قرار شب نوزدهم ماه مبارک رمضان

امام على ع

گشاده رویى تو نشانگر بزرگوارى و کرامت نفس توست

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص۴۳۴ ، ح۹۹۳۳

نجات از اعدام به سبب حسنات اخلاقى

امام صادق (ع) مى فرماید: اسیرانى را که به محضر پیامبر اسلام آوردند حضرت به کشتن همه ى آنان جز یکى فرمان داد. اسیر به حضرت گفت: پدر و مادرم فدایت، از میان اینان چه شد مرا آزاد کردى؟ حضرت فرمود: جبرئیل از جانب خداى عزّ و جلّ به من خبر داد که تو داراى پنج خصلتى که خدا و رسولش آنها را دوست دارد: نسبت به ناموست داراى غیرت شدیدى هستى، اهل جود و سخایى، آراسته به حسن خلقى، زبانى راستگو دارى و اهل شجاعتى. هنگامى که اسیر محکوم، این حقایق را شنید مسلمان شد و اسلامش نیکو گشت و در جهادى در رکاب پیامبر به جهادى شدید و سخت برخاست و به شرف شهادت نایل آمد.
راستى شگفت آور است کافرى بر ضد پیامبر به جنگ برمى خیزد، در میدان جنگ به دست سپاه اسلام با دیگر یارانش اسیر مى شود، همه به اعدام محکوم مى گردند، ولى خداى مهربان به وسیله امین وحى به خاطر حسنات اخلاقى اش که محبوب خدا و پیامبر است فرمان آزادى اش را صادر مى کند و از گناه او که جنگ بر ضد پیامبر بود درمى گذرد، سپس به سبب آن حسنات مسلمان مى شود و به اوج کمال که کمالى فوق آن نیست یعنى شهادت پر مى کشد. به راستى آثار حسن خلق که بخشى از آن در دنیا و همه ى آن در آخرت ظهور عینى پیدا مى کند قابل شماره کردن نیست. چنان که در روایات آمده است: ''هیچ حقیقتى در میزان عمل انسان در قیامت سنگین تر از حسن خلق نیست'

یكی از مهمترین كار هایی كه خوشرویی باید کرد برخورد همراه با شاد بودن است. سلام و احوالپرسى توأم با تبسم، دست دادن و گاهی كه فاصله ها زیاد می شود، معانقه همراه با صمیمیت و احترام، اولین فن موثر ارتباطى، به منظور تمرین خوش اخلاق بودن و همچنین جلب محبت دیگران است. اولین لحظه ملاقات از اهمیت فوق العاده ی برخوردار است، به نحوى كه موفقیت یا شكست در امر دوست یابى به آن بستگى دارد

در بیان حقوق مؤ منان بر یکدیگر و حسن معاشرت با خَلق

از حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم منقول است که : مؤ من را بر مؤ من هفت حق واجبست ، اول آنکه در حضور او را تعظیم نماید، محبتش در سینه او باشد، مال خود را با او صرف نماید، غیبت او را بر خود حرام داند، و چون بیمار شود بعیادت او رود، چون بمیرد بجنازه اش حاضر شود، و بعد از مرگش به غیر از نیکى او چیزى نگوید. بسند حسن از حضرت امام محمد باقر علیه السلام منقول است که : دوست دار برادر مسلمان خود را و بخواه از براى او آنچه از براى خود مى خواهى ، مخواه از براى او آنچه از براى خود نمى خواهى ، چون محتاج شوى از او سؤ ال کن و هرگاه او از تو سؤ ال کند باو عطا کن ، نیکى را از او دریغ مکن تا او هم از تو دریغ نکند، یاور او باش تا او نیز یاور تو باشد، اگر غایب شود حرمت او را غایبانه نگهدار، چون بیاید بدیدنش برو و او را گرامى بدار بدرستیکه او از توست و تو از اویی ، اگر با تو در مقام عتاب باشد از او جدا مشو تا کینه را از سینه او بدر کنى ، اگر نعمتى باو برسد خدا را شکر کن و اگر بلائى او را پیش آید یاور او باش ، با او مهربانى را زیاده کن . از حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام منقول است که : مسلمان را بر برادر مسلمان شش حق است ، هرگاه که به او رسد به او سلام کند، هرگاه که بیمار شود به عیادت او برود، هرگاه که عطسه کند او را دعا کند، چون بمیرد بر او نماز کند، هرگاه که او را بضیافت بطلبد قبول کند، از براى او دوست دارد آنچه از براى خود دوست دارد، از براى او دشمن دارد آنچه از براى خود دشمن میدارد.

در حدیث دیگر فرمود که برادران و نیکوکاران باشید و از براى خدا با یکدیگر دوستى کنید، به دیدن یکدیگر بروید و با یکدیگر بنشینید، و دین ما و احادیث ما را یاد کنید. از حضرت امام محمد باقر علیه السلام منقول است که : واجب است از براى مؤ من بر مؤ من که هفتاد کبیره او را بپوشاند. از حضرت صادق علیه السلام منقول است که : واجب است از براى مؤ من بر مؤ من که خیرخواه او باشد در حضور و غیبت . در حدیث دیگر فرمود که بر شما باد بخیر خواهى خلایق که هیچ عمل نزد خدا بهتر از این نیست .         حلیة المتقین

كانَ النَّبىُّ صلی الله علیه و آله و سلم ... يُسَلِّمُ عَلى مَنِ اسْتَقْبَلَهُ مِنْ كَبيرٍ وَ صَغيرٍ وَ غَنىٍّ وَ فَقيرٍ و لا يُحَقِّرُ ما دُعِىَ اِلَيهِ و لو اِلى خَشفِ التَّمْرةِ وَ كانَ خَفيفَ المَؤونَةِ كَريمَ الطَّبيعَةِ، جَميلَ المُعاشَرَةِ، طَلِقَ الوَجهِ، بَشّاشا من غَيرِ ضِحكٍ، مَحْزونا مِن غَيرِ عَبوسٍ، مُتَواضِعا مِنْ غَيْرِ مَذَلَّةٍ، جَوادا مِن غَيْرِ سَرَفٍ، رَقيقَ القَلبِ، رَحيما بِكُلِّ مُسْلِمٍ... ؛
 

رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم ... به هر كس برخورد مى ‏نمودند، از بزرگ و كوچك، ثروتمند و فقير، سلام مى‏ كردند و اگر به جايى حتى براى خوردن خرمايى خشك دعوت مى ‏شدند، آن را كوچك نمى‏ شمردند. زندگيشان كم هزينه بود، بزرگ طبع، خوش معاشرت و گشاده رو بودند، بى آن‏كه بخندند، هميشه متبسم بودند، بى‏آن‏كه اخمو باشند، محزون بودند، بى ‏آن‏كه از خود ذلّتى نشان دهند، متواضع بودند، مى ‏بخشيدند ولى اسراف نمى‏ نمودند، دل نازك و نسبت به تمام مسلمانان مهربان بودند.

ارشاد القلوب(دیلمی) ج 1، ص 115

حکمت: وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ: خالِطُواْ النَّاسَ مُخالَطَةً إِنْ مُّتُّمْ مَعَها بَکَوْا عَلَيْکُمْ، وَ إِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَيْکُمْ.
ترجمه: و درود خدا بر او فرمود: با مردم آنگونه معاشرت کنيد، که اگر مرديد بر شما اشک ريزند، و اگر زنده مانديد، با اشتياق سوي شما آيند.
تفسیر: رسول خدا (ص) بهترين نمونه اين فرمايش است. دوست و دشمن براي آن حضرت احترام قائل بودند، زيرا آن حضرت با همه مردم خوشرفتاري داشت تا آنجا که ابن ابي‏الحديد مي‏نويسد: (ديدند رسول خدا (ص) کنار پير زني در راه ايستاد، از او احوال پرسي کرد، با صداي بلند با هم سخن گفتند: سپس حضرت فرمود: رعايت سابقه دوستي از علامت ايمان است اين پير زن در زمان خديجه به ديدن ما مي‏آمد. اين يکي از امتيازات آن حضرت بود که رحم دل و به آن مامور بود.

امام صادق (ع) می فرمایند:

صَنائِعُ المَعروفِ و َحُسنُ البِشرِ يُكسِبانِ المَحَبَّةَ و َيُدخِلانِ الجَنَّةَ و َالبُخلُ وَ عَبُوسُ الوَجهِ يُبعِدانِ مِنَ اللّه  و َيُدخِلانِ النّارَ؛
 
نيكوكارى و گشاده رويى، محبت آورند و به بهشت مى برند و بخل و ترشرويى از خدا دور مى كنند و به دوزخ برند.

كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص103، ح5

خوش رویی موجب نزدیکی و الفت افراد و مایه تعمیق روابط اجتماعی است. افراد خوش خلق علاوه بر این که روابط بهتری با دیگران دارند، موجب تکثیر شادی و نشاط در جامعه می شوند و در حقیقت با خلق خوش خود، به دیگران کمک می کنند

تا دشواری های زندگی روزمره را آسان تر تحمل کنند.

گشاده رویی نوعی احسان در حق دیگران است، احسانی که ارزان تمام می شود و خرج آن تنها مهر و لبخند است.

اغلب مردم گشاده رویی و خوش خلقی را بیش از هر احسان و نیکی دیگر می پسندند و توقع دارند.

مولای متقیان حضرت علی(ع) می فرمایند: خوش رویی، نوعی خوبی کردن در حق دیگران است.

ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه می نویسد: در خبر آمده است که روزی حضرت عیسی متبسم و خندان بود، حضرت یحیی گفت: مالی اراک لامیا کانک آمن؛ چه شده که تو را در حال لهو و خوشی می بینم مثل این که تو(از عذاب خدا) ایمن هستی؟

حضرت عیسی علیه السلام گفت: مالی اراک عابسا کانک آیس؛ تو را چه شده که تو را عبوس و غمگین می بینم مثل این که(از رحمت خدا) مأیوسی؟

لذا گفتند: ما نمی رویم تا وحی نازل شود پس خدا به آن دو وحی فرمود: احبکما الی الطلق البسام احسنکما ظنا بی؛ بهترین شما دو تا در نزد من آن کسی است که چهره اش متبسم و خندان باشد و به من خوش گمانتر باشد

حجة الاسلام سید مهدی امام جمارانی نقل می کند: یک نفر از کمونیست ها برایم گفت که من از میان شما روحانیون فقط به یک نفر ارادت فوق العاده دارم آن هم آقای دستغیب شیرازی است، پرسیدم: چرا؟ گفت: در زندان انفرادی روی سکوی مخصوص استراحت زندان خوابیده بودم نیمه های شب بود؛ ناگهان درب زندان باز شد. سید پیرمرد، کوتاه قد و لاغر اندامی را وارد کردند. من سر را بالا کردم. دیدم یک عمامه به سر وارد شد. سرم را زیر لحاف کرده؛ دوباره خوابیدم. نزدیک طلوع آفتاب بود؛ حس کردم؛ دستی به آرامی مرا نوازش می دهد. چشم باز کردم؛ سید پیرمرد سلام کرد و با زبانی خوش گفت: آقای عزیز نمازتان ممکن است قضا شود. من با تندی و پرخاش گفتم: من کمونیستم. نماز نمی خوانم. آن بزرگوار فرمود: پس خیلی ببخشید. من معذرت می خواهم که شما را بدخواب کردم. مرا عفو کنید. من دوباره خوابیدم پس از بیدار شدن مجددا از من عذر خواهی کرد به قسمی که من از آن تندی و پرخاشی که کرده بودم؛ پشیمان شدم. عرض کردم: آقا مانعی ندارد. حالا چون شما پیرمرد هستید؛ تشریف بیاورید روی سکو و من پائین می نشینم. ایشان نپذیرفت و فرمود: نه شما سابقه دار هستید و قبل از من زندانی شده اید. زحمت بیشتری متحمل شده اید؛ حق شما است که آنجا بنشینید. خلاصه جای بهتر را قبول نکرد. مدتی که با هم در یک سلول بودیم؛ من شیفته اخلاق این مرد شدم و ارادت خاصی به ایشان پیدا کرده ام.

با مردم آنچنان رفتار کن که دوست داری با تو رفتار کنند. در هر موقعیتی به اقتضای همان موقعیت با آنها رفتار کن تا بعد از تو نامت را به نیکی یاد کنند و برای از دست دادنت اشک حسرت بریزند.

امام صادق عليه السلام مى فرمايد: خَـالِطُوا النّاسَ وَ اتُوهُمْ وَ اَعينُوهُمْ وَ لا تُجانِبُوهُمْ وَ قُولُوا لَهُمْ كَما قالَ اللّهُ تَعالى : وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً
بـا مـردم بياميزيد، در اجتماعشان شركت كنيد و آنها را در كارها يارى نماييد، منزوى نشويد و از جـامـعـه كـنـاره نگيريد و با آنان چنان سخن بگوييد كه خدا فرموده است : « با مردم به خوبى سخن بگوييد. »
 

در جـاى ديـگـر نـيـز پس از ابلاغ سلام به پيروان فرمانبردار خود، بازتاب رعايت آن را چنين توضيح مى دهد.

... فَاِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ اِذا وَرَعَ فى دينِهِ وَ صَدَقَ الْحَديثَ وَ اَدَّى الاَْمانَةَ وَ حَسُنَ خُلْقُهُ مَعَ النّاسِ قيلَ هـذا جـَعـْفـَرِىُّ فَيَسُرُّنى ذلِكَ وَ يَدْخُلُ عَلَىَّ مِنْهُ السُّروُرُ وَ قیلَ هذا اَدَبُ جَعْفَرٍ وَ اِذا كانَ عَلى غَيْرِ ذلِكَ دَخَلَ عَلَىَّ بَلاؤُهُ وَ عارُهُ وَ قيلَ هذا اَدَبُ جَعْفَرٍ... اصول کافی
بدرستى كه هرگاه مردى از شما در دين خود ورع داشته باشد، راست گويد، امانت را بپردازد و بـا مـردم خـوش رفـتـارى كـنـد، مـى گـويـنـد اين (جعفرى ) است ، اين امر مرا مسرور مى سازد و خـوشـحـال مـى شـوم و گـفـتـه مـى شـود اين ، ادب [امام ] جعفر [صادق عليه السلام ] است ؛ ولى چـنـانچه غير از اين باشد، ننگ و عارش نصيب من مى شود و مى گويند: اين ادب (و تربيت امام ) جعفر [صادق عليه السلام ] است !

روزى مردى يهودى كه چند دينار از پيغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) طلب داشت ، تقاضاى پرداخت طلب خود را كرد. آن حضرت فرمود:
فعلاً ندارم . مرد يهودى گفت : از شما جدا نمى شوم تا بپردازيد. پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: من هم در اينجا با تو مى نشينم .
آن قـدر نـشست كه حضرت نماز ظهر، عصر، مغرب ، عشا و نماز صبح روز بعد را همان جا خواند. اصـحـاب خـواسـتـنـد يـهـودى را بـيـازارنـد، ولى حضرت آنها را از چنين كارى بازداشت . عرض كـردنـد: يـك يهودى شما را بازداشت كند؟! حضرت فرمود: خداوند مرا مبعوث نكرده تا به مردم ستم كنم ! پيامبر، يهودى و تعدادى از مسلمانان تا نيمروز در آن مكان نشستند. در اين هنگام يـهـودى گفت : گواهى مى دهم كه خدايى جز خداى يكتا نيست و تو فرستاده خدا هستى . سپس عرض كرد: به خدا سوگند از اين كارى كه نسبت به شما روا داشتم ، قصد جسارت نداشتم ، بـلكـه خـواسـتـم بـدانـم اوصاف شما با آنچه در تورات به ما وعده داده اند، تطبيق مى كند يا خـيـر؟ چـون در آنـجا خوانده ام كه پيغمبر خاتم در مكّه متولّد مى شود و به يثرب هجرت مى كند، درشـتخو و بداخلاق نيست ، با صداى بلند سخن نمى گويد، ناسزاگو و بدزبان نيست . اينك همه ثروتم را در اختيارتان مى گذارم تا در راه خدا به مصرف برسانيد. جاذبه و دافعه علی (علیه السلام) شهید مطهری

در حدیثی از امام حسین (علیه السلام) آمده است که میگوید:
از پدرم امیر مومنان درباره ویژگی های زندگی پیامبر (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) و اخلاق او پرسیدم و پدرم مشروحا بمن پاسخ داد، در بخشی از این حدیث امده است :

رفتار پیامبر (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) با همنشینانش چنین بود که دایم خوش رو و خندان و ملایم بود و هرگز خشن و سنگدل و پرخاشگر و بد زبان و عیب جو و مدعی نبود ، هیچ کس از او مأیوس نمی شد و هرکس به در خانه او می امد ناامید باز نمی گشت.
سه چیز را از خود دور کرده بود: مجادله در سخن ، پرگویی ؛ و دخالت در کاری که به او مربوط نمیشد.
و سه چیز را درمورد مردم رعایت می کرد: کسی را مذمت نمیکرد و سرزنش نمی فرمود و از لغزش ها و عیوب پنهانی مردم جستجو نمی کرد.
هرگز سخن نمی گفت مگر در مورد اموری که ثواب الهی را امید داشت در موقع سخن گفتن به قدری نافذ الکلام بود که همه سکوت اختیار میکردند ......................
و هرگز کلام کسی را قطع نمیکرد تا سخنش پایان نگیرد.   معانی الاخبار ص 83