بسم الله الرحمن الرحیم

امام علی (علیه السلام) : کن سمحا و لا تکن مبذرا ، و کن مقدرا و لا تکن مقترا. سخاوتمند باش ولی اسراف کننده مباش . در زندگی حسابگر باش ولی سختگیر مباش .

حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) : من اقتصد اغناه الله ، ومن بذر افقره الله ، ومن تواضع لله رفعه الله ، ومن تجبر قصمه الله . هر که میانه روی کند خدا بی نیازش کند و هر که اسراف کند خدا فقیرش کند و هر که فروتنی کند خدایش بردارد و هر که بزرگی فروشد خدایش در هم شکند . کنز العمال ، ج 3 ، ص 50 ، ح 5437

مصرف بهینه، پرهیز از اسراف و صرفه جویی به برقراری عدالت و ایجاد زمینه و بستر لازم به منظور توسعه و پیشرفت و هدر رفتن منابع و امکانات به عنوان ضرورتهایی برای توسعه و تقویت بنیادی جامعه می انجامد .

مهمترین نتیجه منفی اسراف فقر و از بین رفتن داشته ها است . کم شدن برکت و هدر رفتن نعمت زیان بزرگی است که از اسراف حاصل شده و جبران آن نیز تبعاتی در پی دارد .

اما در مقابل میانه روی و اعتدال بُنیه اجتماعی را به لحاظ مادی و معنوی تقویت کرده، اقتدار و پیشرفت جامعه را موجب می شود .

وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَکُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ وَیَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیدًا وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِی کُنتَ عَلَیْهَا إِلاَّ لِنَعْلَمَ مَن یَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّن یَنقَلِبُ عَلَى عَقِبَیْهِ وَإِن کَانَتْ لَکَبِیرَةً إِلاَّ عَلَى الَّذِینَ هَدَى اللّهُ وَمَا کَانَ اللّهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ إِنَّ اللّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَّحِیمٌ .

 بدین گونه شما را امتى میانه قرار دادیم تا بر مردم گواه باشید و پیامبر بر شما گواه باشد و قبله‏ اى را که [چندى] بر آن بودى مقرر نکردیم جز براى آنکه کسى را که از پیامبر پیروى مى‏کند از آن کس که از عقیده خود برمیگردد بازشناسیم هر چند [این کار] جز بر کسانى که خدا هدایت[شان] کرده سخت گران بود و خدا بر آن نبود که ایمان شما را ضایع گرداند زیرا خدا [نسبت] به مردم دلسوز و مهربان است . سوره بقره، آیه 143

قال علی علیه السلام
کن سمحا و لا تکن مبذرا، و کن مقدرا و لا تکن مقترا
بخشنده باش بی آنکه از حد درگذری،و اندازه نگاه دار بی آنکه(درحق)سخت بگیری

حكایت؛ اندازه نگهدار كه اندازه نكوست

یكى از شاهان، شبى را تا بامداد با خوشى و عیش به سر آورد و در آخر آن شب گفت:

ما را به جهان خوشتر از این یكدم نیست     كز نیك و بد اندیشه و از كس غم نیست

فقیرى كه در بیرون كاخ شاه، در هواى سرد خوابیده بود، صداى شاه را شنید، به شاه خطاب كرد:

اى آنكه به اقبال تو در عالم نیست       گیرم كه غمت نیست، غم ما هم نیست

شاه از سخن و صبر فقیر شاد گردید و كیسه اى با هزار دینار از دریچه كاخ به سوى فقیر نزدیك كرد و گفت:اى فقیر! دامنت را بگشا.

فقیر گفت: دامن ندارم زیرا لباس ندارم.

دل شاه به حال او بیشتر سوخت و یك دست لباس خوب به آن دینارها افزود و به آن فقیر داد.

آن فقیر در حفظ آن پول و كالا نكوشید، بلكه در اندك زمانى همه آن را خرج كرد و پراكنده نمود.

ماجرا را در آن وقت كه شاه از آن فقیر بى خبر بود به شاه گزارش دادند. شاه ناراحت شد و چهره در هم كشید.

شاه گفت: این گداى گستاخ و اسراف كار را كه آن همه نعمت را در چند روز اندك تلف كرد از اینجا دور كنید، زیرا خزانه بیت المال غذاى تهیدستان است نه طعمه برادران شیطان.

یكى از وزیران خیرخواه به شاه گفت: چنین مصلحت دانم كه به چنین فقیران به اندازه كفاف و اندك اندك داده شود، تا آنها خرج كنند و راه اسراف را نداشته باشند، ولى براى صاحبان همت نیز مناسب نیست كه با خشونت شدید و زننده با فقیر برخورد كنند، به طورى كه یكبار با لطف سرشار او را امیدوار سازند و سپس دل او را با تندى و خشونت رنجور و خسته نمایند.

پس ای یار همیشه همراه:

اندازه نگه دار که اندازه نکوست         هم لایق دشمن است و هم لایق دوست