سوال: آیا تهیه وسایل برای جهیزیه كه چند سال بعد به مصرف می رسد یا كنار گذاشتن پول برای آن، از مخارج سال به شمار می آید؟ جواب: اگر تهیه ی تدریجی وسایل مرقوم ممكن نباشد؛ چه اینكه تهیه دفعی آن مقدور نیست، وجوه جمع شده جزو هزینه سالانه محسوب می شود. (آیة الله جوادی آملی دام ظله)
سوال: اگر پس انداز فردی در بانک، شامل پول واجب الخمس و غیر واجب الخمس باشد، آیا می‌تواند هنگام استفاده از پس انداز، نیت کند که از پول واجب الخمس کم شود؟
در فرض سوال، برخی از مراجع عظام، (آیات عظام خامنه‌ای و سیستانی) می‌گویند مکلف می‌تواند با چنین نیتی؛ هزینه‌هایش را از مالی که به آن خمس تعلق می‌گیرد محاسبه کند، ولی برخی دیگر، (آیات عظام مکارم شیرازی و نوری همدانی) نیت را در این مورد کافی نمی‌دانند.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):
در فرض سوال اشکال ندارد.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):
چنانچه مقداری پول مخمس با غیر مخمس مخلوط باشد، می‌توان بدون نیت از این مخلوط در موونه خرج کرد و در پایان سال با کسر مقدار مخمس اولیه، خمس مابقی را پرداخت.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):
می‌تواند(چنین نیتی داشته باشد).
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
چنانچه دو پول تفکیک شده باشند و تنها از عوائد کسب در موونه استفاده کند مانعی ندارد و الا صرف نیت کافی نیست.
چند استفتاء از آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله:
سوال: آیا كتابی كه مورد مطالعه قرار نگرفته، خمس دارد؟
جواب: اگر كتاب، مورد نیاز انسان و در شأن او باشد، خمس به آن تعلق نمیگیرد هر چند آنها را در طول سال نخواند.
سوال: خانمی كه مقداری طلا به او هدیه شده و الان هم از آن استفاده میكند، باید خمس و زكاتش را بپردازد؟
جواب: زینتهای مذكور زكات ندارد، و اگر در حد معمول و متعارف باشد، خمس ندارد. ولی چنانچه بیشتر از حد معمول و شأن فرد باشد، پرداخت خمس آن واجب است.
سوال: آیا به سود پولی كه در بانك سپرده گذاری شده در صورتی كه خمس اصل پول پرداخت شده باشد خمس تعلق می‌گیرد؟
جواب: اگر سود به نحو مشروع باشد، هر مقدار از آن كه مصرف نگردد و تا سر سال خمسی باقی بماند پرداخت خمس آن واجب است.
سوال: پولی بابت وام دانشجویی به ما داده میشود، آیا اگر آن را پس انداز كنیم خمس دارد؟
جواب: وام، مشمول خمس نمیگردد، مگر به مقداری كه اقساط آن پرداخت شده و پس انداز شده باشد.
چند استفتاء از آیة الله مجتبی تهرانی ره:
سوال: شخصی مستمریبگیر است. اگر از مخارج سال چیزی اضافه داشت، آیا خمس بر او تعلق می‌گیرد؟
باید خمس دهد.
سوال: آیا مبلغ درآمد فرزندی که تحت تکفّل خانواده زندگی میکند و مسکن و خرج عروسی او توسط پدر و مادرش داده شده خمس دارد؟ در حالی که میتوانند پدر و مادر خانه را کرایه دهند و مبلغش را به فرزند هبه کنند.
باید خمس مبلغی که مازاد بر مخارج شخصی خودش میماند را بدهد.
سوال: كارمند دولت هستم. هر ماه از حقوق من مبلغی را كسر میکنند كه پس از بازنشستگی به من بازپرداخت نمایند. آیا به آن خمس تعلق می‌گیرد؟
بنا بر فرض سوال، پس از دریافت مبالغ مذكور چنان چه سال بر آن بگذرد باید خمس آن را بپردازد.
سوال: مبلغ دو میلیون و نیم برای سفر حج خود و دخترم كنار گذاشتهام. میخواهم خمس آن را بپردازم و پدرم نیز درمانده است. آیا می‌توانم بخشی از آن را بابت وجوهات به پدرم بدهم؟
با اذن مجتهد مانعی ندارد.
سوال: آیا به پول پیشی كه برای اجاره یا رهن خانه پرداخت میگردد خمس تعلّق می‌گیرد؟
اگر قبلاً خمس آن را نداده باشند خمس تعلّق می‌گیرد.
سوال: شخصی میخواهد برای خود سال خمسی تعیین كند. آیا اموالی كه دارد را باید به قیمت روز حساب كند یا به قیمت روزِ خرید؟
به قیمت روز؛ مگر آنكه قیمت آن پایین آمده باشد كه میبایست به قیمت زمان خرید حساب كند.
چند سوال از آیة الله جوادی آملی دام ظله:
سوال: آیا تهیه وسایل برای جهیزیه كه چند سال بعد به مصرف میرسد یا كنار گذاشتن پول برای آن، از مخارج سال به شمار می آید؟
جواب: اگر تهیه ی تدریجی وسایل مرقوم ممكن نباشد؛ چه اینكه تهیه دفعی آن مقدور نیست، وجوه جمع شده جزو هزینه سالانه محسوب می شود.
سوال: آیا اگر از پول بین سال منزلی تهیه شود كه به آن نیاز است، به آن خمس تعلّق می گیرد؟
پاسخ: اگر پولِ مفروض از درآمد همان سال باشد، نه از قبل، خمس ندارد.
سوال: آیا هزینه تعمیر منزل كه از پول بین سال تأمین می شود، مشمول خمس می شود؟
پاسخ: پولی كه در اثنای سال، صرف تعمیرات لازم میشود، خمس ندارد.
سوال: بنده برای اجاره‌ی منزل، مبلغی را به صورت رهن، به مدت یك سال در اختیار صاحب‌خانه قرار دادم. پیش از رهن، سال بر پول نگذشته بود. پس از پایان مدت رهن نیز آن پول را صرف خرید مسكن كردم. آیا پول مذكور مشمول خمس میشود؟
پاسخ: فرض مزبور به نظر اینجانب خمس ندارد.
