حدیث شماره 25: «همسانى گفتار و عمل‏»

حدیث شماره 25: «همسانى گفتار و عمل‏»

امام حسین(علیه السّلام) فرمودند:

إِنّ الْكَريِمَ إِذَا تَكَلّمَ بِكَلاَمٍ، يَنْبَغِى اَنْ يُصَدّقَهُ بِالْفِعْلِ.

بزرگوار كسى است، كه گفتارش با عملش يكى باشد.

(مستدرك الوسائل، ج 7، ص 193)

منتظر نظرات و مطالب ارزشمند شما در خصوص این حدیث هستیم ...

آشنایی با طرح روزانه «احادیث امام حسین(علیه السّلام)»

بنام خدا

این خیلی مهم است که گفتار و عمل انسان یک همسانی داشته باشد تا دیگران رغبت پیدا کنند با انسان ارتباط داشته باشند ، که اگر اینگونه نباشد  و متاسفانه این روزها بسیار زیاد مشاهده می شود،کاری منافق گونه خواهد بود.خداوند خطاب به جامعه‌ي ايماني مي‌فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ كَبُرَ مَقْتاً عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ؛ اي كساني كه ايمان آورده‌ايد! چرا سخني مي‌گوييد كه به آن عمل نمي‌كنيد؟ نزد خدا بسيار موجب خشم است كه سخني بگوييد، ولي عمل نكنيد ».

بنام خدا

مهمترین روشی که پیامبر اسلام(ص) همواره با آن سر و کار داشت روش عملی بود. پیامبر(ص) به آنچه می گفت خود عمل می کرد و در این مرحله به قدری پیش رفت که عمل پیامبر(ص) نیز به عنوان سنت حسنه یکی از منابع فقهی به شمار می رود. رسول خدا ضمن اینکه خود اسوه عمل بود، سعی می کرد دیگران را نیز طوری تربیت کند که سخنانشان با رفتارشان مطابق باشد تا در شنونده بیشتر اثر کند.
مسلمانان چون می دیدند پیامبر اسلام به سخنان و عقاید خود پای بند است بیشتر گرایش پیدا می کردند، زیرا بهترین موردی که می تواند تجلی اعتقاد یک فرد باشد همان عمل اوست و تربیت بیش از آن چه از طریق گفتار صورت گیرد، از راه عمل می تواند انجام شود.

بنام خدا

همسانی گفتار و عمل در بزرگترین و مقتدر ترین رهبر انقلاب حضرت امام خمینی (ره) بگونه ای بوده که سرمشق اعضاء خانواده قرارگرفته است:

دکتر فریده مصطفوی درباره تهذیب و تربیت عملی امام خمینی چنین می گوید:« کارهای دینی به ما دیکته نمی شد، در خانواده وقتی ما رفتار امام(ره) را می دیدیم، خود به خود در ما تأثیر می گذاشت و همیشه یعی می کردیم مثل ایشان باشیم، ولو اینکه مثل ایشان نمی شدیم. از نظر تربیتی، خود ایشان برای ما یک الگو بودند، وقتی کاری را به ما می گفتند« انجام ندهید» و ما میدیدیم ایشان در عمرشان آن کار ار نمی کنند، قهراً ما هم انجام نمی دادیم.مثلاً به ما می گفتند«باید نماز بخوانید»خودشان از نیم ساعت به ظهر وضو می گرفتند و مشغول نماز خواندن می شدند.»
وقتی که امام درباره نماز و اهمیت دادن به آن خودشان عامل بوده و با زبان عمل با فرزندانشان حرف می زدند مسلماً تأثیرات عمیقی بر عمق روح و روان فرزندانشان می گذاشتند.

           بسم رب الشهداء و الصدیقین

از معیارهای ارزشی  سخن، عمل گوینده به كلام خویش است. خداوند متعال در آیاتی از گفتار بدون عمل نهی كرده و آن را نكوهش كرده و مورد خشم و غضب خود دانسته است: ای كسانی كه ایمان آورده اید! چرا سخنی می گویید كه عمل نمی كنید نزد خدا بسیار موجب خشم است كه سخنی بگویید كه عمل نمی كنید.

یکی از اصولی ترین معارف قرآن که به عنوان یک راهبرد در روابط و مدیریت اجتماعی باید به آن توجه کرد، یکی بودن گفتار و رفتار است که خود به خود، موجب تاثیر تکوینی در امر تربیت است، به طوری که کسی که در مقام تربیت و مدیریت و رهبری یک مجموعه است حتی اگر بالاترین فرد از حیث مراتب ایمان و اخلاص باشد، آنجا که بین گفتار و رفتارش دوگانگی باشد، کلامش هیچ اثری ندارد.

قرآن می فرماید: يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ ( الصف : 2 )

(ای کسانی که ایمان آورده اید و خود را در مسیر تربیت دیگران قرار داده اید، چرا چیزی را می گویید که خود عمل نمی کنید؟ )

زیاد این را شنیده ایم و برایمان گفته اند که، مادری کودکش را پیش پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله آورد و عرض کرد: بچه ام خرما می خورد، و طبیب منعش کرده. حضرت فرمودند:برو فردا فرزندت را بیاور. روز بعد که آمدند، فرمودند:فرزندم خرما نخور برایت خوب نیست! یا رسول الله! همین کلمه را چرا دیروز نفرمودید؟ فرمودند: دیروز خودم خرما خورده بودم!!

یعنی: کلام پیامبر در عالی ترین مرتبۀ از فعلیّت و أثر گذاری، در طفل که بالاترین قابلیت و أثر پذیری را دارد، حتی به اندازه یک خرما، اثر ندارد.

اما دریغ از باور. حق دارید باز باور نکنید، چون خرما خورده ای مثل حقیر می گوید خرما نخورید..

از قدیم هم که گفته اند: رطب خورده، کی منع رطب کند؟

خلقی زبان به دعوی عشقش گشاده اند                       ای من فدای آن که دلش با زبان یکی است

سلام

خداوند اگه ما نیت کار خوبی رو بکنیم برامون پاداش اون کارو می نویسه. اگه اون کارو انجام بدیم 10 برابر پاداششو بیشتر می کنه. پس چرا کارهای خوبمونو که هم پیامد خوب دنیوی داره و هم پاداش زیاد اخروی فقط در مرحله فکر و نیت بزاریم. با عملی کردن اون نیت و ها و فکر ها هم چنر برابر پاداش می گیریم هم اینکه با انجام اون به خودمون و خیلی کسان دیگه کمک می کنیم. مثلاً میبینیم کسی نمی تونه از خیابون رد بشه حالا یا پیره یا نابیناست یا کلاً می ترسه بنده خدا، فکر می کنیم که بریم به بهش کمک کنیم با فقط فکر کردن که به اون بنده خدا کمک نمی شه. باید بریم جلو و بهش کمک کنیم تا بتونه از خیابون رد بشه. اون وقت در بهترین وضعیتش یکی دیگه میره این کارو می کنه و پاداششم مسلماً برای خودشه. پس سبقت تو کارهای خوب هم مهمه. بدترین حالتشم اینه که طرف خودش میره و خدای نکرده تصادف می کنه و عذاب وجدانش میمونه برای ما. به چه دردمون میخوره اگه بازم درس عبرتی میشد برامون تا دفعه دیگه تکرار نکنیم یه چیزی ولی فایده ای نداره. روزانه از کنار خیلی از این قبیل موارد عبور می کنیم و فقط فکرشو می کنیم و گاهی تعریفشو هم می کنیم که اگه بودیم چه می کردیم و .... ولی موقعش که برسه هیچ کاری نمی کنیم.

شخصي از امام علی (علیه السلام) درخواست اندرز كرد و آن حضرت فرمودند: از كساني مباش كه بدون عمل صالح به آخرت امیدوار است و توبه را با آرزوهاي دراز به تاخیر مي اندازد.

در دنیا چونان زاهدان سخن مي گوید اما در رفتار همانند دنیا پرستان است.

اگر نعمت ها به او برسد، سیر نمي شود و در محرومیت، قناعت ندارد.

از آنچه به او رسید شكرگزار نیست و از آنچه مانده، زیاده طلب است.

دیگران را پرهیز مي دهد اما خود پروا ندارد.

به فرمانبرداري امر مي كند، اما خود فرمان نمي برد.

نیكوكاران را دوست دارد اما رفتارشان را ندارد.

گناهكاران را دشمن دارد اما خود یكي از گناهكاران است و با گناهان فراوان، مرگ را دوست نمي دارد اما در آنچه كه مرگ را ناخوشایند ساخت، پافشاري دارد.

اگر بیمار شود، پشیمان مي شود و اگر مصیبتي به او رسد، به زاري خدا را مي خواند.

اگر به گشایش دست یافت، مغرورانه از خدا روي بر مي گرداند.

نفس به نیروي گمان ناروا بر او چیرگي دارد و او با قدرت یقین، بر نفس چیره نمي گردد.

براي دیگران كه گناهي كمتر از او دارند، نگران و بیش از آنچه كه عمل كرده، امیدوار است.

اگر بي نیاز گردد، مست و مغرور شود و اگر تهي دست گردد، مایوس و سست شود.

چون كار كند، در آن كوتاهي ورزد و چون چیزي خواهد، زیاده روي نماید.

هنگامی كه در برابر شهوت قرار گیرد، گناه را برگزیده، توبه را به تاخیر اندازد.

چون رنجي به او رسد، از راه ملت اسلام دوري گزیند.

عبرت آموزي را طرح مي كند اما خود عبرت نمي گیرد.

در پند دادن مبالغه مي كند اما خود پند پذیر نمي باشد.

سخن بسیار مي گوید، اما كردار خوب او اندك است.

براي دنیاي زودگذر تلاش و رقابت دارد اما براي آخرت جاویدان، آسان مي گذرد.

سود را زیان و زیان را سود مي پندارد.

از مرگ هراسناك است اما فرصت را از دست مي دهد.

گناه دیگران را بزرگ مي شمارد اما گناهان بزرگ خود را كوچك مي پندارد.

با طاعت خود ریاكارانه برخورد مي كند.

خوشگذراني با سرمایه داران را بیشتر از یاد خدا با مستمندان دوست دارد.

به نفع خود و بر زیان دیگران حكم مي كند اما هرگز به نفع دیگران بر زیان خود حكم نخواهد كرد.

سید رضی كه گردآورنده نهج البلاغه است، می گوید: اگر در نهج البلاغه به جز این حكمت براي اندرزدادن نبود، این سخن كه حكمتي رسا و عامل بینایي انسان آگاه و عبرت آموز صاحب اندیشه است، كافی بود.

عالم بی عمل مثل زنبور بی عسل می مونه. البته زنبور عسل بی عسل، چون زنبور ها هم هر کدوم به کاری میان. ولی خیلی از آدما فقط ادعاشون میشه. خیلی مواقع هم خیلی چیزا بلدن ولی ازش استفاده نمی کنن. یه سخنران ساعت ها پشت تریبون سخنرانی می کنه اگه تو همون مجلس چیزی پیش بیاد مربوط به همون سخنرانیش اولین کس که کنار می کشه خودشه. مثل آخوندی که بالای منبر احکام می گفته رو که شنیدید. می گفته اگه گوشه فرشتون نجس شد اونو بچینید و دور بندازید. اگه نیازمندی در خونتون اومد و لباس خواست بهترین لباساتونو بهش بدید. وقتی میره خونه خانمش همون کارهارو کرده. آخونده می گه من که این حرفا رو برای خودمون نزدم برای مردم گفتم. اینطوری هم هست خیلی وقتا خیلی جاها. فقط برای بقیه می گیم. خُ چرا اول خودمون نکنیم تا بقیه از روی عمل ما رغبت به انجام اون کار کنن تا از روی حرف بدون عملمون.

ادامه دارد ........

ادامه:

 بعضی ها داستانو تفسیر می کنن که آخونده فرش فروشی و لباس فروش داشته و می خواسته مشتریاش زیاد بشه. اینطوری هم خیلی جا ها دیدیم و شنیدیم. آدما برای منافع خودشون حرف هایی می زنن که خودشون اصلاً بهش اعتقاد ندارن ( خیلی جاها می دونن ضرر هم داره ) ولی می زنن و مردم و ترغیب به انجام اون کار می کنن مثل خیلی از تبلیغات.

اگه واقعاً هر حرفی می زدیم پاش وایمیسادیم و بهش عمل می کردیم، انقدر بی وفایی و بدقولی تو جامعه زیاد نبود. همه پروژه ها انجام شده بود، همه کارها به روز بود. همه پرونده ها تکمیل بود. لازم نبود با وعده و وعید کار ها رو به تعویق بندازیم. اگه می گفتیم فردا یا پس فردا کاری انجام میشه همون روز انجام میشد نه می رفت یکی دو هفته دیگه.

اینکه می گویند به بچه دروغ نگویید مصداق کوچکی از این موضوع است.مثلا به بچه میگوییم دروغ نگو.تلفن زنگ میزند و ما حوصله نداریم. فریاد میزنیم بگو بابا نیست!از همان بچگی الگو سازیهای نادرست والدین باعث میشود در ذهن بچه ها اشکال نادرستی از اجتماع و زندگی اجتماعی بوجود آید.آنگاه است که فرزندان ما باخود می اندیشند که بایک دروغ کوچک چه راحت کارم به جلو پیش می رود پس یک حرف میزند اما طور دیگری عمل میکند! این خود افراد هستند که می توانند جامعه را به سمت همسان سازی سخن و عمل پیش ببرند. در قدیم می گفتند مرد است و حرفش و بدین منظور که هرچه بگوید همان را انجام خواهد داد.

همسانی گفتار و عمل فقط تو انجام دادن کاری نیست تو انجام ندادن کارهایی هم هست. کارهای بد هزار بار قول میدیم فلان کار بد و خلافی رو انجام ندیم ولی دوباره. بارها توبه می کنیم فلان گناهی رو انجام ندیم ولی دوباره انجام میدیم. چون توبه مون و پشیمونیمون فقط زبونیه. از ته دلمون نیست. از شرایط توبه هم همینه. اول زبونی، اقرار به گناه، بعد تلاش در ترک اون، و انجام کارهای خوب و نیک که عملی می شود نه زبانی. پس خوبه اگه از کار بدی که انجام دادیم پشیمون شدیم به صورت عملی نشون بدیم تا بتونیم دوباره اعتماد و اعتبار از دست رفته مونو بدست بیاریم. نه اینکه بشیم گاو پیشونی سفید یا چوپان دروغگو اونوقت اگه واقعاً روزی روزگاری پشیمون هم شدیم کسی یعنی هیچ کسی حرفمونو باور نمی کنه. حق هم داره. آخه مهلت دادن به کسی هم حدی داره.

من واقعاً برای خودم متأسفم. همیشه خیلی برنامه ریزی می کنم، خیلی حرفا می زنم ولی نمی تونم بهشون عمل کنم. فکر کنم چون میخوام همشونو باهم انجام بِدَم اینطوری میشه که به هیچ کدوم نمی رسم. باید سعی کنم یه برنامه ریزی صحیح داشته باشم تا بتونم به همه کارهام برسم.

 آدم باید یکی یکی کارهاشو انجام بده و عجله نکنه. اگه حرفی می زنه قولی میده انجام بده بعد بره سراغ یکی دیگه. مثل خیاطی که مرتب سفارش می گیره ولی هیچ کدومو انجام نمیده چون نمی رسه. چون به توانایی خودش نگاه نمی کنه. اینطوری بدقول میشه و هیچ اعتباری نخواهد داشت. پس اگه کسی حرف و عملش یکی نباشه بدقول هم میشه جدای اینکه بی اعتماد و بی اعتبار میشه.

تربیت خانوادگی:

پدر و مادر باید به فرزندانشون یاد بدن که اگه جایی حرفی می زنن باید پای حرفشو وایسن و به حرفی که زدن عمل کنن. اگه نمی تونن اصلاً اون حرفو نزنن یا اگه زدن و دیدن نمی تونن برن بگن نمی تونن. به قولی قدرت نه گفتن داشته باشن تا بعداً پشیمون نشن. پدر و مادر با عملشون می تونن این درس رو به فرزندانشون یاد بدن. اینکه اگه حرفی می زنن قولی میدن به اونها عمل کنن، یا حداقل دلیل قانع کننده ای اول برای خودشون بعد برای اونها بیارن. چون اگه کسی حرفی بزنه و برای عمل نکردن به اون حرف مرتب بهونه بیاره می خواد طرفشو فریب بده و گولش بزنه. کسی هم اول خودشو گول بزنه می تونه بعد کس دیگه ای رو گول بزنه. پس باید با عملشون نه فقط حرفشون این حدیث رو به نحو احسن به فرزندانشون آموزش بدن.