اشعار شهادت امام محمد باقر (ع)

علی اکبر لطیفیان

امام محمد باقر(ع)- مدح و مصیبت

 

خشکی ام رفت و وصل دریا شد

سردی ام رفت و فصل گرما شد

فارغم از خودم خدار را شکر

آسمانی شدم خدا را شکر

آمدی و دلم نجات گرفت

باز هم مرده ای حیات گرفت

ای حیات مجدد دنیا

دومین یا محمد دنیا

یا من ارجوی آستان لبم

پنجمین رکعت نماز شبم

ای که تنها خدا شناخت تو را

مثل بیت الحرام ساخت تو را

قافیه های بیت ما تنگ است

در مقامت کمیت هم لنگ است

ای نسیم پر از بهار حسین

حسنی زاده تبار حسین

قبله مردم مدینه تویی

حسن دوم مدینه تویی

ای ظهور پیمبر اکرم

حاصل وصلت دعا و کرم

مادرت دختر کریم خدا

پدرت حضرت کلیم خدا

وسط هفته ها برای منی

التماس سه شنبه های منی

سر شب فکر نور تو بودم

فکر شب های طور تو بودم

خواب سجادهٔ تو را دیدم

صبح دیدم کنار خورشیدم

ای نماز پر از قنوت حسن

حاصل چلهٔ سکوت حسن

تو تولای دفترم هستی

قسم نون والقلم هستی

 

تکیه بر بال جبرئیل زدی

مزرعه داشتی و بیل زدی

بهترین میوهٔ تو ایمان بود

گندم کال تو پر از نان بود

بی تو این حوزه ها کمال نداشت

میوه ای غیر سیب کال نداشت

وقت آن است اجتهاد کنی

بی سواد مرا سواد کنی

وقت آن است منبری بزنی

حرف یک حرف بهتری بزنی

عِلم را باز هم شکف دهی

در کلاست مرا طواف دهی

اگر علم تو را حساب کنند

زندگی تو را کتاب کنند

علم و اخلاق می شود با هم

آدمی می کند بنی آدم

×××

پر جبریل زیر پای تو بود

گردن آویز بچه های تو بود

میوهٔ بهتر از رطب سیب است

باعث التیام تب سیب است

فاطمه سیب جنت الاعلاست

پس شفای تب تو یا زهراست

چه کسی گفته بی مزاری تو

یا چراغ حرم نداری تو

قبر تو بارگاه توحید است

شمع بالاسر تو خورشید است

چه کسی گفته سایبانت نیست

صحن در صحن آسمانت نیست

عرش که آسمان نمی خواهد

نور که سایبان نمی خواهد

تو خودت سایبان دنیایی

بهترین آسمان دنیایی

×××

مردی از خانوادهٔ خورشید

امتداد غم امام شهید

انعکاس صدای عاشوراست

روضه های غروب مناست

مرد سجاده، مرد نافله ها

مرد شب زنده دار قافله ها

مردی از جنس آیه تطهیر

خستگی های بردن زنجیر

هم سفر با ستارهٔ غم هاست

«کربلا زاده» محرّم هاست

هم نژاد امام بی کفنان

دومین مرد کاروان زنان

راه طی کردهٔ بیابان ها

قدم زخمی مغیلان ها

یاد خون طپندهٔ گودال

خنده های زنندهٔ گودال

×××

زخم بال و پر کبوترها

پا به پای اسارت سرها

بغض غمگین عصر عاشورا

گریه پشت پای معجرها

غیرت دست بسته محمل

شاهد التماس دخترها

کوچه کوچه؛ گذر گذر، همه جا

هم رکاب صدای حنجرها

×××

برگ سبزی است با نشانهٔ سرخ

کودک زیر تازیانهٔ سرخ

طفل رفته، خمیده برگشته

باغ گل رفته چیده برگشته

آفتاب کمی غروب شده ست

گل یاس بنفشه کوب شده ست

آشنای صدای سلسله هاست

سوزش ناگهان آبله هاست

او که آیینهٔ محرم بود

گریه هایش به رنگ ماتم بود

از ستاره گرفته تا شبنم

از بنفشه گرفته تا مریم

همه محو صدای او هستند

پای مرثیه های او هستند

چشمهايت فرات دلتنگي

اشکهايت تلاطم غمهاست

حال و روز دل شکسته‌ی تو

از نگاه غريب تو پيداست

اي غريب مدينه‌ی دوم

مرد خلوت نشين سامرّا

التماس هميشه‌ی باران

حضرت عشق التماس دعا

کوچه‌ی خاکي محله‌ی غم

در غرور از حضور ساده‌ی توست

ولي افسوس شرمگين تو و

پاي پر پينه و پياده‌ی توست

آه آقا تو خوب مي داني

که دل بيقرار يعني چه

پشت دروازه هاي شهر ستم

آن همه انتظار يعني چه

چه به روز دل تو آوردند

رمق ناله در صدايت نيست

بگو اي نسل كوثر و زمزم

بزم شوم شراب جايت نيست

بي گمان بين آن همه غربت

دل تنگ تو نينوائي شد

روضه هاي كبود طشت طلا

در نگاه ترت تداعي شد

آري آن لحظه ماتم قلبت

بي کسي هاي عمه زينب بود

قاتلت زهر کينه ها ، نه نه !

روضه‌ی خيزراني لب بود

در عزاي تو حضرت باران

که گريبان آسمان چاک است

نه فقط چشم هاي ابري ما

روضه خوانت تمام افلاک است

                                       یوسف رحیمی

میلاد یعقوبی

امام باقر(ع)-مدح و مصیبت

 

عشق آمد و مقابل من دفتری گشود

مرغ دلم بهانه گرفت و پری گشود

بال و پری زدم به بلندای آسمان

از لطف خود خدای کریمان دری گشود

احرام سرخ بر تن من بود و ناگهان

دیدم که روبروم در اخضری گشود

در آن طرف تمامی عالم بهشت بود

یک لحظه نور پرده زیباتری گشود

بر روی دیدگان پر از التماس من

باری تعال چهره یک سروری گشود

به به چه سروری که ملک مست بوی او

جمعی ز انبیاء همه مبهوت روی او

 نامش محمد و به لقب باقر العلوم

عالم ترین رجال عرب باقر العلوم

در روز اولش که قدم در جهان گذاشت

باعث شده به فخر رجب باقر العلوم

تا اینکه می برم به زبان نام اطهرش

شیرین شود دهان چو رطب باقر العلوم

تابنده تر ز او نبود کس میان روز

زیباترین ستاره شب باقر العلوم

روح عبادت از پدرش زین العابدین

از عم خود گرفته ادب باقرالعلوم

 جابر کمی ز علم شما ارث برده است

یک قطره ای ز آب دهان تو خورده است  

 قامت قیامت و رختان محشری بود

زور میان بازویتان حیدری بود

احساستان ز برگ گلی هم لطیف تر

احسان و لطفتان به خدا مادری بود

داروی دردهای بشر خاک پایتان

آب دهان اطهرتان کوثری بود

دوم محمدی و علی عاشقت شده

جانم فدای نام تو پیغمبری بود

ایمان و زهد و عبادت به یک طرف

علم خدای ات طرف دیگری بود

باشی حسینی و حسنی باقرالعلوم

خوانم فقط تو عشق منی باقرالعلوم

  مولا نفس زدی و دو عالم درست شد

از آن گل وجود تو آدم درست شد

بس که شما میان منا ناله کرده ای

از گریه تو چشمه زمزم درست شد

از تار و پود و رشته شال عزایتان

بالای هر حسینیه پرچم درست شد

در ماجرای پر غم وادی کربلا

اشکت چکید و قطره شبنم درست شد

بانی روضه های عطش با حمایتت

سینه زنی ماه محرم درست شد

هرکس که روضه ای ز شما گوش می کند

یک جرعه می ز دست شما نوش می کند

آقا عنایتی بده بر سینه ناله را

پر کن ز داغ کرببلا این پیاله را

ای باغبان ساقه شکسته به ما بگو

داری به باغ سینه غم چند لاله را

یا حضرت غریب بمیرم برای تو

طی کرده ای چگونه تو این چند ساله را؟

دیدی که راس جد غریبت به نیزه شد

دیدی به چشم خود شب غسل سه ساله را

دارم به سر زیارت قبر بقیع اتان

امضا بزن به دست خودت این قباله را

یا رب تو دیده را ز غمش پر ز آب کن

مارا غلام حضرت باقر حساب کن

کشته شد از تیغ دشمن                                                   شد فدا از زهر کینه

حضرت مسلم به کوفه                                          حضرت باقر مدینه

                         عاشقان آل عصمت – وا مصیبت وامصیبت

قلب باقرغرق خون شد                                                      جسم مسلم پاره پاره

آن سر قبر پیمبر                                        این سر دارالاماره

            عاشقان آل عصمت – وا مصیبت وامصیبت

باقر آل پیمبر (2)                                       کشته شد در ره داور

جسم مسلم در میان                                           کوچه ها افتاده بی سر (2)

   عاشقان آل عصمت – وا مصیبت وامصیبت

ای امامی که به حق پنجم انوار هدایی                                باقر کنز علوم و پسر آل عبایی

سبط و سبطین محمد گل بستان رسالت                       نور چشم علی و فاطمه مرآت خدایی

زاده ی سید سجادی و خود فخر عبادی                        تهنیت گفت تو را همچو رسول دو سرایی

خلق عالم بتو محتاج بدنیا و به عقبا                               شهر یاران بتو آورده برون دست گدایی

مالک ملک وجودی و وجود است ز وجودت                      چه شود گر نظری هم بسوی ما بنمایی

با چنین مرتبه و جاه و جلالت به چه  جرمی                          دستگیر ستم طایفه بی سر و پایی

                                         خون دلت کرد هشام از ستم و کینه دیرین

                                                  نتوانست ببیند به چنان فرّو بهایی

                                                                                                 سید رضا مؤید

من ذاکر انا الیه راجعونم                               من خاطرات جانگداز دشت خونم

در کربلا بودم صغیری پنج ساله                    همراه بابایم مرا بردند اسیری

دیدم پرستوهای دین را پر بریدند                   در قتلگه جدم حسین را سر بریدند

آقا امام باقر همه صحنه های دلخراش کربلا را شاهد بود ، عاشورا را دیده ، قتلگاه را دیده امام باقر ، کوفه را دیده امام باقر، اما امروز مدینه یک پارچه غوغا بود ، مردم با سر و پای برهنه عقب جنازه امام باقر راه می رفتند آقا امام صادق شال عزا به گردن انداخته ، بدن امام باقر را آوردند کنار قبر عزیزانش دفن کردند ، مردم

تجلیل و احترام کردند پسر فاطمه را ، اما دلهای آماده:

ولی از شما می پرسم بدن پسر اینطور برداشته می شود احترام می شود اما بدن مادرش چند نفربیشتر نبودند غریبانه بدن زهرا را تشییع کردند غریبانه دفن کردند با همین حال صدا بزنید یا زهرا .

از کرببلا تو یادگاری                                                چون خون شهید پایداری

بر نیزه سر حسین دیدی                               بار غم او به جان خریدی

پرپر ز خرابه لاله دیدی                                 بی جان دل شب سه ساله دیدی

روز شهادت امام باقر است ، امروز بقیع خلوتِ ، فدای آن آقائی که امروز عزاداری ندارد اما مثل چنین روزی وقتی امام باقر به شهادت رسید مدینه یک پارچه ضجه وماتم شد .دوستان و شیعیان حضرت آمدند . شاگردان امام باقر عقب جنازه وا اماما می گفتند . امام صادق بر بدن بابا نماز خواند ، بدن مطهر امام باقر را بردند داخل بقیع کنار قبر پدرش زین العابدین دفن کردند، احترام کردند .

عرضه بدارم آقا بدن شما را شیعیان و دوستان بردند داخل بقیع دفن کردند اما کربلا به فدای آن بدنی که سه شبانه روز روی خاک گرم کربلا بود . بنی اسد بدن را نشناختند تا اینکه امام سجاد آمد بدنها را یک یک معرفی کرد فرمود : بنی اسد یک قطعه حصیر بیاورید ، بدن بابا را در میان حصیر گذاشت همینکه بدن را گذاشت داخل قبر دیدند بالا نیامد بین اسد نزدیک شدند دیدند آقا لبها را بر آن رگهای بریده گذاشته ، هی می گوید : بابای غریبم حسین .

آن سرور و سالار دین ، فرزند زین العابدین         سرحلقه اهل یقین ، کز سوز سمّ نالان بود

ظلم هشام بی ادب ، افکند او را در تعب          عقل بشر زان تاب وتب  ، وز آن جفا حیرا ن بود

چون بود طالب بر رضا ، گردید تسلیم قضا        تا شافع روز جزا ، او برگنه کاران بود

گر رفت زین بیت الحزن ، با صد غم و رنج و محن اکنون چو بلبل در چمن ، مسرور هم خندان بود

                                    آتش به جان ماسوا ، افتاده از این ماجرا

                                 کان شاه از زهر جفا ، مقتول از عدوان بود

                                                                                                ( قاضی زاهدی)

امام با قرآن محبوب داور                             وصی مصطفی فرزند حیدر

یکی از روزها در محضر عالم                       نشسته با هشام شوم کافر

شده ظلمت سرای آل مروان                       زنور آل پیغمبر منّور

روایت می کند شمس الحقایق                   امام صادق آن فرخنده اختر

که بود آن روز از ارباب دانش                       در آن محفل زصدها تن فزونتر

قضا را بود در آن بزم جمعی                        زگردان کمان دار دلاور

هشام از باقر علم نبی خواست                  که چون خنجر گذاران هنرور

در آن مجلس کند زورآزمایی                       شود مغلوب یا گردد مظفّر

عدو را آن عزیز مصطفی گفت                      که از سودای خام خویش بگذر

مرا بگذاشته دوران جوانی                          نیم اهل سلاح و تیرو خنجر

هشامش گفت باشند آل هاشم                 همه خنجر گذار و صاحب افسر

جوان و پیرشان در روز میدان                       نگردانند رو از فوج لشکر

چو بود آگاه آن فرزند زهرا                           زکید خصم غدّار ستمگر

بی تحکیم قد قامت به پا خاست                 کمان بگرفت در آن طرفه محضر

نشان بگرفت و برقلب هدف زد                    امیر ملک دین تیری دو پیکر

به فوق تیراول تیر دوم                                نشاند و خواست چندین تیر دیگر

به فوق یکدیگر افکند نه تیر                         مکّرر در مکّرر در مکّرر

به کاخ کفر کیشان لرزه افکند                      چو جدّش مرتضی در جنگ خیبر

به تحسینش به گوش آمد زهر سو              طنین نعره ی الله اکبر

کمان بنهاد و برکرسی بر آمد                      چو بر اوج فلک خورشید خاور

هشام از درد می پیچید بر خویش               چو مار زخم خورده بر دل و بر

به تندی گفت فرزند علی را                        شگفتی آفریدستی تو زیدر

خود اعجاز است این کارت هنر نیست          ز مرز فکر هم باشد فراتر

تبسم کرد و با نرمی بگفتش                      جوابی نغز آن مولا و رهبر

نکردم درخور اعجاز کاری                            نه ظاهر گشته امری  غیر باور

تو خود خواندی مرا از آل هاشم                   تو خود دانی منم فرزند حیدر

تو خود گفتی که باشد آل طاها                   همه صاحب لوا و عدل پرور

منم خود از تبار آل یاسین                          منم ریحانه ی زهرای اطهر

منمم سنگر نشین ملک توحید                   منم خود باقر علم پیمبر

منم مرد جهاد و خون و شمشیر                  منم دربرج دین تابنده اختر

منم وارث امام مجتبی را                           بود میراث من محراب و منبر

منم فرزند ثارالله مظلوم                             بود جدّم علی ساقی کوثر

منم فرزند سالار شهیدان                           که شد در کربلا در خون شناور

منم فرزند آن مولا که در شام                     به منبر زد به جان خصم آذر

منم باقر که باشم بعد سجاد                      به شهر علم سرمد چون علی دو

هشام از کین چون موج شد خروشان          به حبسش داد فرمان آن ستمگر

ولی زد دست حق برجان باطل                   شرر زان روز تا فردای محشر

                                    بیان و کلک مردانی رقم زد            

                                    به نام باقر این طغرای به دفتر

                                                            (محمّد علی مردانی)

دل دیوانه من گشته گریزان امشب                           شده در وادی غم بی سر و سامان امشب

به امیدی که برد ره به بیابان بقیع                            سر نهاده است به هر کوی و بیابان امشب

می رود تا که ببیند به کجا دردل خاک                        پیکر حضرت باقر شده پنهان امشب

بشتابید در آن مدفن بی شمع و چراغ                                  کند از آتش دل شمع فروزان امشب

سبط سبطین نبی با تن مجروح ز کین                                  شده بر جده خود فاطمه مهمان امشب

                                                 اثر زهر به زین تعبیه بر پیکر او

                                                 داده بر زندگی اش یکسره پایان امشب

 امشب دلت را راهی مدینه کن ، با چشم دل نگاه کن ببین بقیع زائر ندارد . امام باقر عزاداری ندارد ، قربان قبر بی شمع و چراغ تو ، امشب دل شیعیان مدینه است ، امشب هم ناله شوید باامام صادق ، امشب امام صادق کنار بستر بابا اشک می ریزد امام باقر (ع) فرمود : من امشب از دنیا می روم چون پدرم زین العابدین شربت آبی آورد و مرا به لقای حق تعالی بشارت داد1   

آی دلهای کربلائی ، امام باقر در لحظات آخر بدست حجت خدا آب می آشامد اما فدای جد مظلومش حسین ، با لب تشنه میان گودی قتلگاه ، همه با هم صدا بزنیم حسین .

 

1. سید مهدی شمس الدینی ، در عزای مظلومان ، ص 84 .

آن گل که غمش اخگر داغ علم است                        پژمرده گیش خزان باغ علم است

بر قبر امام باقرگر شمعی نیست                             روشن به مزار او چراغ علم است

زمین و آسمان ای شیعه در حزن وغم است امشب

 همه اوضاع عالم زین مصیبت درهم است امشب

امام پنجمین شد کشته از زهر هشام دون   

    مدینه غم سرا از این غم و زین ماتم است امشب

یتیم و بی پدر گردید اکنون حضرت صادق   

          ببر از مرگ باباسر بزانوی غم است امشب

ولی راحت شد از رنج و مشقت حضرت باقر 

        به جنت میهمان نزد رسول اکرم است امشب

به روز زین چه بنشستی ز دل نالید یا جدّا 

     بفریادم برس مسموم جانم از سم است امشب

عزیزانش چو بلبل زین مصیبت وا ، آبا گویان   

   باندوه و غم محنت سراسر عالم است امشب

  هر آنچه اشک ریزی این زمان از دیدگان تابع

  زبهر حجت حق گرچه خونباری کم است امشب

                                                          (تابع)

ی دل ار خواهی سعادت را ز خلّاق جهان               شو بسوی حضرت باقر امام انس و جان

حجت دین خدا پنجم وصی مصطفی                      یادگار مرتضی آن رهنمای شیعیان

باقر علم نبی بحر علوم ایزدی                               از جلال و از مقام  و دانش وعلم وبیان

 زاده زین العباد زینت فزای دین حق                       وارث فضل و علوم خاتم پیغمبران

من چه گویم درمدیح آن که وصفش را چنان             خاتم پیغمبران فرمود با علم البیان

گفت جابر زنده می مانی تو بعد مرگ من               نور عینم را زیارت کن سلام از من رسان

آنکه در دانشسرایش همچو طفل ابجدی                از کلامش عالمان را بهره باشد در جهان

تا زگمراهی رهاند گمرهان را زکرم                         سنگ می گوید سخن اشجار می گردد روان

چشمه آب حیات از لعل جانبخشش بود                   آن مسیحا دم به یک دم میدهد بر مرده جان

تا شود قدرش مسلم نزد زید ابن حسن                  کودک شش ماهه در گهواره بگشودی زبان

ای درصد افسوس کز ظلم عدو آن شاه دین             عاقبت مسموم شد از ظلم و جور مشرکان

                                                با همه قدر و جلالش کی ز خاطر می برد

                                                روز عقبا کربلائی را به گاه امتحان

                                                           

                                    ( نادعلی کربلائی)

سوغات ما از کربلا درد ومحن بود                 پژمردگی لاله های در  چمن بود

من تشنگی در خیمه را احساس کردم         یاد از دو دست خونی عباس کردم

من کودکی بودم که آهم را شنیدند             دیدم سر جدّ غریبم را بریدند

من دیده ام در وقت تشییع جنازه                 اسبان دشمن را که خورده نعل تازه

من با خبر هستم زباغی بی شکوفه           خورشید را بر نیزه دیدم بین کوفه

گرچه که من مسموم آن زهر هشامم          من کشته ی ویرانه ای درشهر شامم

دیدم که پرپر می زند هم سنگر من             در خاطرم شد زنده یاد مادرمن

نمی دانم چرا افسرده دلهاست                  گمانم ماتم فرزند زهراست

امام باقر از بیداد دشمن                            شهید مکتب خلّاق یکتاست

ضیاء چشم زین العابدین است                    چراغ پر فروغ علم وتقواست

غبار غم نشسته بر رخ ما                          در این ماتم ز سینه ناله برخواست

شد از کینه به زهر آلوده مسموم                همان کو دین زعزمش پای برخاست

زداغ جانگدازش اختر اشک                         روان از آسمان چشم زهراست

بیاد آن مزار بی چراغش                            زدیده اشک ما جاری در اینجاست

                                                                                      ( حافظی )