عروس بهشتی الگوی دختران ما

در پي خواستگاري اميرالمؤمنين علي(ع) و موافقت فاطمه(س)، قرار بود نور وجود فاطمه(س) از خانه پدر به خانه همسر بتابد، همسري که در نورانيت همتاي او بود. در‌اين مراسم ويژه، پيام‌هايي نهفته است که هر يك چون ستاره‌اي بر سينه تاريخ مي‌درخشند و جايگاه بلند فاطمه را نشان مي‌دهند‌. اين پيام‌ها معياري براي اعمال و رفتار مسلمانان و به خصوص دخترا جوان به شمار مي‌روند.

فاطمه ساده و بي‌هياهو از خانه پدر به خانه همسر مي‌آيد. خانه‌اي ساده و محقر که صفا و خلوص اهالي آن فرشتگان عرش را از خود بي‌خود کرده است. در‌اين مراسم، همه چيز هست بي‌آنکه کسي به زحمت و گناه افتد؛ از خواستگاري گرفته تا جهيزيه و لباس عروس و وليمه‌اي براي ميهمانان، از فقير و غني شادند در‌اين مراسم؛ اما از اسراف و گناه، خواسته‌هاي بي‌حد و مرز عروس از داماد، زحمت و سختي و چشم و هم‌چشمي خبري نيست.

عروس جهيزيه‌اش را از کشورهاي مطرح زمان خود (‌ايران ـ روم) تهيه نکرده است، بلكه با ساده‌ترين وسايل که ساخت زحمت‌کشان ديار خودش است، به خانه داماد مي‌رود. وسايلي به غايت ساده و تحقيقاً تنها حداقل‌هاي اجتناب‌ناپذير براي شروع زندگي محبوب‌ترين زنان،‌بلكه محبوب‌ترين انسان‌ها نزد پروردگار!

عروس با لباسي نو، پاکيزه، زيبا، ساده و ارزان به خانه همسر مي‌رود. و نه با لباسي گران‌قيمت و فاخر، از وليمه‌اين مراسم فقط ثروتمندان نمي‌خورند، بلکه براي مستمندان نيز در آن سهمي هست.همه صداي نيازمندي را مي‌شنوند و فقط عروس است که لباس عروسي خود را به او مي‌بخشد. زيرا لباس کهنه و نو برايش يکسان است. عروس، دختر والامقام‌ترين مرد زمان است و داماد، با‌ايمان‌ترين، شجاع‌ترين و نخستين مرد مسلمان و‌اينها؛ نشان دهنده مقام بالاي فاطمه است، ولي فاطمه تمام‌اينها را براي خود مسئوليت‌آور مي‌داند، و نه مايه فخرفروشي.

اين پيام‌ها؛ يعني نگاهي نو به همه چيز، نگاهي متفاوت و الگوساز.وقتي همه در پي اشرافيت و تجمل و رفاه‌اند و آن را مايه تفاوت خود با ديگران قرار مي‌دهند، موقعيت و شأن اجتماعي براي تو مسئوليت‌آور باشد.فاطمه از مردم است، با درد آنها آشناست، مثل آنان زندگي مي‌کند و همچون محروم‌ترين آنها به خانه همسر مي‌رود. پس تو نيز چنين باش.و‌اين‌گونه، فاطمه که تا آن زمان مايه آرامش پدر بود، ساده و آرام، ولي پايدار و باوفا به خانه همسر مي‌رود و دومين مقام والايش؛ يعني همسر ولايت بودن را از آن خود مي‌کند.

از ولادت تا شهادت

تولدش به گزارش اهل سنت، پنج‏سال پیش از بعثت‏بود و به اعتقاد علمای شیعه در سال پنجم بعثت . اما چه فرق می‏کند؟ آنچه مهم است‏حضور اوست در عالم و خصلتهای عالی انسانی که در وجود او گرد آمده بودند .

او در خانه نبوت پرورش یافت و در حجره ولایت، ائمه پاکان را پروراند.پدرش پیامبر اکرم، صلی‏الله علیه‏و آله، بود که در عصر جاهلیت عرب، در میان مردانی که دخترانشان را زنده‏به‏گور می‏کردند، بر دستان کوچک او بوسه می‏زد.

مادرش خدیجه کبری، علیهاالسلام، بود که زمین بردباریش را تاب نیاورد و چون درگذشت، رسالت «ام ابیها» بودن را بر شانه‏های کوچک او نهاد .

شویش علی، علیه‏السلام، بود که اندیشه ازدست‏رفتن حق او، چشمان زیبای فاطمه، علیهاالسلام، را به اشک نشاند . فرزندانش حسن و حسین، علیهم‏السلام، و زینب و ام کلثوم، علیهماالسلام، بودند که هر چند تولد هر کدامشان خانه محقر و ساده او را گرمی تازه‏ای می‏بخشید، اما روزگار بازیهای خود را یکی پس از دیگری از پس پرده بیرون می‏آورد و عمر شادکامی‏اش را کوتاه می‏ساخت .

گاه در سوگ مادر، اشکهای پدر را می‏سترد و گاه در میدان جنگ، زخمهای پدر را مرهم می‏نهاد . گاه سختی هجرت را به جان می‏خرید و گاه پابه پای رسول خدا، صلی‏الله علیه‏و آله، بر مزار شهیدان احد اشک می‏ریخت و از بازماندگان آنها دلجویی می‏کرد .

دست تقدیر نام او را برای علی و نام علی را برای او رقم زد که قدر و شانشان یکی است و کفو یکدیگر! پیراهنی به بهای هفت‏درهم، چارقدی به بهای چهاردرهم، قطیفه مشکی بافت‏خیبر، تخت‏خوابی از برگ خرما، دو گستردنی از کتان، پرده‏ای از پشم و چند کاسه و سبویی سبز; این اندک، جهاز فاطمه، علیهاالسلام، بود که با دعای پیامبر، صلی‏الله علیه‏و آله، متبرک شد و به خانه بخت رفت .

خانه دختر پیامبر، همیشه ساده و بی‏پیرایه بود . علی و زهرا، علیهماالسلام، زهد و قناعت، ایثار و حتی گرسنگی را شعار خود کرده بودند . تسبیح و ذکری که پیامبر، صلی‏الله علیه‏و آله، به آنها آموخته بود، خستگی کار و تلاش را از تنشان بیرون می‏کرد و توانی دوباره برای عبادت شب به آنان می‏بخشید .

محراب نماز بوی خوش زهرا، علیهاالسلام، را می‏شناخت و دستان سبز او که به دعا برای دوستان و همسایگان و مؤمنان برمی‏خاست، آشنای فرشتگان بود .

دل دریایی زهرا، علیهاالسلام، با داغ پدر یکباره سوخت و هیچ چیز جز وعده پیوستن به رسول خدا جانش را آرام نکرد .

آنگاه که فدک را از او ستاندند، با صلابتی چون صلابت پدرش به مسجد آمد و با اقتداری شگفت‏حق خود را مطالبه کرد . نه از آن جهت که نانخورش برای خود و فرزندانش می‏خواست، بلکه سنت‏شکنی را نمی‏پذیرفت و چه کوردلانی بودند آنان که حق فاطمه را، حق علی را، حق حقیقت را پایمال کردند و دل زهرا را شکستند . داستان پهلوی شکسته زهرا، علیهاالسلام، و ظلم و ستم ائمه کفر، داستان شقایقی بود که در هجوم طوفانهای بلا گلبرگهایش در هم فشرده شد و به بستر بیماری افتاد .

شگفتا از حیای او! برای مردنش نیز تابوتی می‏طلبد که اندام او را ننمایاند و به اسماء وصیت می‏کند که چون مردم تو مرا بشوی و نگذار کسی نزد جنازه من بیاید .

تنها خدا می‏داند که بر علی، علیه‏السلام، در سوگ فاطمه، علیهاالسلام، چه رفت ...

راستی که چه دشوار است از فاطمه سخن گفتن! دریغا! عجز و ناتوانی ما، و بزرگی و عظمت فاطمه، درود و سلام خدا بر او آنروز که زاده شد، آنروز که دنیا را وداع گفت و آنروز که برمی‏خیزد تا حقش را باز ستاند .

فاطمه(س) اسوه بانوان مؤمن

خداوند در قرآن کریم می‏فرماید: «... ان الابرار یشربون من کاس کان مزاجها کافورا عینا یشرب بها عباد الله یفجرونها تفجیرا. یوفون بالنذر و یخافون یوما کان شره مستطیرا. و یطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا. انما نطعمکم لوجه الله لا نرید منکم جزاء و لا شکورا. انا نخاف من ربنا یوما عبوسا قمطریرا. فوقیهم الله شر ذالک الیوم و لقیهم نضرة و سرورا. و جزاهم بما صبروا جنة وحریرا.»

خداوند متعال از بین تمامی ابرار تعدادی را گزینش کرد و آنان را که کاملترین افراد بشر پس از رسول خدا(ص) هستند به عنوان مقتدا به جهانیان شناساند و شریفترین و لطیفترین حالات و اوصاف انسانی را که در داستان، ایثار آنان تبلور یافت، به عنوان درسی آموزنده، راهی به سوی کمال، تفسیری برای حیات، صحنه‏ای برای امتحان، اوجی برای پرواز، مظهری برای شکوفایی و به بار نشستن قابلیتهای انسان برای مؤمنان بازگو کرد و به این ترتیب بر آنان منت گذارد.

در این واقعه از دو بانوی پاک سخن به میان آمده است. اولین آنها حضرت فاطمه(س)، به عنوان اهل بیت و مقتدا و دیگری فضه، به عنوان پیرو و دست پرورده خاندان عترت است. فضه آن چنان خویش را فانی در فاطمه(س) کرد و با او میثاقی جانانه و جاودانه بست که خود را داوطلبانه در این صحنه پرشور ایثار و نوعدوستی شریک ساخت و به این منزلت‏بی ‏بدیل دست‏یافت. صحنه پرافتخاری که فضه آفرید برای کسانی که به بهانه معصوم بودن ائمه و معمول بودن ما از پیروی آنان سرباز می‏زنند، عذری باقی نمی‏گذارد.

اسوه زنان

«سعادت» و «نیکبختی» آرزوی شیرین و دیرین انسانها بوده است که برای دستیابی به آن تمامی توان خود را در سالهای بسیار زندگی به کار گرفته تا کامیاب شوند. پروردگار مهربان جلوه‏های روشنگر سعادت را در دو آینه متجلی ساخته است، نخست «آموزه‏های ناب فکری، فرهنگی» ارائه نموده، سپس «الگوهای پاک و تابناکی» معرفی کرده است. یکی از عوامل اساسی در تکامل انسان عنصر الگو است.

بر همین اساس، ما که فاطمه(س) را به عنوان «اسوه‏» برای نوع انسان بویژه زنان می‏دانیم، این موضوع را از زبان وحی شنیدیم و از صراحت کلام رسول خدا گرفتیم.

آیات بسیاری از قرآن کریم درباره معرفی اهل بیت عصمت: از جمله حضرت فاطمه(س) نازل گردیده‏اند که بحث درباره آنها خود باب دیگری می‏طلبد و منابع حدیثی شیعه و سنی مشحون از این گونه روایات است. در این باره کتابهای مستقلی حتی به وسیله بزرگان اهل سنت تالیف شده است.

برای عبرت تاریخ!

فاطمه الگویی تا بی نهایت

 دنیای امروز را دنیای پست مدرن است و این شرایط را دوران خوبی برای الگو گرفتن از فرهنگ و سنت و دین می باشد در دوران مدرنیته هر موضوعی مرتبط با دین و سنت نفی می شد و فقط هر آن چه بعد از دوران رنسانس پدید آمده بود، قابل بررسی تلقی می شد. در حالی که الان در دوران پست مدرن می توان نکات مثبت فرهنگ ها، سنت ها و ادیان را در کنار هم مورد توجه قرار داد و بنابراین شرایط فعلی، شرایط خوبی برای الگوگیری از حضرت زهرا(س) که یک وجود  اکمل هستند، به شمار می آید.

 رسیدن به کرامت در خلقت انسان اصل قرار داده شده است و برای رسیدن به این اصل حضرت زهرا(س) عالی ترین نوع این کرامت و ارزش است. دختر پیامبر، فاطمه ای که برای تولد او فرهیختگان هستی وارد شدند، فاطمه ای که او را ام ابیها می نامند و برای پدر نقش پشتیبان و حامی را داشته، در تولد ارزشمند بوده و در کرامت در خلقت الگویی برای تمام زنان است.

«ارزشمندی در خانواده» را وجه دومی که حضرت زهرا(س) با نحوه زندگی خود آن را برای دیگران الگو قرار داده است: «برای جامعه شیعی و اسلامی ما خانواده رکنی اساسی است و در این رکن زن جایگاه و ارزش ویژه ای دارد، به طوری که از او تقاضای ازدواج می شود، برای او مهریه تعیین می کنند و ... حضرت زهرا(س) همچنین در خانواده ی  خود دارای کرامت و ارزش و تاثیرگذاری ست.

 «ارزشمندی در جامعه»سومین محور که در دنیای امروز مهم ترین بحث تلقی می شود.

 حضرت زهرا(س) در جامعه موثر و ارزشمند و در تحولات اجتماعی تاثیرگذار بوده است.

 زمانی که حضرت زهرا(س) به علت بیماری نمی توانسته از خانه خارج شود، زنان مهاجران و انصار برای دیدن او به خانه می آیند، این مسئله به این معناست که زنان مهاجر و انصار از غیبت آن حضرت و این که چرا وی در جلسات و در میان آنها حضور نداشته است نگران شده بودند.

حضرت زهرا(س) در جامعه حضور موثر اجتماعی داشته است، به طوری که وقتی نبوده، خلا وجودی او مشخص می شود و این مسئله علاوه بر حضور صرف با تاثیرگذاری در تصمیم ها، آموزش دادن و رهبریت اخلاقی و دینی همراه بوده است.

  اگر بخواهیم به تاریخ زندگی اسوه های اصیل اسلامی و الگوهای تراز اول مکتب مراجعه کنیم و سبک و روش و شیوه زندگی آنان را بدون در نظر گرفتن اصول حاکم بر زندگی آنان برای نسل امروز بیان کنیم، شاید تصور شود امکان عملی تبعیت از افرادی که مثلاً 14 قرن پیش در اجتماعی متفاوت با دنیای امروز زندگی می کردند و پیروی از آنان، وجود ندارد. درحالی که چنین نیست و ما می توانیم گوهر مناسبات زندگی را از آنها استخراج کنیم.  با اشاره به این که حضرت زهرا(س) همان طور که گفته شده است، «سید النساء العالمین» یعنی سرور زنان عالم تا زمانی که تاریخ وجود دارد هستند، وجوه زندگی حضرت فاطمه را جداگانه برمی شمرد.  در خصوص شیوه زندگی خانوادگی حضرت زهرا(س)، جوانان را ارجاع می دهیم به بحث جهیزیه حضرت زهرا(س) و گفته ی پیامبر. 

 شاید جوان امروزی بپرسد مگر می شود از این وسایل استفاده کرد و آیا این موضوع منطقی و عقلانی است؟ شجاعی می افزاید: مطمئناً دختر جوانی که شیفته حضرت زهرا است با این وسایل نمی تواند زندگی کند و قطعاً عقل به این کار حکم نمی کند. اما آن چه از این موضوع برداشت می شود، ساده زیستی و عدم تعلق به مادیات و هدف قرار دادن آنهاست.

با همین شیوه می توانیم به اصول مختلفی در تاریخ روابط میان حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) که رابطه ای صمیمانه، عاشقانه و دوستانه است، برسیم. او می گوید: مثلاً در جایی داریم که پیامبر بعد از ازدواج از حضرت علی می پرسد، «علی جان، فاطمه را چگونه یافتی؟» و حضرت علی(ع) در پاسخ می گوید: «چه یار خوبی است در اطاعت از امر خدا» و باز جایی حضرت علی (ع) می گوید: «هیچ گاه حضرت زهرا (س) از من چیزی نخواست مبادا که در حد توانم نباشد.» که در مقابل حضرت زهرا(س) هم می فرماید: «هیچ وقت حضرت امیر مرا وادار به انجام کاری نکرد.» و این مسائل نشان از رعایت حقوق زوجین در آن فضای خانوادگی دارد.

 یا در موردی دیگر می توان به استفاده بهینه حضرت زهرا(س) در استفاده از امکانات و زمان در حقیقت به بیان امروزی مدیریت زمان اشاره کرد که در حالی که وی در حال درست کردن آرد بوده، امام حسن(ع) را در آغوش داشته و در حال ذکر گفتن بوده است. شجاعی می گوید: شکل ظاهری این اعمال در زندگی امروزی شاید ساده انگاری به نظر بیاید، اما در عمل، این مسئله، چگونگی مدیریت زمان توسط آن حضرت را نشان می دهد.  یا در حوزه سیاست، شجاعت حضرت زهرا(س) و تلاشی که ایشان برای تبیین خط اصیل اسلام ناب و در حقیقت تلاش 23 ساله پدرشان داشته است، بی سابقه است و این مسئله نشان می دهد که حضرت زهرا(س) یک عنصر فعال سیاسی، دارای قدرت تحلیل، تصمیم گیری و برخورد با انحرافات هستند .

فاطمه الگوی حضرت مهدی

عن مولانا المهدی علیه السلام:

 «فی ابنة رسول الله لی اسوة حسنة.» . ⁽¹⁾

 فاطمه علیها السلام الگوی مهدی علیه السلام و همه‏ی مهدی زیستان است.

پیامبر صلی الله علیه و آله نیز از پیش‏تر فرموده بود:

«فاقتدوا (فاهتدوا) بالزهرة.» . ⁽²⁾

چشم به راه مهدی علیه السلام باید الگوی مولا و مقتدای خود را نیک بشناسد تا در فراز و فرود ایام، توانایی موضع‏گیری مناسب را داشته باشد.

فاطمه، الگوی سنت‏شکنی

نقش فاطمه در احیای زنان عجیب بود . او وسیله و الگوی یک سنت‏شکنی است . سنتی که به طور غلط در جامعه شایع شده و مردم را اسیر و گرفتار خود کرده است .

پیامبر از طریق او نشان داد که زن در جهان‏بینی اسلام ازچه دریچه‏ای باید نگریسته شود . ارج و قیمت زن تاچه اندازه است و چگونه باید او را درکنار خود داشت . هنگامی که پیامبر دست دختر خود را می‏بوسد، نشانه‏ی اعتراض و عصیان علیه طرز فکر جامعه‏ی زمان اوست . انقلابی است علیه زنده به گورکردن دختران و نشان می‏دهد که نه تنها نباید به او اهانت کرد، بلکه باید اورا پذیرفت و دست او را هم از آن بابت که نعمتی از خداست، باید بوسید .

دختران و زنان را در عصر او به حساب نمی‏آوردند، حتی آنان را به شخم کردن زمین وا می‏داشتند . دختران را جزو حسب و نسب نمی‏شمردند . حتی از ارث محرومش می‏کردند . در عوض قصاص را درباره‏ی او به سختی اجرا می‏نمودند . بی پسر را اگرچه دارای چندین دختر بود ابتر می‏شمردند . ⁽³⁾

پیامبر از طریق فاطمه نشان داد که بی پسر ابتر نیست . مقام و رتبه‏ی زن آن چنان نیست که کوته نظران می‏پندارند . او حتی می‏تواند خیرکثیر باشد . مایه‏ی نعمت و عزتی برای خانواده باشد . او الگوی سنت‏شکنی حتی درباره‏ی ازدواج بود . درآن عصر بزرگ‏زادگان جز با بزرگان و ثروتمندان ازدواج نمی‏کردند . اما او این سنت را شکست و باعلی پسرعم خود که فقیر بود وحتی خرج عروسی را از محل فروش زره تهیه کرده بود، ازدواج کرد .

راستی اگر فاطمه نبود، این سنت‏های غلط چگونه می‏شکست و این همه الگوهای عملی در زندگی و رسالت پیامبر چگونه حاصل می‏شد؟ اگر فاطمه نبود و این همه عقده‏ها، حقارت‏ها، نابسامانی‏ها که روح ایمان زنان را سست می‏سازد چگونه از میان می‏رفت .

کوثر خدا

بانوی نمونه