قیامت در نهج البلاغه
46. بزرگ ترين حسرت ها در قيامت
ان أعظم الحسرات يوم القيامه حسرة رجل كسب مالا فى غير طاعة الله، فورثه رجل فأنفقه فى طاعة الله سبحانه، فدخل به الجنة، و دخل الاول به النار.
بزرگ ترين افسوسها در روز قيامت، افسوس كسى است كه ثروتى از غير طاعت خدا به دست آورده و مردى آن را به ارث برده و آن را در راه خدا صرف نموده و به خاطر آن بهشت رفته و آن شخص اولى به جهنم رفته است.46
47. درماندگى كفار در قيامت
فلا شفيع يشفع، و لا حميم ينفع، و لا معذرة تدفع.
)در قيامت) نه شفاعت كننده اى (براى كافران) است که شفاعت کند و نه دوستى كه سودى بخشد و نه عذر موجهى كه كيفر را دفع كند.47
48. يوم تبلى السرائر
اعملوا ليوم تُذخر له الذخائر، و تبلى فيه السرائر.
براى روزى كار كنيد كه اندوخته ها براى آن ذخيره و باطن ها در آن آشكار مى شود.48
49. تفاوت ميان دو كردار
شتان ما بين عملين: عمل تذهب لذته و تبقى تبعته، و عمل تذهب مؤونته و يبقى أجره.
چه تفاوت بسيارى است ميان دو كردار: كردارى كه لذت و خوشى آن برود و پيامد كيفر آن برجاى ماند و كردارى كه رنج آن بگذرد و پاداشش بماند.49
50. پاداش استقامت
من استقام فإلى الجنة، و من زَلّ فإلى النار.
هر كس در جاده الهى حركت كرد، مسيرش رو به بهشت است و هر كس از آن جاده بلغزد، مسيرش رو به آتش است.50
51. فلسفه پاداش و كيفر اهلى
ان الله سبحانه وضع الثواب على طاعته، و العقاب على معصيته، ذيادة لعباده عن نقمته و حياشة لهم الى جنته.
خداى سبحان براى اطاعت از خود پاداش در نظر گرفت و براى نافرمانى خود كيفر، تا بندگانش را از خشم و عذاب خويش باز دارد و به سوى بهشت خود براند.51
52. عواقبى تلخ و شيرين
لكل امرىء عاقبة حلوة أو مُرّة.
براى هر كسى سرانجامى است شيرين يا تلخ. 52
54. بدتر از بدى، خوب تر از خوبى
أنه ليس شىء بشرّ من الشر الا عقابه، و ليس شىء بخير من الخير الا ثوابه.
چيزى بدتر از بدى نيست، مگر كيفر بدى و چيزى خوب تر از خوبى نيست مگر پاداش خوبى.54
55. شرط اشتياق به بهشت
من اشتاق الى الجنة سَلا عن الشهوات.
كسى كه مشتاق بهشت است، از شهوات و تمايلات نفسانى خارج شود.55
56. نزديك تر به بهشت
احذروا عبادالله الموت و قربه، و أعدوا له عدته، فأنه يأتى بأمر عظيم، و خطب جليل بخير لا يكون معه شر أبدا. أو شر لا يكون معه خير ابدا. فمن أقرب الى الجنة من عاملها! و من أقرب الى النار من عاملها!
اى بندگان خدا! از مرگ و نزديك بودن: حذر كنيد و آنچه آماده كردم آن، هنگام مرگ ضرورت دارد، از قبيل اطاعت از اوامر الهى و انجام اعمال نيك و ترك منهيات الهى) تهيه نماييد كه به راستى مرگ امرى عظيم و كارى بزرگ با خود براى انسان مى آورد، اگر با خير و خوشى فرا رسد، چنان خيرى است كه هرگز شرى با آن نخواهد بود و اگر با شر و ناخوشى، فراز آيد، شرى است كه هيچ گاه خيرى با آن همراه نمى گردد. بنابراين چه كسى نزديك تر است به بهشت، از آن كس كه براى رسيدن به آن به عمل مى پردازد؟و چه كسى نزديك تر است به دوزخ از آن كس كه براى رفتن به طرف آن عمل مى كند؟56
57. جهاد برای بهشت
الجنة تحت أطراف العوالى !
بهشت در سايه نيزه هاست.57
58. اعمال شايسته بهشت
اعملوا للجنة عملَها.
عملى را كه شايسته ورود به بهشت است انجام بدهيد.58
53. احكامى كه خداوند به سبب آن پاداش و كيفر مى دهد
ان من عزائم الله فى الذكر الحكيم، التى عليها يثيب و يعاقب، و لها يرضى و يسخط، أنه لاينفع عبدا - و ان اجهد نفسه و أخلص فعله - أن يخرج من الدنيا، لاقيا ربه بخصلة من هذه الخصال لم يتب منها: أن يشرك بالله فيما افترض عليه من عبادته، أو يشفى غيظه بهلاك نفس، أو يعر بأمر فعله غيره، أو يستنجح حاجة الى الناس باظهار بدعة فى دينه، أو يلقى الناس بوجهين، أو يمشى فيهم بلسانين اعقل ذلك فان المثل دليل على شبهه.
از جمله احكام و فرايض خداوند در قرآن حكيم كه بر اساس آن ها پاداش و كيفر مى دهد و به سبب آن ها خرسند و ناخرسند مى شود، اين است كه بنده - هر چند خودش را خسته كند و عملش را خالص گرداند - چنانچه با اين خصلت ها از دنيا به ملاقات پروردگارش رود و از آن ها توبه نكرده باشد بى فايده است: در عبادت خداوند كه بر او فرض و واجب فرموده است، شريك قرار دهد، يا خشم خود را با كشتن كسى فرو نشانده، يا به واسطه كارى كه خود كرده ديگرى را سرزنش كند (گناه خود را به گردن ديگر بياندازد)، يا براى آن كه در ميان مدرم به نوايى برسد، در دين خويش بدعتى پديد آورد، يا با مردم دورو يا دو زبان باشد، در اين باره بيانديش، زيرا هر مثالى دليل و نشانگر مشابه آن است.53
61. ديده دل به سوى بهشت
فلو رميت ببصر قلبك نحو ما يوصف لك منها لعزفت نفسك عن بدائع ما أخرج الى الدنيا من شهواتها و لذاتها، و زخارف مناظرها، و لذهلت بالفكر فى اصطفاق أشجار غيبت عروقها فى كثبان المسك على سواحل أنهارها... فلو شغلت قلبك أيها المستمع بالوصول الى ما يهجم عليك من تلك المناظر المونقة، لزهقت نفسك شوقا إليها، و لتحملت من مجلسى هذا الى مجاورة أهل القبور استعجالا بها.
اگر ديده دلت را به سوي آنچه از بهشت براى تو وصف مى شود بيافكنى، هر آينه نفس تو از خواهش ها و خوشى ها و زيب و زيورهاى مناظر دنيا دورى كند و با انديشيدن در جنبش شاخه هاى درختانى كه بركنار جوى هاى بهشت ريشه هاى آن ها در تپه هاى مشك پنهان است حيران و سرگشته شود... اى شنونده ! اگر دل خود را براى رسيدن به اين منظره هاى دل انگيز مشغول دارى، جانت از شوق آن برآيد و براى رسيدن هر چه زودتر به آن ها از همين مجلس من به همسايگى خفتگان در گورها روى.61
62. كار و ياد براى معاد
طوبى لمن ذكر المعاد، و عمل للحساب و قنع بالكفاف، و رضىَ عن الله.
خوشا به حال كسى كه به ياد معاد است و براى روز حساب قيامت كار كند و به مقدار معيشت قناعت نمايد و از خدا راضى و خشنود باشد.62