکند.
نکته: عفونتهای باکتریایی، قارچی، انگلی و عفونتهای ادراری معمولا در زنان شایع است بطور مختصر با با علایم این بیماریها آشنا شوید:
۱) عفونت قارچی(کلامیدیا): ترشحات سفید و پنیری شکل مهبل-تورم و درد در نواحی تناسلی-خارش شدید-مقاربت دردناک.
۲) عفونت باکتریایی:ترشحات سفید، خاکستری و زرد-بوی نامطبوع ماهی-خارش و سوزش-التهاب و تورم خفیف مهبل.
۳) عفونت انگلی(تریکومونا): خارش، سوزش و تورم شدید مهبل-ترشحات کف آلود خاکستری، زرد و یا سبز-بوی نامطبوع ماهی-درد حین ادرار و یا مقاربت جنسی.
۴) عفونت مجاری ادرار: احساس سوزش حین ادرار-وجود خون در ادرار-ادرار با بوی تند و تیره رنگ-اضطرار فراوان برای ادرار کردن حتی زمانی که مثانه نیمه پر باشد-قطره قطره آمدن ادرار-تکرار ادرار.
● نکات بهداشتی ویژه دختران و زنان:
۱) پس از ادرار کردن و اجابت مزاج همیشه از سمت جلو بطرف عقب خود را بشویید. این کار از رانده شدن باکتریهای نواحی مقعد به مهبل جلوگیری میکند.
۲) در طی روز لباسهای زیر با جنس الیاف نخی بتن کنید. از پوشیدن لباسهای بدون تهویه مانند لباسهای نایلونی و ساخته شده ازسایر الیاف مصنوعی خودداری کنید. تا آنجا که ممکن است شبها بدون لباس زیر بخوابید تا مهبل با جریان هوا در تماس باشد.
۳) از پوشیدن لباسهای تنگ مانند شلوار جین، جوراب شلواری و مایو به مدت طولانی اجتناب کنید. لباسهای گشاد و راحت بتن کنید.
۴) برای شستشوی لباسهای زیر خود از شوینده های غیر معطر و ملایم استفاده کنید.
۵) از وان آب داغ و جکوزی استفاده نکنید.
۶) کاندومها و دیافراگمهای از جنس لاتکس و ژلهای اسپرم کش در برخی از زنان ایجاد تحریک میکنند که باید از سایر روشهای جلوگیری از باردار استفاده گردد.
۷) حین مقاربت جنسی از لغزنده کننده های (لوبریکیشن) پایه آب (محلول در آب) و غیر معطر استفاده کنید. از وازلین و لوبریکیشنهای حاوی سیلیکون استفاده نکنید.
۸) لباسهای زیر خود را حداقل هر دو روز در میان عوض کنید.
۹) حتما قبل و پس از آمیزش جنسی ادرار کنید.
۱۰) از پودر تالک در اطراف مهبل استفاده نکنید زیرا که پودر تالک رطوبت را در خود نگه میدارد.
۱۱) در صورتی که از تامپون در دوران قاعدگی استفاده میکنید حداکثر آن را هر ۴-۳ ساعت یکبار عوض کنید. پیش از گذاشتن تامپون دستهای خود را کاملا بشویید. در طی خواب شبانه هیچگاه از تامپون استفاده نکنید و جای آن از پد های بهداشتی استفاده کنید.
۱۲) نوار بهداشتی (پد) را میبایست هر ۶-۴ ساعت یکبار (حداکثر ۸ ساعت) عوض کرد. پیش از گذاشتن پد نیز دستهای خود را با آب و صابون بشویید.
۱۳) از تامپون، نوارهای بهداشتی و دستمال توالت معطر استفاده نکنید.
۱۴) همیشه مهبل و اطراف آن را خشک و تمیز نگه دارید. رطوبت رشد میکروبها و قارچها را سرعت میبخشد.
۱۵) بطور منظم سطح خارجی مهبل را با آب ولرم شستشو دهید. برای شستن مهبل نیازی به استفاده از صابون نمیباشد.
۱۶) حین استحمام از صابون و شامپوهای غیر معطر و ملایم استقاده کنید. از وان کف صابون نیز استفاده نکنید.
۱۷) هیچگاه لباسهای خیس و مرطوب را بتن نکنید. چنانچه لباسهایتان خیس شد فورا آن را عوض کنید.
۱۸) هنگام شامپو کردن و آب کشیدن موها حین استحمام سر خود را بسمت جلو خم کنید تا شامپو با مهبل و ناحیه تناسلی تماس نیابد.
۱۹) پس از استحمام با یک حوله نرم ناحیه تناسلی را به ملایمت خشک کنید. برای این کار میتوانید از سشوار (با درجه باد سرد ) نیز استفاده کنید.
۲۰) هیچگاه ادرار خود را نگه ندارید.
۲۱) از دوش مهبل استفاده نکنید. چراکه این عمل ترشحات و باکتریهای طبیعی و محافظ مهبل را میشوید.
۲۲) پس از استحمام ادرار کنید.
۲۳) از روابط جنسی پر خطر اجتناب کنید.
۲۴) در طی روز آب فراوان بنوشید. استرس و وزن خود را نیز کاهش دهید.
۲۵) مصرف روزانه ماست از بروز عفونتهای قارچی مهبل جلوگیری میکند.
۲۶) مصرف بی رویه و سر خود آنتی بیوتیکها میکروبهای مفید و طبیعی مهبل را از میان برده و زمینه ابتلا به عفونتهای قارچی را افزایش میدهد.
۲۷) خانمهای که در دوران حاملگی، شیر دهی ویائسگی میباشند و همچنین خانمهایی که از قرصهای ضد بارداری استفاده میکنند از آنجایی که سطوح هورمونهای بدن آنها دستخوش تغییر میشود میبایست بیشتر بهداشت فردی خود را رعایت کنند.    
 

  خوردن خرما برای جلوگیری از سرطان مفید است و به عضلات نیرو می‌بخشد و اعصاب را تقویت می‌كند. همچنین، به علت وجود فسفر در خرما اعمال مغزی را بیشتر بكار انداخته و تحریكات دفاعی را افزایش می‌دهد.خرما حاوی ویتامینهای A ، B، E وC و مواد قندی و آهن است؛‌ از دیگر امتیازات آن سرشار بودن آن از منیزیم است. براساس پژوهشهای جدید معلوم شده كه ویتامین E موجود در خرما باعث تقویت قوای جنسی می‌شود. همچنین شكوفه و هسته خرما نیز سرشار از خواص درمانی است تا جایی كه شكوفه خرما دارای خاصیت ضدعفونی كنندگی، تقویت كننده بینایی و شنوایی بوده و درد مفاصل را تسكین می‌دهد.جوشانده هسته خرما برای درمان سنگ كلیه و مثانه مفید است و پودر آن نیز اسهال مزمن را درمان كرده و خاصیت ضدعفونی كنندگی دارد.

  سنگ کلیه یکی از دردهای شایع است که در تابستان و هوای گرم بیش از ماه‌های سرد مشاهده می‌شود. به گفته متخصصان کلیه و مجاری ادرار، نوشیدن آب یکی از بهترین درمان‌ها برای پیشگیری از سنگ کلیه است به همین دلیل به سراغ دکتر مسعود اعتمادیان، رییس بیمارستان تخصصی کلیه شهید هاشمی‌نژاد آمدیم تا برخی از نکات را از زبان ایشان بشنویم...
▪ بیمارانی که دچار سنگ کلیه هستند با چه علایمی به اورژانس مراجعه می‌کنند؟
ـ این بیماران اغلب با درد کولیکی کلیوی و خون‌ریزی ادراری مراجعه می‌کنند. درد کولیکی دردی است که به طور متناوب در پهلوی بیمار با منشا کلیه یا حالب بوده و ممکن است به کشاله‌ران یا بیضه همان‌طرف انتشار پیدا کند. عموما بیماران به خود پیچیده و یک وضعیت راحتی را پیدا نمی‌کنند. برخی مواقع سخت شدن شکم همراه با تهوع و استفراغ وجود دارد. تب خفیف و افزایش مختصر شمارش گلبول‌های سفید نیز ممکن است دیده شود. در صورت وجود شواهد عفونت مانند تب شدید، افزایش قابل توجه شمارش گلبول سفید و حضور گلبول سفید در ادرار به خصوص در بیماران دیابتی، باید به سرعت درمان را آغاز کنیم.
▪ چطور می‌توانیم سنگ‌کلیه را تشخیص دهیم؟
ـ در آزمایش ادرار این بیماران، گلبول‌های قرمز تقریبا همیشه وجود دارند. ۹۰ درصد سنگ‌ها درعکس شکمی کلیه، حالب و مثانه قابل مشاهده هستند.
▪ کی باید این بیماران در بیمارستان بستری شوند؟
ـ گاهی در این بیماران سنگ کلیه آن‌قدر بزرگ است که بیمار نیازمند مداخله فوری و بستری می‌شود. گاهی اوقات نیز بیمار دچار تب بالا می‌شود که برای این کار نیز باید بیمار را بستری و به سرعت آنتی‌بیوتیک مناسب را آغاز کرد. همچنین برخی بیماران با دردهای غیرقابل کنترل نیازمند تزریق ضددرد هستند که به همین دلیل باید این بیماران در بیمارستان بستری شوند. بیمارانی که تهوع زیادی دارند و نیازمند تجویز مایع داخل عروقی هستند نیز از جمله مواردی است که سبب بستری شدن بیمار می‌شود.
▪ بیماران دیابتی مبتلا به سنگ کلیه را چگونه درمان می‌کنید؟
ـ بیماران دیابتیک با بیماری سنگی حاد در معرض برخی عوارض مانند عفونت و سمیت کلیوی مواد حاجب رادیولوژی هستند. این عوارض در بیماران دیابتی وابسته به انسولین که کنترل قند خوبی ندارند جدی است، اغلب این بیماران باید بستری ‌شوند. بیمارانی که مت‌فورمین مصرف می‌کنند نیازمند مراقبت‌های ویژه هستند.
▪ زنان بارداری که سنگ‌کلیه دارند چه کار کنند؟
ـ زنان حامله با درد کلیه و خون‌ریزی ادراری باید سونوگرافی شوند و سپس درمان ویژه‌ای برای این بیماران صورت گیرد.
▪ چه بیمارانی را سرپایی درمان می‌کنید؟
ـ برای بیماران با سنگ کوچک‌تر از ۵ میلی‌متر که از جهات دیگر سالم هستند درمان سرپایی مناسب است. از بیماران خواسته می‌شود تا مایعات کافی بنوشند. نمونه ادرار بیمار را از نظر پیدا کردن سنگ به آزمایشگاه ارسال می‌کنیم و به اندازه کافی ضددرد به بیمار داده می‌شود. پیگیری به صورت هفته‌ای یا هر دو هفته یک‌بار از طریق کلیشه رادیوگرافی از نظر بررسی پیشرفت عبور سنگ انجام می‌شود. سنگ‌های بین ۵ تا ۱۰ میلی‌متر احتمال دفع خودبه‌خودی کمی دارند و در صورت عدم حضور عوارض مانند عفونت، انسداد شدید یا کلیه منفرد باید برای مداخله زودتر مدنظر باشند.     روزنامه سلامت
 

  خیلی از مردم فکر می کنند که عدم کنترل ادرار یا مدفوع، مشکلی شرم آور است. اما شما اگر به این بیماری مبتلا هستید، نباید سکوت کنید و سختی های آن را تحمل کنید.
شما می توانید کارهایی را برای پیشگیری یا کنترل آن انجام دهید:
- این مشکل قابل حل است، پس اولین کار برای رفع آن این است که حتما به پزشک مراجعه کنید.
- هر ۲ ساعت یک بار برای ادرار کردن به توالت بروید.
- در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید. نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از عفونت ادراری لازم است.
- بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری کنید.
- لباس های آزاد و راحت بپوشید.
- عضلات کف لگن را با تقویت کنید. برای این کار، تمرینات زیر را انجام دهید:
تمرین اول ) هربار که برای ادرار کردن به توالت می روید، چندین بار به طور ارادی، دفع ادرار را قطع و شروع کنید.
تمرین دوم) ناحیه مقعد را سفت کنید، مانند حالتی که می خواهید مانع دفع مدفوع شوید و این حالت را برای مدت ۵ ثانیه حفظ نموده و بعد رها کنید. در طول انقباض نفس خود را حبس نکنید. این کار را چندین بار در طول روز انجام دهید. تکرار این تمرین باید در حدی باشد که خسته نشوید. این تمرین را در حالت ایستاده ، نشسته و یا خوابیده می توانید انجام دهید.
- مثانه را تقویت کنید.
برای این کار سعی کنید کم کم مدت زمان بیشتری ادرارتان را نگه دارید. برای شروع هر ۲ ساعت یک بار ادرار کنید. به تدریج سعی کنید این مدت زمان ۲ ساعت را بیشتر کنید. این که چقدر این فاصلـه زمانـی را بیشتر می کنید به خودتان بستگی دارد، ولی باید در حدی باشد که ادرار نریزد. کم کم این فاصله را به ۳ تا ۴ ساعت برسانید. این تمرین را لازم نیست که شب ها انجام دهید. با انجام این تمرین توانایی مثانه برای نگه داشتن ادرار بیشتر می شود.
در واقع بی اختیاری ادرار و مدفوع، یعنی عدم کنترل مثانه یا حرکات روده. این حالت به این دلیل ایجاد مشکل می کند که ممکن است در همان زمانی که نیاز به دستشویی دارید در اختیارتان نباشد. ممکن است دفع ادرار یا مدفوع به صورت کاملا غیر منتظره رخ دهد، مثلا زمانی که عطسه می کنید و یا این که می دوید.
اگر شما دچار بی اختیاری هستید، این مساله را به خاطر داشته باشید که شما تنها نیستید، میلیون ها زن و مرد در سراسر جهان دچار این مشکل هستند که باید درمان شوند. مراجعه به پزشک به شما کمک می کند که بهترین راه درمان خود را بیابید.
این حالت ممکن است موجب کناره گیری فرد از فعالیت های اجتماعی وی شود که بسیار اشتباه است.
بی اختیاری ممکن است در همه افراد رخ دهد، ولی در بین زنان و سالمندان بیشتر شایع است. زنانی که زایمان کرده اند، بیشتر در معرض خطر هستند. برخی شرایط پزشکی مانند دیابت و یا آسیب های بدنی نیز ممکن است موجب شود تا شما کنترل ادرار و یا عضلات روده خود را از دست دهید و به بی اختیاری مبتلا شوید. درمان این بیماری ها موجب می شود تا شما کنترل خود را به دست آورید.
خیلی از مردم می توانند با ایجاد تغییراتی آسان در رژیم غذایی، فعالیت بدنی، کنترل وزن و عدم مصرف دخانیات ، از بروز این مشکل پیشگیری کنند.
اگر شما دچار بی اختیاری هستید، این مساله را به خاطر داشته باشید که شما تنها نیستید، میلیون ها زن و مرد در سراسر جهان دچار این مشکل هستند که باید درمان شوند. مراجعه به پزشک به شما کمک می کند که بهترین راه درمان خود را بیابید.
مهم نیست که چند ساله هستید. فعالیت بدنی و سرگرمی های جالب برای سلامتی شما مفید است. داستان های جالب بخوانید و اگر مسن هستید، می توانید داستان زندگی خود را نیز بنویسید.    

  در حالی که دانشمندان تردید دارند که آیا نانو باکتری‌ها واقعاً طبیعت بیولوژیک دارند یا خیر، محققان ناسا خواهان تحقیقات بیتر در زمینهٔ این عوامل خود تکثیرشوندهٔ کوچک هستند. در عین حال این گروه محققان ناسا دست‌اندرکاران تحقیق هستند که نشان می‌دهد نانو باکتری‌ها می‌توانند دلیل اصلی تشکیل سریع سنگ کلیه در فضانوردان که مأموریت فضائی می‌روند باشند. با آنکه دانشمندان بر این باورند که این عوامل خود تکثیرشونده وجود دارند.
توافق اندکی در اینکه واقعاً زنده هستند و یا اینکه حاصل توالی DNA مشابهی هستند یا خیر، وجود دارد. نانوباکتری‌ها در دههٔ ۱۹۹۰ شناخته شدند و در مرکز فسفات کلسیم سنگ‌های کلیه یافت شده‌اند. همچنین در بیماری‌های دیگر شامل آلزایمر، بیماری قلبی، پروستات و برخی سرطان‌ها تشخیص داده شده‌اند.
این موضوع که نانو باکتری‌ها ارگانیسم‌های زنده هستند، هنوز مورد بحث است چرا که تحقیقات در مورد اسید نوکلیک فرضی آنها کامل نشده است. اما تحقیق فوق نشانه‌هائی برای شناخت نانوباکتری‌ها و ارتباط آن با بیماری‌های مربوط به کلیسیفیکاسیون پاتولوژیک را ارائه می‌دهد. این آزمایش‌ها به‌منظور مشاهده‌ٔ نانوباکتری‌ها در یک محفظهٔ بیورآکتور که شرایط فضا را فراهم می‌سازد. در ناسا انجام شده است.
در این محیط با جذبهٔ اندک، مشخص شد نانو باکتری‌ها پنج برابر سریع‌تر از شرایط جاذبهٔ زمین تکثیر می‌شوند و لذا کشفیات اولیه را مبنی بر این که میکروب‌ها در محیط‌های بدون جاذبه عملکرد متفاوتی دارند تأیید می‌کند. نانوباکتری‌ها همچنین به‌عنوان عامل عفونی‌زا در میان خدمه‌ای که در اقامتگاه‌های نزدیک زندگی می‌کنند، شناخته شده‌اند. به هر حال برای پاسخ به سؤال‌های موجود تحقیقات بیشتری لازم است.
● پرواز با آرامش خیال
اگر در سفر هوائی حالت تهوع و استفراغ به شما دست می‌دهد، می‌توانید قبل از شروع سفر یک یا دو قرص ویتامین B۶ مصرف کنید. همچنین می‌توانید برای رفع این حالت، روزانه یک لیوان ماست مصرف کنید. بهتر است یک هفته قبل از سفر، غذاهای تخمیری را از برنامه غذائی خود حذف کنید. جایگزین کردن مواد گیاهی هنگام سفر مناسبتر است.
● لخته شدن خون در مسافران هوائی
پزشکان گفته‌اند خون مسافرانی که مدت زمان زیادی در هواپیما می‌نشینند بیش از همه لخته می‌شود.
به نوشته عرب آنلاین، گروه پزشکی هلند با بررسی ۷۱ مسافر در سفرهای هوائی ۸ ساعته دریافتند جریان خون در رگ‌های این افراد بسیار کمتر از گروه دیگری که به همین مدت در سالن سینما نشستند، فعال است.
پروفسور فرست روزندال گفت: به احتمال زیاد لختگی خون به‌دلیل نشستن مدت زیاد در هواپیما است ولی امکان کاهش میزان فشار و هوا در هواپیما نیز می‌توانند از عوامل این موضوع باشند. پزشکان گفتند این حالت خطر آنی برای افراد ندارد اما در درازمدت مشکلاتی ایجاد می‌کنند.
● تأثیر منفی پروازهای طولانی بر سلامتی انسان
تحقیقات جدید نشان می‌دهد حدود یک درصد از افرادی که سفرهای هوائی طولانی دارند، ممکن است به نوعی عارضه لخته شدن خون در رگ‌ها مبتلا شوند. یافته‌های جدید پزشکی نشان می‌دهد لخته شدن خون در پاها یا ریه‌ها، خطری بالقوه برای بسیاری از مسافران پروازهای هوائی طولانی است. با این حال، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که حدود یک درصد مسافران پروازهای طولانی، ممکن است به چنین عارضه‌ای مبتلا شوند.     هادی عبد داوودی
 

  در میان بیماری ها هیچ كدام را نمی توان یافت كه مثل سنگ كلیه، دردناك و زجرآور باشد. سنگ كلیه، عارضه ای است كه در آن مواد معدنی و پروتئین ها در ادرار شروع به كریستال شدن می كنند. سنگ ها، كوچك و سخت بوده و در یك یا هر دو كلیه دیده می شود. سنگ های كوچك معمولاً توسط ادرار بی آنكه بیمار خود متوجه شود، دفع می شود ولی سنگ های بزرگ با بروز درد در ناحیه مثانه و كلیه همراه هستند. درد معمولاً ابتدا در ناحیه پشت، درست پایین دنده ها ظاهر شده و طی چند ساعت یا چند روز از سمت حالب (لوله های عضلانی باریك كه ادرار را از كلیه ها به مثانه منتقل می كند) به كشاله ران می رود. داشتن سابقه خانوادگی سنگ كلیه، مصرف فراوان الكل، كاهش مصرف كمتر از ۳ لیتر آب در روز، رژیم غذایی غنی از كلسیم و قرار گرفتن در آب و هوای گرم و خشك از مهمترین مواردی است كه باعث تشكیل سنگ كلیه می شود.
سنگ كلیه یك بیماری بازگشت پذیر است. اگر قبلاً از سنگ كلیه رنج می بردید عمل به توصیه های زیر برای جلوگیری از تولید مجدد سنگ ضروری به نظر می رسد.
روزانه ۲ تا ۳ لیتر آب بنوشید.
از مصرف فرآورده های لبنی در صورتی كه مبتلا به سنگ كلسیمی - فسفری بودید، خودداری نمایید.
از نوشیدن زیاد قهوه خودداری كنید. كافئین موجود در قهوه دفع كلسیم از ادرار را افزایش می دهد و از آنجا كه وجود مقدار زیاد كلسیم در ادرار باعث تشكیل سنگ می شود، محدود كردن نوشیدن قهوه بسیار ضروری است.
اسیداوریك خود را كنترل كنید، بدین منظور گوشت، ماهی و مرغ كمتری بخورید تا میزان اسید اوریك ادرار شما پایین بیاید. میزان مصرف غذاهای اگزالات دار نظیر شكلات، اسفناج، نوشابه های گازدار، سبوس گندم، توت فرنگی و قهوه را كاهش دهید. برای شما كه در معرض ابتلای مجدد به سنگ كلیه هستید، بهترین رژیم غذایی، رژیمی از نوع كم چرب و پرفیبر است.    

  خاكشیر دارای اسیدهای چرب مانند اسید لینوئیك، ‌لینولنیك، اولئیك، ‌پالمتیك و اسید استئاریك است، همچنین در خاكشیر اسانس روغن فراری وجود دارد كه دارای مواد بنزیل و ایزوسیانات است و سنگ كلیه را دفع می‌كند.برای دفع سنگ كلیه می‌توان خارشتر، ‌خاكشیر و ترنجبین را با هم مخلوط كرده و صبح ناشتا خورد. خاكشیر التیام دهنده زخم و جراحات، همچنین ادرار آور و تب بر است.
خاكشیر التهاب كلیه را برطرف كرده و صدا را باز می‌كند. برای از بین بردن كهیر و التهابات پوستی از خاكشیر استفاده كنید. از گل‌ها و برگ‌های گیاه می‌توان برای رفع بیماری ناشی از كمبود ویتامینC استفاده كرد. برای برطرف كردن جوش‌های صورت كه به علت خوردن چربی و شیرینی زیاد ایجاد می‌شود باید جوشانده یك قاشق ترنجبین را با دو قاشق غذاخوری خاكشیر مخلوط كرده و هر روز صبح ناشتا به مدت دو هفته آن را میل كنید تا جوش‌ها از بین برود. گفتنی است، بعضی از افراد هنگامی‌كه خاكشیر می‌خورند ممكن است سردرد بگیرند، این افراد باید خاكشیر را همراه با كتیرا مصرف كنند.    

  * داروها و بیماری مزمن کلیه
کسانیکه ضعف کلیوی دارند بیشتر دچار عوارض جانبی ناشی از دارو می شوند . این امر به دو دلیل است : اول اینکه چون مقدار کمتری دارو از بدن دفع می شود مقدار بیشتری دارو در بدن تجمع می یابد . دوم اینکه ، بیماری کلیه می تواند باعث هدر رفتن پروتئین از طریق ادرار بشود و در نتیجه مقدار پروتئین خون را پایین می آورد . بعضی داروها به پرتئینهای خون می چسبند و اگر پروتئین کمتری در خون وجود داشته باشد بیشتر در بدن آزاد و فعال می شود .
* داروها و بیماری کبد
بیماریهای حاد کبد مثل سیروز کبدی و هپاتیت بر نحوه تجزیه داروها اثر می گذارند . این امر باعث تجمع و سمیت برخی داروها در بدن می شود افراد مبتلا به این بیماریها وموارد مشابه آنها باید قبل از مصرف هر گونه دارو ، حتی داروهای بدون نسخه از پزشک اجازه بخواهند . از مصرف بسیاری از داروها باید بطور کامل اجتناب کرد زیرا در کسانیکه نارسایی یا ضعف کبدی دارند می تواند ایجاد کما یا بیهوشی بکند .     واحد مرکزی خبر
 

  ● سرطان،کلیه آدم‌ها را تهدید می‌کند
کلیه‌ها اندام‌های لوبیایی شکلی هستند که حدود ۱۲ سانتیمتر طول و شش سانتیمتر عرض دارند و به تعداد دو عدد در خلف حفره شکم زیر لبه پایینی دنده‌های عقب قرار گرفته‌اند. این لوبیاهای کوچک وظایف مهمی را برعهده دارند که مهمترین آنها دفع آب و برخی مواد زاید از بدن از طریق تولید ادرار است. کلیه‌ها اندام‌های بسیار پرکاری هستند اما اگر یکی از این اندام‌ها را به‌طور کامل حذف کنیم، کلیه مقابل می‌تواند تمام وظایف آن را برعهده بگیرد و مشکلی برای فرد ایجاد نخواهد شد. این اندام‌های کوچک نیز مانند هر عضو دیگری در بدن ممکن است که به سرطان مبتلا شوند و انواع تومورهای خوش‌خیم و بدخیم کلیه را پیدا کنند.
سرطان کلیه در حدود ۹/۱ درصد سرطان‌ها را در ایران تشکیل می‌دهد که در مردان حدود سه برابر شایعتر از زنان بوده و بیشتر از همه در سنین ۶۰ تا ۷۰ سال دیده می‌شود. سرطان کلیه انواع متعددی دارد که شایع‌ترین نوع آن نوع غده‌ای یا آدنوکارسینوم کلیه است که حدود ۸۵ درصد سرطان‌های بدخیم کلیه را به خود اختصاص داده و ۱۵درصد باقیمانده را انواع دیگر تشکیل می‌دهند.
● چه کسانی در خطرند؟
علت این سرطان ناشناخته مانده است ولی برخی از عوامل محیطی را در ایجاد آن دخیل می‌دانند. یکی از مهمترین این عوامل که ارتباط کاملا اثبات‌شده‌ای با سرطان کلیه دارد، استعمال، دخانیات است که خطر این سرطان را حدودا دو برابر می‌کند.
جالب است بدانید که این افزایش خطر هیچ ربطی به تعداد نخ‌های سیگار یا قلیان که فرد در طول شبانه‌روز می‌کشد، ندارد و صرف کشیدن سیگار یا قلیان با هر تعدادی این خطر را دو چندان خواهد کرد. از جمله عوامل خطر دیگر، چاقی، تماس با پنبه نسوز یا آزبست (که در ساخت ایرانیت‌های سیمانی به کار می‌رود)، حلال‌های آلی (در صنعت رنگسازی، نقاشی، رنگرزی که فرد با این حلال‌ها تماس دارد) و فلزاتی مانند کادمیوم است. گفته می‌شود، کسانی که به دلیل نارسایی کلیه دیالیزهای خونی طولانی مدت می‌شوند و کلیه‌های آنها کیست‌های ریز و متعدد دارد، در حدود ۳۰ برابر بیشتر از جمعیت عادی در معرض خطر سرطان کلیه قرار دارند که البته این خطر در کلیه‌های نارسایی که دیالیز نمی‌شوند و حتی پس از پیوند موفقیت‌آمیز کلیه نیز دیده شده است.
سرطان کلیه، توموری است که از بافت‌های لوله‌ای درون خود این عضو منشا می‌گیرد و بزرگ می‌شود. این تومور هم به اندام‌هایی که در کنارش وجود دارند تهاجم می‌کند و هم می‌تواند از طریق سیاهرگ کلیه‌ای به نواحی و اعضای دورتر مانند ریه‌ها، کبد، استخوان، مغز و کلیه مقابل دست‌اندازی کرده و آنها را نیز درگیر سازد. به‌طور مسلم هرچه تومور سریع‌تر و در مراحل زودتری تشخیص داده شود، کوچکتر و محدودتر خواهد بود و درمان آن نیز راحت‌تر است.
● علایم و نشانه‌ها
شایع‌ترین علامت بالینی که ۶۰ درصد بیماران با آن مراجعه می‌کنند، وجود خون در ادرار است که یا خود بیمار آن را به طور واضح و آشکار در ادرار می‌بیند و یا اینکه این خون تنها با میکروسکوپ و به وسیله آزمایشگاه قابل شناسایی است. از نشانه‌های دیگری که می‌تواند همراه با سرطان کلیه باشد، درد شکم و وجود توده شکمی است که گاهی در لمس آنقدر بزرگ است که کل حفره شکم را پر می‌کند. اگر بیماری خیلی دیر کشف شود و فرد نسبت به علایم خود بی‌توجهی کند، ممکن است زمانی به پزشک مراجعه کند که دیگر خیلی دیر شده و تومور سرطانی به اعضای دیگر بدن وی تهاجم کرده باشد و فرد با این علایم نظیر سرفه و تنگی نفس (تهاجم به ریه)، سردرد (صرع و تهاجم به مغز) یا دردهای استخوانی (تهاجم به استخوان‌ها) به مطب بیاید این است که در واقع وجود این علایم نشانه بیماری پیشرفته و غیرقابل علاج خواهد بود.
یکی از خصوصیات مهم این تومور سرطانی این است که مواد خاصی را از خود تولید و ترشح می‌کند و موجب می‌شود که در مریض علایمی ایجاد شود که در ظاهر هیچ ربطی به سرطان وی ندارد. به این علایم در علم پزشکی «نشانگان‌های پارانئوپلاستیک» می‌گویند. برخی از این علایم عبارتند از: افزایش غلظت خون، افزایش سطح کلسیم خون، افزایش فشارخون و ایجاد اختلال در کار کبد. البته توجه داشته باشید که وجود علایمی که ذکر آن رفت، به هیچ وجه نشانه پیش‌آگهی بد بیمار نیست! و در بسیاری از موارد که بیمار سرطان کلیه نیز ندارد، پیدا می‌شود.
وقتی بیمار مسنی که عوامل خطرساز گفته شده را دارد مانند سیگارکشیدن، چاقی، تماس با موادی چون پنبه‌نسوز و... با علایمی مانند خون در ادرار و درد پهلوها یا توده شکمی مراجعه می‌کند و ما به سرطان کلیه مشکوک می‌شویم، اولین اقداماتی که در جهت ارزیابی علایم وی انجام می‌دهیم، سونوگرافی و عکس رنگی از کلیه‌هاست. اگر طی این بررسی‌ها توده مشکوکی در کلیه‌ها پیدا کردیم برای اثبات تشخیص خود از سی‌تی‌اسکن شکم استفاده می‌کنیم زیرا این روش، بهترین روش تشخیصی برای سرطان کلیه است و با کمک آن می‌توان فهمید که آیا سرطان ایجاد شده مربوط به کلیه‌هاست یا نه و اگر هست به کدام اعضا تهاجم کرده و اندازه تومور به‌طور دقیق چقدر است؟
● چه باید کرد؟
شیوه درمان تومور کلیه به این بستگی دارد که سرطان در چه مرحله‌ای کشف شده باشد. هرچه سرطان زودتر تشخیص داده شود و کوچک‌تر و محدودتر باشد درمان آن راحت‌تر است و احتمال بهبودی و بقای بیمار بیشتر خواهد بود. سرطان کلیه، جزو سرطان‌هایی است که نسبت به شیمی‌درمانی و پرتو درمانی مقاوم است و پاسخ خوبی به درمان با آنها نمی‌دهد بنابراین اصلی‌ترین درمان آن، جراحی کلیه است. به عمل جراحی برداشتن کلیه در اصطلاح طب «رادیکال نفرکتومی» می‌گویند یعنی جراح اورولوژیست طی عمل علاوه بر برداشتن کامل کلیه سرطانی شده، بافت‌های اطراف کلیه، غده‌های لنفاوی اطراف کلیه، غده فوق کلیوی و میزنای همان طرف را نیز با جراحی به طور کامل از بدن بیمار خارج می‌کند. همانطور که گفتیم، سرطان کلیه به پرتودرمانی مقاوم است ولی گاهی تهاجم‌های مغزی و استخوانی این تومور را می‌توان با کمک پرتودرمانی تحت کنترل درآورد. سرطان کلیه هم مانند تمام سرطان‌های بدن اگر زود تشخیص داده شود قابل کنترل و تا حدودی قابل درمان خواهد بود، پس نسبت به بدن خود مهربان باشید و علایم غیرطبیعی اعضای بدن خود را جدی بگیرید.     روزنامه سلامت
 

  سنگهای ادراری قدمتی ۷۰۰۰ ساله دارند که از دوران حیات اولیه تا زندگی مدرن امروزی بشر از بیماریهای ناشی از سنگ رنج می برده است گرچه علت آنرا در بعضی موارد نمی دانسته اند ،ولی امکاناتی که بتوان با سنگ یا عفونت ناشی از آن مبارزه کرد را در دست نداشته و گاهی اوقات از داروهای گیاهی و در بعضی مواقع از خرافات استفاده می شده است .
بقراط حکیم ۴۶۰ سال قبل از میلاد به وجود سنگ در انسان پی برد و در سال ۸۶۵ میلادی محمد ذکریای رازی درباره درمان جراحی سنگ مثانه از ناحیه پرینه صحبت کرده است .
در سال ۹۸۰ میلادی با تولد ابن سینا دانش طب آن زمان متحول می گردد و در کتاب سوم خود در فصل ۲۰- ۱۸ تماما درباره اورولوژی صحبت می کند .
بررسی سنگها در زمانهای متفاوت ادامه یافت تا به امروز که عوامل ژنتیکی – مصرف داروها و تغییرات PH ادرار ، کاهش مصرف مایعات و رژیم غذایی را جز موارد مهم تشکیل سنگ دانسته و رابطه ای که بین سنگ و عفونت و نارسایی کلیه و مرگ ومیر ناشی از عوارض آنها و آگاهی از چگونگی تشکیل سنگ دانسته و رابطه ای که بین سنگ و عفونت و نارسایی کلیه و مرگ ومیر ناشی از عوارض آنها و آگاهی از چگونگی تشکیل سنگ نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد را یافته اند.
▪ اما با توجه به شیوع بالای سنگهای ادراری و برخورد زیاد با این بیماران تحقیق جامع و کاملی تا کنون انجام نشده که آیا می شود از تشکیل سنگ جلوگیری کرد یا خیر؟
اهمیت مسئله تا حدی است که بیماران مبتلا به سنگ ادراری به طور مکرر به کلینیک ها و اورژانس مراجعه نموده و سبب اتلاف وقت از یک طرف و تحمل هزینه های گزاف بر سیستم دولتی از طرف دیگر شده .
بطور کلی بیماری سنگ ادراری یک بیماری شایع در تمام جوامع می باشد که عوامل متعددی در ایجاد آن دخالت دارند به همین دلیل در بررسی عوامل دخیل در ایجاد سنگ کلیوی در نظر گرفتن یک فاکتور یا حتی چند فاکتور ممکن است نتیجه درستی به بار نیاورد و تحقیقات پیچیده تری را می طلبد .
از این رو مصاحبه ای با دکتر محمد یزدانی دانشیار گروه اورولوژی انجام دادیم که امیدواریم به بخش کوچکی از سوالات و ابهامات ما در این مورد پاسخ دهد:
۱) عامل ایجاد سنگ کلیه را توضیح دهید؟
جواب علمی : پروسه سنگ سازی مجموعه وقایعی است که منجر به فوق اشباع (supersaturation ) نمک هایی می گردد که در تشکیل سنگ دخالت دارند.
فوق اشباع نیز باعث تشکی هسته اولیه و کریستالهائی می گردد و تجمع آنها منجر به تشکیل سنگ می شود که این عوامل در ایجاد سنگ مهمند.
ـ عدم مصرف آب
ـ تعرق زیاد
ـ مصرف نمک فراوان
ـ عوامل ژنتیکی و سابقه فامیلی
ـ مصرف داروها
ـ تغییرات PH ادرار
ـ رژیم غذایی
عفونت های ادراری و شغل های بی حرکت مثل کارمندان و رانندگانی که مدت زیادی ثابت روی صندلی می نشینند و همچنین مناطق جغرافیایی جز عوامل سنگ ساز هستند .
۲) میزان املاح موجود در آب چقدر در ایجاد سنگ کلیه تاثیر دارد؟
زیاد اعتقادی به املاح موجود درآب برای سنگ سازی نیست ولی گرچه سختی آب را گاهی اوقات مطرح می کنند اما مهم است که آب هرچقدر سنگینی و املاح دارباشد مصرف کردن آن بیشتراست از مصرف نکردن آن .
۳) کسی که یکبار دچار سنگ کلیه شد آیا امکان دارد دوباره کلیه شروع به سنگ سازی نماید؟
۵۰% افرادی که سنگ کلیه دارند و درمان می شوند بعد از ۱۰ سال احتمال عود سنگ در آنها زیاد هست .
۴) درمان های سنگ کلیه بر چند قسم است؟
درمانهای سنگ کلیه مختلف و بستگی به نوع سنگ دارد که ازبین آنها باید به:
- درمانهای طبی و اقدامات عمومی که تمام عواملی که در تشکیل سنگ دخالت داشته اند را باید برعکس کرد.
- درمانهای سنگ شکنی برون اندامی و درون اندامی
- درمانهای جراحی
- درمانهای لاپاراسکوپی را نام برد.
● اقدامات عمومی
▪ مصرف مایعات فراوان بخصوص یک تا سه ساعت بعد از غذا
▪ محدودیت مصرف پروتئین ها
▪ محدودیت مصرف نمک ها
▪ مصرف غذاهای حاوی پتاسیم
▪ محدودیت مصرف غذاهای حاوی اگزلات
▪ درمان عفونت های ادراری
▪ محدودیت مصرف کربو هیدراتها
▪ چربیهای ماهی که اسید ایکوزاپنتانوتیک موجود در روغن ماهی مفید است .
▪ تغییر PH ادراری
▪ عدم مصرف بعضی از داروها و مصرف داروهای دیگر
▪ عدم مصرف ویتامین ها
پیشنهاد مصرف مایعات فراوان با هدف ادرار بیش از ۲ لیتر در ۲۴ ساعت که باید مصرف مایعات بیش از ۳ لیتر باشد.
۵) چند نوع سنگ کلیه از نظر جنسی داریم ؟
▪ سنگ های اگزولات کلسیم و فسفات کلسیم
▪ سنگ های اسید اوریکی
▪ سنگ های عفونی
▪ سنگ های سیستنی و سنگهای گرانیتی
۶) از عوامل ایجاد تنگی مجاری ادراری کدام مورد را می توان نام برد؟
عامل تنگی ثابت ماندن سنگ در حالب ها بیش از ۲ ماه را مطرح می کند.
۷) سنگ کلیه بیشتر در خانمها شایع است یا در آقایان چرا؟
در آقایان ۲ تا ۳ برابر خانمها سنگ سازی دارند که به نظر می رسد وجود هورمون مردانه تستوسترون بی تاثیر نباشد .
هورمون های جنسی زنان بیشتر کمک می کنند در گشاد شدن حالب ها که به دفع سنگ کمک می کند ضمن اینکه طول حالب در خانمها بیشتر است .
۸) افراد مبتلا به سنگ کلیه با توجه به نوع سنگی که دارند چه رژیم غذایی به آنها توصیه می شود ؟
▪ سنگ کلیه اسید اوریکی : رژیم کم پروتئین ، مصرف سیترات ، مصرف آۀوپرنیول و تغییر PH ادرار ، مصرف مایعات فراوان
▪ سنگ های سیستنی : مصرف مایعات فراوان – قلیایی کردن ادرار ( تغییر Ph ) ، محدودیت نمک ، استفاده از داروهای موثر مثل D پن سیلاین
▪ سنگ های عفونی : درمان عفونت ، مایعات فراوان ، درمانهای جراحی
▪ سنگ اگزلات کلسیم: مایعات فراوان ، کاهش مصرف اگزلات و کلسیم ، کاهش مصرف تنقلات ، رژیم کم نمک و مصرف هیدروکلرو بتازید
بعضی از مواد مصرفی روزانه در غذا مانند مرکبات ، چغندر ، کاکائو ، اسفناج ، قهوه ، کوکاکولا(نوشابه سیاه ) دارای مقادیر قابل توجهی اگزالات بوده یا اینکه موادی دارند که در بدن به اگزالات تبدیل می شود که اگزالات بالا یکی از عوامل تشکیل سنگ های کلیوی است.
● نکات پایانی :
در مورد کلسیم غذا صحبت های ضد و نقیضی شده مصرف زیادی آن سبب دفع زیاد کلسیم ادرار می شود که خود عامل سنگ سازی است از طرفی مطالعه ای که روی ۴۵۰۰۰ بیمار به مدت۴ سال شده نشان می دهد که مصرف کلسیم غذا باعث دفع اگزالات ادرار می شود که از سنگ سازی جلوگیری می کنند و در مطالعه ای در بیماران سنگ ساز بیشتر از شیر استفاده شد بین یک تا چهار لیوان در روز دیده شده بیمارانی که روزی ۴ لیوان شیر مصرف می کنند کمتر سنگ میسازند که خود محدودیت رژیم کلسیمی را رد می کنند بخصوص در سن بالا که بیماران دچار پوکی استخوان هم هستند . فقط بر حسب نوع سنگ می توان به بیماران گفت اگزالات – فسفات – پروتئین و نمک کمتر مصرف نمایند.
چای داغ و تازه مقدار بالایی اگزالات دارد بهتر است افراد از چای سرد – کم رنگ که اگزالات آن از بین رفته استفاده نمایند.
آب مصرفی نیاز نیست جوشیده باشد به خاطر املاح مفیدی که دارد و دربدن مصرف می شود یا اینکه سبک یا سنگین بودن آب مطرح نیست قفط بیماران سنگ ساز باید آب فراوان بنوشند حتی در شبها و بهترین زمان نوشیدن آب تا سه ساعت بعد از خوردن غذا است که هسته اولیه سنگ شروع به رسوب می کنند و سنگ سازی آغاز می شود بهتر است بگوییم مقدار دفع ادرار فرد سنگ ساز باید بیشتر از ۲ لیتر در ۲۴ ساعت باشد در مورد مصرف گوشت قرمز یا سفید تفاوتی در بین وجود مقدار پروتئینی ، آن نیست که بعضی می گویند باید کمتر از ۹۰ گرم پروتئین مصرف کند که فکر نمی کنم هیچ ایرانی چنین رژیمی داشته باشد . (هر ۱۰۰ گرم گوشت مرغ – ۲۰ گرم پروتئین دارد و هر ۱۰۰گرم گوشت قرمز – ۱۸ گرم پروتئین دارد.) پس تقریبا در هر وعده غذا باید حدود ۵۰۰ گرم گوشت مصرف کرد تا به مقادیر مورد نظر برسد البته نباید نادیده گرفت همراه گوشت موارد دیگری مثل نان و حبوبات و غیره مصرف می شود که آنها م پروتئین دارند و از مقدار پروتئینی موجود باید کم شود ( اما مصرف گوشت ماهی و روغن ماهی را در اسکیموها که سنگ کمتری دارند بهم ربط می دهند. )
در مورد مصرف لبنیات (شیر وکره ) را می توانند مصرف کنند اما در مصرف ماست ( در شرایط عادی حدود ۵ گرم ۱۰۰% پروتئین دارد ولی ماست کیسه ای ۵۹% ، کشک ۷۰% گرم پروتئین دارد.) دوغ و پنیر آب بیشتر بنوشند.
گرچه در مورد مصرف ویتامین C و تغییرات PH ادرار هم گزارشاتی وجود دارد که مصرف آ ن بی فایده نیست . اما پایین بودن PH ادراری در صورتیکه محدودیت پروتئین های جانوری همراه با تجویز سیترات پتاسم باشد مفید است و از سنگ سازی جلوگیری می شود و مهمترین عامل جلوگیری از سنگ PH ادرار است که اگر PH ادراری آنها قلیایی است آنرا اسیدی کنند و نکته مهم دیگر وجود عفونت ادراری نداشته باشد.
مسئله دیگر شغل است بخصوص مشاغل کارمندی ، راننده ها و افراد پشت میز نشینی که تحریک ندارند و یکی از عوامل سنگ سازی بی حرکتی است که اینگونه افراد باید فعالیتهای دیگری در حین انجام وظیفه داشته باشند یا حتی در بین ساعات تحرک و مقدار مصرف مایعات را بالا ببرند.     دکتر محمد یزدانی
 

  شاید باور این مسئله كمی برایمان مشكل باشد كه بتوان نوزادی را در رحم مادر مورد ارزیابی های پزشكی قرار داده و در موقع لزوم روی آن عمل جراحی نیز انجام داد.اما علم پزشكی مانند سایر علوم به سرعت برق آسایی رو به پیشرفت بوده و عصری كه عمل پیوند صورت كه چندی پیش غیرممكن تلقی می شد، در حال انجام است، تشخیص و درمان بیماری های نوزادان پیش از تولد بعید به نظر نمی رسد.هر چند این شیوه هنوز در دنیا و از جمله در كشور ما از جمله اعمال جراحی شایع تلقی نمی شود، اما با پیشرفت های انجام گرفته در زمینه تشخیص و درمان بیماری های دستگاه ادراری نوزادان حتی قبل از تولد طی چند سال اخیر، دستیابی به این شیوه چندان دور از ذهن به نظر نمی رسد.
● شیوه های نوین درمان ناباروری
امروزه به كمك تكنولوژی های جدید درمان ناباروری، اكثر مردان شانس پدر شدن را دارند.دكتر محمدرضا نوروزی متخصص اورولوژی و ناباروری مردان در این زمینه می گوید: هم اكنون حتی مردانی هم كه اسپرم اندك اما بالغ دارند، می توانند صاحب فرزند شوند.وی ادامه می دهد: پزشكان متخصص، امروزه حتی از اندام تولیدكننده نطفه، اسپرم هایی استخراج می كنند كه قدرت باروری دارد.روش IVF و ICSI (میكرواینجكشن) از سال ۱۹۹۰ در دنیا متداول شد و به بسیاری از مردان نابارور این شانس را داد كه صاحب فرزند شوند. خوشبختانه این شیوه در كشور ما نیز با نتایج مطلوبی روبه رو بوده است.در حقیقت در مواردی حتی با وجود یك اسپرم و تخمك پس از تشكیل جنین و انتقال آن به رحم زن، بارداری میسر می شود.
● امكان تشخیص بیماری های ژنتیكی و متابولیك در جنین
یكی از نكات مهم و به عبارتی مطالب جدید و نو در مباحث درمان ناباروری، امكان تشخیص بیماری های ژنتیك و متابولیك است.به گفته دكتر نوروزی با تشخیص جنسیت جنین ها می توان بسیاری از بیماری ها را كه تنها از طریق جنس خاصی (دخترها یا پسرها) منتقل می شود، شناسایی كرد.وی می افزاید: بهترین شیوه ای كه به كمك آن می توان جنسیت فرزند را قبل از انتقال به رحم مادر تشخیص داد بهره گیری از روش PGD یا تشخیص ژنتیكی پیش از تولد است.در این روش پس از مخلوط شدن نطفه مرد و زن و تشكیل جنین به رحم مادر، پیش از انتقال جنین، یكی از سلول های تشكیل شده وی را به منظور بررسی های ژنتیكی به آزمایشگاه می فرستند.آزمایشگاه نیز با آنالیز ژنتیكی سلول ارسال شده، قادر به تشخیص ناهنجاری های ژنتیكی جنین خواهد بود. البته در این مرحله جنسیت جنین هم مشخص می شود.دكتر نوروزی تصریح می كند از نظر «اخلاق پزشكی» انجام روش تشخیص جنسیت جنین پیش از تولد، صرفاً با هدف تعیین جنسیت و نه بررسی های ژنتیكی، شیوه ای پسندیده قلمداد نمی شود و در مجامع مختلف پزشكی بر سر آن بحث و اختلاف نظر است.اما در صورتی كه از این روش به عنوان اقدامی به منظور جلوگیری از تولد كودكان با اختلالات و مشكلات ژنتیكی استفاده شود، مسلماً اقدامی است كه تعداد موافقان آن بسیار بیشتر از تعداد مخالفان است.وی یكی از مشكلات به كارگیری این روش را مشكل پرهزینه بودن آن برمی شمارد و اظهار می دارد: به دلیل پرهزینه بودن این روش، لزومی ندارد، از آن برای تمام جنین ها استفاده شود. بلكه تنها در موارد ویژه كه امكان انتقال بیماری های خاص - مانند تالاسمی - از طریق پدر یا مادر وجود دارد و یا در صورت آنكه پدر و مادر قبلاً فرزندی با اختلاف ژنتیكی داشته اند، این روش می تواند، شیوه ای مطلوب قلمداد شود.این متخصص اورولوژی می افزاید: معمولاً جنین را در مرحله چهار سلولی نمونه برداری كرده و برای بررسی های ژنتیكی به آزمایشگاه می فرستند. از آن جایی كه ظرف ۲۴ ساعت تعداد سلول های جنین از چهار به هشت سلول می رسد، آزمایشگاه ژنتیك می بایست، ظرف ۲۴ ساعت جواب آزمایش را اعلام كند.
● تشخیص اختلالات مجاری ادراری جنین
اورولوژی اطفال در ۲۰ سال گذشته تغییرات و پیشرفت قابل توجهی در زمینه تشخیص و درمان مشكلات و اختلالات دستگاه ادراری نوزادان حتی پیش از زمان تولد داشته است.
دكتر محمدعلی زرگر فوق تخصص اورولوژی و رئیس این كنگره نیز می گوید: برای تشخیص ناهنجاری های پیش از تولد، معمولاً از سونوگرافی استفاده می شود.
وی ادامه می دهد: هم اكنون سونوگرافی و سایر تكنولوژی ها این امكان را به بخش اورولوژی اطفال می دهد كه در هفته ۱۲ تا ۱۴ جنینی، دستگاه ادراری وی به ویژه كلیه ها را ارزیابی كند.
اورولوژی اطفال مشتمل بر بیماری های مادرزادی است كه این بیماری ها می تواند، پیش از تولد یا به هنگام تولد توسط سونوگرافی تشخیص داده شود.به عبارتی سونوگرافی نخستین قدم برای تشخیص یك جنین، نوزاد یا كودك مشكوك به ناهنجاری های دستگاه ادراری تلقی می شود.به عقیده دكتر زرگر، پزشك متخصص اورولوژی به كمك سونوگرافی می تواند كلیه ها، كبد، عروق بزرگ، مثانه و احشای داخل لگن، كنادها (تخمدان ها و بیضه ها) را به منظور انجام مراحل بعد و بررسی های بیشتر ارزیابی كند.كلیه های جنین در هفته نهم بارداری تشكیل می شود كه به كمك سونوگرافی قابل رویت است. در این مرحله فقدان كلیه ها یا بیماری های كیستیك كلیه ها نیز به كمك سونوگرافی قابل تشخیص است.وی ادامه می دهد: در برخی موارد، ناهنجاری های غیراورولوژی ممكن است، همراه با انسداد مجاری ادراری باشد كه در چنین مواقعی، مشاهده طبیعی بودن كلیه ها در سونوگرافی، به پزشك این اطمینان را می دهد كه از نظر دستگاه ادراری خطر جدی ای بیمار را تهدید نمی كند.
در برخی موارد، كشف یك بیماری دستگاه ادراری در یك كودك، خبر از این می دهد كه ممكن است این بیماری در سایر كودكان آن خانواده نیز وجود داشته باشد.برای مثال كودكی كه به رفلاكس ادراری (برگشت ادرار از مثانه به داخل كلیه ها) مبتلا است، پزشك متخصص ممكن است سایر خواهران و برادران او را نیز مورد بررسی قرار دهد.رئیس نهمین كنگره انجمن اورولوژی ایران می گوید: كودكانی كه به تومورهای كلیه دچار می شوند، اشكالات آیریس (قرینه) یا بزرگ شدن یك طرفه بدن و ناقرینه بودن دو قسمت بدن در آنان مشاهده می شود كه درمان این كودكان می بایست به كمك اورولوژیست اطفال به منظور ارزیابی و درمان كلیه های كودك صورت پذیرد. رشته پره نتال (پیش از تولد) شامل یك گروه متشكل از پزشكان متخصص در رشته های اورولوژی، كودكان، زنان و زایمان و یك رادیولوژیست در كنار یك فوق تخصص نوزادان است.هر چند جراحی ناهنجاری های مجاری ادراری روی جنین تاكنون به طور محدود انجام گرفته است، اما امید می رود، این شیوه هر چه گسترده تر شده تا جایی كه در آینده نزدیك شاهد اعمال موفقیت آمیز جراحی روی دستگاه ادراری نوزادان توسط اورولوژیست های ایرانی باشیم.     بنفشه پورناجی