مضامین اصلی زیارت عاشورا-1

مضامين اصلي زيارت عاشورا زيارت عاشورا شامل مضامين کليدي است که مي توان آنها را درچند عنوان کلي تقسيم بندي نمود :1- سلام وتحيتسلام يکي از اسماءِ خداوند مي باشد. به اين معنا که حق تعالي خلق را از بلا و آفت حفظ مي کند. وقتي به کسي سلام مي کني يعني سلامتي و آسايش از جانب من، تو را فرا گرفته و از جانب من هيچ شري و ضرري به تو نخواهد رسيد و تو از ناحيه من در امن و امان هستي.متن زيارت باسلام و تحيت به محضر امام حسين (ع) به عنوان فرزند رسول خدا ،امير مؤمنان و فاطمه زهرا(س) آغاز مي شود سلامي که در بطن خود معرفي پاکي تبار و برگزيدگي خاندان بزرگوار ايشان را يادآور مي شود. حقيقتي که بسياري از مردم هم عصر ايشان و همچنين قاتلين حضرتش يا فراموش کرده و يا به عمد نسبت به آن تجاهل نمودند :سلام بر تو اي ابا عبد اللَّه؛ سلام بر تو اي فرزند رسول خدا؛ سلام بر تو اي فرزند امير المؤمنين و اي فرزند سيّد اوصيا؛ سلام بر تو اي فرزند فاطمه زهرا سيّده زنان اهل عالمکه البته ضرورت اين سلام و اداي احترام را در پي شناساندن ومعرفي امام و بيان اتصال وجودي ايشان به وجود مقدس نبي اکرم (ص) ،اميرالمومنين (ع) و فاطمه زهرا (س) به عنوان اسوه هاي حقيقي و جاودانه بشريت تبيين مي کند .يعني امام حسين (ع) را به عنوان وارث تمامي برجستگي ها و اوصاف جدش و پدرش ومادرش معرفي مي کند. اين سلام و عرض ارادت براي شيعه آغاز سلوک است. يعني تسليم امر" امام" و رهسپار راه خدا شدن .درحقيقت براي شروع سير و سلوک عرفاني ،" خود " و"منيت " انسان در محضر وجود" ولي خدا" کنار گذاشته مي شود ؛ وجودي که خود تسليم محض و فاني در خدا ست .طبيعي است که آدمي به کسي که حاضر است سلام کند نه به کسي که غايب است و حضور ندارد. از سويي سلام به امام ، سلام به "شهيد" است . شهيدي که طبق نص صريح قرآن هرگز نمي ميرد و نزد پروردگار حي و زنده است. ((شهيدي که خدا خواسته است که او را کشته ببيند "ان الله شاء ان يراک قتيلا " و همه چشم ها به او است چون که شهادت او مايه بقاي يک ايمان است .آگاه و مشهود است و نمونه و الگو و سرمشق))پس براي سلام ما در زيارت عاشورا بي شک جوابي بهتر از سوي امام خواهد بود. چراکه شهيد نه تنها در پيشگاه خدا که در پيشگاه بشريت در هر عصري و هر مکاني حاضر است .2-تکريم ياران و دوستان امامبعد از سلام و عرض ادب به ساحت مقدس امام به اصحاب و ياران و دوستان امام به عنوان ارواح پاکي که فاني در وجود امام شده اند سلام و درود فرستاده مي شود و از ايشان با زبان تکريم و محبت ياد مي شود :سلام بر تو اي ابا عبد اللَّه و بر ارواح پاکي که فاني در وجود تو شدنداز اين منظر که اين ارواح پاک به مقام رفيع يقين دست يافته بودند،زماني که در دفاع از امامشان در برابر هجوم دشمن لحظه اي ترديد به خود راه ندادند و سخاوتمندانه با شوقي وصف ناپذير به سمت کارزار و قتلگاه خود شتافتند و نقش انساني خود را درنهايت زيبايي درصحنه بي نظير عاشورا به نمايش گذاشتند.آنان درقله رفيع معرفت ،شعور و آگاهي وسبکبال و رها از بندهاي تعلق و مصلحت انديشي بودند ،جسم خاکي خويش را سپر مولايشان ساختند و چون دژهاي مستحکم واستوار تا لحظه شهادت در دفاع از حريت و شرافتشان پابرجا بودند . در آن لحظات خطير اگر چه هيچ منطق و عقل حسابگري مقاومت را صلاح نمي دانست ولي شهادت و نثار جان تنها کاري بود که آنها در دفاع از قيام و اثبات حقانيت امامشان مي توانستند انجام دهند و خون ريخته شده اشان بهايي بود بر حيات جاودانه اشان در تاريخ و پيامي بر اثبات آزادگي و حريتشان ! ((اينان که مرگ را همچون گردنبندي از زيباترين گوهرهاي خدا بر گردن آويخته اند ، بي مرگان جاودانه اند .)) وبي شک اين پايمردي و وفاداري بي نظير و ارزشمند بوده است که سبب شده ، نام و ياد اين ياران با وفا و همراهان واقعي امام حسين (ع) بعداز گذشت قرنها هنوز در تاريخ ، داراي هويتي زنده و بالنده باشند و تا به امروز درکنار بي شمار سلام ها و عرض ارادتهاي شيعيان به امام حسين (ع) ، مکرر در حافظه ها اسطوره وار مرور شوند.3-مصيبت عظيم عاشورا وراي زمان و مکانبا مراجعه به تاريخ از اول دنيا تاکنون واقعه اي به اين بزرگي اتفاق نيفتاده است، امتي پيغمبر زاده خود را همراه با اصحاب و اهل بيتش در يک روز بکشند و وسايل آن ها را غارت کنند و خيمه هاي آن ها را بسوزانند و سر او، اصحاب و اولادش را با عيال و اطفال، شهر به شهر، کوي به کوي ببرند و پشت پا به ملت و ديني که اظهار انتساب به آن مي کنند، بزنند.اين حادثه ومصائب آن نه تنها متعلق به جغرافياي محدود و تاريخي خاص نيست، بلکه اساسا" ماجرايي وراي دنياي مادي و داراي معنايي قدسي مي باشد. از اينروست که در متن زيارت نامه مي خوانيم :اي ابا عبداللّه براستي بزرگ شد سوگواري تو و گران و عظيم گشت مصيبت تو بر ما و بر همه اهل اسلام و گران و عظيم گشت مصيبت تو در آسمانها بر همه اهل آسمانهامصيبت عاشورا آنقدر عظيم و ويران کننده است که هر رنج و مصيبتي در مقابل آن حقير و ناچيز به نظر مي رسد و درک فجايع آن هر ضمير روشن و وجدان بيداري را متأثر مي سازد . اوج غربت امام و اهل بيت و يارانش ؛ تشنه در ميان کويري خشک و بي انتها و در محاصره گرگ صفتاني پليد و بيرحم که مترصد حمله و غارت اند .در حقيقت عاشورا روز حساسي در تاريخ است که در درون خود سرنوشت قابل تحقق براي هر انسان را، در قالب تقابل دو انتخاب به روشني ترسيم ميکند . تقابل بين حق و باطل که تا بي نهايت امتداد مي يابد؛ يکطرف بي نهايتي از جور وستم و سنگدلي و بيرحمي ورذالتي که يک بشردر اوج کفر وعصيان ميتواند مرتکب شود و پست ترين شود و طرفي ديگر بي نهايت صبر وعزت وبزرگي و شجاعت وکرامتي که در اثرتحمل سخت ترين مصائب ورنجها در راه معبود بدست مي آورد و مي تواند انسان را به مقامي برساند که حتي آسمانها بر رنج ها و مصيبت هايش بگريند .انتخاب يکي از ايندو ست که هميشه در همه زمان ها و مکانها براي بشريت مطرح است . ---------------------------منابع مقاله نگاه تحليلي به محتواي زيارت عاشورا- نسيم کاهيرده---------------------------

ادامه مضامين کليدي زيارت عاشورا که درچند عنوان کلي تقسيم بندي گرديده است :4-بشارت بر خونخواهيدر ادامه متن زيارت نامه ، بشارت داده مي شود که خداوندازخون پاک امام حسين (ع) و پدر بزرگوار ايشان، که به ناحق ريخته شده است دادخواهي مي نمايد:السلام عليک يا ثارالله وابن ثاره( ثارالله يعني (طلب دمه الله)) کسي که طالب خون او خداست و انتقام از قاتلين او را خداوند خواهد گرفت چون خون حسين در راه خدا و براي حفظ قرآن و تماميت اسلام ريخته شده و خالصاً و مخلصاًلله بوده است و در نهايت درجه اخلاص با تمام وجود براي خداوند بوده است. لذا اين خون و اين شهيدان خدائي هستند.بنابراين انتقام آن نيز بايد از طرف خداوند باشد ، يا اينکه چون امام حسين ـ عليه السّلام ـ حجت خداوند بر زمين و ولي مطلق حق بود و مردم او را کشتند و زمين را از حجت حق خالي کردند بنابراين خداوند انتقام حجتش را از قاتلين او خواهد گرفت.)).در حقيقت قول خدا مؤيد سير طبيعي حرکت تاريخ رو به سوي انتقام از قاتلان امام حسين (ع) و اهل بيت (ع) و تمامي طاغوتها و ظالمان است که آنهم مبتني بر دعوت انسانها به خونخواهي از مظلومان و حق طلبان است تا آخر الزمان و اين فلسفه فهم مکتب شيعه است چون ((شيعه چون پرنده اي بلند پرواز است که با دوبال شهادت و انتظار پرواز مي کند.))از اينرو بر اين حقيقت تأکيد مي شود که اگر چه امام حسين (ع) و يارانش در عاشورا درمصافي نابرابر، ناجوانمردانه کشته شده اند ولي خون آنها بهايي بوده است که مي بايست پرداخته مي شد تا پرچم اسلام راستين برافراشته بماند .چراکه شهادت آنان بهترين گواهي دهنده جهل و ظلمت حاکم برزمانه آنها و سلاحي آگاهي بخش، وانتخابي آگاهانه بوده است .اين خون بهاء داغي بر دلها نهاد که تا به امروز همچنان تازه است و از اينروست که بعد ازگذشت قرن ها ازقيام کربلا در هر زمان و هر مکان ميان حق و باطل هرمصاف و رويارويي اتفاق افتاده است گفتمان امام حسين (ع) و عاشورا برجسته ترين و زنده ترين پيام آن بوده است .لعن و نفرين وتبري از ظالمان و تجاوزگران به حريم امامتبعد از فرستادن سلام ها و تحيات به محضر پاک و قدسي امام، در فراز ديگري از زيارت شاهد مضمون لعن و نفرين و ابراز نفرت و انزجار از مسببين و زمينه سازان ظلم و ستم به امام ،ياران و اهل بيت ايشان هستيم يعني در کنار تولي به امام به تبري از تجاوزگران به حريم امامت خوانده مي شويم با اين عبارات :خدا لعنت کند آن امتي که شما را کشتند و خدا لعنت کند آن مردمي را که از امراي ظلم و جور براي قتال با شما اطاعت کردند. من به سوي خدا و به سوي شما از آن ظالمان و شيعيان آنها و پيروان و دوستانشان بيزاري مي جويم البته نه فقط تولي و تبري به لسان ،بلکه در عمل ؛ يعني درون را از تمايلات و گرايشات به هر چه غير از حق است پاک سازيم و از معاصي دوري کنيم تا دلمان خانه پاکيها و ولاي امام گردد. چنانچه مي خوانيم :(( اي ابا عبد اللَّه من تا قيامت سلم و صلحم با هر که با شما صلح است و در جنگ و جهادم با هر که با شما در جنگ است. )) بنابراين عبارت شيعه با کساني در صلح و صفاست که با امام و يارانش در صلح و صفايند و با معاندان ايشان، در ستيز است و با تکرار اين عبارت در زيارت عاشورا هر بار به خود و ديگران اين حقيقت را ياد آور مي شود که " کل يوم عاشورا و کل ارض کربلا " چه اين تقابل حق و باطل و حسيني و يزيدي بودن تا قيامت ادامه دارد و لشکريان حق و باطل دراعصار و قرون مختلف مي آيند ومي روند و نقش خود را درصحنه تاريخ به نمايش مي گذارند .دوستي و معرفت امام شاه بال صعود به مقام محموددر فرازي ديگر از زيارت ،ضرورت دوستي و محبت نسبت به اباعبدالله و اعلام بيزاري از دشمنان ايشان به عنوان راه عزت يافتن و وجيه و آبرومند شدن در دو عالم تبيين شده و همچنين معرفت يافتن به مقام امام راهي براي کرامت يافتن و گرامي شدن نزد پروردگار معرفي مي شود . چنانچه در اين عبارت مشاهده مي کنيم : از خدا درخواست ميکنم که به مقام محمودي که خاص شما است مرا برساند.و من الليل فتهجـد به نافلـة لک عسي أن يبعثک ربک مقاما محمودا." (اسراء/79) "و پاره اي از شب را به راز و نياز با خداوند بيدار باش، تا خداوند تو را به جايگاهي ستوده برانگيزد." با استناد به قرآن کريم؛ وصول به مقام رفيع "محمود" نزد پروردگار، از طريق تهجد امکان پذير است. به تعبير زيارت عاشورا؛ وصول به اين مقام "محمود"، در پيروي و احياي مکتب حسيني است)) و زماني که رسيدن به اين مقام براي کسي محقق شود مي تواند اميدوار باشد و مسئلت کند که خداوند در رکاب امام زمان بودن و خونخواهي امام حسين (ع) را روزيش کند آنچنانچه که در متن با اين عبارت بيان شده است : و روزيم کند خونخواهي شما را با امام راهنماي آشکار گوياي (به حق) که از شما (خاندان ) است.زيارت عاشورا---------------------------منابع مقاله نگاه تحليلي به محتواي زيارت عاشورا- نسيم کاهيرده---------------------------

ادامه مضامين کليدي زيارت عاشورا که درچند عنوان کلي تقسيم بندي گرديده است :5-فاش نمودن نام ولعن بر یک یک اشقیاءدر فراز ماقبل آخر زیارت ،دوباره شاهد بیان لعن و نفرین به ظالمین نسبت به امام حسین (ع) کافرترین ابنا بشر ونامرد ترین سفاکان روزگار – هستیم. با این تفاوت که ،در این قسمت نام یک به یک این اشقیاء آورده شده و مورد لعن و نفرین قرار می گیرند و چه بسا اشاره مشخص به هرکدام از این ظالمان به جهت تأکید بر نقشی باشدکه هر یک از آنها در حادثه عاشورا و زمینه سازی آن بازی کرده اند .نقشی که به زشتی و پلشتی هرچه تمام تر در حافظه تاریخ برای ابد به جای ماند و صاحبان آن را سزاوار لعن و نفرین همیشگی وجدانهای بیداربشری ساخت .فلسفه تازه نگهداشتن داغ مصیبت عاشورا وشکرگزاری بر آندرواقع شهادت امام حسین(ع) ،اهل بیت ویارانش اگر چه بسیاردردناک ،دلخراش ومصیبت بار بود وبرای همیشه تاریخ جراحتی عمیق بروجدان بیدار انسانیت باقی گذاشت ولی چون در اوج شکوه وشجاعت وآزادگی وحقانیت وآگاهی اتفاق افتاد بالاتر از یک مصیبت ودرد در تاریخ شیعه زنده ماند.بنابراین غم و اندوه شیعه واقعی از مصیبت حسین (ع) ویادآوری آن همه ظلم وبیداد بر فرزند رسول خدا (ص)و اهل بیت و یارانش ،سوای غم و تأسف دیگر افراد بر این حادثه غمبار است .چراکه درک شیعه واقعی از حادثه عاشورا ازجنس دیگری است . شیعه واقعی در مکتب ادب و اخلاق و عرفان امام حسین (ع) رشد می کند و معرفت می یابد و آنگاه است که یادآوری غم و اندوه و مصیبتهای کربلا نه تنها رعب انگیز نیست و برایش سختی و اضطراب نمی آورد بلکه دلش را پراز نور و شعف ایمان می سازد و وجودش راآماده برای اینکه هر لحظه پای رفتن بر رکاب ارادت نهاده و همچون مولایش امام حسین (ع ) بی هیچ پروایی طریق حق را که از کرب و بلا می گذرد با مرکب عشق طی کند .از اینرو درفراز پایانی زیارت از خدا برای غم و اندوهمان بر این مصیبت عظیم شکر گذاری میکنیم و آن را به قول خود امامان معصوم وسیله نجات و شفاعت در نزد خدا قرار می دهیم با این عبارات که :خدایا ترا ستایش میکنم بستایش شکر گذاران تو؛ برغم اندوهی که بمن در مصیبت رسید. سپاس خدا را، بر عزاداری و اندوه و غم بزرگ من. پروردگارا شفاعت حضرت حسین را روزی که بر تو وارد میشوم نصیبم بگردان. و مرا نزد خود ثابت قدم بدار به صدق و صفا در روزی که بر تو وارد میشوم؛ با حضرت حسین و اصحابش که در راه خدا جانشان را نزد حسین فدا کردند (همنشین باشم)بنابراین فلسفه زنده نگاهداشتن این غم و اندوه و داغ عظیم در دلها و قرنها عزاداری ، یادآوری مدام این حقیقت است که ؛ برای شیعه واقعی بودن باید همواره با عاشورا و امام حسین (ع) پیوند ناگسستنی داشت و پیام قیام آن بزرگوار که همانا بندگی خالصانه خداست را با ظلم ستیزی و حق طلبی هم در باور و هم در عمل محقق ساخت .6-بیان آرزو و طلب شفاعتو آخرین مضمون زیارت ، دعا و بیان این آرزوست که منتهای آمال یک شیعه است : ((خدایا روزیم گردان شفاعت امام حسین (ع) در روز ورود (به صحرای قیامت ) و ثابت بدار گام راستیم را در نزد خودت با حسین علیه السلام و یاران حسین آنانکه بی دریغ دادند جان خود را در راه حسین علیه السلام)) . بااین نگاه که حسین یک اخلاص مطلق در راه یک معبود مقدس و بی انتهاست .اخلاصی که با آتش عشق و ایمان در می آمیزد و در رضایت پروردگارش فانی می گردد ، هرکس با او پیوند بخورد و ازشفاعتش بهره مند شود بی تردید به این مقام فنا ی فی الله خواهد رسید . چراکه حسین (ع) چراغ هدایت و کشتی نجات است و هر در راه مانده و گمگشته ای را هدایت کرده و پناه می دهد و از طوفانهای سهمگین ضلالت عبور داده و به سلامت به ساحل نجات می رساند.بنابراین در پایان زیارت این معنا قابل درک است که ؛شیعه واقعی با سلام و تسلیم در مقابل مولا و امامش پای در راه می نهد و با درک و شناخت وجود امام به عنوان آیینه ای حق نما رسیدن به مقام فنا فی الله و قرب الهی را برای خویش میسر می سازد و بدیهی است که می بایست در این راه آماده باشد، همچون مولایش حسین (ع) همه هستی اش را نثار کند . ---------------------------منابع مقاله نگاه تحليلي به محتواي زيارت عاشورا- نسيم کاهيرده---------------------------