ملازمه زکات و نماز در قرآن کریم
در احادیث اسلامى مسئله زكات در كنار نماز بیان شده و آنقدر این دو عبادت به یكدیگر نزدیك هستند كه برخى از روایات شرط قبولى نماز را پرداخت زكات دانستهاند و اگر كسى نماز بخواند ولی زكات نپردازد، گویا اصلا نماز را بجا نیاورده است.
«زكات» یكى از احكام الهى و از ضروریات دین مقدس اسلام است كه صدها آیه و حدیث، در مورد آن وارد شده است.
زكات، همسنگ نماز و در 26 مورد در كنار نماز در قرآن كریم مطرح گشته، و نیز در بخشی از احادیث وارد شده است كه نماز، بدون زكات، پذیرفته نخواهد شد.
مسأله زكات، از جایگاه و اهمیت ویژهاى برخوردار است تا جایى كه در برخى از روایات، یكى از اركان پنجگانه اسلام معرفى شده است. مرحوم شیخ حرّ عاملى، در كتاب ارزشمند «وسایل الشیعه» «39» حدیث در این جهت ذكر نموده است.
«زكات»، از دیدگاه قرآنى، ملازم و همراه با خیر و بركت در زندگى انسان است و همانطور که واژه «زكات»، 32 بار در قرآن كریم آمده، واژه «بركت» نیز 32 بار تكرار شده است.
جاى بسى تأسف است كه مسأله زكات با این اهمیتى كه در اسلام دارد، مورد غفلت و فراموشى واقع گشته و مردم به این حكم الهى توجه لازم را ننمودهاند، گرچه برخى از مردم مبالغ هنگفتى را صرف انفاق و اطعام هاى مستحب مىكنند، اما این فریضه الهى را به آسانى ترك مىنمایند.
همراهی زكات و نماز در 26 آیه از قرآن کریم
در 26 مورد از آیات كریمه قرآن، مسئله زكات همراه نماز ذكر شده كه در نظر ابتدایى ممكن است این سۆال را ایجاد كند كه چگونه از میان آن همه برنامههاى عملى اسلام، تنها روى این دو نقطه انگشت گذارده شده است.
حضرت موسى علیه السّلام به جوانى برخورد كرد كه نمازش را به طرز نیكویى مىخواند، فرمود چه نیكو نماز مىخواند، پس خداوند وحى نمود آن نماز، نیكو نمىباشد و حال اینكه نسبت به پرداخت زكات بخل ورزیده، آن نماز پذیرفته نمىشود و من آن را قبول نمىكنم تا اینكه زكات خود را بپردازد؛ چون نماز با زكات مقرون مىباشد
علتش این است كه اسلام ابعاد مختلفى دارد كه مىتوان آنها را در سه قسمت خلاصه كرد:
1- رابطه انسان با خدا
2- رابطه انسان با خلق خدا
3- رابطه انسان با خودش
كه قسمت سوم در حقیقت نتیجهاى است براى قسمت اول و دوم و دو برنامه نماز و زكات هركدام رمزى است به یكى از دو بعد اول و دوم؛ «نماز» مظهرى است براى هرگونه رابطه با خدا، چراكه این رابطه در نماز از هرعمل دیگرى بهتر مشخص مىشود و انفاق و زكات از آنچه خدا روزى دارده با توجه به مفهوم وسیعش كه هرگونه نعمت مادى و معنوى را شامل مىشود رمزى است براى پیوند با خلق. به هرحال ایمان در صورتى ریشهدار است كه در عمل متجلّى شود و انسان را از یك سو به خدا نزدیك كند و از سوى دیگر به بندگانش.
و در احادیث اسلامى هم مسئله زكات در كنار نماز بیان شده و جالب اینكه آنقدر این دو عبادت به یكدیگر نزدیك هستند كه برخى از روایات شرط قبولى نماز را پرداخت زكات دانستهاند و اگر كسى نماز بخواند ولی زكات نپردازد، گویا اصلا نماز را بجا نیاورده است:
1ـ «امام صادق علیه السّلام فرمودند: «راستى خداوند عزّ و جلّ زكات را همانند نماز واجب فرمود، هركس زكات را به دوش كشد و آن را آشكارا به مستحق برساند در این كار بر او عیبى نیست». (فروع كافى، ج 3، ص 498)
2ـ «حضرت على علیه السّلام به هنگام شهادت فرمودند: پسرم! به تو وصیت مىكنم كه نماز را در وقتش بر پاىدارى و زكات را در محلش به اهل آن برسانى» (بحار الانوار، ج 96، ص 14)
3ـ «امام رضا علیه السّلام فرمودند: راستى خداى عز و جل فرمود كه سه چیز به سه چیز مقرون و نزدیك مىباشد: فرمان به نماز و زكات داد پس آنكه نماز بخواند و زكات ندهد نمازش پذیرفته نیست. امر به شكر خود و پدر و مادر فرمود، پس كسى كه شكر پدر و مادر نگوید، سپاس خدا نكرده است. و دستور به پرهیز و تقوا از خدا و صله رحم داد، پس هركس صله رحم نكند از خداى عزّ و جل نترسیده و پرهیز نكرده است». (عیون اخبار الرضا، ص 258)
در احادیث اسلامى هم مسئله زكات در كنار نماز بیان شده و جالب اینكه آنقدر این دو عبادت به یكدیگر نزدیك هستند كه برخى از روایات شرط قبولى نماز را پرداخت زكات دانستهاند و اگر كسى نماز بخواند ولی زكات نپردازد، گویا اصلا نماز را بجا نیاورده است
4ـ «امام على علیه السّلام فرمودند: ... زكات با نماز، هر دو وسیله تقرب (به سوى خدا) براى اهل اسلام قرار داده شده است».( وسائل الشیعه، ج 6، ص 7)
5ـ ابى جعفر علیه السّلام فرمود: خداوند متعال زكات را مقرون به نماز قرار داده لذا در قرآن فرموده: اقیموا الصلوة و اتوا الزكاة ...؛ «پس كسى كه نماز را بر پاى دارد و زكات ندهد گویا نماز را اقامه نكرده است».( وسائل الشیعه ، ج 6، ص 11)
6ـ ابا عبد الله علیه السّلام فرمودند: «چون آیه زكات نازل شد، ... پیامبر منادى را امر كرد كه به مردم بگوید خداوند زكات را بر شما واجب نموده همانطورى كه صلات را بر شما واجب نموده، ... اى مسلمانها زكات اموال خود را بدهید تا نماز شما پذیرفته شود».( وسائل الشیعه ، ج 6، ص 3)
7ـ امام باقر علیه السّلام مىفرمایند: «پیامبر صلّى اللّه علیه و اله در مسجد به شخصى فرمود بلند شو، به دیگرى فرمود بلند شو اى فلان! تا اینكه پنج نفر را از مسجد بیرون نمود، فرمود از مسجد خارج شوید، در مسجد ما دیگر نماز نخوانید چون زكات نمىدهید». (وسائل، ج 6، ص 12)
8ـ حضرت موسى علیه السّلام به جوانى برخورد كرد كه نمازش را به طرز نیكویى مىخواند، فرمود چه نیكو نماز مىخواند، پس خداوند وحى نمود آن نماز، نیكو نمىباشد و حال اینكه نسبت به پرداخت زكات بخل ورزیده، آن نماز پذیرفته نمىشود و من آن را قبول نمىكنم تا اینكه زكات خود را بپردازد؛ چون نماز با زكات مقرون مىباشد». (جامع احادیث الشیعه، ج 8، ص 6)
