عبادت در نهج البلاغه
16. اينگونه نزد خدا برو!
اخرجوا الى الله بما افترض عليكم من حقه، و بيّن لكم من وظائفه.
به اداى حقوقى كه خداوند براى شما مقرر داشته است و با عمل به وظايفى كه براى شما تبيين فرموده است به درگاه خدا برويد.16
17. سكوت معنى دار
ان الله افترض عليكم الفرائض، فلا تضيّعوها... و سكت لكم عن اشياء و لم يدعها نسيانا، فلا تتكلفوها.
قطعى است كه خداوند بر شما واجباتى مقرر فرموده است، پس آن ها را ضايع مسازيد و در مورد اشيايى براى شما سكوت كرده و سخنى نفرموده است، و اين سكوت از فراموشى نبوده است، پس خود را براى شناخت آن ها به مشقت نياندازيد.17
18. بر پايى حدود
فرض الله... اقامه الحدود اعظاما للمحارم.
خداوند، بر پا داشتن حدود را براى اهميت دادن به حرام ها واجب کرد.18
19. تعيين ساعت عبادت خدا
وليكن فى خاصة ما تخلص به لله دينك اقامه فرائضه التى هى له خاصة، فاعط الله من بدنك فى ليلك و نهارك، و وَفّ ما تقربت به الى الله من ذلك كاملا غير مثلوم و لا منقوص بالغا من بدنك ما بلغ.
در فرمان حكومت مصر به مالك اشتر مى فرمايد: بايد در كارهايى كه براى خدا خالصانه انجام مى دهى برپاى داشتن واجباتى كه مخصوص اوست در راس كارها باشد، بنابراين در شب و روزت بخشى از نيروى جسمى ات را براى عبادت خدا در نظر بگير و آن چه را باعث نزديك شدنت به خداى عزيز مى گردد بدون كم و كاست اجرا كن، هرچند تلاش تو موجب رنج بدنت گردد.19
20. ترغيب به انجام فرايض
الفرائض الفرائض! ادّوها الى الله تؤدّكم الى الجنة.
واجبات را مراعات كنيد، واجبات را! آن ها را براى خدا ادا كنيد، تا شما را رهسپار بهشت نمايند.20
21. والاترين عبادت
لا عبادة كأداء الفرائض.
هيچ عبادتى مانند انجام فريضه ها و واجبات دينى نيست.21
22. يارى خواستن از خدا
أكثر الاستعانة بالله يَكفك ما أهمّك، و يَعنك على ما ينزل بك، ان شاء الله.
هميشه از خداى بزرگ بسيار يارى بخواه تا تو را بى نياز گرداند و در مشكلاتى كه به تو رسيده است يارى ات كند، ان شاء الله.22
23. فلسفه ايمان
فرض الله الايمان تطهيرا من الشرك.
خداوند ايمان را براى پاك كردن و زدودن شرك، واجب ساخت.23
24. فلسفه عبادت
لما فى ذلك من تعفير عتاق الوجوه بالتراب تواضعا، و التصاق كرائم الجوارح بالارض تصاغرا، و لحوق البطون بالمتون من الصيام تذللا.
در بيان فلسفه عبادت فرمودند: به جهت ماليدن چهره هاى نازنين به خاك از روى تواضع و چسباندن اعضاى شريف بر زمين براى احساس حقارت در بارگاه الهى و چسبيدن شكم ها به پشت ها به جهت روزه دارى براى دريافت ذلت.24
25. عبادت به وقت
من كتابه الى الحارث الهمدانى: خادع نفسك فى العبادة، وارفق بها و لا تقهرها، و خذ عفوها و نشاطها، الا ما كان مكتوبا عليك من الفريضة، فانه لا بدّ من قضاءها و تعاهدها عند محلها.
امام على عليه السلام در نامه خود به حارث همدانى مى فرمايد: به خودت براى عبادت حيله بزن و با خودت مداراكن. روح خود را تحت فشار قرار مده و به هنگام آزادى و نشاط او را (براى كارهاى مستحب) درياب. فقط در كارهاى واجب نگاه به نشاط خود مكن، زيرا بايد آن را به موقع انجام دهى (خواه نشاط داشته باشى يا نه).25
26. زمان كنار گذاشتن مستحبات
اذا اضرت النوافل بالفرائض فارفضوها.
در آن هنگام كه مستحبات به واجبات ضرر وارد كند آن مستحبات را رها كنيد.26
27. مستحبات مضر
لا قربة بالنوافل اذا اضرّت بالفرائض.
با آن عبادات مستحب كه به واجبات ضرر مى زند، نمى توان به خدا نزديك شد.27
28. تنها قدردان خوبى ها
لا يزهدنّك فى المعروف من لا يشكره لك، فقد يشكرك عليه من لا يستمتع بشىء منه، و قد تدرك من شكر الشاكر اكثر مما اضاع الكافر، و الله يحب المحسنين.
تشكر نكردن ديگران از تو، نبايد تو را نسبت به خوبى ها بى رغبت سازد؛ زيرا كسى كه از آن نيكى كم ترين بهره اى نمى برد (يعنى خداوند) از تو قدردانى مى كند و از سپاسگزارى اين سپاسگزار به بيش از آن چيزى مى رسى كه فرد ناسپاس فرو گذاشته است و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.28