پیمودن راه طولانی «انتظار تا ظهور» نیازمند «چراغ راه، است» تا منتظر راستین، پیچ و خم‌ها، عقبه‌ها و پرتگاه‌ها را بشناسد و با سلامت به مقصد برسد.
این چراغ راه، «بصیرت» است، یعنی بینش عمیق در مسائل فکری و اجتماعی، تا انسان فریب نخورد، باطل را به جای حق نپذیرد، مورد سوء استفادة دشمنان قرار نگیرد، دچار فتنه‌های اجتماعی نشود و در خط صحیح اهل‌بیت باقی بماند. بدون این بصیرت که چراغ درونی است، از بصر و بینایی چشم، کاری ساخته نیست. امیر مؤمنان(علیه السلام) فرمود:
«نظر البصر لایجدی إذا عمیت البصیرة؛ نگاه چشم فایده ندارد، آنگاه که چشمِ بصیرت کور باشد.»
بصیرت در دین، به ویژه در عصر غیبت ائمه که دسترسی به امام معصوم مهیّا نیست و شیادان و رهزنان فراوانند، لازم‌تر است و بدون آن، چه بسا افراد سطحی‌نگر و فاقد بصیرت، با کوچک‌ترین شبهه دچار انحراف شوند و با اغواگری منحرفان، به مذهب‌های ساختگی و فرقه‌های پوچ کشیده شوند و از مسلمانی فاصله بگیرند.
از شاخص‌های این بصیرت، امام‌شناسی و جهت‌شناسی است، چه در عصر حضور، چه در عصر غیبت. از این رو در یکی از دعاهای عصر غیبت «حجت، شناسی» را از خدا می‌طلبیم: «اللهم عرفنی حجتک»، چرا که اگر حجت خدا را نشناسیم، گرفتار گمراهی می‌شویم: «انک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی.»
این بصیرت دینی، تنها در مسائل فقهی و حلال و حرام و واجبات شرع نیست، در امور اجتماعی و سیاسی هم مؤمن باید هوشیار و با بصیر باشد تا ملعبة دیگران نگردد و دچار امواج انحرافی نشود و به استخدام افراد فاسد و دستگاه‌های جبار و قدرت‌های ستمگر در نیاید.
دستبرد به باورها
در عرصة مسائل اعتقادی هم فریب و اغوا وجود دارد.
کسانی که با سوء استفاده از باورهای دینی مردم، به هدف‌های شوم خود می‌رسند. در طول تاریخ، افراد بسیاری بوده‌اند که ادعای پیغمبری کرده و جمعی را به گمراهی کشیده‌اند، یا با روش‌های فریبکارانه، پیروان یک پیامبر را دچار انحراف و تزلزل ساخته‌اند، نمونه‌اش سامری و ترویج گوساله‌پرستی در امت موسی. افرادی هم بوده‌اند که ادعای امام زمانی یا ارتباط با امام زمان داشته‌اند و عده‌ای سطحی‌نگر و ساده‌لوح و خوش‌باور را مرید خود ساخته‌اند و فرقه‌سازی کرده‌اند؛ نمونه‌اش پیدایش فرقة گمراه بهایی‌گری در قرن اخیر.
آن‌چه انسان را در مقابل اینگونه ادعاها و دروغ‌ها مسلح می‌کند و مصونیت می‌بخشد، داشتن بصیرت و بینش است. کسی که این خود را عمیقاً بشناسد و اعتقادات شیعی را خوب بداند و در مسائل دینی، دیدگاه‌های علمای دین را محور قرار دهد، فریب نمی‌خورد و به انحراف کشیده نمی‌شود و در دام شیادان گرفتار نمی‌شود. این که امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «اگر جوانی از جوانان شیعه را نزد من آورند که دین‌شناس نباشد، او را ادب می‌کنم. اهمیت این ژرف‌نگری در دین و رهایی از عوامی‌گری را می‌رساند.
حضرت باقر(علیه السلام) به یکی از اصحابش فرمود: «ای ابا حمزه! هرگاه یکی از شما چند فرسخ بیرون می‌روید، برای خودتان «راهنما» انتخاب می‌کنید. شما به راه‌های آسمان ناآشناتر از راه‌های زمین هستید. پس برای خودت دلیل و راهنما بطلب.»
این راهنما‌طلبی در راه آسمانی دین‌داری، برای مصون ماندن از هجوم غارتگران عقاید است.
کمین‌گاه‌ها
هر که گام در راهی می‌نهد، باید خطرها و کمین‌گاه‌های آن را بشناسد و با آمادگی قدم در آن راه بگذارد. «راه انتظار» هم خالی از کمین نیست.
مایة بسی شگفتی است که با این که کشورهای استعمارگر، مثلاً دولت انگلیس، در پشت سر جریان انحرافی بهایی‌گری بوده و امروز هم امریکا و اسرائیل، از حامیان عمدة بهائیان‌اند، چگونه کسانی ساده‌لوح، به بهائیت به عنوان یک دین نگاه می‌کنند و به آن می‌گروند و دست از اسلام می‌کشند.
البته گاهی هم به سبب فقر مادی و برای کسب مال و عنوان و شغل، یا رسیدن به غرایز جنسی و آزادی‌ها و بی‌بند و باری‌های شیطانی، سراغ این فرقه می‌روند، ولی به هر حال، عده‌ای هم به خاطر ضعف بینش دینی فریب می‌خورند و جذب می‌شوند.
امروز شاهدیم که در گوشه و کنار، کسانی مدعی ارتباط با امام زمان(علیه السلام) می‌شوند و از این راه، به شهرت و ثروت می‌رسند و با تظاهر و ریا کاری و با انگیزه‌های دنیوی و ریاست‌طلبانه، مردم را دور خود جمع می‌کنند و به اخّاذی و حتّی فسادهای اخلاقی و ارتباط‌های نامشروع می‌پردازند و پس از چندی، دروغ و فساد آنان آشکار می‌شود و دستگیر می‌شوند و از این راه، ضربه به اعتقادات مردم علاقه‌مند به حضرت صاحب‌الزمان(عج) وارد می‌شود.
پس باید بصیر و بینا و دین‌شناس بود، تا حرف‌هایی بر خلاف دین و بر خلاف اعتقادات صحیح شیعی را به نام دین نپذیرفت و به دروغ‌پردازان به عنوان کسانی که با حضرت حجت(عج) مرتبط‌اند و از او دستور می‌گیرند و... نگاه نکرد.
مدعیان دیدار
هر که را اسرار حق آموختند/ مهر کردند و دهانش دوختند
دربارة دیدار حضرت مهدی(عج) و تشرف به حضور آن حضرت، بسیار گفته و نوشته‌اند.
اصل امکان دیدار را نمی‌توان انکار کرد، ولی چنین نیست که هر کس هم مدعی دیدار و ارتباط شد راست می‌گوید. بیشتر کسانی که ساده‌لوحانه فریب می‌خورند، آنان‌اند که با علمای دین و مرجعیت رابطه‌ای ندارند و گرفتار شیادان می‌شوند و مانند گوسفندی که از چوپان خو فاصله بگیرد. گرفتار گرگ‌های اعتقادی می‌گردند.
اگر به جای ساده‌لوحی و سطحی‌نگری، بصیرت و بینش دینی باشد. «انتظار فرج» این امر مقدسی که از برترین عبادت‌ها به شمار آمده است، نتیجه به خرافات و آلوده به انحرافات نمی‌شود و مریدبازان شیّاد نمی‌توانند با ادعاهای دروغ و خواب‌های بی‌اساس و کشف و کرامات ساختگی، از باور دینی مردم سوء استفاده کنند عمدة فریب‌خوردگان، افراد کم‌سواد یا بی‌سواد و بی‌بصیرت‌اند.
در حدیثی که از امام عصر(علیه السلام) روایت شده است می‌خوانیم:
«سیأتی شیعتی من یدعی المشاهدة، الا فمن ادّعی المشاهدة قبل خروج السّفیانی و الصیحة فهو کاذب مفتر؛
بزودی بر شیعیان من خواهد آمد که کسی مدعی مشاهده و دیدار شود. آگاه باشید هر کس پیش از خروج سفیانی و صیحه (که دو نشان از علائم ظهور است) ادعای مشاهده کند، دروغگو و اهل افترا است.»
این سخن می‌خواهد دکان کسانی را ببندد که با ادعای مشاهده و دیدار، در پی مرید جمع کردن و اغوای مردم‌اند و هشداری است تا پیروان حضرت، دچار بی‌بصیرتی و غفلت نشوند. وگرنه نمونه‌های صریح و مستند و درست از عالمانی که در عصر غیبت، توفیق شرفیابی داشته‌اند، کم نیست. به آنان که جار می‌زنند و مدعی دیداراند. باید به دیدة تردید نگریست. چرا که: آن را که خبر شد، خبری باز نیاورد..!
بصیرت، عنصر مکمل انتظار است.
منتظران هم باید عمق بینش داشته باشند و راه انتظار را با چراغ بصیرت طی کنند.
طی این مرحله بسی همرهی خضر مکن/ ظلمات است، بترس از خطر گمراهی
پی نوشت:
. غررالحکم، حدیث 9972.
. اصول کافی، ج 1، ص 337؛ مفاتیح‌الجنان، دعا در غیبت امام زمان(عج).
. الحیاة، محمدرضا حکیمی، ج 1، ص 54، بحارالانوار، ج 1، ص 214.
. اصول کافی، کلینی، ج 1، ص 184.
. کمال الدین، شیخ صدوق، ج 2، ص 516.
. حافظ.
پدیدآورنده: جواد محدثی
