مبحث هفتادم طرح صالحین: "نقش فرهنگ در زندگی شخصی و اجتماعی"

ویژگی های فرهنگ اسلامی:

اهم ویژگی های فرهنگ اسلامی عبارت است از:
1. منابع بنیادین فرهنگ اسلامی (قرآن کریم و سنت معصومین(ع)، در نوع خود بی نظیر است.
2. اصول و مبانی فرهنگ اسلامی ثابت است و با نوآوری ها، خلاقیت ها و ابتکارات مسلمین از بین نمی رود.
3. احکام، قوانین و الگوهای ارائه شده در فرهنگ اسلامی، روشن و کامل است.
4. فرهنگ اسلامی انسان را به سوی آگاهی و آزادی مسئولانه سوق می دهد و او را از اطاعت و تمکین کورکورانه قواعد اجتماعی و فرهنگ های رشد نایافته باز می دارد.
5. فرهنگ اسلامی قابلیت جهانی شدن دارد.
6. انتقال فرهنگ اسلامی سریع و نافذ است. از آنجا که فرهنگ اسلامی از سوی فطرت انسان ها مورد تأیید واقع می شود و دین اسلام، بعضی از رفتارها و رسوم را پذیرفته و تأیید می کند، پذیرش فرهنگ اسلامی از سوی افراد و جوامع به آسانی صورت می گیرد و به سرعت در اعماق قلب ها جای می گیرد.
7. فرهنگ اسلامی در چهارچوب اصول و مبانی ثابت خود، به مبادله و ارتباط با فرهنگ های دیگر می پردازد.

 

ایده اصلی که به رنگ قرمز دراومد، این بود: اشتباهات فرهنگی برگشت پذیر نیستند و قابل جبران نیستند.

مثلا سیاستهای فرهنگی رضاخان را در نظر بگیرید. همین قضیه کشف حجاب و به عبارت دقیق تر متحدالشکل کردن لباسها. یه کاری کرد توش موندیم. الان ما مردها کت شلوارهای انگلیسی میپوشیم که اصلا پوشیدگی لباسهای گذشته مون رو نداره. اون حیا و عفاف برای ما مردها نیست. زنها که جای خود! از طرفی هم اون تنوع فرهنگی که تو کشور ما از بابت پوشش بود، با این کار تقریبا کاملا از بین رفت. الان همه ما ایرانیها مثل هم لباس میپوشیم. لباسهای محلی به محاق رفتند. 

قضیه کنسرت بانوان نیز میتونه از همین سنخ باشه. عواقب کار تا به کجا خواهد رسید، خدا میداند! فرض کنید فردا دانشگاهها هم متقاضی اجرای کنسرت بانوان شوند و پوستر خوانندگان در و دیوار شهرها را پر کند!

بگذریم. طبیعت فرهنگ، به خاطر سیال بودنش، پویا بودنش، این طور است که تغییرپذیر است. فرهنگ یک جا نمیماند. حرکت میکند. درست آن است که ما جهت آن را به درستی تعیین کنیم. سیاستگذاری فرهنگی و به تعبیر رهبری، مهندسی کنیم. خطر اینجاست که سیاستگذاران اشتباه کنند و آن وقت است که با توزیع سبد کالای فرهنگی هم نمیتوان جلوی آن را گرفت. روشن است که حضرت آقا، نشانه های این انحراف را دیده اند.

   ببین اگر ما همه چیزو بگیم فرهنگه. از طرز راه رفتن تا آداب معاشرت و... دیگه بحثی نمی مونه! همه چیز فرهنگ والسّلام؟؟

 چه نتیجه ای میخواهی از این نظرت بگیری!؟

مقایسه فرهنگ اسلامی با فرهنگ غربی:

در مقایسه فرهنگ اسلامی با فرهنگ غربی، می توان به این موارد اشاره کرد:

1. در فرهنگ اسلامی علاوه بر فضیلت محوری در اندیشه، الگوهای اخلاقی-معنوی فراوانی وجود دارد كه هر یك برای تحول جامعه بشری كفایت می كند؛ در حالی كه در فرهنگ غربی، اگر چه دانشمندان بسیاری بوده اند، اما هیچ یك از آنان انسان كامل و آیینه تمام نمای فضایل اخلاقی به شمار نمی آیند.

2. فرهنگ اسلامی می تواند به دغدغه همیشگی انسان (معنا و مفهوم زندگی)، پاسخ دهد و به روشنی آن را تبیین كند؛ در حالی كه فرهنگ غربی از پاسخ دادن به این پرسش بنیادین ناتوان است.

3. در فرهنگ اسلامی، رابطه ای منطقی میان دنیا و آخرت وجود دارد و بهره گیری مشروع از دنیا و توجه به آخرت، هر دو، توصیه شده است؛ در حالی كه در فرهنگ غربی، این دو با یكدیگر در تضاد است و پیوستن به دنیا، لازمه پشت كردن به آخرت دانسته می شود.

4. در فرهنگ اسلامی، بر اصل احترام به ملت ها و استقلال و آزادی آنان تأكید فراوان شده است؛ در حالی كه در فرهنگ غربی، مفاهیمی نظیر توسعه بی قید و شرط، قدرت طلبی، استثمار ملت ها و تحقیر توده های مردمی دیگر جوامع، به چشم می خورد.

5. در فرهنگ اسلامی، دین و سیاست جلوه هایی از یك حقیقت است؛ در حالی كه در فرهنگ غربی، با تسلط سكولاریسم، دین از سیاست جدا می شود.

در فرهنگ اسلامی، خدا هست. جریان هستی، حق نامیده میشود. همین همه معادلات را عوض میکند. حق و حقیقت وجود دارد و مسلمانان خود را در مسیر رشد و نزدیکی به حق، به کمال مطلق میدانند. 

لایه باورهای فرهنگ اسلامی خیلی زیباست. خدا که دندان داده، نان هم میدهد.

اصلا فرهنگ اسلامی یک چیز فوق العاده ای است. اما این فرهنگ ناب اسلامی امروزه در مرحله عمل، دچار نقصهایی شده است. عیوب و ناکارآمدی مسلمانان، تصویر نادرستی از فرهنگ اسلامی را به جهانیان عرضه میکند. از نمونه های جعلی و انحرافی و دشمن ساخته ای چون طالبان و داعش که بگذریم، نمونه های سنتی اعراب و آفریقایی ها که برخی در اوج رفاه و ثروت و برخی در قعر سختی و تنگدستی روزگار میگذرانند، در کنار ضعف مفرط فرهنگی (علمی، آموزشی، دسترسی به کتاب و مطالعه و...) جهان اسلام، تصویر فرهنگ اسلامی را به شدت خراب کرده است. رسالت ماست که داعیه دار معارف ناب اسلامی هستیم، با مهندسی فرهنگ، ضعفهای فرهنگ خودی در ابعاد مختلف شخصی، ملی و... برطرف کنیم و تصویر درستی از فرهنگ اسلامی را به جهانیان عرضه کنیم.

درست که بسیاری از چیزها به مسئولان بر میگردد ولی از سهم خودمان غافل نشویم. مثلا ببینیم روزانه چقدر مطالعه میکنیم؟ چقدر به دیگران مهربانی (مادی و معنوی) میکنیم؟ چقدر برای جامعه خودمان دل میسوزانیم؟ 

دو تا تعریف کاربردی 

** فرهنگ :

مایه های فکری و ارزشی است که رفتارهای اختیاری و اجتماعی انسان، تحت تاثیر آنها قرار می‌گیرد و شامل شناختها و باورهای انسان، ارزشها و گرایشها و رفتارها و کردارها می‌باشد.

** تهاجم فرهنگی :

هر گونه حرکتی از دشمن که در صدد تغییر یا تحریف ارزشها و رفتار و کردارهای انسانی و ملتی می‌باشد.

به نظرم یک ملت، بخصوص ما ایرانی ها باید مراقب رفتارها و ارزش های خود باشیم.

آیا رفتار ما الگویی از رفتار معصومین و سنت آنهاست؟

اگه هست که الحمد لله .

اگه نیست، آیا برهان ما قوی تر از برهان ائمه علیهم السلام است؟ یا از سر حماقت است؟

همه این حرفها درست است. دوستان دارند در مورد لایه های فرهنگ، حرفهای هم رو تایید میکنند. فرهنگ چندین لایه دارد. لایه های درونی مثل باورها و عقاید. همین که میگویید شعور دارید به لایه هنجارها اشاره میکنید که فرد کار خودش را ولو مجبور نباشد، احساس میکند باید/نباید انجام بدهد. یا در سطح بعدی، شعار و تبلیغات هم میتواند ناظر به وجوه نمادین فرهنگ باشد.

سلام

به نظرم فرهنگ فقط تو طرز لباس پوشیدن نیست. تو رفتار و گفتار هم هست. تو طرز غذا خوردن، مهمونی رفتن و مهمونی دادن و خیلی چیزای دیگه.

امروزه همه دنبال یه چیز نو و جدید می گردن تا به خیال خودشون از دیگران بالاتر و بهتر باشن. یه چیزی تو مایه های همون چشم و هم چشمی. همه دنبال یه چیز جدید هستن و لی دنبال یه چیز خوب نیستن. جدید باشه هرچی میخواد باشه. بعضی ها هم رفتارها و گفتار های دیگران رو بدون اینکه درنظر بگیرن درسته یا نادرست، به جاست یا نه، تقلید می کنن و عیناً تکرار می کنن یا حتی خودشون هم کم و زیادش می کنن. دوباره یه چیز جدید تحویل میدن.

این امور بستگی به سن و سال هم نداره. الآن بچه دبستانی ها می گردن دنبال اسم های عجق وجق که روی خودشون بگذارن و یا بقیه دوستاشون رو با اون اسم صدا بزنن. خُب مگه اسم خودتون چشه. اسمی که پدر و مادرها بعد از تلاش بسیار و مشورت فراوان و یا گاهی جر و بحث های بی شمار به اون رسیدن که البته خیل از این رفتارها به تربیت خانوادگی بچه ها هم برمیگرده.

خانم ها چه خانه دار چه شاغل دنبال این هستن که خانم همسایه یا همکارشون امروز چیکار کرده ما هم فردا همون کارو به علاوه چند کار دیگه بکنیم تا ما تو چشم باشیم و همه حرف ما رو بزن و از ما تعریف کنن.

هرچی هم پیش میریم بدتر میشه به جای اینکه بهتر بشه. همه چی الکترونیکی شده و به روز. به خیال خودشون میخان فرهنگ رو هم به روز کنن. فرهنگ درست که قدیمی نمیشه همیشه به روز و جدیده.

آدم باید خوددار باشه و هر رسم و رسومی رو به سرعت و بدون تحقیق نپذیره. نه فقط رسم و رسوم، هر چیزی رو هر سخن و هر رفتار و کرداری رو. اگه خودش بفهمه و تربیت خانوادگی صحیح هم داشته باشه دچار مشکل نمی شه. موقعی که نمی فهمه مشورت و تحقیق می کنه. هرچیزی رو آسون قبول نمی کنه تا خیلی از چیزای دیگشو آسون تر از دست بده. خیلی از ارزشهاشو. اینکه الآن انقدر بچه ها قرص می خورن تا تمرکزشون بالا بره مگه قبلاً چطور تمرکز بچه ها بالا می رفت. امروزه اعتماد بنفس ها خیلی کم شده. در مواقع حساس نمیدونن چکار کنن چیزهایی رو قبول می کنن که به ضررشونه تا به نفعشون.

آدم باید با فکر و عقلش خوب و بد رو از هم تشخیص بده و اگر هم نتونست که واقعاً هم همیشه نمی تونه. چون هیچ انسان کاملی وجود نداره باید درست و از جاهای مطمئن تحقیق و پژوهش کنه و راه درست و فرهنگ درست رو پیدا کنه و هرچی که سر راهش بود و به نظر خوب و ساده و آسون بود رو تندی قبول نکنه تا لذت زودگذر نداشته باشه و پشیمون نشه.

به نظر من هم درسته. البته از این دید که هر شخصی اول باید خودشو درست کنه و بافرهنگ باشه البته فرهنگ درست و حسابی، بعد بقیه رو هم به اون سمت تشویق کنه. باز هم اول خانواده خودش بعد جامعه.

کلاً روندی که ذکر کردید درسته. اول خود شخص یعنی یک نفر. خُب مگه جامعه کیه یا چیه؟ هر شخصی یک نفر از جامعه رو تشکیل می ده دیگه. وقتی یک نفر یک نفر بافرهنگ باشن کم کم تمام جامعه بافرهنگ می شن. البته فرهنگی که ذکر کردید.
 

یه زمانی می گفتن اینترنت خوب نیست نباید ازش استفاده کرد (البته بحث و جدل ها درباره تلفن و موبایل تموم شده بود و درواقع اینترنت جدید اومده بود.) بی بند و باری میاره. بدآموزی داره و خیلی چیزای دیگه و یه سری هم می گفتن اگه ازش درست استفاده کنی خیلی هم خوبه. حالا دیگه اینترنت هم قدیمی شده و همه بحث ها سر ماهواره هست. و بازهم کسانی موافق و مخالف هستن و نظراتشون که چه معایب و محاسنی داره.

به نظر هم درسته هرچیزی هم عیب و نقص داره هم حسن و خوبی. بستگی به شخص داره که از کدومش استفاده کنه. به قولی نمیشه که از هیچ کدوم استفاده نکنی که مبادا گناه نکنی. مثل اینکه کلاً از خونه بیرون نری و از هیچ کدوم از این وسایل هم استفاده نکنی که خوب نیست یا عیب و نقص داره. آدم باید از تجربیات دیگران هم استفاده کنه (در مورد استفاده از هرکدوم از وسایل بالا) تا کمتر دچار مشکل بشه.
 

سلام

مگه اسلام درباره فرهنگ درست چی میگه که انقدر مردم سخت میگیرن؟

مثلاً:

در مورد صحبت کردن: اینکه آروم و با احترام با همدیگه صحبت کنیم. داد و بیداد نکنیم تو فاصله یک متری و شاید کمتر که از همدیگه داریم چنان داد می زنیم که صدامون چند متر اون طرف تر هم می ره. با احترام با هم صحبت کنیم همونطور که دوست داریم بقیه با ما صحبت کنن. کی دوست داره بهش توهین بشه؟ هیچکس پس نباید به کسی هم توهین کنه و شخصیت خودشو اینطوری نشون بده.

اینکه با احترام همدیگه رو صدا بزنیم و با اضافه کردن خانم یا آقا همراه اسم ها هم شخصیت و فرهنگ خودمونو نشون بدیم هم طرف مقابلمونو. و هم باعث تربیت کوچکترها بشیم.

در مورد رفتار کردن: اینکه احترام بزرگترها رو نگه داریم همینطور کوچکترها. اینکه بدونیم هرکس برای خودش یه شخصیتی داره که خورد کردن اون هنر نیست بلکه بی هنری و بی فرهنگیه.

در مورد پوشاک: لباسی بپوشید که مناسب باشه نه اینکه تو چشم باشه. رنگاورنگ و گل من گلی واقعاً مناسب بیرون و جامعه نیست. لباس هایی که هرروز داره کوتاه تر میشه و تنگ تر. آخه این ها نشانه فرهنگ و شخصیته؟

در مورد زندگی: اینکه خوب زندگی کنیم دنبال چشم و هم چشمی نباشیم. از تجربیات خوب بقیه استفاده کنیم. جایی شنیدم که تو مال و منال دنیا به پایین تر از خودت نگاه کن، تو معرفت و معنویت به بالاتر از خودت. و از اون ها درس بگیر. اینکه وقتی رفتیم خونه کسی چشم و گوش بسته باشیم نه اینکه چه دکوراسیونی داشتن ما فردا بالاترشو بگیریم. چی گفتن چندتا دیگه روش بزاریم فردا پخش کنیم.

همه اینها در تربیت درست خانواده مهیا میشه. به قول مامانم: هرکاری با بچه و یا کلاً افراد می کنن پدر و مادر می کنه. آدم می کنه یا بلانسبت .....

فعلاً تا اینجا. نظرم بود.

کسی که بی ادب و نزاکت باشه، بی شخصیت، بی نظم و انضباط، بی فرهنگ و ..... اگر این رفتارشو تو خونه نشون بده فرهنگ خانوادگی نداره. اگه تو اجتماع نشون بده فرهنگ اجتماعی نداره. و یا هرجای دیگه که هرکدومش معضلیه که باید سعی کنه رفع و رجوعش کنه و در درست کردن رفتار و کردارش کوشش کنه.

تو یه خانواده یه آدم بی فرهنگ و بی شخصیت کافیه که فرهنگ کل خانواده رو زیر سوال ببره.همینطور در یک جمعی مثلاً اداره ای و یا هر جای دیگه ای. و در سطح بزرگتر یک جامعه. چطوره که اگه یکی بد رانندگی کنه همه چیزو تحت تأثیر قرار میده. خُب این فرهنگ رانندگی نداره هم شخصیت خودشو نشون میده هم حق دیگرانو ضایع می کنه هم جامعه رو لکه دار می کنه. باید به فکر چاره بود.

فرهنگ یک جامعه از عوامل سرنوشت ساز آن جامعه است.