روشهاي مختلف پيشگيري از بارداري و استفاده از متدهاي نوين در اين زمينه
•
ساختمان دستگاه توليد مثل در انسان
•
دستگاه تناسلي زنان
•
1ـ اعضاء تناسلي خارجي
•
برجستگي ونوس: برجستگي مدور ناشي از
انباشتگي چربي زير پوست
•
كليتوريس، عضو نعوظي معادل آلت تناسلي مردان
•
لبهاي بزرگ: دو چين طولي برجسته كه از مياندوراه (سطح بين مهبل و مقعد) شروع و در برجستگي ونوس ختم مي گردد.
•
لبهاي كوچك: دو چين طولي كوچك در درون لبهاي بزرگ
•
غدد اسكن و بارتولن: نرم و لغزنده سازي محيط در زمان مقاربت
•
2ـ اعضاء تناسلي داخلي
•
مهبل (واژن): كانال عضلاني رابط محيط با داخل رحم به طول 10 سانتي‌متر
•
رحم ( زهدان): عضو گلابي شكل پوشيده از عضلات صاف شامل گردن، تنه و ته
رحم
•
لوله‌هاي رحمي (لوله‌هاي فالوپ): لوله‌هاي
با طول 10 تا 12، داراي زوائد شرابه‌اي و حركات دودي
•
تخمدانها: دو عضو تخم مرغي شكل، مسئول ترشح
هورمونهاي زنانه (استروژن و پروژسترون)
•
توليد و تكامل تخمك و تخمك‌گذاري
•
دستگاه تناسلي مردان
•
1ـ بخش خارجي
•
آلت تناسلي:
ع
ضو استوانه‌اي، مسئول دفع ادرار و نعوظ جهت مقاربت
•
كيسه بيضه:
كيسة پوستي، دو قسمتي و محافظ بيضه و اپيديدم
•
2ـ بخش داخلي
•
بيضه‌ها:
دو عدد، ترشح كنندة هرمونهاي مردانه (تستسترون) و توليد سلولهاي جنسي مردانه (اسپرماتوزوئيد)
•
اپيديديم:
لوله مارپيچ، اولين قسمت تشكيلات مربوط به مجاري بيضه‌ها.
•
مجراي مني‌بر:
در ادامه اپيديديم قرار گرفته و همراه با اعصاب و عروق لنفي و خوني، تواماً طناب منوي را ايجاد مي‌كند.
•
ـ پيشراه: محل عبور ادرار و مايع مني
•
كيسه‌هاي مني: ترشح كننده مادة موكوسي حاوي فروكتوز، اسيدهاي آمينه و ويتامين
C
جهت تغذية اسپرماتوزوئيدها
•
پروستات: حاوي ترشحاتي جهت خنثي‌سازي محيط اسيدي مهبل و كمك به تحريكات اسپرماتوزوئيدها
•
غده‌هاي كوپر: ترشح كننده مايع قليايي به منظور خنثي‌سازي محيط مهبل
بررسي چگونگي پيشرفت آبستني از لقاح تا تولد
•
الف) مرحله تخمي: از زمان تركيب اسپرم بااوول، تا استقرار توده سلولي در جدار رحم
•
ب) مرحله روياني: از زمان استقرار توده سلولي تا مشخص شدن ساختمان و تركيب اعضاي اصلي بدن جنين (پايان هفته هفتم)
•
ج) مرحله جنيني: رشد و تكامل تمام اعضا و شروع فعاليت اختصاصي آنها از هفته هشتم باروي تا زمان تولد
روشهاي مختلف پيشگيري از حاملگي
•
1ـ نزديكي منقطع
•
قديمي ترين روش (عدم موفقيت تا 20 درصد)
•
عدم استفاده از وسيله‌اي خاص و نياز به آموزش
•
2ـ استفاده از پوشش لاستيكي (كاندوم)
•
يكي از موثرترين روشها (عدم موفقيت تا 10%)
•
موثر در پيشگيري از بيماري‌هاي مقاربتي
•
3ـ قرصهاي ضدبارداري
•
موثرترين روش (عدم موفقيت 1% تا 6/2 درصد)
محاسن استفاده از اين روش:
•
بدون ارتباط با عمل جنسي، در نتيجه رضايت افراد از اين امر
•
تنظيم قاعدگي، كم شدن خون قاعدگي و از بين رفتن دردهاي قاعدگي
•
كمك به تعادل هورموني بدن خانمها و بهبود شرايط روحي و جسمي
•
بهبود امراضي نظير كيست‌هاي تخمدان و غدد پستان
•
امكان استفاده طولاني مدت در صورت عدم بروز عارضه و ناراحتي
مكانيسم اثر قرصهاي ضدبارداري:
•
تاثير هيپوتالاموس روي هيپوفيز
•
ترشح
F.S.H
از هيپوفيز
•
تحريك رشد حدود 12 تا 20 فوليكول
•
ترشح استروژن از فوليكول رشد يافته
•
تاثير روي ميزان
F.S.H
و كاهش ترشح آن
•
تاثير روي ميزان ترشح
L.H
و افزايش ترشح آن از هيپوفيز
•
پارگي فوليكول با رشد بيشتر تحت تاثير تغييرات هورموني ايجاد شده
•
آزادسازي تخمك
•
تبديل فوليكول به:
•
* جسم سفيد (عدم حاملگي)
•
* جسم زرد (حاملگي)، در نتيجه افزايش ترشح پروژسترون و استروژن.
•
قرصهاي ضدبارداري محتوي هورمون، مانع از ترشح
F.S.H
و
LH
و در نتيجه مانع از تخمك گذاري مي‌گردند.
•
طرز استفاده از قرصهاي ضدبارداري:
•
استفاده در دوره 21 روزه
•
مصرف قرص اول در روز پنجم قاعدگي
•
شروع قاعدگي 1 تا 5 روز بعد از اتمام قرص
•
شروع مصرف قرص براي دوره جديد، حدود يك هفته بعد از پايان يافتن قرص در دوره قبل
•
انواع قرصهاي ضد بارداري
•
قرصهاي تركيبي استروژنيك و پروژستيني
•
قرصهاي متوالي ( 14 تا 16 قرص اول از 21 قرص استروژنيك و 5 تا 7 قرص آخر حاوي استروژن و پروژسترون)
•
قرصهاي ميني‌پيل (
mini pill
):
تنها حاوي پروژسترون
عوارض قرصهاي ضدبارداري:
•
آكنه (جوش)، تهوع و استفراغ، افزايش وزن، سردرد و ميگرن، افزايش فشارخون، ورم قرنيه چشم و حساسيت پستانها
•
موارد منع مصرف قرص:
•
سابقه ترومبوفلبيت (آماس سياهرگ همراه با تشكيل لخته)
•
آمبولي‌ريه (انسداد رگها بدليل ورود اجسام خارجي در گردش خوش و استقرار آنها در رگ)
•
سكته مغزي
•
بيماري‌هاي عروق كرونر (هر نوع بيماري كه جريان خون ماهيچه قلب را كاهش دهد)
•
وجود قطعي يا احتمالي سرطان پستان و رحم
•
بيماري‌هاي بدخيم تخمدان و ساير سرطانهاي وابسته به استروژن
•
خونريزي دستگاه تناسلي با علل ناشناخته
•
حاملگي
•
آدنوم كبد (تومور خوش‌خيم با منشا و ساختار غده‌اي)
موارد احتياط در مصرف قرصهاي ضدبارداري:
•
تومورهاي رحمي
•
افزايش فشار خون
•
صرع
•
نامنظم بودن قاعدگي
•
سابقه وجود ديابت قندي
•
سابقه سردردهاي ميگرني
•
سن 35 سال يا بالاتر از آن
•
افرادي كه نتوانند زمان دقيق استفاده از قرص را به خاطر بسپارند
علائم هشدار دهنده منع ادامه مصرف قرص و مراجعه به پزشك:
•
مشاهده علائمي نظير تورم يا دردهاي غيرعادي در پاها
•
زردي پوست يا چشمها
•
درد شكمي، سينه‌اي يا بازويي
•
تنفس كوتاه و اختلالات بينايي
•
4ـ آمپولهاي ضدبارداري:
•
مكانيسم عمل آمپولها مشابه قرصهاي ضدبارداري بوده، حاوي هورمون
هاي زنان مي‌باشند.
•
(احتمال عدم موفقيت تا 1 درصد)
•
5ـ متدريتميك (دوره امن):
•
(احتمال عدم موفقيت تا 20%)
•
روش استفاده از تغييرات مخاط دهانه رحم
•
روش لمس دهانه رحم
•
6ـ ديافراگم مهبلي:
•
احتمال عدم موفقيت 2 تا 3 درصد در سال
•
در انتهاي مجراي مهبل كار گذاشته مي‌شود
•
مي‌تواند آغشته به اسپرمكش‌هاي ژلي باشد
•
قرار دادن صحيح آن در محل بسيار حائز اهميت است
•
زمان مناسب براي قرار دادن ديافراگم در مهبل چند دقيقه تا يك ساعت قبل از نزديكي است.
•
قبل از 6 ساعت بعد از نزديكي نبايد ديافراگم بيرون آورده شود.
•
حداكثر مدت نگه‌داري ديافراگم 2 سال است.
•
براي نگه‌داري ديافراگم بعد ازخارج كردن آن را با صابون شسته با پودر تالك آغشته نموده و از سالم بودن آن اطمينان حاصل نمايند.
•
عوارضي به جز مواردمعدود آلرژي و التهاب مهبل ندارد.
•
7ـ كلاهك دهانه زهدان:
•
ميزان عدم موفقيت 6/7 درصد
•
تنها گلوي زهدان را فرا مي‌گيرد
•
اگر به مدت طولاني در دهانه زهدان قرار گيرد منجر به تحريك و التهاب نسوج مي‌گردد
•
در موارد پارگي و زخم دهانه زهدان استفاده نشود
•
8ـ اسفنج مهبلي:
•
ميزان عدم موفقيت 15 درصد
•
بعد از مرطوب شدن و
آغشته‌سازي آن با مواد اسپرم‌كش دردهانه رحم جايگزين مي‌گردد
•
در موارد نادر منجر به حساسيت
و التهاب مي‌گردد. گاهاً با سندرم شوك توكسيك (شامل تب، اسهال، استفراغ، دردهاي عضلاني و لكه‌هاي پوستي) همراه است
•
9ـ آي.يو.دي (وسيله داخلي رحمي):
•
ميزان عدم موفقيت 3 درصد
•
مكانيسم اثر به درستي شناخته نشده است (بعضي معتقدند
IUD
حركت اسپرم را كند مي‌كند و يا مانع از لانه گزيني مي‌گردد).
•
آي.يو.دي 2 نوع دارد:
•
* آي يو دي‌هاي خنثي فاقد مواد شيميايي
•
* آي يو دي‌هاي حاوي مواد شيميايي با اثرات بيولوژيكي
•
زمان مناسب براي قراردادن آي يو دي چند روز آخر قاعدگي است
•
گاهاً منجر به بيماري‌هاي التهابي لگن، تغييراتي در دوره ماهانه و شدت قاعدگي هاي دردناك مي‌گردد
•
در ناهنجاري هاي رحمي، بيماري‌هاي آماس لگن، سل، تومورهاي كبدي، سرطان پستان و سم خوني استفاده نشود
•
10ـ استفاده از مواد شيميايي (ژل‌ها، كومها، كف‌ها، قرصها و شياف‌هاي مهبلي):
•
عدم موفقيت حدود 20 درصد.
•
11ـ نور و پلانت (كپسولهاي هورموني كاشتني در زير پوست):
•
عدم موفقيت حدود 5/0 درصد.
•
منجر به مهار تخمك‌گذاري مي‌گردد.
•
كاشتن با بي‌حسي موضعي و ايجاد شكاف كوچكي بطول 4ـ5 ميلي‌متر
در زير پوست بازو و يا ساعد، تحت شرايط استريل صورت مي‌گيرد.
•
در صورت حاملگي، دردهاي شديد پايين شكم، خونريزي‌هاي غيرطبيعي، درد بازو، حملات ميگرن و تاري ديد خارج مي‌گردد.
•
سردرد، آكنه، دردهاي عضلاني، افسردگي، افزايش وزن و خارش موضعي از جمله عوارض نور و پلانت است.
•
در خونريزي‌هاي غيرطبيعي رحمي، حاملگي
و بيماري‌هاي مزمن استفاده نشود.
•
12ـ حلقه‌هاي واژينال:
•
عدم موفقيت تا 13 درصد
•
در ناحيه واژن كار گذاشته مي‌شود
•
اندازه‌هاي مختلفي دارد
•
اختلالات قاعدگي از جمله عوارض اين روش است.
•
13ـ روشهاي جلوگيري از بارداري بعد از مقاربت:
•
شستشوي مهبلي
•
مصرف هورمونها
•
تخليه سريع محتويات رحم
•
استفاده از آي يو دي
•
14ـ سترون‌سازي
