به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، شوق زيارت امام حسين(ع)، همواره در دل و جان دوستداران آن حضرت شوري عظيم برپا مي کند و همين اشتياق وصف ناپذير سبب مي شود، هر سال، در روز اربعين شهادت امام حسين(ع)، کربلا به ميعادگاه ميليون ها عاشق و شيفته حضرت و مکتب انسان ساز ايشان تبديل شود.
عاشقاني که خود را از راه دور و نزديک براي کسب فضايلي که اهل بيت(ع) در تبيين اهميت کم نظير زيارت امام حسين(ع) بيان کرده اند، به کربلا مي رسانند. اما زيارت حضرت سيدالشهداء(ع) محدود به زمان و مکان خاصي نيست.
شناخت فضايل و بررسي فلسفه تأکيد بر زيارت حضرت سيدالشهداء(ع)، در کلام اهل بيت(ع)، موضوع گفت وگوي خراسان با آيت ا...سيداحمدحسيني خراساني، عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم است که در پي مي آيد.
زيارت امام حسين(ع) و فضيلت آن، چه جايگاهي در کلام اهل بيت(ع) دارد؟
درباره زيارت امام حسين(ع)، سفارش و تأکيد فراواني از اهل بيت(ع) به ما رسيده است. مرحوم ابن قولويه در «کامل الزيارات»، مرحوم سيدبن طاووس در «مصباح» و ساير بزرگان نظير علامه مجلسي و مرحوم شيخ حرعاملي، در آثار و کتاب هايشان، اين موضوع را با استفاده از روايت هايي که داراي سند صحيح و معتبر است، مورد اشاره و تأکيد قرار داده اند و مي توان روايت هاي وارده از امامان معصوم(ع) درباره فضيلت زيارت حضرت سيدالشهداء(ع) را در حد تواتر دانست.
براي پاسخ دقيق تر به اين پرسش، لازم است به برخي از اين روايت ها اشاره کنم.حضرت امام باقر(ع) در حديثي مي فرمايند:« لو علم الناس ما في زيارة الحسين(ع) من فضل لماتوا أشواقا وتقطعت أنفسهم عليه حسرات»(بحارالانوار- ج101- ص98- حديث29) به اين معنا که اگر مردم مي دانستند چه فضيلتي در زيارت امام حسين(ع) وجود دارد، از شدت هيجان و شوق، مي مردند و خودشان را در معرض مرگ و خطر هاي آن قرار مي دادند تا به اين فيض نائل شوند.
مرحوم ابن قولويه در «کامل الزيارات» حديثي را به همين مضمون از حضرت امام صادق(ع) آورده است که مي فرمايند:«لو يعلمون ما في زيارته من الخير و يعلم ذلک الناس لا اقتتلوا علي زيارته بالسّيوف»(کامل الزيارات، ص87، باب27، حديث16) اگر مردم نيکي و سعادتي را که در زيارت امام حسين(ع) وجود دارد مي شناختند، خود را براي اين کار هلاک مي کردند و بر هم سبقت مي گرفتند.
آيا اين سفارش و تأکيد تنها محدود به زيارت در روزهاي خاصي مانند اربعين است؟
هرچند زيارت حضرت اباعبدا... (ع) در برخي روزها مانند عاشورا، اربعين، عيدفطر، عيدقربان، روزعرفه، نيمه شعبان، عيد مبعث و شب هاي قدر، به ويژه شب بيست و سوم، مورد تأکيد فراوان قرار گرفته است، اما بايد به اين نکته توجه کنيم که زيارت امام حسين(ع)، هميشه، همه جا و براي همه، مورد سفارش و تأکيداست.
در اين زمينه، دوري و نزديکي مطرح نيست. حضرت امام صادق(ع) فرموده اند که در هر وقت وزماني و در هر جا و مکاني، امام حسين(ع) را زيارت کنيد، چرا که «و انّ الزيارة خير موضوع»؛ زيارت امام حسين(ع) بهترين و خيرترين عمل است. شگفت اينجاست که ما چنين تعبيري را تنها براي نماز داريم که فرموده اند:« الصلاة خير موضوع،استکثر او استقل»، نماز بهترين عمل است، کم يا زيادش فرقي نمي کند، خير بودن آن مهم است. اين فضيلتي بزرگ و قابل توجه است که مي توان آن را از کلام ائمه اطهار(ع) دريافت.
به همين دليل است که سفارش مي شود زيارت امام حسين(ع) را در هيچ شرايطي نبايد ترک کرد:«لاتدعه لخوف من احد»، حتي اگر ترس از خطر به ميان بيايد، چرا که:« ان زيارة قبر الحسين عليه السلام واجبة علي الرجال و النساء»(کامل الزيارات، ص227، باب40، حديث1)؛ زيارت مرقد امام حسين(ع) بر مرد و زن واجب است. روايت هايي با اين مضمون، فراوان وجود دارد و برخي از علما مانند مرحوم مجلسي اول، به استناد همين روايات قائل به وجوب زيارت امام حسين(ع) بودند .
براي زيارت امام حسين(ع) در روايات رسيده از ائمه اطهار(ع)، ثواب و پاداش فراواني نقل شده است که گاه در ميزان ثواب با هم تفاوت دارند. دليل اين تفاوت چيست؟
اين موضوع يک مقوله مهم و در عين حال مناسب براي ورود به مبحث فلسفه زيارت حضرت اباعبدا...(ع) است. درباره ميزان ثواب زيارت امام حسين(ع)، روايات مختلفي نقل شده است که بعضاً متفاوتند. به عنوان نمونه، ثواب زيارت حضرت يک حج واجب يا ده حج در حضور رسول خدا(ص)، يا صد حج، هزار حج و حتي بيشتر آورده شده است.
درباره اينکه چرا چنين تفاوتي در ميزان ثواب نقل شده است، مي توان دلايل مختلفي بيان کرد که بزرگان ما هم کم و بيش به آن اشاره کرده اند. ممکن است اين تفاوت در ثواب، ناشي از درجه اخلاص زائر باشد که طبعاً اخلاص بيشتر، ثواب بيشتري را براي زائر در پي مي آورد.همچنين ممکن است اين اختلاف به دليل تفاوت معرفت زائران نسبت به مکتب، هدف و راه امام حسين(ع) باشد يا اين تفاوت به ميزان سختي کشيدن فرد براي رسيدن به فيض زيارت بستگي داشته باشد. اينها مواردي است که بزرگان به آن اشاره کرده اند و همه آنها صحيح و قابل تأمل است.
فلسفه اين همه تأکيد و برشمردن فضيلت براي زيارت امام حسين(ع) چيست؟
اين فلسفه را بايد در منابع و احاديثي که از ائمه اطهار(ع) به ما رسيده است و به ويژه در زيارتنامه ها، جست وجو کرد. اين موضوع مهم را مي توان از زيارتنامه هايي مانند زيارت شريف و مشهور عاشورا، يا زيارت اربعين، که وجود مقدس حضرت امام صادق(ع) آن را ارائه فرموده اند، دريافت. شما در زيارت عاشورا پس از سلام هاي متعدد به وجود مقدس حضرت امام حسين(ع)، مي گوييد: « اني سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم»؛ به محضر امام(ع) عرض مي کنيد: به زيارت شما آمده ام تا اعلام کنم با دشمن شما مي جنگم و با هر کس که با شما صلح کرده است، صلح خواهم کرد و راه شما راه من خواهد بود.
در زيارت اربعين اين مفهوم را عميق تر مي کنيد و مي گوييد:« و نصرتي لکم معدّه»، يعني به امام(ع) عرض مي کنيد: نيروي جسماني و علمي من، همه چيز من، همه دارايي من، در خدمت شما و مکتب انسان ساز شماست و من با اين بيعت دوباره، خود را سرباز شما مي دانم و راه شما را دنبال خواهم کرد؛ راهي که امام حسين(ع) در آن راه، «و بذل مهجتة فيک ليستنقذ عبادک من الجهالة و حيرة الضلالة»؛ جان خود را فدا کرد تا بندگان خدا را از ناداني و جهل، از گمراهي و انحراف، نجات بدهد.
آن بزرگوار اين قيام پرشکوه را براي همين هدف آغاز کرد و ما که پيرو و دوستدار آن حضرت هستيم، بايد همين راه را که راه مبارزه با جهل و ناداني، راه مبارزه با ستم، راه تلاش براي گسترش علم و دانش و حاکميت عدالت واقعي در جامعه است، ادامه دهيم. فلسفه اين همه تأکيد بر زيارت امام حسين(ع) اين است که آن حضرت و راهشان را بشناسيم و به محضر مبارکشان عرض کنيم: ما نه فقط براي عزاداري و اشک ريختن بر ماتم شما، آماده ايم و به اين وسيله بر سر ظالمان فرياد مي کشيم، بلکه از آن مهم تر، آماده ايم «و نصرتي لکم معدّه» را در تمام ابعاد آن به اجرا درآوريم و به تمام معنا سرباز شما و راه مقدستان باشيم.
چگونه مي توان مردم را هرچه بيشتر از اين فضيلت ها بهره مند کرد؟
مهم ترين کار براي بهره مندي عموم مردم از اين فضيلت هاي بي شمار و پر خير و برکت، همان روشي است که وجود مقدس حضرت امام رضا(ع) در حديثي فرموده اند که: «الناس لو علموا محاسن کلامنا لا تبعونا» اگر مردم زيبايي و نيکويي کلام ما را درمي يافتند، از ما پيروي مي کردند. بنابراين، بايد تلاش کنيم علوم و معارف اهل بيت(ع) را به گوش همه برسانيم و در معرض افکار جهاني قرار دهيم. اين کار بسيار مهم مي تواند مردم را به آگاهي هايي برساند و زمينه ساز دستيابي به فضيلت هايي که برشمرديم، باشد.
