«اله» اگر از ماده «اَلَه» گرفته شود به معنی «معبود و شایسته پرستش» است و اگر از ماده «وِلاه» باشد، به معنی «موجودی که همه موجودات واله و شیدای او هستند» میباشد و اگر اصل آن «اَلِهَ» باشد به «موجودی که عقلها درباره او متحیر و سرگردان ماندهاند» اطلاق میشود و چنانکه از «لاهَ» گرفته شده باشد «موجودی که از ادراک و حواس پوشیده مانده و با چشم ظاهری قابل رؤیت نیست» میباشد.[1] .
قرآن کریم به هر چیزی که مورد عبادت و خضوع واقع میشود، «اله» میگوید. خواه به حق باشد. مانند:
«قُلْ إِنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ...».[2] .
بگو همانا اوست معبود یگانه.... و یا باطل. مانند: «لَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ...».[3] .
معبود دیگری را با خداوند نخوان.... «اللّه» در اصل «أَلاله» بوده که به دلیل کثرت استعمال، همزه آن افتاده است. این کلمه به ذات خداوند متعال که دارای جمیع صفات کمال است اشاره داشته، فقط به او اطلاق میشود. «شریک» به معنی دو یا چند فرد که در کاری کنار یکدیگر باشند و مقارن همدیگر عملی را با سهم برابر و یا نابرابر انجام دهند و یا تأثیری بر کار و فکر یکدیگر گذارند، میباشد. که خداوند از شریک مبرّا است و هر کس برای دیگری در امور خداوند، تأثیرگذاری قائل باشد، به خداوند شرک ورزیده است. در این فراز میگوییم: من اعلام میدارم و شهادت میدهم هیچ معبود و شایسته پرستشی و هیچ موجود شیدایی و هیچ موجودی که عقول را متحیر نماید و هیچ موجودی که از دیدگان پوشیده ماند، جز ذات مقدّس خداوند متعال که دارای جمیع صفات کمال است وجود ندارد و اوست که هیچ فرد و موجود دیگری در کنارش برای انجام کارها وجود نداشته، هیچ مقارنی که سهمی در کارها داشته باشد و یا با او همفکری نماید و یا تأثیر در کار او گذارد، ندارد.
این اعلام بدان خاطر است که اگر زائر توصیف ائمّه معصومین علیهم السلام را با آن همه عظمت مینماید، در ضمن اعلام میدارد که ائمّه اطهار علیهم السلام، عبد خداوند هستند و خداوند اِله مطلق است. هر چند زائر در ابتدا، با بر زبان جاری ساختن صد تکبیر، چنین اعتقادی را اعلام نموده و به نفس خود تفهیم کرده، ولی در این فراز نیز برای خداوند، اعلام وحدانیت مینماید، تا از توهّم غلو درباره ذات مقدّس ائمّه علیهم السلام بازداشته شده و متوجّه این نکته شود که کمالات ذاتی، مختص به ذات مقدّس خداوند بوده و کمالاتی که در این زیارت برای پیشوایان ذکر میشود، از آن جهت است که آنان آئینهداران کمال و جمال خداوندی هستند که ذات او کمال مطلق و جمیل علی الاطلاق است. شاید شهادت بر وحدانیت خداوند و بر رسالت پیامبر صلی الله علیه وآله، از آن جهت باشد که زائر میخواهد اعتقاد خود را نزد آن امامان به ودیعه گذارد تا در قبر، آنگاه که از او سؤال کرده میشود یا در محکمه قیامت و روز تنگدستی، به وی برگردانند. همچنان که در زیارت آل یاسین، زائر خود را در پیشگاه امام عصر علیه السلام مشاهده کرده، پس از شهادت بر وحدانیت خداوند و رسالت پیامبر صلی الله علیه وآله و ولایت تک تک امامان و بیان اعتقاد بر قیامت میگوید: «فَاشْهد عَلی ما اشْهدتکَ عَلَیهِ». (ای امام زمان) شاهد باش بر آنچه نزد شما شهادت دادهام و تو را بر آن گواه گرفتهام. این کاری بوده که اصحاب ائمّه طهارت علیهم السلام انجام میدادند و نزد امامان معصوم علیهم السلام رفته و اعتقادات خود را بیان میداشتند، تا ائمّه طاهرین علیهم السلام علاوه بر اصلاح، ودیعهنگهدارِ اعتقادی پیروان خود باشند.
پی نوشت ها:
[1] رجوع کنید به التحقیق فی کلمات القرآن کریم، ج 1، ص 119.
[2] سوره مبارکه انعام، آیه 19.
[3] سوره مبارکه قصص، آیه 88.
