یا اهل بیت النبوة

اوّلین ویژگی و امتیاز ائمّه معصومین علیهم السلام، اهل بیتِ نبوّت بودن آنهاست.
راغب اصفهانی در مفردات «اهل» را ترجمه نکرده و معنای آن را به اعتبار کلمه‏ای که «اهل» به آن اضافه شده می‏داند. او می‏گوید: «اهل‏الرجل همان کسانی هستند که با آن شخص از نظر نسب، دین و اموری مانند صنعت، خانه و شهر، وجه جامعی داشته باشند.» سپس می‏گوید: «اهل‏بیتِ مردْ کسانی‏اند که خویشی و نسبْ آنها را گرد هم آورده است.»
«بیت» به معنای خانه و آشیانه است. گاهی آن خانه و آشیانه، حسی و ظاهری است. مانند تمامی خانه‏هایی که مردم برای سُکنای خود می‏سازند و گاهی باطنی است که عبارت است از خانه‏های روحانی و معنوی.
«اهل بیت» به اتّفاق اکثر علما و مفسران اسلام،[1] به خاندان پاک پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله اشاره دارد. چرا که آنان، اهل و ساکن خانه‏های باطنی و ظاهری پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله هستند.
بعضی «اهل بیت» را زنان و دختران پیامبر صلی الله علیه وآله دانسته‏اند و برخی نیز عموها و عمه‏های پیامبر صلی الله علیه وآله را جزء اهل بیت دانسته‏اند. ولی «اهل بیت» به واسطه نقل متواتر و تفاسیر، قابل تطابق با آنان نیست و فقط پنج تن علیهم السلام و فرزندان معصوم آنها را شامل می‏شود. پیامبر صلی الله علیه وآله نیز برای معرفی اهل بیت به مردم زحمت‏های فراوانی را متحمّل شد و احادیث فراوانی از آن پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله به ما رسیده است.
انس بن مالک می‏گوید: پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به مدت شش ماه هرگاه برای نماز صبح از خانه خارج می‏شد کنار در خانه حضرت فاطمه و حضرت علی علیهما السلام می‏ایستاد و می‏فرمود: یا اَهْلَ البَیتِ «إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا».[2] .
اختصاص این آیه به آن پنج تن (یعنی پیامبر و حضرت امام علی و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم السلام) نزد عامه و خاصه مسلمانان، امری مشهور و رایج است.
عوام بن حوشب از تمیمی می‏گوید: بر عایشه وارد شدم و او به ما گفت: پیامبرِ خدا را دیده است که حضرت علی، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسین علیهم السلام را فراخوانده و فرموده است: «اللّهُمَ هوُلاءِ اَهْلُ بَیتی فَاذْهَبْ عَنْهُمُ الرِّجسَ و طَهَّرَّهُمْ تَطْهیرًا».[3] .
خداوندا اینان اهل بیت من هستند. پس هر گونه پلیدی را از آنها دور کن و کاملاً پاکشان ساز. در روایتی از امام حسن مجتبی علیه السلام درباره «اهل بیت» این چنین آمده است:
قال الحسن علیه السلام: «انّا اهلُ بیتِ اَکرَمَنا الله بِالاِسلام و اختارَنا و اِصْطَفانا و اِجْتَبانا فَاذْهَبْ عَنَّا الرِّجس و طَهَّرَنا تطهیراً و الرِّجْس هُو الشکّ، فلا شَکُّ فی اللّهِ الحقِّ و دینهِ اَبَداً و طَهَّرَنا مِنْ کُلِّ افْنٍ و غیةٍ».[4] .
امام حسن مجتبی علیه السلام فرمودند: ما خاندان پیامبر هستیم که خداوند با اسلام گرامیمان داشته است و ما را برگزیده، انتخابمان کرده است و هر گونه پلیدی و رجس را از ما دور کرده، کاملاً پاکمان گردانیده است. پلیدی و رجس، همان شک است و ما هرگز در وجود خدای حق و دین او تردید نمی‏کنیم، خداوند ما را از هر گونه سست رأیی و گمراهی پاک گردانیده است.
«نبوة» به معنای «پیامبری» است و آن خبر دادن از غیب یا آینده، به اذن خدا، به وسیله وحی و الهام خداوند است. بنابراین «نبی» کسی است که بر او وحی نازل می‏شود و مقام او همان دریافت وحی برای خودسازی خود و اطرافیانی که خواهان خودسازی هستند، می‏باشد و «رسول» کسی است که صاحب آیین و مأمور ابلاغ باشد. یعنی وحی الهی را دریافت می‏کند و به مردم می‏رساند. برخلاف «نبی» که وحی را دریافت می‏کند ولی موظّف به ابلاغ آن نیست، بلکه وحی نازل شده تنها برای انجام وظیفه خود او و کسانی که از وی سؤال می‏کنند، می‏باشد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله علاوه بر مقام «نبوّت» دارای مقام «رسالت و امامت» نیز بودند. یعنی هم دریافت وحی می‏کردند، هم تبلیغ فرمان‏های الهی و هم مأموریت داشتند که حکومت تشکیل داده، و احکام الهی را اجرا نموده، به تربیت نفوس بپردازند. توجّه به این نکته لازم است که ائمّه اطهار علیهم السلام علاوه بر آن که اهل بیت نبی و خاندان پاک پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله هستند، «اهل‏بیت نبوة» که خاندان پیامبری است نیز می‏باشند.

پی نوشت ها:
[1] در تفسیر آیه 33، سوره احزاب.
[2] سوره مبارکه احزاب، آیه 33.
[3] الامالی صدوق، ص 559.
[4] امالی شیخ طوسی، ص 562.