معاني لغات غزل (137)
خدارا … : … به خاطر خدا بگوييد ….، براي خاطر خدا انصاف دهيد ، برا خدا . مرا شب تنهايي …..، شب تنهايي مرا……
نرگس او: چشم نرگس او.
سرگران كرد : سرسنگيني نشان داد.
خونين دل: دلخون ، كنايه از اندوهگين بودن.
بدان سان سوخت: بدان سان سوزانيد.
صراحي و بربط فغان كرد : كنايه از صدايي است كه به هنگام خروج شراب از گلوي تنگ صراحي خارج مي شود و مشابه صداي گريه كردن است و فغان بربط يا صداي تنبور كه به فرياد تشبيه شده است.
وقتِ وقت است: هم اکنون موقع آن است ، مناسب ترین وقت است.
عدو: دشمن.
آن نكردي: دشمن آن نمي كرد.
تير چشم: مژگان چشم ، اشاره و غمزه چشم.
معانی ابیات غزل (137)
(1)دل مرا ربود و روي خو د را از من پنهان كرد . به خاطر خدا انصاف دهيد، چه كسي را مي توان اين گونه بازي داد.
(2) (وحشت) شب تنهايي قصد جان مرا كرده بود (كه) تصوير خيالي او لطفهاي فراوان كر د( و مرا از تنهايي نجات بخشيد.
(3) چرا مانند دلم مالامال خون نباشد كه چشم چون نرگس او با ما بي التفات و سرسنگين است.
(4) كجا باز گو كنم ( با كه باز گو كنم ) كه با اين دردي كه آتش به جانم زده است ، طبيب قصد كشتن من بيچاره را كرده است.
(5) آنگونه چون شمع مرا سوزانيد كه صراحي به حالم گريه كرد و بربط فغان وناله برآورد.
(6) اي نسيم صبا اگر راه چاره يي به نظرت مي رسد هم اكنون وقت آن فرا رسيده است زيرا درد شوق ديدار او آهنگ كشتن مرا كرده است .
(7) با دوستان مهربان چگونه مي توان بازگو كرد كه يار ما با ما بدين سان سخن گفت و بدين رفتار كرد .
(8) دشمن با جان حافظ كاري را كه تير نگاه چشم آن كمان ابرو كرد، نمي كرد.
شرح ابيات غزل (137 )
وزن غزل : مفاعيلن مفاعيلن مفاعيل
بحر غزل :هزج مسد س مقصور
*
پيش از آن گفته شد كه حافظ شيرين سخن ، غزلها عاشقانه خود را نه مانند يك شاعر عاشق دل از دست داده كه به مانند يك شاعر عارف دل آگاه مي سرايد و حاصل كار او با كيفيت ظاهري كلام و رگه هاي ايهام ورد زبان همه عشاق و دردمندان جوامع فارسي زبان در قرون و اعصار خواهد بود . اين غزل يكي از آن نمونه هاست كه هر چند فاقد مفاهيم عرفان است واجد ايهاماتي بوده و به ظن اين ناتوان در دوره جواني و اوايل حكومت امير مبارزالدين و در غياب شاه ابواسحاق سرو ده شده و شاعر در قالب گله مندی از دوري دلدار اشارات وايهاماتي هم به غيبت شاه شيخ ابواسحاق دارد.
شرح جلالی بر حافظ – دکتر عبدالحسین جلالی
