در این بسته اطلاعاتی درباره منحنی رشد دختران و پسران ارائه شده است و راهنمایی‌های لازم در زمینه چگونگی خواندن منحنی و البته پر کردن آن آورده شده است.

در این بسته این منحنی‌ها با توجه به جنس کودک به تفصیل توضیح داده شده است.

. رشد یکی از معیارهای مهم اندازه‌گیری میزان سلامت است. نمودار رشد به والدین و پزشکان کمک می‌کند در یک نگاه الگویی از رشد کودک بر اساس سن و سال پیدا کنند. از آنجا که میزان رشد کودکان در سنین متفاوت، بسیار متنوع است ما تنها با مقایسه میزان طبیعی رشد در دیگران کودکان هم سن و هم جنس میتوانیم متوجه شویم که رشد کودک طبیعی است یا خیر و این چیزی است که نمودار شد به ما می‌دهد.

ساختن نمودار رشد
این نمودارهای رشد براساس اندازه‌گیری قد و وزن تعداد زیادی از کودکان در سنین مختلف به دست آمده است. کافی است از بیمارستان یکی از این جداول را تهیه کنید و در منزل هر ماه با اندازه‌گیری قد و وزن و دور سر  آن را در این جدول واردکرده و بتوانید نمایی از میزان رشد کودکتان به دست آورید.
 

خط صدک به چه معناست؟
هر خط منحنی در این نمودار میزان درصد میانگین  وزن، قد و دور سر کودکان را نشان می‌دهد. سه خط منحنی وجود دارد که به ترتیب از پایین به بالا صدک‌های ۳، ۵۰ و ۹۰ را نشان می‌دهد. منحنی خطی صدک به این معنی است که از هر ۱۰۰۰ کودک دختر و پسر ۵۰۰ نفر بالای منحنی و ۵۰۰ نفر پایین منحنی هستند و رشد مناسب و خوب روی منحنی خطی ۵۰درصد قرار می گیرد. در اصل میانگین در اینجا همان خط صدک پنجاهم است. به طور مثال اگر پسر سه ماهه شما در صدک چهلم برای وزن قرار دارد، ۴۰ درصد پسران سه ماهه همان وزن یا کمتر از فرزند شما را دارند و ۶۰ درصد وزن بیشتری دارند. گفتنی است اگر پسر شما همواره در صدک چهلم قرار داشته باشد اما ناگهان به صدک ۱۵ نزول کند باید حتما با پزشک مشورت کنید.

به ژنتیک توجه کنید
در منحنی رشد حتما باید به ژنتیک و توارث توجه داشته باشید به این معنا که اگر پدر و مادری از میانگین طبیعی قدکوتاه‌تری دارند ممکن است فرزندشان به کندی رشد کند و حتی کوچک‌تر  از سایر همسالانش باشد. به همین ترتیب کودکی که در خانواده‌ای کم وزن بزرگ می‌شود، میتواند وزن‌گیری کندی داشته باشد یا به طور کلی کم وزن باشد. نکته مهم اینجاست که کودک تمام مواد غذایی مورد نیاز را دریافت کرده و میزان دریافت کالری‌اش با سوخت و ساز بدن یا متابولیسم بدن برابر و متناسب باشد.

چرا منحنی رشد صدک های جدید دارد؟
نمودار رشد در ابتدا از صدک ۳ تا ۹۷ بود و شامل ۵ صدک بود. منحنی‌های رشد جدید از صدک ۰,۴ تا ۹۹.۶ بوده و ۹ صدک را شامل می‌شود. هرچند هنوز در کشورمان از منحنی رشد قدیمی استفاده میشود اما جداول رشد جدید، دقیق‌تر هستند. تمام نمودارهای رشد براساس داده‌هایی از کودکانی است که با شیر مادر یا شیشه شیر تغذیه می‌کنند. اما براساس آمار کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند منحنی رشد نزدیک به هم دارند. داده‌ها از زمان تولد تا ۵ سالگی را شامل می‌شود.

نمودار رشد به جغرافیا وابسته است
علاوه بر سن هنگام تولد، ژنتیک و جنس، جغرافیا نیز در منحنی رشد موثر است. در کشورهای مختلف منحنی رشد تغییرات کمی با یکدیگر دارند. به طور مثال شرقی‌ها به نسبت متولدان غربی قد کوتاه‌تر هستند و به همین دلیل منحنی رشد بر همین اساس تغییراتی دارد. در کشور خودمان دختران و پسران در بدو تولد پایش می‌شوند و به صورت جداگانه وزن، قد و دور سرشان اندازه‌گیری میشود.

روند وزن‌گیری چطور باید باشد؟
مادران مطالب زیادی را در مورد رشد طبیعی کودکان در هر گروه سنی می‌خوانند. اما آنچه مهم است این است که وزن نوزادان در روزهای اول ۵ تا ۸ درصد کاهش پیدا میکند اما بعد از دو هفته به وزن هنگام تولد می‌‌رسند.  جالب اینجاست که نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌کنند خیلی زودتر از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، به وزن هنگام تولد می‌رسند.  در دو ماهه اول تولد روزی ۲۸ گرم به وزن نوزاد اضافه می‌شود. بعد از این دو ماه هم به طور طبیعی باید نیم کیلوگرم در هر ماه به وزن نوزاد اضافه شود. این میزان افزایش وزن به طور معمول می‌تواند باعث دو برابر  شدن وزن نوزاد تا ۵ ماهگی شده و تا یک سالگی نیز وزنش سه برابر وزن هنگام تولدش خواهد بود. برای اطلاع از روند خواندن و پر کردن نمودار رشد میتوانید به مطلب وزن گیری در پسران مراجعه کنید.

 

در چه فاصله زمانی اندازه بگیرید؟
اگر کودک شما ۵۰ درصد از وزن طبیعی را دارد و  به صوت ناگهانی به ۱۵ درصد از وزن طبیعی می‌رسد باید به طور قطع به تجزیه و تحلیل وضعیت بپردازید. نکته مهم اینجاست که تا ۶ ماهگی نباید بیشتر از یک بار در ماه کودک را وزن کنید چون بیشتر از یک بار در ماه احتمال خطا را افزایش می‌دهد. از ۶ تا ۱۲ ماهگی نیز یک بار در هر دو ماه کفایت می‌‌کند. بعد از یک سالگی نیز هر۳ ماه یک بار باید کودک را وزن کنید. همان‌طور که می‌بینید بین ۰ تا دو هفتگی هیچ خطی وجود ندارد چون وزن‌گیری نوزادان در این دو هفته بسیار متنوع است. هرچند که بیشتر نوزادان در این دو هفته به صدک هنگام تولدشان نزدیک‌‌ترند.

یک مثال
مادر نوزاد دختری ۱۸ماهه با وزن ۹ کیلوگرم و قد ۸۰ سانتی‌متر روی منحنی رشد مربوط به دختران تقاطع خط ۱۸ ماه با وزن ۹ کیلوگرم را رسم میکند. این نقطه  نشان می‌دهد این کودک دارای کمبود وزن (زیر صدک ۵) است. تقاطع خط ۱۸ ماه با قد ۸۰ سانتی‌متر نشان می‌دهد قد این کودک طبیعی و روی صدک  ۵۰ است اما وزن مناسب این کودک ۱۸ ماهه بر اساس صدک ۵۰ ، باید ۱۱ کیلوگرم باشد.

وزن‌گیری در یک سال اول
به طور طبیعی نوزادان دختر طبق جدول زیر باید در هر ماه وزن اضافه کنند:

اگر روند شیردهی موفقیت آمیز باشد نوزاد شما۱۴۰ تا ۲۰۰ گرم در هر هفته در دو ماه اول وزنش اضافه شده و حدود ۱۲۰ گرم در ماه سوم اضافه می کند. بهترین کار این است که بین ۸ تا ۱۲ بار در روز به نوزاد شیر بدهید. تا زمانی که کودک به سنی برسد که بتواند غذای کمکی بخورد باید وزنش دو برابر شده باشد.

 یکی از معیارهای مهم برای پیگیری رشد مناسب کودک قد اوست. همان‌طور که می‌‌دانید در زمان تولد علاوه بر وزن و دورسر، قد نوزاد نیز اندازه‌گیری شده و در کارت پایش رشد ثبت می‌شود. بعد از تولد یکی از نمودارهای رشد که می‌تواند به پیگیری سلامت کودک کمک کند، اندازه‌گیری قد اوست. قد پسرها هنگام تولد کمی بلندتر از دخترهاست چون جنین پسر در رحم سریع‌تر از جنین دختر رشد می‌کند اما به طور کلی قد ۵۰ سانتی‌متر در هنگام تولد را طبیعی می‌دانند. این قد در نمودار صدک ۵ تا ۹۵ و تقریبا ۴۶ تا ۵۴ سانتی‌متر است.


رشد صعودی قد در ماه‌های اول
در مقایسه با وزن که با گرم‌های کم اضافه می‌شود، رشد قدی بعد از تولد بیشتر است به طوری که قد نوزاد در ۶ ماه اول حدود ۱۵ سانتی‌متر و در ۶ ماه دوم ۱۰ سانتی‌متر افزایش پیدا می‌کند که این در پسران باز هم بیشتر از دختران است. وقتی نوزاد به یک سالگی می‌رسد  انتظار می‌رود حدود ۷۵ سانتی‌متر قد داشته باشد. طی سال دوم افزایش قد حدود ۱۰ تا ۱۲ سانتی متر و بین سال‌های سوم تا ششم هر سال حدود ۶ تا ۸ سانتی متر افزایش قد انتظار می‌رود اما به طور معمول قد در ۴ سالگی حدود دو برابر هنگام تولد می‌شود. در محاسبه رشد قدی کودک باید به این نکته هم توجه داشت که از نظر رشد طولی قسمت‌های مختلف به یک نسبت رشد نمی‌کنند. هنگام تولد اندام‌ها کوتاه‌ترند و پس از چند ماه اول اندام‌ها رشد طولی بیشتری نسبت به تنه پیدا می‌کنند.

 

منحنی رشد قدی
این منحنی و نمودار نیز مانند نمودار وزن است با این تفاوت که  خط عمودی قد بر اساس سانتی‌متر را نشان می‌دهد و خط افقی هم که سن را تا ۵ سالگی مشخص کرده است.

ژنتیک در رشد قدی
در اغلب کودکان، صدک سرعت رشد به صورت خطي جابه‌جا مي‌شود تا اين که کودک به ميزان رشد يا صدک قدي تعيين شده ژنتيکي خود برسد. برخي از کودکان در نمودار قد، حرکت صعودي دارند زيرا والدين بلند قدي دارند در حالي که برخي به علت والدين کوتاه قد خود، در نمودار قد، حرکت نزولي پيدا مي‌‌کنند. به همین دلیل است که بین ۱۸ ماهگی تا دو سالگی قد بيشتر کودکان به سمت صدک‌هاي تعيين شده ژنتيکي جابه‌جا مي‌شود. پس از آن تا زمان شروع دوران بلوغ، رشد در طول همان صدک مورد نظر پيش مي‌رود. اگر قد کودک در۲ سالگي را در ۲ ضرب کنيم عددي که بدست مي آيد به طور تقریبی ميزان قد فرد در بزرگسالي به دست خواهد آمد. بعد از ۲ سالگی کودکاني که تاخير رشد و بلوغ سرشتي دارند، با سرعتي موازي صدک سوم رشد مي‌کنند. کودکاني که زير صدک سوم رشد مي‌کنند يا صدک‌ها را پس از ۲ سالگی قطع مي‌کنند، فارغ از اندازه قد بايد مورد ارزيابي قرار گيرند.

رشد قدی در یک سال اول

 گاهی پیش می‌آید که نوزاد نارس و زودرس است. در این موارد دیگر نمیتوان بر اساس نمودار رشد استانداردی که وجود دارد، برنامه‌ریزی کرد. این نوزادان نمودار رشد مخصوص دارند که باید براساس آن پایش رشدشان انجام شود. وقتی نوزاد ۲ هفته يا حتي يك ماه زودتر به دنيا بيايد، در اين حالت شاخص‌هاي رشد نوزاد كمتر از ميزان طبيعي است و ممكن است وزنش كم باشد. معمولا نوزاد كمتر از ۲۵۰۰ گرم كم وزن قلمداد مي‌شود و به مراتب قد و دور سرش هم كمتر از ميزان طبيعي است.

نمودار رشد نوزاد نارس
برای کودکانی که به صورت نارس به دنیا می‌آیند معمولا در ۲ سال اول باید قد و وزن براساس سن بارداری رسم شود. براین اساس که با کم کردن تعداد هفته‌های نارسی کودک از سن فعلی‌اش می‌توان این تطبیق را انجام داد. مثلا طول شیرخوار ۳ ماهه‌ای که در هفته سی و چهارم بارداری به دنیا آمده است باید در نقطه یک و نیم ماهگی رسم شود. چون او ۱۲ هفته‌ای است و ۶ هفته پیش از موعد به دنیا آمده است. در طول دو سال اول زندگی باید کودک براساس نمودار رشد مخصوص نوزادان نارس رشد کند و از فرمولی که ذکر شد برای تعیین نحوه رشد استفاده کرد. اما بعد از ۲ سالگی میتوان نحوه رشد کودک را به نمودار رشد استانداردی که وجود دارد منتقل کرد. بسیاری از نوزادان نارس با عقب ماندگی رشد داخل رحمی در معرض خطر بالاتری برای تاخیر در رشد و سایر مشکلات پزشکی رو به رو هستند.
 

نحوه رشد نوزاد نارس
بیشتر نوزادان نارس بین  ۳۲ تا ۳۷ هفتگی زمان بارداری متولد می‌شوند. به احتمال بسیار زیاد در طول دو سال اول زندگی شما متوجه تاخیر رشدی نوزادتان خواهید شد اما معمولا بعد از ۲ سالگی این تاخیر رشدی جبران خواهد شد. وقتی کودک به سنین پیش از مدرسه رسید، ۲ تا ۴ ماه تفاوت از لحاظ سن یا رشد مشکلی برای کودک در میان همسالانش ایجاد نمی‌کند. اما  اختلال رشد در نوزادی میتواند در بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند. نوزادان نارس در معرض خطر رشد کم قرار دارند چون اغلب هنگام تولد در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان تحت درمان قرار میگیرند.

رشد جبرانی
در پاسخ به رشد کم در نوزادان نارس معمولا مصرف مکملهای غذایی برای تحریک رشد در نظر گرفته می‌شود. نوزادان نارس معمولا حدود ۱۵گرم در روز باید وزن اضافه کنند. البته مشخص شده است که نوزادان نارسی که ۲۰ تا ۳۰ گرم در روز وزن اضافه میکنند زودتر به سن یا صدک تولدشان نزدیک می‌شوند. نکته مهم اینجاست که برای جبران عقب ماندگی رشدی بایداز مواد مغذی استفاده شود چون به طور کلی نوزادان نارس در مقایسه با نوزادان ترم بیشتر در معرض خطر افزایش رسوب چربی قرار دارند. نوزادان نارس تا زمانی که اضافه وزن مداوم و ثابت روزانه در محیط خارج از انکوباتور را نداشته باشند از بیمارستان مرخص نمی‌شوند. بعضی بیمارستان‌ها قانونی دارند که مشخص می‌کند کودک چه مقدار افزایش وزن قبل از مرخص شدن باید داشته باشد. به طور کلی نوزاد باید قبل از ترخیص از بیمارستان حداقل ۸/۱ کیلوگرم وزن داشته باشد.

رشد نرمال از یک ماهگی تا یک سالگی

وزن گیری و رشد طبیعی و نرمال نوزاد از ماه اول تا یک سالگی را در این مطلب مورد بررسی قرار داده ایم تازه مادران بهتر است نگاهی به این مطلب بیندازند

 کمک به نوزاد برای وزن گیری در سال اول زندگی اش دشوار به نظر می رسد. در این مقاله می توانید همه اطلاعات لازم درباره وزن گیری نوزاد را به دست بیاورید و مطمئن شوید که فرزندتان هر ماه به اندازه کافی غذا می خورد و وزنش افزایش می یابد.

یک تا چهار هفتگی

فرزندتان کوچک و آسیب پذیر است. دکتر مایل لارو، مدیر بیمارستان کودکان دانشگاه منچستر می گوید: خیلی نباید نگران لاغر شدن فرزندتان در روزهای نخست عمرش باشید. نوزاد سالم، 12 روز پس از به دنیا آمدن وزنش افزایش می یابد.

غذای مناسب: شیر مادر یا شیر خشک. اگر فرزندتان به شیر مادر واکنش حساسیت زا نشان می دهد با پزشک مشورت کنید.

یک ماهگی

نوزاد از حالا تا شش ماهگی، هفته ای 29 گرم به وزنش و ماهی 2.54 سانتی متر به قدش افزوده می شود. اگر فرزندتان به خوبی تغذیه شود، وزن اش بیشتر خواهدشد.

غذای مناسب: زمان و میزان مصرف شیر مادر یا شیر خشک توسط نوزاد مشخص نیست. نوزادان یک ماهه معمولا هر دو ساعت یک بار هشت تا 12 بار شیر می خورند.

دو ماهگی

وزن کودک در حالت عادی باید هرهفته افزایش یابد. دکتر مایکل لارو، مدیر بیمارستان کودکان دانشگاه منچستر می گوید: در برخی از موارد، ممکن است شیر مادر کافی نباشد یا نوزاد به درستی نتواند مک بزند و در نتیجه وزن کودک افزایش نیابد. در این موارد باید از پزشک کمک گرفت.

غذای مناسب: دکتر جوآنا دولگوف، متخصص تغذیه کودکان در مایو کلینیک می گوید: نوزادان دوماهه تنها می توانند شیر مادر یا شیر خشک مصرف کنند. خوراندن هرگونه ماده غذایی پوره شده خطر بروز بیماری های گوارشی را در آنها افزایش می دهد.

سه ماهگی

در این مرحله، افزایش وزن کودک کمتر می شود. یعنی افزایش وزن از هفته ای 170 گرم به کمتر از 113 گرم کاهش می یابد. به معنای دیگر، وزن نوزاد ماهانه 900 گرم افزایش می یابد.

غذای مناسب: آکادمی اطفال آمریکا، بهترین ماده غذایی برای نوزادان سه ماهه را شیر مادر یا شیر خشک می داند. متخصصان، معتقدند، مصرف سرلاک و… را باید از چهار تا شش ماهگی شروع کرد.

چهار ماهگی

کودک چهار ماهه نشانه هایی از آمادگی برای مصرف مواد غذایی جامد را بروز می دهد. تف کردن مواد غذایی جامد مانند غلات از چهار ماهگی آغاز و در هفت ماهگی به اوج می رسد.

غذای مناسب: کودک علاوه بر شیر مادر یا شیرخشک باید میوه و سبزیجات پوره شده نیز بخورد.

پنج ماهگی

وزن نوزاد باید در پنج تا شش ماهگی دو برابر شود. اگر چنین نیست به پزشک مراجعه کنید تا علت کاهش وزنش مشخص شود.

غذای مناسب: فرزندتان علاوه بر شیر مادر یا شیر خشک باید سرلاک و تکه های پوره شده میوه (موز، سیب و…) بخورد.

شش ماهگی

از شش ماهگی، قد و وزن کودک یک و نیم سانتی متر و یک کیلوگرم افزایش می یابد.

غذای مناسب: کودک باید سبزیجات، میوه ها و گوشت پوره شده را مصرف کند. اگر فرزندتان به اسهال و حساسیت غذایی مبتلا شد، تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک را از سر بگیرید.

هفت ماهگی

وزن کودک باید ماهانه به طور متوسط 900 گرم افزایش یابد. برای افزایش بیشتر وزن فرزندتان با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. اگر وزن کودک تان در یک ماه بیش از دو کیلوگرم افزایش وزن یافت به پزشک اطلاع دهید.

غذای مناسب: بهتر است همراه شیر مادر یا شیر خشکی که کودک مصرف می کند، ترکیبی از گوشت، سبزیجات و میوه را به فرزندتان بخورانید. او به راحتی می تواند مواد غذایی له شده را ببلعد.

هشت ماهگی

کودک باید در فاصله سه ماه مانده تا یک سالگی وزنش سه برابر شود.

غذای مناسب: کودک باید علاوه بر شیر مادر یا شیر خشک تکه های بسیار کوچک مواد غذایی را بخورد.

نه ماهگی

برای حفظ روند افزایش وزن، غذایی سبک که از تخم مرغ آب پز، برش های کوچک سبزیجات بخارپز شده و نان است را هر دو تا چهار ساعت یک بار به فرزندتان بدهید. نوزادانی که میان وعده های سالم را با اشتها می خورند وزن شان کم نمی شود.

غذای مناسب: او باید سرلاک، میوه ها (کیوی و موز)، سبزیجات و گوشت تکه تکه و نرم شده را بخورد.

کودک ده ماهه

دکتر رزالین پترسون، رییس بخش اطفال مرکز درمانی رونالد ریگان در کالیفرنیا می گوید: فرزندتان سینه خیز و چهار دست و پا رفتن در کف اتاق ها و آشپزخانه را شروع کرده و با کمک گرفتن از اشیاء مختلف تلاش می کند بایستد که نتیجه اش سوزاندن کالری بیشتر است. در این شرایط انتظار افزایش وزن ماهانه بیش از 900 گرم غیرمنطقی است.

غذای مناسب: علاوه بر غذاهای انگشتی به او سبزیجات برگ سبز میوه های سفت تر مانند سیب و… را بدهید. تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک فراموش نشود.

کودک 11- 12 ماه

فرزندتان به زودی روی پاهایش می ایستد و چند قدم بر می دارد. رسیدن کودک به این مرحله بزرگ ترین هدیه به والدین است. تغذیه شبانه کودک در این مرحله متوقف نشده اما کمتر خواهدشد. وزن او نیز با رسیدن به یک سالگی سه برابر خواهدشد.

در اکثر قریب به اتفاق موارد، وزن نوزادان پسر در هنگام تولد بیشتر از نوزادان دختر است. نوزادان نورس به طور طبیعی 5 تا 8 درصد از وزن هنگام تولدشان را در روزهای اول تولد از دست می دهند. آنها در پایان دو هفتگی وزن از دست رفته را دوباره به دست می آورند. بعد از این مدت نوزادان دوماهه اول تولد روزی 28 گرم به وزن شان اضافه می شود. بعد از این دو ماه هم به طور طبیعی باید نیم کیلوگرم در هر ماه به وزن نوزاد اضافه شود.

این میزان افزایش وزن به طور معمول می تواند باعث دو برابر شدن وزن نوزاد تا 5 ماهگی شده و تا یک سالگی نیز وزنش سه برابر وزن هنگام تولدش خواهدبود. البته نکته مهم اینجاست که در سال های اخیر چاقی در میان کودکان زیاد شده و این چاقی اغلب از همان ماه های اول بروز می کند. این جدول روند وزن گیری نوزادان دختر و پسر را نشان می دهد.

ماهنامه سلامانه

رشد نوپا هفته به هفته، مراحل اصلی

کودک شما نیز یاد خواهد گرفت که از زبان، لبها، سقف دهان و دندانهایی که در دهان او روییده اند برای تولید صداهای مختلف استفاده کند.

 همزمان با رشد فکری، احساسی و رفتاری، کودک شما یاد می گیرد تا از کلمات برای توصیف آنچه می بیند، می شنود، احساس می کند و می اندیشد، استفاده کند. امروزه محققان می دانند که کودکان مدتها پیش از آنکه اولین کلمات خود را بر زبان بیاورند، یادگیری قوانین زبان و نحوه استفاده بزرگترها از آن (برای صحبت با یکدیگر) را آغاز می کنند.

زمان بروز و رشد این توانایی

کودکان، حرف زدن را در دو سال اول زندگی خود یاد می گیرند. کودک شما نیز یاد خواهد گرفت که از زبان، لبها، سقف دهان و دندانهایی که در دهان او روییده اند برای تولید صداهای مختلف استفاده کند.

او در ماههای اول و دوم صرفا می تواند صداهای ساده ای مانند "اِه" یا "آ" را تولید کند، و کمی پس از آن نیز صداهای ساده دیگری را که به اصطلاح "غان و غون" نامیده می شوند، ایجاد خواهد کرد.

کمی بعد، این صداها تبدیل به کلمات واقعی می شوند: شاید حتی در چهار یا پنج ماهگی، کلماتی مانند "ماما" و "بابا" از دهان او خارج شوند و اشک را به چشمان شما بیاورند. از این زمان به بعد، کودک شما سعی می کند تا کلمات بیشتری را از بین صحبتهای شما، همسرتان و دیگر افرادی که در اطراف او هستند، انتخاب کرده و یاد بگیرد. سپس، در بین یک تا دو سالگی، او به تدریج سعی خواهد کرد تا جملات دو یا سه کلمه ای را ادا کند.

رشد این توانایی در کودک

در ابتدای تولد، کودک شما گریه و زاری می کند، و این گریه، اولین تلاش او برای ورود به دنیای صداها است. او با این گریه نشان می دهد که خارج شدن از دنیای رحم و ورود به یک دنیای جدید و غریب، برای او شوکه کننده بوده است. از آن به بعد، او صداها، آهنگ صحبت کردن و همچنین کلمات دیگران را جذب می کند که نهایتا نحوه صحبت کردن خودش را شکل خواهند داد.

"صحبت کردن"، پیوندی عمیق با "شنیدن" دارد. با گوش دادن به حرفهای دیگران، کودک شما صدای کلمات و ساختار جملات را یاد می گیرد. در واقع، بسیاری از محققین بر این باورند که درک زبان از زمانی که کودک در رحم مادرش قرار دارد آغاز می شود. همانگونه که کودک به ضربان ثابت قلب شما عادت کرده است، با صدای شما هم وفق پیدا می کند. او تنها چند روز پس از تولد قادر است که صدای شما را در بین صداهای دیگران، تشخیص دهد.

یک تا سه ماهگی

گریه، اولین مدل ارتباطی است که کودک شما مورد استفاده قرار می دهد. گریه تند و با صدای بلند می تواند به این معنا باشد که او گرسنه است و گریه آرام و منقطع می تواند نشانه آن باشد که پوشک او نیاز به تعویض دارد.

با افزایش سن، او می تواند صداهای ساده دیگری شبیه به خنده های ریز، آه و ... را تولید کند که در نتیجه یک مجموعه کوچک از صداهای متنوع را در اختیار خواهد داشت. برخی از زبان شناسان بر این باورند که کودکان در چهار هفتگی قادرند کلمات با سیلابهای یکسان، مانند "ما" و "با" را تشخیص دهند.

چهار ماهگی

در این مرحله، کودک شما با ترکیب حروف صدادار و بیصدا، صداهای ساده ای مانند "بابا" یا "ماما" را ایجاد می کند. هرچند گفتن این کلمات موجب می شود که قلب والدین کودک از شادی لبریز شود، اما واقعیت این است که او هنوز نمی تواند این کلمات را واقعا درک کرده و بین این کلمات و شما، ارتباط معنایی برقرار کند. او در یکسالگی قادر خواهد بود که این ارتباط مفهومی را ایجاد کرده و با گفتن "ماما" یا "بابا"، واقعا شما را صدا کند.

تلاش کودک شما برای حرف زدن اینگونه به نظر می رسد که گویا فردی در حال حرف زدن به یک زبان خارجی است: تعداد بسیار زیادی از لغات بدون معنی که کودک آنها را پشت سر هم می گوید. در واقع، تولید صدا برای کودک شما یک بازی مفرح است. او تلاش می کند که زبان، دندانها، سقف دهان و تارهای صوتی اش را برای تولید صداهای بامزه و متنوع، به کار گیرد. در این مرحله، کودکان صداهایی مختلف از خودشان در می آورند که اصطلاحا "غان و غون" نامیده می شود و جالب اینکه این صداها در کودکان مختلف کاملا شبیه به هم است، خواه والدین آنها فارسی، انگلیسی، فرانسوی یا حتی ژاپنی باشند! شما ممکن است مشاهده کنید که کودک شما، بعضی صداهای خاص را دوست داشته و آنها را بارها و بارها تکرار کند، مانند "دا" یا "کا" این بدان خاطر است که کودک از این صداها، و همچنین از وضعیت اندامهای صوتی اش در زمان تولید این صداها، خوشش می آید.

شش تا نُه ماهگی

در این دوره به نظر می رسد که صداهایی که کودک تولید می کند، تا حدی معنا و مفهوم دارند. این بدان خاطر است که کودک از صداها و الگوها، مشابه با خود شما استفاده می کند.

می توانید با کتاب یا شعر خواندن برای او، این مهارت را در کودک تقویت کنید.

دوازده تا هفده ماهگی

او در این مرحله از یک یا چند کلمه استفاده می کند و معنای آنها را هم می فهمد. او حتی ممکن است از تغییر آهنگ صدا نیز استفاده کند و مثلا با لحن سوالی به شما بگوید: "بغل"، یعنی "من را بغل کن"! او به تدریج اهمیت حرف زدن را درک می کند و می فهمد که توانایی ابراز و انتقال خواسته ها و نیازهایش، تا چه حد مهم است.

هجده تا بیست و چهار ماهگی

در این دوره، او ممکن است تا ۲۰۰ کلمه را یاد گرفته باشد، که بسیاری از این کلمات، اسم هستند. بین هجده تا بیست ماهگی، کودکان می توانند حدودا ۱۰ کلمه را در روز یاد بگیرند. حتی برخی از آنها می توانند که در هر ۹۰ دقیقه، یک کلمه جدید یاد بگیرند، پس بهتر است به دقت، مراقب نحوه صحبت کردن خود باشید. او حتی ممکن است دو کلمه را با هم استفاده کرده و جملات دوکلمه ای بسازد: "من ببَر". در دو سالگی، او قادر خواهد بود جملات سه کلمه ای را به کار برده و آهنگهای ساده را به صورت آواز، بخواند.

در این دوره، درک کودک از خودش به بلوغ می رسد، و در نتیجه او درباره خودش - چیزهایی که دوست دارد یا ندارد، آنچه فکر می کند و آنچه احساس می کند - حرف خواهد زد. البته استفاده از ضمیرها ممکن است برای او گیج کننده باشند و در نتیجه ممکن است مشاهده کنید که او به جای اینکه بگوید: «من انداختم»، بگوید: «نی نی انداخت».

بیست و پنج تا سی و شش ماهگی

او ممکن است هنوز نتواند بلند یا آرام حرف زدن را به طور مناسب به کار ببرد، اما به زودی در این زمینه مهارت کافی پیدا خواهد کرد. همچنین او به تدریج معانی ضمیرها (مانند: من، تو، او) را خواهد فهمید.

بین دو تا سه سالگی

دامنه لغات او حدودا به ۳۰۰ کلمه خواهد رسید. او با استفاده از اسم ها و فعلها، جملاتی کامل اما ساده خواهد ساخت: «من امروز رفتم».

در سه سالگی

مهارت او برای حرف زدن بسیار افزایش یافته است. او می تواند برای مدتی به طور مداوم با شما صحبت کند، و تُن صدا، الگوهای صحبت و لغات مورد استفاده اش را با توجه به مخاطب خود، تنظیم کند. به عنوان مثال، هنگام صحبت کردن با یک کودک دیگر از کلمات ساده تر استفاده خواهد کرد، اما وقتی که با شما حرف می زند، لغتها و الگوهای پیچیده تری را به کار خواهد برد. در این زمان، شما می توانید منظور او را به طور دقیق و روشن بفهمید. او به راحتی و به صورتی روان، نام و سنش را برای دیگران گفته و همچنین هرگاه از او بخواهید کاری را انجام دهد، به سرعت گوش خواهد داد.

مرحله بعدی

پس از مدتی، شما خواهید دید که او دیگر صرفا حرفهای بی سر و ته یا بی معنی نمی زند و روزهایی را که او اصلا بلد نبود حرف بزند، فراموش خواهید کرد. در این دوره، او برای شما از کارهای روزانه اش حرف می زند و شما هم از نشستن و گوش دادن به شیرین زبانیهای او لذت خواهید برد. او برای شما تعریف می کند که در مهدکودک چه بازیهایی کرده است دوستش چه خوراکی آورده بود دوست دیگرش چه چیزهایی گفته است و البته درباره هر چیز دیگری نیز که در ذهنش می گذرد، برای شما صحبت خواهد کرد.

او همچنین یادگیری یک مهارت نسبتا پیچیده تر را نیز آغاز می کند: "نوشتن". 

نقش شما 

وظیفه شما بسیار ساده است: با او حرف بزنید. تحقیقات نشان می دهند کودکانی که والدینشان در دوره خردسالی، زیاد با آنها صحبت می کنند، بهره هوشی (IQ) بیشتری دارند. همچنین دامنه لغات آنها نیز وسیع تر از کودکانی است که کمتر با اطرافیان خود صحبت می کرده اند.

شما می توانید صحبت کردن با کودک را از دوران حاملگی آغاز کنید، تا او به صدای شما عادت کند. برای او کتاب بخوانید و یا هنگامی که به حمام می روید، با صدای بلند برایش آواز بخوانید. پس از زایمان، هنگامی که به او شیر می دهید، پوشک او را عوض می کنید و یا او را به حمام می برید، با کودک صحبت کنید، همچنین بهتر است به او فرصت بدهید که با یک لبخند و یا با برقراری ارتباط چشمی (نگاه کردن مستقیم به چشمان شما)، به حرفهای شما پاسخ دهد.

در پنج ماهگی، ممکن است متوجه شوید که او با اشتیاق به حرکت لبها و دهان شما نگاه می کند. به صحبت کردن ادامه دهید، و او به زودی تلاش خود را برای پاسخ دادن به شما آغاز خواهد کرد. البته گاهی از اوقات نیز می توانید با جملات و کلمات خود کودک (یعنی با همان صداهای بی معنی و نامفهوم او) با او حرف بزنید.اما صحبت صحیح و دقیق را نیز فراموش نکنید. کودک شما تنها در صورتی صحیح صحبت کردن را یاد می گیرد، که شما به او به درستی یاد بدهید.

لازم نیست از به کار بردن کلمات پیچیده خودداری کنید. هرچند شما باید تلاش کنید تا حتی الامکان ساده با کودک صحبت کنید تا او هم بتواند منظور شما را بفهمد، اما شنیدن کلمات جدید نیز می تواند به او کمک کند تا به تدریج، دامنه لغاتش را وسعت دهد. همین مطلب در مورد کودکانی که به مهدکودک یا آمادگی هم می روند صدق می کند: تا زمانی که شما با صحبتهای خود آنها را بیشتر تحریک و تهییج کنید، مهارتهای زبانی آنها هم بیشتر رشد خواهد کرد. کتاب یا شعر خواندن برای کودک، یکی از بهترین راههایی است که می تواند مهارتهای زبانی کودک را پرورش دهد. 

نوزادان از شنیدن صدای شما لذت می برند

کودکان نوپا از شنیدن داستانهای جدید خوششان می آید و کودکانی که به آمادگی می روند حتی ممکن است بقیه داستان را برای شما تعریف کنند.

چه وقت باید نگران شوید 

کودکانی که مشکل شنوایی داشته باشند، توانایی تولید صداهای ساده را نیز از حدود شش ماهگی رها می کنند. در صورتی که نوزاد شما هیچ صدایی از خودش در نمی آورد (یا حتی تلاشی هم برای تولید صدا نمی کند)، یا با شما ارتباط چشمی برقرار نمی کند، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. هرچند برخی از کودکان از حدود نُه ماهگی، تلفظ کلمات را شروع خواهند کرد، برخی دیگر ممکن است این کار را در سیزده یا چهارده ماهگی آغاز کنند. اگر کودک شما تا پانزده ماهگی هیچ کلمه ای بر زبان نیاورد، یا شما هنوز هم قادر نیستید که حتی یک کلمه از حرفهای او را بفهمید، در این مورد با پزشک خود صحبت کنید.

اگر در سه سالگی، هنوز هم کودک شما حروف بیصدای انتهای کلمات را تلفظ نمی کند (مثلا به جای "خوب"، می گوید: "خو")، یا به جای یک صدا یا هجا، از صداهای دیگر استفاده می کند (مثلا به جای "مار" یا "موش" می گوید: "بار" یا "دوش")، ممکن است به مشکل شنوایی یا گفتاری مبتلا باشد. در این صورت با پزشک خود صحبت کنید تا امکان ارزیابی کودک را فراهم کند. همه کودکان ممکن است در برخی مواقع دچار لکنت زبان شوند.

بعضی وقتها کودک شما بسیار هیجان زده است و می خواهد آنچه را در ذهنش می گذرد به سرعت برای شما بگوید، اما نمی تواند به آسانی کلمات مناسب را پیدا کند. به او اجازه دهید تا خودش جملاتش را تمام کند، و از پریدن وسط حرف او یا کمک به او، خودداری کنید. این کار موجب می شود او احساس بی عرضگی کند و به هیچ وجه به یادگیری او کمک نخواهد کرد. با این حال، در صورتی که کودک شما به لکنت زبان دائمی دچار شده است، باید توسط متخصص گفتاردرمانی مورد معاینه قرار گیرد.

اگر کودک بین شش تا دوازده ماه پس از اولین باری که دچار لکنت زبان می شود مورد معاینه قرار گیرد، بهترین میزان پیشرفت در مهارتهای زبانی را از خود نشان خواهد داد. باید در این باره با پزشک خود مشورت کنید تا شما را به یک متخصص مناسب ارجاع دهد.

منبع:تا سلامتی