شیخ او را از اصحاب امام کاظم علیهالسلام شمرده است [1] .
در فهرست فرموده: هشام بن حکم از اصحاب خاص مولانا موسی بن جعفر است و با مخالفان بحثهای زیادی در اصول و غیر آن داشته. دارای اصلی است و کتابهای فراوانی دارد. از اهل کوفه است و از آنجا به بغداد منتقل گردید. محضر امام صادق و حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام را درک نموده و روایات زیادی از آن دو بزرگوار نقل کرده است. و از ایشان مدحهای فراوانی درباره وی به دست رسیده است. از افرادی است که در ارتباط با مسأله امامت و مذهب شیعه به نحو اساسی و ریشهای سخن گفته. در علم کلام زبردست و حاضر جواب بوده.
از وی سؤال شد: آیا معاویة بن ابیسفیان در جنگ بدر حاضر بوده؟ گفت: آری! از آن طرف (یعنی با مشرکان و مخالفان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم). [2] . و نجاشی فرموده: ولادت وی در کوفه و نشو و نمایش در واسط و تجارتش در بغداد بود و در اواخر عمرش سال 199 به بغداد منتقل گردید. از امام صادق و امام کاظم علیهماالسلام نقل حدیث نموده. در نقل روایات ثقه بوده و در سال 199 در بغداد وفات نمود. کتابهای فراوانی دارد [3] . شیخ مفید وی را از بزرگانی شمرده است که مسایل حلال و حرام و فتوا و احکام از آنان گرفته میشده و راهی برای مذمت احدی از آنان نیست و مورد سرزنش قرار نگرفتهاند. ابن شهر آشوب فرموده: امام صادق علیهالسلام وی را که نوجوان بود بر پیرمردان برتری میداد و میفرمود: این با قلب و زبان و دست، ناصر ما میباشد. و فرمود: هشام بن الحکم پیشتاز در دفاع از حق ما و نشر کننده سخن ما و مؤید راستگویی ما و دفع کننده سخنان باطل میباشد. هر که از وی و آثارش پیروی نماید از ما پیروی نموده و هر که با او مخالفت نماید و از او رو گردان شود با ما مخالفت نموده و از ما رو گردان شده است [4] . روایات از ائمه علیهمالسلام و سخنان بزرگان در مدح هشام فراوان و مناظرات وی با مخالفان معروف و مشهور است به جهت رعایت اختصار از آوردن آنها صرفنظر مینمایم.
پی نوشت ها:
[1] رجالطوسی، ص 362، شماره 1.
[2] معجمرجالالحدیث، ج 19، ص 271 و 272.
[3] رجالنجاشی، ص 304 و 305.
[4] معجمرجالالحدیث، ج 19، ص 273.
