مرزبانی اندیشه

پیچیده‏ترین حوزه‏های بشری، حوزه فرهنگ و اندیشه می‏باشد. زیرا که بر این حوزه هیچ گونه حصار و مرزبانی مشاهده نمی‏شود. هر شخص صاحب اندیشه فرآورده های اندیشه‏ای خود را به عنوان دست آورد مثمر عرضه می‏دارد و تأسف‏بارتر از آن، این که بسیاری که از اندیشه و فرهنگ بهره‏ای ندارند پندارهای خویش را با عنوان اندیشه بارور، عرضه می‏دارند! اینان بر اندیشه فرهنگ جامعه انسانی از هر جانب می‏تازند. به همین خاطر هجوم پندارها و مرام‏های بی‏پایه هماره اندیشه‏های صحیح را تهدید می‏نماید. بر این اساس اندیشه‏های صحیح چه بسا در میان انبوه پندارهای باطل پنهان می‏شوند، که تشخیص و ساماندهی آنها از عهده‏ی همه بر نمی‏آید. لایه‏های پایین جامعه به ویژه نسل نوپا بیش از دیگران در خطر این هجوم‏ها قرار دارند. 
نکته حایز اهمیت در این راستا این است که باید برای حوزه اندیشه و فرهنگ مرزبانی باشد تا از ورود پندارها و بافته‏های باطل به حوزه‏ی اندیشه جلوگیری نماید. با مرزبانی فرهیختگان اندیشمند است که حوزه‏ی فرهنگ و اندیشه از خرافات دست و پاگیر و پندارها و گرایش‏های بیهوده پالایش می‏شود و اندیشه‏های زلال شکوفا می‏گردد. نسل نوپای جامعه به لحاظ زمینه و آمادگی که در رنگ‏پذیری دارد، بیشتر از دیگران در معرض خطر مرام‏ها و مسلک‏های بی‏پایه می‏باشد. به همین خاطر عترت این هشدار را به همگان داده است که اندیشه‏های نسل نوپای خویش را پیش از این که مسلک‏های باطل به کژراهگی بکشانند دریابند، بادروا احداثکم بالحدیث. [1] . اینک باقر العلوم علیه‏السلام این آموزه عرشی را شکوفا می‏سازد که انسان باید مراقب فرهنگ و اندیشه خویش باشد. اجازه ندهد از هر منبع و هر مرامی غذای روحی و فرهنگی وارد حوزه اندیشه وی شود. در تفسیر آیه کریمه که می‏فرماید انسان باید به طعام و غذای خویش نگر افکند، تا از پاکی و سلامتی آن مطمئن شود، فلینظر الانسان الی طعامه. [2] ؛ باقر العلوم علیه‏السلام می‏فرماید: انسان باید طعام روحش را (دانش) مراقب باشد که از کدام منبع می‏گیرد، قال علمه الذی عمن یأخذه. [3] . بر اساس رهنمود باقر العلوم علیه‏السلام باید برای حوزه فرهنگ و اندیشه مراقب و مرزبان باشد. تا هر مرام و مسلک نتواند پندارهای خویش را وارد حوزه اندیشه جامعه نماید و جامعه را در خطر انحراف و آلودگی قرار دهد. بهترین معیار در این راستا آموزه‏های وحیانی قرآن و عترت است که دیگر موارد باید به آنها عرضه شود اگر با معیارهای وحیانی هم‏خوانی باشد قابل پذیرش بوده، در غیر این صورت مردود خواهد بود. 
البته این سخن به معنای محدود نمودن آزادی‏های اجتماعی و اندیشه‏ای نیست. بلکه در حقیقت ساماندهی و ضابطه‏مند نمودن فرایند حوزه‏ی فرهنگ و اندیشه است که میان این دو تفاوت بسیار است. 

پی نوشت ها:
[1] وسائل، ج 15، ص 196. 
[2] عبس، 24. 
[3] وسائل، ج 18، ص 44.