حدیث شماره 14: «دو عامل مؤثر در هلاکت مردم»

حدیث شماره 14: «دو عامل مؤثر در هلاکت مردم»

امام حسین(علیه السّلام) فرمودند:

أَهلَکَ النّاسَ إثنان: خَوفُ الفَقرِ، وَ طَلَبُ الفَخرِ.

دو چیز مردم را هلاک و بیچاره گردانده است: یکی ترس از اینکه مبادا در آینده فقیر و نیازمند دیگران گردند. و دیگری فخر کردن -در مسائل مختلف- و مباهات بر دیگران است.

(بحار الأنوار، ج 75، ص 54)

منتظر نظرات و مطالب ارزشمند شما در خصوص این حدیث هستیم ...

آشنایی با طرح روزانه «احادیث امام حسین(علیه السّلام)»

از حدیث مذکور این چنین برداشت میشود که مهمترین عوامل حرص و بخل و دنیا پرستی و بسیاری از مفاسد اجتماعی همین ترس بی دلیل از فقر و تفاخر و برتری جویی در میان افراد و امت ها است.

(با تشکر از شما که این چنین احادیثی را یادآور میشوید).

بنام خدا

به نظر بنده ترس از فقر و تفاخر کردن مردم از ایمان نداشتن به خدا سرچشمه گرفته است زیرا خداوند به صراحت در قرآن مجید می فرمایند:

«إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ»؛ آل عمران (3)، آيه 175.؛ «در واقع، اين شيطان است كه دوستانش را مى ترساند؛ پس اگر مؤمنيد، از آنان مترسيد و از من بترسيد».
در اين آيه، به خوبى معلوم مى شود كه يك ترس پوشالى است كه پيروان شيطان به انواع و اقسام آن گرفتارند؛ ترس از سختى و گرفتارى ها؛ ترس از دست دادن مقام؛ ترس از انتقاد مردم؛ ترس از فقر و... ولى خداى متعال مى فرمايد: از من بترسيد؛ زيرا همه چيز در قدرت من است و خدا اين ترس ها را از دوستانش برداشته است و مى فرمايد: كسانى كه تحت ولايت الهى قرار گرفتند، ترسى بر ايشان نيست.
 آيه  62 سوره یونس  «أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ»  آگاه باشید که بر دوستان خدا نه ترس است و نه آنان اندوهگین میشوند.

اما در مورد تفاخر که می تواند موجب هلاکت مردم شود ، آيات متعددي از قرآن كريم به علل بروز تفاخر پرداخته و ريشه هاي ظهور اين نقيصة اخلاقي را مورد بحث قرار داده اند. چنانكه در آيات قرآن (النحل / 14، كهف / 37، يس/ 77، قيامت / 37، انسان / 2، عبس / 19) جهل انسان نسبت به ضعف ها و آسيب پذير ي هايش و نيز جهالت و ناداني وي نسبت به آغاز پيدايش و خلقت اوليه و سرانجامش از عوامل بروز تفاخر قلمداد شده اند.

با تشکر و احترام

سلام

آدما از خیلی چیزا می ترسن مثلاً تاریکی، یا ارتفاع، یا حشرات موزی، حیوانات وحشی و ... و در مراحل بالاتر از مرگ و شب اول قبر، از اینکه یه روزی (روز قیامت) باید جواب کارهایی که کردن بدن. یه نوع دیگه هم ترس از ناتوانی نیازمندی. همیشه دعا می کنن زمین گیر نشن، عاقبت بخیر بشن. خوار نشن، احتیاجشون به اولادشون نیفته. دعا خیلی خوبه ولی می تونن با حفظ سلامتی هم از این کار جلوگیری کنن. بعضی وقت ها یعنی همیشه سرنوشت آدمه که دست خداست که اونم با عواملی مثل دعای خیری که پشت سرشه از این موارد ایمن می مونه. آدم ها خیلی می تورسن ولی راه حلی برای ترسشون پیدا نمی کنن تا نترسن. بعضی ها می گن با ترست روبرو شو یعنی از اون چیزی که می ترسی خُب مثلاً میشه با حشرات موزی روبرو شد ولی با حیوانات وحشی که نمی شه. پس باید راه حل دیگه ای و البته جامع تر پیدا کرد. بعضی از انسان ها از خدا می ترسن که اگه گناه کنن خدا عذابشون می ده شایدم کارشون درست باشه. از شیطان هم می ترسن که فریبشون نده. به نظرم اگه یه خورده ایمانشون و اعتمادشون رو به خدا بیشتر کنن خیلی از ترس هاشون کمتر میشه. این همه راه خدا گذاشته این همه ذکر و دعا که اگه از ته دل و با خلوص نیت باشه تأثیرش رو میبینیم.

آدم برای چی باید خودشو نسبت به دیگری بالاتر و برتر ببینه و تازه فخر فروشی و تکبر هم بکنه. خدا همه انسان ها رو یک جور آفریده. اینکه می گن فلانی از اول که به دنیا اومده که مثلاً قاتل نبوده. درسته البته یه چیزایی مثل ذات وغذایی که مادر می خوره و کارهایی که در دوران بارداری انجام می ده هم مؤثره درسته، ولی خیلی چزای دیگه هم تو مثلاً قاتل شدن یه فرد مهمه مثلاً تربیت خانوادگیش. نقش پدر و مادر در شخصیت و ذات فرزند خیلی مهمه و بعد جامعه و دوستانش.

اگه کسی تربیت درست داشته باشه از همون بچگی یعنی زمانی که می فهمه اگه کسی باهاش حرف بزنه و توضیح بده، باهاش حرف بزنن، راه و رسم زندگی رو بهش یاد بدن خیلی راحت می تونه راه رو از چاه تشخیص بده خیلی از ترس هاشم کمتر می شه. اگه والدینش اونو با خدا آشنا کنن، فرزند به جای ترس های بیهوده توکل به خدا می کنه و تلاش بسیار و هیچ وقت ناامید نمی شه. اگه والدین به فرزندشون یاد بدن که دوست و همکلاسیشو مثل خودش بدونه و بهش کمک کنه تو درس هاش یا هرکس دیگه ای رو تو کوچه و خیابون ( البته نه به هرکسی و نه هر کمکی سوء تفاهم پیش نیاید) فرزند یاد می گیره که اگه مثلاً تو کلاس درس همکلاسیش ازش مداد یا پاک کن خواست بهش بده و فکر نکنه که چون اون مداد داره و دوستش نداره پس از اون بالاتره. و مثال های متعدد دیگه.

آدم باید تحقیق و پژوهش کنه چه چیزهایی باعث ترس میشن و آیا ترسیدن از اون ها منطقیه یا درسته و اگه نیست این ترس ناشی از چیه. ترس از آینده داره خُب کسی از نزدیکانشو دیده که آینده خوبی نداشته و اونم می ترسه. یا امروزشو میبینه و کارهایی که می کنه و نمی کنه و برای فرداش می ترسه. یا هر دلیل دیگه ای که داره. بعد سعی کنه درمانش کنه. اگر هم نتونست از دیگران کمک بخواد از پدر و مادرش از یه متخصص، از یه آدم مورد اعتماد.

میگن ( نمیدونم شایدم روایته ‌) تو مال و ثروت به پایین تر از خودت نگاه کن و تو عبادت به بالاتر از خودت تا مغرور نشی. البته آدم باید اول ظرفیت خودشو بسنجه. ببینه اگه یه کم مال و منال بیشتر بدست آورد تو روحیش اثر میزاره اونو مغرور و متکبر می کنه یا نه میتونه مثل قبل زندگی کنه.

کی دوست داره نسبت بهش تکبر ورزیده بشه؟ خُب معلومه هیچکس. چرا ماها هرچی برا خودمون میخوایم برای دیگران نمی خوایم. دوست داریم تکبر داشته باشیم نسبت به همه ( که اول به خودمون داریم و خبر نداریم ) ولی هیچ کس نسبت به ما تکبر نداشته باشه. آخه این انصافه؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

اینکه می ترسیم در آینده فقیر و نیازمند دیگران بشیم همش هم بد نیست البته اگه به فکر چاره ای برای ترسمون بیفتیم و اونو خنثی کنیم با کارهای که نتیجش این نشه مثلاً درست مصرف کنیم تا فقیر نشیم. به مردم کمک کنیم بی منت تا اگه روزی روزگاری احتیاجمون هم به کسی افتاد بهمون کمک کنن بی منت. تا دچار مشکل نشیم. تکبر نداشته باشیم تا دوستامون زیاد باشن و همیشه دور و برمون. اینکه احتراممونو نگه دارن ( البته اگه احترامشونو نگه داریم ).

کلاً چرا کاری می کنیم که باعث هلاکت و بیچارگیمون می شه. هرچیزی تو این دنیا راه حل داره، درمان داره. میگن فقط مرگه که علاج نداره اونم البته عقب و جلو می شه با اعمالی که انجام می دیم و عقبش دعای خیر برای خودمون درست می کنیم یا نفرین. باید برای ترسمون علاج پیدا کنیم. به قول معروف خدا که درد رو میده درمانم می ده. ائمه که راه هلاکت رو میگن راه حلش هم میگن. باید بگردیم پیدا کنیم و ازش استفاده کنیم.

اگه یه خورده فکر کنیم غرور و تکبر هیج جا خوب نیست چه داشته باشیم چه ببینیم کسی داره. خدا همه انسان ها رو یه جور آفریده. این خود آدم ها هستن که یا خوب می شن یا بد. اونم خودشون می دونن و البته خدای خودشون. اینکه با غرور و تکبرشون بخوان خودشونو بالاتر نشون بدن که درست نیست باید با رفتار و اعمالشون نشون بدن نه با زبونشون. رفتارشون هم نباید طوری باشه که تکبر توش باشه.

ببخشید همه این موارد نظرات شخصی بنده بود، یعنی چیزی که درباره حدیث مذکور به نظرم می رسید.

حدیث شماره 14: «دو عامل مؤثر در هلاکت مردم»

امام حسین(علیه السّلام) فرمودند:

أَهلَکَ النّاسَ إثنان: خَوفُ الفَقرِ، وَ طَلَبُ الفَخرِ.

دو چیز مردم را هلاک و بیچاره گردانده است: یکی ترس از اینکه مبادا در آینده فقیر و نیازمند دیگران گردند. و دیگری فخر کردن -در مسائل مختلف- و مباهات بر دیگران است.

(بحار الأنوار، ج 75، ص 54)

نکات:

1.  میان فقر و فحشاء رابطه است؛ بسیاری از گناهان به خاطر ترس از فقر است.

2. بخلِ عده ای، فقرا را به فساد و فحشا می کشاند.

3. شیطان انسان را از انفاق اموال خوب باز می دارد.

4. اطرافیانی که انسان را از انفاق باز می دارند، از آینده می ترسانند و نسبت به گناهان تشویق می کنند، شیطانند. 

اینجاست که امام حسین (ع) میفرمایند: ترس از فقر باعث هلاکت آدمی میشود.

خیلی جالبه؛ ترسِ یه نفر هم باعث بدبختی خودش میشه و هم بدبختی دیگران...

2. فخر فروختن

يکی از رذايل اخلاقی و اوصاف زشت انسانی ، فخرفروشی و مباهات است. مراد از فخرفروشی اين است که انسان بخاطر کمالهای موهوم يا واقعی که در خود احساس می کند به ديگران مباهات کند و بر آنها فخر نمايد.

فخرفروشی شعبه ای از تکبّر يا نشأت گرفته از تکبر است. بنابر اين تمام آيات و رواياتی که در ذم تکبر آمده است، فخرفروشی را نيز شامل می شود. صد البته ريشه فخرفروشی جهالت و نادانی است کما اينکه ريشه تکبر نيز همين است. زيرا انسانهای جاهل، نه کمالات را می شناسند و نه علت اصلی کمال را.

به همين دليل گاهی، معايب را کمال می پندارند و بر کمال موهوم افتخار می کنند و يا کمالات موجود در خود را ساخته و پرداخته خود می دانند و سرمنشأ کمالات يعنی خدای متعال را فراموش می کنند، که هر دوی اين ويژگی جز از جهالت نيست.

به همين دليل، حضرت علی (ع) می فرمايند:

« لا حُمْقَ اَعْظَمُ مِنَ الْفَخْرِ »  يعنی " حماقتى بزرگ تر از فخرفروشى به ديگران نيست".

در زشتی فخرفروشى همين بس كه حضرت سجاد (ع) در دعاى نوزدهم صحيفه به پيشگاه حق عرضه مى دارد:

« وَاعْصِمْنى مِنَ الْفَخْرِ» يعنی " از اينكه نسبت به ديگران به وضع خود افتخار كنم مرا حفظ كن".