حدیث شماره 21: «پرهيز از خيانت و مكر و نيرنگ‏‏‏»

حدیث شماره 21: «پرهيز از خيانت و مكر و نيرنگ‏‏‏»

امام حسین(علیه السّلام) فرمودند:

إِنّ شِيعَتَنَا مَنْ سَلِمَتْ قُلُوبُهمْ مِنْ كُلّ غِشّ وَ غَلّ وَ دَغَلٍ.

شيعه ما كسى است كه دلش از هرگونه خيانت و نيرنگ و مكرى پاك است.

(بحار الانوار، ج 65، ص 156)

منتظر نظرات و مطالب ارزشمند شما در خصوص این حدیث هستیم ...

آشنایی با طرح روزانه «احادیث امام حسین(علیه السّلام)»

بسمه تعالی

نمونه ای از حیله و تزویر در تاریخ اسلام:   حيله و تزوير عمر و عاص

هنگاميكه در جنگ صفين پرچمدار لشگر معاويه كشته شده ، و آثار ضعف و هزيمت در صفوف لشگر آشكار گرديد، عمروعاص نزد معاويه آمده ، و پيشنهاد كرده كه : دستور بده هر چه زودتر قرآن ها بسر نيزه ها زده و بلند كنند.
عمروبن عاص اظهار كرد: در اين هنگام تنها چاره ما همين است زيرا در اينصورت اگر مخالفين (لشگر اميرالمؤ منين (ع ) همگى پيشنهاد ما را پذيرفتند: البته خطر بكلى از ما دفع شده است و اگر نه بطور مسلم در ميان آن ها ايجاد اختلاف و افتراق خواهد كرد.
بموجب اين دستور، جمعى قرآن ها را در مقابل جمعيت لشگر اميرالمؤ منين (ع ) بوسيله نيزه ها بلند كرده ، و پيشنهاد نمودند كه : ما همه پيروان قرآنيم و چون باءحكام آن عمل كنيم ، اختلاف و دشمنى در ميان ما نخواهد ماند، پس بيائيد همه بسخنان اين كتاب آسمانى عمل نمائيم .
مردم ظاهر پرست از ديدن اين منظره فريب خورده ، و دست از كارزار برداشته ، و حضرت اميرالمؤ منين (ع ) را احاطه نموده ، ميگفتند ما در مقابل قرآن تسليم هستيم .
على بن ابيطالب (ع ) فرمود: در راه حق و در انجام دادن وظائف خود كوتاهى ننموده ، و در مبارزه و كارزار با دشمن پابرجا باشيد، زيرا كه من بزرگان و امراى لشگر دشمن را (معاويه - ابن ابى معيظ - ابن ابى سرح - ضحاك - حبيب ) بهتر از همه شماها ميشناسم ، اينها علاقه بدين و قرآن نداشته ، و منظورى بجز فريب دادن و از بين بردن شماها ندارند، اينها در زمان بچه گى و هم در بزرگى بدترين و شريرترين مردم بودند، قسم بخداوند كه قرآن را وسيله انجام نيت شوم خود قرار داده اند.
مردم جواب دادند: اينها ما را بسوى قرآن دعوت مى كنند، و ما نمى توانيم در مقابل اين پيشنهاد مخالفت و سرپيچى نمائيم .
اميرالمؤ منين (ع ) فرمود: واى بر شما، مگر ما براى چه و روى چه اصلى با مبارزه ميكنم ؟ مگر مخالفت و دشمنى ما با اين جماعت بجز از اين جهت است كه : آنان را بسوى حقيقت و قرآن دعوت مينمائيم و آنها نمى پذيرند؟ اينها قرآن را ترك كرده اند، و احكام قرآن را پشت سر انداخته ، و با اهل حق و قرآن ستيزه و دشمنى مى كنند.
جمعى از قراء و مقدّسين ظاهر پرست اظهار كردند: بايد در مقابل قرآن تسليم بوده و پيشنهاد آنان را قبول كنيم ، و اگر نه ، ما همه از اطاعت و پيروى امر تو بيرون رفته ، و طوريكه با عثمان مخالفت و ستيزه كرديم با تو هم براى جنگ و مبارزه بر ميخيزيم .
اميرالمؤ منين (ع ) فرمود: عقيده من اينستكه در اين مبارزه سستى نشود، حالا شما خود ميدانيد، اگر ميخواهيد از فرمان من اطاعت كنيد و مبارزه و جنگ را ادامه دهيد.
و اگر نه : هر چه ميخواهيد انجام دهيد.
نتيجه :
مردم نادان و بى معرفت فريب تظاهر و تزوير معاويه را خورده ؛ و دست از مظهر حق و تقوى كشيده ، و براى هميشه حقيقت و عدالت و تقوى را زير پا گذاشتند، از ولى حق و خليفه پروردگار كه قرآن ناطق بود روى برگردانيدند، فريب و تزوير و رياكارى و سخن دروغ معاويه را خوردند.
آرى مردم ظاهر پرست و نادان بخاطر يك تظاهر بحق : هزاران حقيقت را زير ميگذراند، و براى عمل كردن بيك امر مستحبى : صدها حرام را مرتكب ميشوند، از آدم رياكارى پيروى ميكنند و بسخنان مرد حقيقت كه تظاهرى ندارد گوش نميدهند، و پيوسته رياكارى و خودنمائى و حيله گرى و رياكارى اشخاص ناپاك و دنيا پرست را نخورده ، و هيچگونه باين اشخاص بيحقيقت اعتماد و اطمينان نداشته باشيم .

 غشّ، نشانه پستى و دنائت
درباره موارد مختلفى كه در كلام امام سجاد عليه السلام به عنوان مصداق حيله و نيرنگ آمده ، تعبيرات تندى نيز در مذمت استفاده از اين شيوه ها و روش ها وارد شده است . امام صادق عليه السلام در روايت مستندى مى فرمايند:
لَيسَ منَّا مَن غشَّنَا.
((كسى كه باب غش با ما را بگشايد - با امام و پيشواى خود باب فريب را بگشايد - از ما نيست )).
يا در روايت ديگرى از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه :
نَهَى رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم عن اءَن يُشابَ اللَّبَنُ بالمَاءِ للبَيعِ.
((رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم از مخلوط كردن شير با آب براى معامله نهى فرموده اند)).
اگر كسى قصد فروش شير دارد، مجاز نيست آن را با آب مخلوط كند؛ چون نوعى غش در معامله است . روايت هاى زيادى نيز در اين باب وجود دارد؛ در روايتى از رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم اين مطلب بهتر بيان شده است :
مَن غشَّ مُسلما فى شِرَاء اءَو بَيع فَلَيسَ مِنَّا و يُحشَرُ يَومَ القيامَةِ معَ اليَهودِ لاءَنَّهم اءَغَشُّ الخَلقِ للمُسلمينَ.
((كسى كه در خريد و فروش با مسلمان غش در معامله كند، از ما نخواهد بود و در روز قيامت با قوم يهود برانگيخته خواهد شد؛ به خاطر اين كه آنها باب فريب كارى با مسلمانان را بازكردند)).
عجيب اين است كه در روايت ها تعبير قابل توجهى را از رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم مى يابيم كه مى فرمايند:
مَن باتَ و فى قَلبِهِ لِاءَخيهِ المُسلمِ بَاتَ فى سَخَطِ الله و اءَصبحَ كذلكَ و هوَ فى سَخَطِ الله حتَّى يَتوبَ و يُراجِعَ و ان مَاتَ كذلكَ مَاتَ على غيرِ دِينِ الاسلامِ.
((اگر كسى صبح كند در حالى كه در خيال فريب كارى برادر مسلمانش را در سر مى پرورانده ، خود را با سخط و خشم خدا همراه كرده است ؛ مگر توبه كند و پشيمان شود. چنانچه در اين انديشه بميرد، مسلمان از دنيا نرفته است )).
معارف و دستورات تربيتى ما به تصحيح فكر و انديشه و سلامت روحى انسان ها اهتمام وافرى دارند. حتى انسان نبايد اجازه بدهد كه در مخيله او فريب كارى ، خدعه و نيرنگ با ديگران ريشه كند. حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمايند:
الغِشُّ مِن اءخلاقِ اللِّئامِ.
((غش و فريب كارى ، علامت پستى و دنائت روحى است )).
اگر كسى به كرامت انسانى خود پايبند باشد، و براى خود، شخصيت و هويت انسان قائل باشد، به طور طبيعى نبايد در روابط خود از اين روش ها استفاده كند. حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام در تعبير ديگرى فرموده اند كه :
الغِشُّ شرُّ المَكرِ.
((بدترين مكر و فريب ، غش است )).
از اين تعبير امام عليه السلام استفاده مى شود كه اين نوع مكر، زننده تر و ناپسندتر از ساير موارد است . و در نهايت بايد گفت كه منشا همه اين رذايل اخلاقى ، روح دنائت و نفاق است .

پرهيز از خدعه و نيرنگ در معاشرت
روايتى از حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام نقل شده است كه مى فرمايند:
ايَّاكَ والخَديعَةَ فانَّها مِن خُلُقِ اللَّئيمِ.
((از خدعه و نيرنگ دورى نما، زيرا كه خدعه كار انسان هاى پست و لئيم است )).
تعبيرهاى حضرت بيشتر براى تربيت انسان هاى مومن است . بنابراين مى فرمايند كه بر شما مسلمان ها فرض است كه از خدعه و فريب كارى پرهيز كنيد.
بهره جويى از اين روش در زندگى از خصوصيات انسان هاى پست و فرومايه است .
انسان مسلمان و مومن هرگز نمى تواند به سوى پستى و دنائت حركت كند.
صرف نظر از اين كه خدعه ، نشانه پستى و دنائت نفس است ، نوعى خودفريبى است . از تعبيرات حضرت است كه مى فرمايند:
غَرَّ عقلَهُ مَن اءَتبَعَه الخُدَعَ.
((كسى كه عقل را وسيله فريب كارى ديگران قرار مى دهد، در واقع عقل خود را فريب داده است )).
تعبيرى ديگر، آن مثال معروف است كه در كلام حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام آمده است :
مَن حَفَرَ بِئرا لِاءَخيهِ وَقَعَ فيها.
((اگر انسان براى برادرش چاهى بكند - كه او را گرفتار سازد - خود در آن خواهد افتاد)).
اگر كسى به پشتوانده هوش و استعداد خود، در صدد فريب ديگران برآيد، واقعا عقل خود را فريب داده است و وقتى انسان عقل خود را فريب دهد، معنى اش اين است كه نتوانسته از آن نيروى خدادادى خود استفاده بهينه كند. تعبير ديگرى از حضرت به اين مضمون آمده است كه :
لا دينَ لِخَدَّاع .
((خدعه كننده ، دين ندارد)).
كسى كه زندگى اش بر خدعه و نيرنگ استوار است ، به يقين نمى تواند خود را در حصار و چهارچوبه دين و دين دارى نگه دارد. ناچار بايد پا را از اين محدوده بيرون بگذارد؛ چون لازمه فريب كارى ، ارتكاب بسيارى از محرمات شرعى است : بايد دروغ بگويد؛ به ديگران تهمت بزند، نمامى كند، به اموال ديگران تجاوز كند و همه آنچه را كه شرع مقدس ممنوع كرده است ، انجام دهد، اين انسان به دنبال فريب كارى است و مبناى روابط اجتماعى و زندگى شخصى او بر اساس نيرنگ و فريب قرار داده شده است ، از اين رو نمى تواند در حصار دين زندگى خود را ادامه بدهد. حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمايند:
المَكرُ سَجِيَّةُ اللِّئام .
((حيله ، روش بخيلان افراد پست است )).
براى عده اى مكر و حيله ، به صورت سجيه درمى آيد؛ ملكه اخلاقى مى شود. اين ملكه در كسى رسوخ پيدا ميكند كه ابتدا تن به پستى و لئامت داده باشد. وقتى پستى اخلاقى را پذيرفت ، مكر هم از جمله ملكه هاى اخلاقى او مى شود.
نفس گناه و اخلاق سوء در هر جا و نسبت به هر كس ، ناپسند و زشت و مذموم است ؛ به خصوص اگر كسى به انسان اطمينان پيدا كند و از آن اطمينان سوءاستفاده كند. در بعضى از تعبيرات آمده است كه :
المَكرُ بِمَن ائتَمَنَكَ كُفر.
((مكر با كسى كه به تو اطمينان كرده ؛ و تو را امين دانسته ، كفر است )).
براساس اين روايت ، گناه برخورد مكارانه و فريبنده با كسى كه به انسان اطمينان كرده ، با گناه انكار توحيد برابرى مى كند. طبعا به اهل فضل و ادرا ك هم توصيه شده كه مكاران و حيله گران را مشاور خود قرار ندهيد و امانتى به آنها نسپاريد چرا كه نمى توانند امين باشند.
لا اءمانةَ لِمَكور.
((براى بسيار مكركننده امانتى نيست )).
نكته ديگر روايت اين كه اگر كسى در روابط خود با مردم ، از در فريب كارى وارد شود و باب مراودات خود را با مكر و حيله و فريب بگشايد، خداوند اثر وضعى اين عمل را چنين مقرر فرموده كه همه مكر و حيله ، به خود او برمى گردد:
مَن مكَر بالناسِ رَدَّ الله سبحانَه مكرَه فى عُنُقه .
((هركه نسبت به مردم مكر نمايد، خداوند سبحان مكرش را به او بازمى گرداند)).
عقاب بسيارى از حقوق الناس ، اثر سريع دنيوى است كه گويى قيامتى در همين دنيا برپا مى شود و او به مكافات عمل خود مى رسد. از آن جمله عقاب مكر و حيله با مردم است .
نكته ديگرى كه در كلام امام عليه السلام نهى شده اين است كه فرد علاوه بر فريب كارى رفتار، نبايد فريب كارى در گفتار داشته باشد. دروغ نگويد، غيبت نكند، تهمت نزند، نمامى نكند و... پروا و پرهيز از اين رذايل نيز لازم است . با اين كه قبح و زشتى اين امور در ميان همه انسان ها، پذيرفته شده است ، در جوامع امروزى عمل به آن خيلى كم رنگ است . امام حسن عسكرى عليه السلام درباره دروغ چنين مى فرمايند:
حُطَّتِ الخَبائثُ فى بَيت و جُعِلَ مِفتاحُهُ الكَذِبَ
((همه زشتى ها و رذايل و سيئات اخلاقى را در خانه اى ذخيره كرده اند و كليد ورود به آن را دروغ قرار داده اند)).
اگر كسى خود را به گناه دروغ آلوده كند، احتمال هرگونه خطا درباره او منتفى نيست . حتى قتل نفس ، تجاوز به نواميس ، ترك همه كرامت هاى اخلاقى و... بنابراين اصل از انسان كذاب به عدوّالله تعبير مى شود. دشمنى خدا، كليد بسيارى از گناهان است در واقع بسيارى از گناهان در اعمال عبادى انسان تاثير آن چنانى ندارد؛ اما دروغ در بعضى از اعمال عبادى اثر منفى مى گذارد. دروغ بستن به خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و ائمه عليهم السلام توسط روزه دار، باعث بطلان روزه او مى شود، بنابراين امام عليه السلام علاوه بر اين كه از خدعه و نيرنگ در روابط نهى مى فرمايند، در روابط اجتماعى ، بهره گيرى از حربه و ابزار دروغ را هم منع مى كنند.

این حدیث خودش واضحه و احتیاج به هیچ تفسیر و تعبیری نداره.

تنها نتیجه ای که من گرفتم، اینه که در خوشبینانه ترین حالت، اکثر ما خدا قبول کنه، محب اهل بیت هستیم نه شیعه.

دقیقاً عکس اون چیزی که امام حسین (ع) در این حدیث از صفات شیعیان دانسته اند رو خیلی از ماها داریم.

اوضاع خیلی خراب است...

همین.

امام رضا (ع) از اجدادش نقل مى ‏كند: كه پيغمبر (ص) فرموده است هر كه مسلمان باشد مكر و حيله نمى‏ كند، از جبرئيل شنيدم كه مى‏ گفت مكر و فريب سبب ورود در آتشند سپس فرمود: كسى كه مسلمانى را فريب دهد و به او خيانت ورزد از ما نيست. آنگاه فرمود: جبرئيل از طرف خدا بر من نازل شد و گفت: اى محمد بر تو باد به خوش خويى زيرا بدخويى خير دنيا و آخرت را از بين مى‏ برد، آگاه باشيد شبيه‏ ترين شما به من خوش‏ خُلق ترين شماست.

علىّ (ع) فرمود: مكر و فريب سبب ورود در آتشند.

سلام

اگه همه تمام سعی و تلاشمونو بکنیم که به این حدیث از امام معصوم عمل کنیم زندگی خوب و خوشی خواهیم داشت و به سعادت و خوشبختی واقعی می رسیم. اینکه هرچه برای خود می پسندیم برای دیگران هم بپسندیم و هرچه برای خود نمی پسندیم برای دیگران هم نپسندیم. مگه ما خوشمون میاد کسی گولمون بزنه و فریبمون بده، خُب مسلمه که نه پس چرا همیشه همه رو فریب میدیم. اصلاً کارمون شده. عادتمون شده. بدون این کارمون و روزمون پیش نمی ره. آخه چرا؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

کارمندی که زیراب همکارشو می زنه تا خودشو بالا ببره و اونو پایین آخه به چه غیمتی. حالا هیچ کس هم نفهمید خدا چی. می تونه از چشم خدا پنهون کنه. اون دنیا باید جواب بده. اگه دوست داره همکارش باهاش این کارو بکنه اونم بکنه.

خیانت هم انواع مختلفی داره. مثلاً خیانت در امانت. حالا هر امانتی. مالی، جانی، ناموسی. خیانت در هر کدوم خیلی زشته و دور از انسانیت. مثلاً شخصی بهر امیدی پولی پیش ما امانت گذاشته اگه ما اونو خرج کنیم یا بگذاریم روی پول های خودمون به ظاهر پولهامون زیاد شده ولی در باطن هیزم های آتش جهنم رو برای خودمون زیاد کردیم. یا کسی که رازی را از سرِ اجبار به ما میگه. ما باید راز نگه دار باشیم نه اینکه چند تا کم و زیادشم بکنیم و به همه بگیم. فقط آبروی اونو نمی بریم اعتماد و اعتبار خودمونم از بین می بریم و گناه بزرگتر اینکه در امانت خیانت کردیم. در امانت رازداری.

درسته آدم باید تلاش کنه تا به مراحل بالا برسه. یه دانش آموز برای اینکه نمره خوب و بالا بگیره باید بیشتر درس بخونه و تلاش بیشتر بکنه. نه اینکه بخواد از راه تقلب به نمره بالاتر برسه. این فریب معلم و دواقع فریب خودشه. چون خودش چیزی یاد نمی گیره. یا کارمندی که سرِکارش اون جور که باید کار نمی کنه، یا سرِ وقت نمیاد ولی رئیس یا مدیرشو گول می زنه. درواقع خودشو گول می زنه و با پول حرومی که به خونه می بره عواقب بدی رو هم به خونه می بره.

آدم باید تلاش کنه پول بدست بیاره از راه درست و در راه درست خرج کنه. اینکه سرى کار از کارش بزنه و یه جورایی دزدی کنه، اینکه بره بانک بزنه. پول بی زحمت بی زحمت هم از بین می ره. به قول معروف پول بادآورده رو باد می بره. انسان باید تکیه به تلاش و کوشش خودش کنه البته بعد از توکل به خدا. تا میاد انقدر وقت صرف کنه و فکر نیرنگ و فریب دوست و آشنا و رئیس و ... را بکنه خودش تلاش کنه. تا نتیجه خوب و بهتری هم بگیره. نه اینکه برای خوشی یک لحظه یک عمر پشیمون باشه.

على (ع) فرمود: اگر مكر و نيرنگ سبب ورود در آتش نبودند من مكر انديش‏ترين مردم بودم.