مبحث پنجاه و چهارم  طرح صالحین: "عقل چیست؟"

این مبحث ادامه کتاب   " لطفا گوسفند نباشید"  است که قبلا در مورد آن بحث می نمودیم.

فایل پاورپوینت زیر را با حجم2.95 MB  دانلود و پس از مطالعه مطالب آن:

برای دانلود بهمراجعه کنید 

آری ازاین مطلب چنین استنباط می شودکه بایستی انسان ازعقل خودش درکنترل وراه اندازی وخیلی تصمیم گیریهای زندگی کمک بگیرد.عقل این نیروی درونی که ازخردواندیشه وفکرنشات م یگیردچه بسیارانسانهایی هستندکه ازاین نیروی درونی به نحواحسن کمک نمی گیرند.اگرخداوندعقل رادروجودانسانی قرارداده راه وچاه روهم بهش نشون داده وانسان می تونه باتفکرکارهاشوانجام بده .

عقل فرمانده ی تمام بدن هستش وتمام کار های بدن توسط اون انجام میشه  و اگه ازش درست استفاده بشه شور وشعور را بدنبال میاره انسان ها همه عقل دارن اما استفاده ازاون بستگی به اعتقاداتشون داره

 عقل: فارسى خرد Raison فرانسه Intellect Intelligence انگليسى Intellectualpawers Understanding Intellect Intelligence Reason لاتين Intelligentia Ratio عقل در لغت به معنى منع و نهى است. از اين جهت به اين نام خوانده شده است كه شبيه افسار شتر است زيرا عقل صاحب خود را از عدول از راه درست بازمى‏دارد همانطور كه عقال( افسار) شتر را از بدى‏ها بازمى‏دارد.

عامه مردم عقل را به سه معنى به كار مى‏برند:
اول- به معنى وقار و هيأت انسان پس تعريف آن اين است كه عقل انسان را در گفتار و حركات و سكنات و اختيار محدود مى‏كند.
دوم- به احكام كليى اطلاق مى‏شود كه انسان اكتساب مى‏كند. پس تعريف آن اين است كه عقل عبارت از مجموعه معانى‏يى است كه در ذهن گرد آمده و همچون مقدماتى است كه اغرض و مصالح توسط آن ادراك مى‏شود.
سوم- به معنى صحت فطرت اوليه در انسان است. پس تعريف آن اين است كه عقل قوه‏ايست كه خوبى و بدى و نقص و كمال اشياء را درك مى‏كند.

عقل که در لسان قرآن کریم به لبّ و مغز تعبیر می شود ، قوّه ایست حسابگر و اندیشه گر که خداوند به انسان موهبت فرموده تا به کمک آن نیک و بد را بشناسد و حق و باطل را تمیز دهد و مسیر خویش را به مقصد کمال و سعادت برگزیند . تکامل معنوی انسان در پرتوی تعقل میسر است و آن که عقل ندارد فاقد کمال انسانیست . و وجه تمایز انسان با حیوان قوه تعقل و اندیشه اوست .
یا به تعریفی دیگر : عقل قطبیست که مدار تکلیف بر آنست ، و حاکم و فارق بین حق و باطل است و ثواب و عقاب بر وجود آن مترتب می باشد و جلب منافع و دفع ضررها منوط به وجود او خواهد بود .
عقل از دیدگاه فلاسفه ، جوهریست قدیم و تعلق به ماده ندارد نه ذاتاَ و نه فعلاَ.

همون چیزی که اکثر آدما ندارن

چون اگه داشتن این دنیای فانی رو به دنیای جاویدان ترجیح نمی دادن!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

در ادبیات ما از عقل تعاریف مختلفی ارائه شده است .گاهی عقل را در ستیز با عشق معرفی کرده اند و گاهی عقل را اولین مخلوق و گاهی عقل را اشرف امتیازات انسان دانسته اند و گاهی در مذمت عقل داد سخن داده ند و گاهی انرا مدح کرده اند.

عقل قوه ای از نفس انسان است که به وسیلة آن حق را از باطل و خیر را از شر، و نفع را از ضرر، و حسن را از قبح و کمال را از نقص تمیز می دهد، و کلیات را درک کرده و تجزیه و تحلیل می نماید.۳ همه ترقیات جهان بشر ثمره شجرة طیبة عقل است.عقل، گوهری بی بدیلی است که وجه تمایز انسان از سایر موجودات می باشد و به برکت آن خداوند انسان را بر موجودات دیگر تکریم نموده و فرمود: “ولقد کرّمنا بنی آدم؛ ما آدمی زادگان را بسیار گرامی داشتیم”

شهید مطهری ملاک امتیاز انسان را علم و ایمان دانسته که هر دو از آثار عقلمی باشد.ایشان می فرماید: “انسان خود نوعی حیوان است. از این رو با دیگر جانداران مشترکات بسیار دارد. اما یک سلسله تفاوت ها با همجنسان خود دارد که او را از جانداران دیگر متمایر ساخته و به او مزیّت و تعالی بخشیده و او را بی رقیب ساخته است. تفاوت عمده و اساسی انسان با دیگر جانداران که ملاک انسانیت او است و منشأ چیزی به نام تمدّن و فرهنگ انسانی گردیده، در دو ناحیه است: بینش ها و گرایش ها.جانداران عموماً از این مزیّت بهره مندند که خود و جهان خارج را درکمی کنند و بدان ها آگاهند و در پرتو آگاهی ها و شناخت ها برای رسیدن به خواسته ها و مطلوب های خود تلاش می نمایند.انسان نیز مانند جانداران دیگر یک سلسله خواسته ها و مطلوب ها دارد و در پرتور آگاهی ها و شناخت های خویش برای رسیدن به آن خواسته ها و مطلوب ها در تلاش است.

غالبا مردم فكر و عقل را دو كلمه مترادف هم مي دانند و تفكر را با تعقل يكي تصور مي نمايند. در همين جريان روز عاشورا، دو شخصيت را در نظر بگيريد. يكي حر بن يزيد رياحي و ديگري عمر سعد. هر دو فكر كردند و هر دو به نتيجه اي قطعي رسيدند. نتيجه تفكرشان چه شد؟ يكي اهل سعادت و فلاح شد و براي هميشه خوشبخت گرديد و ديگري بهشت جاويدان را به لذتهاي چند روزه دنيوي فروخت و لعنت ابدي همه ابناي بشر را به جان خريد. به نظر شما كداميك از اين دو نفر عقل داشتند ؟آيا عقل كه از نظر روايات ما حجت است و مانند انبياء و معصومين، از اشتباه و خطا مصون است در وجود هر دوي اينها قرار داشته ؟الفكر دليل العقل.فكر راهي براي رسيدن به عقل است.

اصلا عقل چيست؟ كلمه عقل در لغت يعني چه؟ و عاقل كيست؟؟

كلمه عقل از عقال گرفته شده و عقال همان پابندي است كه به شتر مي زنند تا او را از حركات نامناسب حفظ كنند.در واقع عقل يعني نيروي بازدارنده. يعني بند. و عاقل يعني كسي كه بنده باشد.

چطور بعضي عقل دارند و بعضي ندارند؟

همه ما انسانها داراي فطرتي هستيم يعني كسي كه به فطرتش عمل نمايد داراي عقل است و از بديها عقال شده است.

پس ما براي اينكه عاقل باشيم و از مزاياي عقل بهره مند گرديم ( العقل ما عبد به الرحمن و اكتسب به الجنان. بواسطه عقل خدا بندگي مي شود و بهشت بدست مي آيد) بايد به تعاليم عالم ارواح يا همان فطرتمان عمل نماييم و آنچه مغاير فطرتمان است كه صفات رذيله از آن جمله اند را از خود دور نماييم.(برگرفته از کلام  آیت الله سید حسن ابطحی)

 در حقیقت عقل به منزله ی قوایی است که انسان را از درون به صلاح و خیر راهنمایی می کند و از بدی و شرور باز می دارد

* پیامبر(ص): کسی که عقل داشته باشد، ایمان و حیا هم دارد.

* عرفا عقل را همپای علم دانسته و به نور تشبیه کرده اند که انسان را از ظلمات جهل نجات داده و یکی از عوامل تقرب به خلوت حق می باشد.

* "هلن کلر"، عقل را به دانایی تعبیر کرده و بسیار زیبا می سراید:

دانایی قدرت است.

نه !

دانایی سعادت است.

چرا که دانایی‌، دانشی گسترده و ژرف،

شناخت هدف‌های راستین از دروغین و پدیده‌های والا از مفاهیم پست است !

* سوره زمر آیه 18:

الَّذِینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِكَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ.

آن بندگان را به رحمت من بشارت ده که چون سخنان را بشنوند نیکوترین آن را عمل کنند. آنان هستند که خدا آن ها را به لطف خاص خود هدایت فرموده است و هم آنان به حقیقت، خرمندان عالمند!

* جان کلام:

یکی از دلایل حیات و مهمترین وظیفه ما در این جهان

 تلاش در کسب علم و افزایش عقل و دانایی است! 

حدیث (1) رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلّم:

يا عَلىُّ اَلعَقلَ مَا اكتُسِبَت بِهِ الجَنَّةُ وَطُلِبَ بِهِ رِضَى الرَّحمنِ؛

يا على عقل چيزى است كه با آن بهشت و خشنودى خداوند رحمان به دست مى آيد.

حدیث (2) امام على عليه السلام:

لَيسَ العاقِلُ مَن يَعرِفُ الخَيرَ مِنَ الشَّرِّ وَلكِنَّ العاقِلُ مَن يَعرِفُ خَيرَ الشَّرَّينِ؛

عاقل آن نيست كه خير را از شر تشخيص دهد، بلكه عاقل كسى است كه ميان دو شر، آن را كه ضررش كمتر است بشناسد.

حدیث (3) امام حسين عليه السلام:

لا يَكمُلُ العَقلُ إلاّ بِاتِّباعِ الحَقِّ؛
عقل جز با پيروى از حق كامل نمى شود.

حدیث (4) امام على عليه‏ السلام:

اَعْقَلُ النّاسِ مَنْ كانَ بِعَيْبِهِ بَصيرا وَ عَنْ عَيْبِ غَيْرِهِ ضَريرا؛

عاقل‏ترين مردم كسى است كه به عيب‏هاى خويش بينا و از عيوب ديگران، نابينا باشد.

حدیث (5) امام على عليه ‏السلام:

اَلْعَقْلُ حِفْظُ التَّجارِبِ وَ خَيْرُ ما جَرَّبْتَ ما وَعَظَكَ؛

عقل، اندوختن تجربه‏ ها (و عمل به آن) است و بهترين تجربه، آن است كه پندت داده.

خداوند آن هنگام که بندگانش را خلق فرمود ، آنها را عالم خلق نکرد ، بلکه جاهل خلق فرمود ، خدای متعال همراه این جهل ، دو چیز دیگر نیز خلق فرمودند :
الف – طبیعت انسان با هزار و یک نیاز و غریزه .
ب – عقل یا همان قوّه تفکر و اندیشه که بالقوّه و ناقص است ، که در لسان حدیث آن را به نام حجت باطنی می شناسیم .
بنا بر حکمت و مصلحت خداوندی قدرت و توان طبیعت آدمی بر قدرت و توان عقل او چیره و غالب است . خداوند متعال از روی قاعده لطف و رحمت خویش ، عقول کامله و نفوس زکیه که در لسان حدیث حجت های ظاهری نامیده می شوند را برای تعالی و تقویت این عقول ناقصه بر انگیخته است ، تا بدینوسیله عقل آدمی را رشد و نموّ داده ، بال عقل او را با بال طبیعت او متعادل نمایند که همانند یک پرنده با استفاده از دو بال او را به سوی سعادت ابدی خود پرواز دهند . انزال کتب و ارسال رسل الهی همه در راستای پرورش عقول ناقصه بشریست . قرآن کریم و مبینین این کتاب نورانی یعنی حضرات انبیا و معصومین سلام الله علیهم از جانب خدای متعال این وظیفه را به عهده دارند.
چنانکه حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در خطبه ی اول نهج البلاغه هدف از بعثت انبیا را اینگونه می فرماید :
« و واتر الیهم انبیائه لیستأدوهم میثاق فطرته و یذکّروهم منسی نعمته و یحتجوا علیهم بالتبلیغ و یثیروا لهم دفائن العقول .
خداوند متعال [پیامبرانش را پی درپی به سوی مردم می فرستاد تا عهد و پیمان خداوند را که فطری آنان بود، بطلبند و به نعمت فراموش شده ( توحیدفطری ) یادآوریشان کنند و از راه تبلیغ با ایشان گفت و گو نمایند و عقول پنهان شده آنان را بیرون آورده بکاراندازند » .
 « انّ فی خلق السماوات و الارض و اختلاف اللیل و النهار لآیات لاولی الالباب .
( آل عمران آیه 19 )
حقّا كه در آفرينش آسمان‏ها و اين زمين و آمد و رفت شب و روز نشانه‏ هايى است (از قدرت و علم و حكمت خدا) براى صاحبان عقل و خرد ناب .