احكام اجازه خواهى
قرآن كريم مىفرمايد: )يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِيَسْتَأْذِنكُمُ الَّذِينَ مَلَكَتْأَيْمَانُكُمْ وَالَّذِينَ لَمْ يَبْلُغُوا الْحُلُم مِنْكُمْ ثَلَاثَ مَرّاتٍ مِنْ قَبْلِ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَحينَتَضَعُونَ ثِيابَكُمْ مِن الظَّهِيرَةِ وَمِن بَعْدِ صَلَاةِ الْعِشَاءِ ثَلَاثُ عَوْرَاتٍ لَكُمْ لَيْسَعَلَيْكُمْ وَلَا عَلَيْهِمْ جُنَاحٌ بَعْدَهُنَّ طَوَّافُونَ عَلَيْكُم بَعْضُكُمْ عَلَى بَعْضٍ كَذلِكَ يُبَيِّنُاللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ وَاللَّهُ عَليمٌ حَكِيمٌ(16))
"اى كسانى كه ايمان آوردهايد! بايد مملوكهاى شما )بردگانتان(وهمچنين كودكانتان كه به حد بلوغ نرسيدهاند در سه وقت از شما )براىورود به خلوتگاه واطاق خوابتان( از شما اجازه بگيرند، قبل از نمازصبح، ونيم روز )ظهر( هنگامى كه لباسهاى )معمولى( خود را بيرونمىآوريد، وبعد از نماز عشا، )اين اوقات سه گانه( سه وقت خصوصىبراى شماست، در غير اين سه وقت گناهى بر شما وبر آنان نيست )كهبدون اجازه وارد شوند( وبرگِرد يگديگر بگرديد، اين چنين خداوندآيات را براى شما تبيين مى كند وخداوند دانا وحكيم است."
خداوند مسلمانان را چنين تربيت كرده كه به بندگان وكنيزان ملكىوكودكان نابالغ خود دستور دهند كه به هنگام ورود به خلوتگاههاىايشان )اطاق خواب واستراحت( اجازه بگيرند. اوقات اينخلوتگاهها عبارتند از پيش از پگاه وهنگام قيلوله )بعد از ظهر(وهنگام خواب شب پس از نماز عشاء.
از اين آيه الهام مىگيريم كه انسان دو گونه خلوتگاه دارد كه وروددر آن از سوى ديگران بدون اجازه گرفتن جايز نيست:
نخستين آن عمومى است، كه هيچ يك از مردم اجازه ندارد بهخانه كسى در آيد مگر پس از اجازه خواستن.
دوم: خاص اهل خانواده وتوابع آنان بجز زن وشوهر است. كه هرانسانى بايد در اوقات استراحت اذن ورود بطلبد ودر زمانهايى كهاحتمال مىرود آدمى برهنه يابه معاشرت زناشويى مشغول باشد.
از اين سخن پروردگار: )ثَلاَثُ عَوْرَاتٍ لَكُمْ( "سه وقت خلوتگاهشماست"، در مىيابيم كه اين حكم، همه خلوتگاهها را در برمى گيردحتى اگر در غير اين اوقات باشد وآن به عرف هر گروهى بستگىدارد. پس اگر در ميان برخى از مردم هنگام استراحت، پس از نمازصبح باشد ونه پيش از آن - چنانكه امروزه بسيارى از خانوادهها چنينهستند - حكم اجازه خواهى ورخصت طلبيدن، آن وقت را نيز در برمىگيرد.
ونيز از اين سخن پروردگار: )الَّذِينَ مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ( "بندگان ملكىشما". فهميده مى شود كه بنده ملكى خواه زن باشد يا مرد مىتوانددر غير اوقات خلوتگاه براى ارائه خدمت به درون اطاقها رفت وآمدكند همانطور كه براى طفل غير بالغ جايز است.
واز اين سخن خداوند كه مىفرمايد:
)وَإِذَا بَلَغَ الْأَطْفَالُ مِنكُمُ الْحُلُمَ فَلْيَسْتَأْذِنُوا كَمَا اسْتَأْذَنَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْكَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِه وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ(17)).
"وهنگامى كه اطفال شما به سن بلوغ مىرسند بايد) در همه اوقات(اجازه بگيرند، همان گونه كه اشخاصى كه قبل از آنها بودند اجازهمىگرفتند، اين گونه خداوند آياتش را براى شما تبيين مى كند وخداوندعالم وحكيم است."
از اين سخن خداوند چنين در مىيابيم كه آن كودكى بايد اجازهبگيرد كه به سن تمييز يعنى سنى كه بتواند خوب وبد را از همتشخيص دهد رسيده باشد.
در حديثى حلبى از امام صادقعليه السلام روايت كرده كه به حضرتعرض كردم: آيا مرد بايد هنگام ورود بر پدرش اجازه بگيرد؟
حضرت فرمود: آرى.. من در حالى از پدرم اجازه مىگرفتم كهمادرم نزد او نبود، بلكه زن پدرم در كنار او به سر مىبرد. مادرم مردهبود در حالى كه من نوجوان بودم وشايد در خلوتگاهشان چيزى بودكه دوست نداشتم كه آنان را در آن حال بطور ناگهانى ببينم وآنها نيزاين كار را از من ناپسند مى داشتند، پس دريافتم در اين هنگام گفتنسلام )به صداى بلند( بهتر ونيكوتر است.(18)
