بسمه تعالي

دوستان و عزيزان شما مي توانيد در اين تاپيك تمام احاديث و رواياتي را كه تاكنون در مساجد ها و پاي منبر ها و از عالمان وسخنرانان شنيديد را بگذاريد

حتما نام گوينده يا سخنران وسپس حديث و روايت مر بوط به كسيت را بياوريد.

با تشكر

امام صادق عليه السلام :

لَيسَ عَلَى الجَوارِحِ عِبادَةٌ أخَفُّ مَؤونَةً وأفضَلُ مَنزِلَةً وأعظَمُ قَدرا عِندَ اللّهِ مِنَ الكَلامِ في رِضَا اللّهِ ولِوَجهِهِ ونَشرِ آلائِهِ ونَعمائِهِ في عِبادِهِ؛

هيچ عبادتى براى اعضا ، سبُك بارتر و در نزد خدا منزلتش برتر و قدرش بيشتر از سخن گفتن براى رضايتِ خداوند و براى خاطر او و انتشار نعمت هاى ظاهرى و باطنى اش در ميان بندگانش نيست.

بحار الأنوار ج ۷۱ ص ۲۸۵ / تبليغ بر پايه قرآن و حديث، ص 260

پيامبر اكرم فر مودند:

باكِروا فی طَـلَبَ الرِّزقِ وَ الحَوائِجِ فَاِنَّ الغُدُوَّ بَرَكَةٌ وَ نَجاحٌ؛
 

در پى روزى و نيازها، سحر خيز باشيد؛ چرا كه حركت در آغاز روز، [مايه] بركت و پيروزى است.

نهج الفصاحه ص 371 ، ح 1078

احادیثی گهربار از امام جواد (ع)

 قالَ الا مام اءبوجعفر، محمّدالجواد صلوات اللّه و سلامه عليه :
الْمُؤ مِنُ يَحْتاجُ إ لى ثَلاثِ خِصالٍ: تَوْفيقٍ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ، وَقَبُولٍ مِمَّنْ يَنْصَحُهُ.(1)

فرمود: مؤ من در هر حال نيازمند به سه خصلت است :
توفيق از طرف خداوند متعال ، واعظى از درون خود، قبول و پذيرش نصيحت كسى كه او را نصيحت نمايد.

 

 
 قالَ عليه السلام : مُلاقاةُ الاْ خوانِ نَشْرَةٌ، وَ تَلْقيحٌ لِلْعَقْلِ وَ إ نْ كانَ نَزْرا قَليلا.(2)
فرمود: ملاقات و ديدار با دوستان و برادران - خوب - ، موجب صفاى دل و نورانيّت آن مى گردد و سبب شكوفائى عقل و درايت خواهد گشت ، گرچه در مدّت زمانى كوتاه انجام پذيرد.

 

 قالَ عليه السلام : إ يّاكَ وَ مُص احَبَةُالشَّريرِ، فَإ نَّهُ كَالسَّيْفِ الْمَسْلُولِ، يَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ يَقْبَحُ اءثَرُهُ.(3)
فرمود: مواظب باش از مصاحبت و دوستى با افراد شرور، چون كه او همانند شمشيرى زهرآلود، برّاق است كه ظاهرش زيبا و اثراتش زشت و خطرناك خواهد بود.

 

 قالَ عليه السلام : كَيْفَ يُضَيَّعُ مَنِ اللّهُ كافِلُهُ، وَكَيْفَ يَنْجُو مَنِ اللّه طالِبُهُ، وَ مَنِ انْقَطَعَ إ لى غَيْرِاللّهِ وَ كَّلَهُ اللّهُ إ لَيْهِ.(4)

فرمود: چگونه گمراه و درمانده خواهد شد كسى كه خداوند سَرپرست و متكفّل اوست .
چطور نجات مى يابد كسى كه خداوند طالبش مى باشد.هر كه از خدا قطع اميد كند و به غير او پناهنده شود، خداوند او را به همان شخص واگذار مى كند.

 

 قالَ عليه السلام : مَنْ لَمْ يَعْرِفِ الْمَوارِدَ اءعْيَتْهُ الْمَصادِرُ.(5)

فرمود: هركس موقعيّت شناس نباشد جريانات ، او را مى ربايد و هلاك خواهد شد.

 

 قالَ عليه السلام : مَنْ عَتَبَ مِنْ غَيْرِارْتِيابٍ اءعْتَبَ مِنْ غَيْرِاسْتِعْتابٍ.(6)

فرمود: سرزنش كردن ديگران بدون علّت و دليل سبب ناراحتى و خشم خواهد گشت ، در حالى كه رضايت آنان نيز كسب نخواهد كرد.
 

 قالَ عليه السلام : أ فْضَلُ الْعِبادَةِ الاْ خْلاصُ.(7)

فرمود: با فضيلت ترين و ارزشمندترين عبادت ها آن است كه خالص و بدون ريا باشد.

 

 قالَ عليه السلام : يَخْفى عَلَى النّاسِ وِلادَتُهُ، وَ يَغيبُ عَنْهُمْ شَخْصُهُ، وَ تَحْرُمُ عَلَيْهِمْ تَسْمِيَتُهُ، وَ هُوَ سَمّيُ رَسُول اللّهِ صلى الله عليه و آله وَ كَنّيهِ.(8)
فرمود: زمان ولادت امام عصر عليه السلام بر مردم زمانش مخفى است ، و شخصش از شناخت افراد غايب و پنهان است .و حرام است كه آن حضرت را نام ببرند؛ و او همنام و هم كنيه رسول خدا صلى الله عليه و آله است .
 

 قالَ عليه السلام : عِزُّالْمُؤْمِنِ غِناه عَنِ النّاسِ.(9)

فرمود: عزّت و شخصيّت مؤ من در بى نيازى و طمع نداشتن به مال و زندگى ديگران است .
 

 قالَ عليه السلام : مَنْ أ صْغى إ لى ناطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ، فَإ نْ كانَ النّاطِقُ عَنِ اللّهِ فَقَدْ عَبَدَاللّهَ، وَ إ نْ كانَ النّاطِقُ يَنْطِقُ عَنْ لِسانِ إ بليس فَقَدْ عَبَدَ إ بليسَ.(10)
فرمود: هركس به شخصى سخنران علاقمند و متمايل باشد، بنده اوست ، پس چنانچه سخنور براى خدا و از احكام و معارف خدا سخن بگويد، بنده خداست ، و اگر از زبان شيطان و هوى و هوس و ماديات سخن بگويد، بنده شيطان خواهد بود.
 

 قالَ عليه السلام : لا يَضُرُّكَ سَخَطُ مَنْ رِضاهُ الْجَوْرُ.(11)

فرمود: كسى كه طالب رضايت خداوند متعال باشد، دشمنى ستمگران ، او را زيان و ضرر نمى رساند.

قالَ عليه السلام : مَنْ خَطَبَ إ لَيْكُمْ فَرَضيتُمْ دينَهُ وَ أ مانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ، إ لاّ تَفْعَلُوهُ تَكْنُ فِتْنَةٌ فِى الاْ رْضِ وَ فَسادٌ كَبيرْ.(12)

فرمود: هر كه به خواستگارى دختر شما آيد و به تقوا و تديّن و امانتدارى او مطمئن مى باشيد با او موافقت كنيد وگرنه شما سبب فتنه و فساد بزرگى در روى زمين خواهيد شد.
 

 قالَ عليه السلام : لَوْسَكَتَ الْجاهِلُ مَااخْتَلَفَ النّاسُ.(13)

فرمود: چنانچه افراد جاهل و بى تجربه ساكت باشند مردم دچار اختلافات و تشنّجات نمى شوند.

 

 قالَ عليه السلام : مَنِ اسْتَحْسَنَ قَبيحا كانَ شَريكا فيهِ.(14)

فرمود: هر كه كار زشتى را تحسين و تاءييد كند، در عقاب آن شريك مى باشد.

 قالَ عليه السلام : مَنِ انْقادَ إ لَى الطُّمَاءنينَةِ قَبْلَ الْخِيَرَةِ فَقَدْ عَرَضَ نَفْسَهُ لِلْهَلَكَةِ وَالْعاقِبَةِ الْمُغْضِبَةِ.(15)

فرمود: هركس بدون تفّكر و اطمينان نسبت به جوانب (هر كارى ، فرمانى ، حركتى و...) مطيع و پذيراى آن شود، خود را در معرض سقوط قرار داده ؛ و نتيجه اى جز خشم و عصبانيّت نخواهد گرفت .
 

 قالَ عليه السلام : مَنِ اسْتَغْنى بِاللّهِ إ فْتَقَرَالنّاسُ إ لَيْهِ، وَمَنِ اتَّقَى اللّهَ اءحَبَّهُ النّاسُ وَ إ نْ كَرِهُوا.(16)

فرمود: هر كه خود را به وسيله خداوند بى نياز بداند مردم محتاج او خواهند شد و هر كه تقواى الهى را پيشه خود كند خواه ناخواه ، مورد محبّت مردم قرار مى گيرد گرچه مردم خودشان اهل تقوا نباشند.
 

 قالَ عليه السلام : عَلَّمَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ عَلّيا عَلَيْهِ السَّلامُ اءلْفَ كَلِمَةٍ، كُلُّ كَلِمَةٍ يَفْتَحُ اءلْفُ كَلِمَةٍ.(17)

فرمود: حضرت رسول صلى الله عليه و آله ، يك هزار كلمه به امام علىّ عليه السلام تعليم نمود كه از هر كلمه اى هزار باب علم و مسأ له فرعى باز مى شود.
 

 قالَ عليه السلام : نِعْمَةٌ لاتُشْكَرُ كَسِيَّئَةٍ لاتُغْفَرُ.(18)

فرمود: خدمت و نعمتى كه مورد شكر و سپاس قرار نگيرد همانند خطائى است كه غيرقابل بخشش باشد.
 

 قالَ عليه السلام : مَوْتُ الاْ نْسانِ بِالذُّنُوبِ اءكْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِالاْ جَلِ، وَ حَياتُهُ بِالْبِرِّ اءكْثَرُ مِنْ حَياتِهِ بِالْعُمْرِ.(19)

فرمود: فرارسيدن مرگ انسان ها، به جهت معصيت و گناه ، بيشتر است تا مرگ طبيعى و عادى ، همچنين حيات و زندگى لذّت بخش به وسيله نيكى و إ حسان به ديگران بيشتر و بهتر است از عمر بى نتيجه .

 قالَ عليه السلام : لَنْ يَسْتَكْمِلَ الْعَبْدُ حَقيقَةَالاْ يمانِ حَتّى يُؤْثِرَ دينَهُ عَلى شَهْوَتِهِ، وَلَنْ يُهْلِكَ حَتّى يُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلى دينِهِ.(20)

فرمود: بنده اى حقيقت ايمان را نمى يابد مگر آن كه دين و احكام الهى را در همه جهات بر تمايلات و هواهاى نفسانى خود مقدّم دارد.و كسى هلاك و بدبخت نمى گردد مگر آن كه هواها و خواسته هاى نفسانى خود را بر احكام إ لهى مقدّم نمايد.

 

 الَ عليه السلام : عَلَيْكُمْ بِطَلَبِ الْعِلْمِ، فَإ نَّ طَلَبَهُ فَريضَةٌ وَالْبَحْثَ عَنْهُ نافِلَةٌ، وَ هُوَ صِلَةُ بَيْنَ الاْ خْوانِ، وَ دَليلٌ عَلَى الْمُرُوَّةِ، وَ تُحْفَةٌ فِى الْمَجالِسِ، وَ صاحِبٌ فِى السَّفَرِ، وَ اءُنْسٌ فِى الْغُرْبَةِ.(21)

فرمود: بر شما باد به تحصيل علم و معرفت ، چون فراگيرى آن واجب و بحث پيرامون آن مستحبّ و پرفائده است .علم وسيله كمك به دوستان و برادران است ، دليل و نشانه مروّت و جوانمردى است ، هديه و سرگرمى در مجالس است ، همدم و رفيق انسان در مسافرت است ؛ و اءنيس و مونس انسان در تنهائى مى باشد.
 

 قالَ عليه السلام : خَفْضُ الْجَناحِ زينَةُالْعِلْمِ، وَ حُسْنُ الاْ دَبِ زينَةُالْعَقْلِ، وَبَسْطُ الْوَجْهِ زينَةُالْحِلْمِ.(22)

فرمود: تواضع و فروتنى زينت بخش علم و دانش است ، اءدب داشتن و اخلاق نيك زينت بخش عقل مى باشد، خوش روئى با افراد زينت بخش حلم و بردبارى است .

 قالَ عليه السلام : تَوَسَّدِ الصَّبْرَ، وَاعْتَنِقِ الْفَقْرَ، وَارْفَضِ الشَّهَواتِ، وَ خالِفِ الْهَوى ، وَ اعْلَمْ أ نَّكَ لَنْ تَخْلُو مِنْ عَيْنِ اللّهِ، فَانْظُرْ كَيْفَ تَكُونُ.(23)

فرمود: در زندگى ، صبر را تكيه گاه خود، فقر و تنگ دستى را همنشين خود قرار بده و با هواهاى نفسانى مخالفت كن .و بدان كه هيچگاه از ديدگاه خداوند پنهان و مخفى نخواهى ماند، پس مواظب باش كه در چه حالتى خواهى بود.
 

 قالَ عليه السلام : مَنْ اءتَمَّ رُكُوعَهُ لَمْ تُدْخِلْهُ وَحْشَةُ الْقَبْرِ.(24)

فرمود: هركس ركوع نمازش را به طور كامل و صحيح انجام دهد، وحشت قبر بر او وارد نخواهد شد.

 

 قالَ عليه السلام : الْخُشُوعُ زينَةُالصَّلاةِ، وَ تَرْكُ مالايُعْنى زينَةُالْوَرَعِ.(25)

فرمود: خشوع و خضوع زينت بخش نماز خواهد بود، ترك و رها كردن آنچه (براى دين و دنيا و آخرت ) سودمند نباشد زينت بخش ورع و تقواى انسان مى باشد.
 

قالَ عليه السلام : الاْ مْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْىُ عَنِ الْمُنْكَرِ خَلْقانِ مِنْ خَلْقِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَمْن نَصَرَهُما اءعَزَّهُ اللّهُ، وَمَنْ خَذَلَهُما خَذَلَهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.(26)

فرمود: امر به معروف و نهى از منكر دو مخلوق الهى است ، هر كه آن ها را يارى و اجراء كند مورد نصرت و رحمت خدا قرار مى گيرد و هر كه آن ها را ترك و رها گرداند مورد خذلان و عِقاب قرار مى گيرد.
 

 قالَ عليه السلام : إ نَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَخْتارُ مِنْ مالِ الْمُؤْمِنِ وَ مِنْ وُلْدِهِ اءنْفَسَهُ لِيَاءجُرَهُ عَلى ذلِكَ.(27)

فرمود: همانا خداوند متعال بهترين و عزيزترين ثروت و فرزند مؤ من را مى گيرد (و هلاك و نابود مى گرداند)، چون دنيا و متعلّقات آن بى ارزش است تا در قيامت پاداش عظيمى عطايش نمايد.
 

 قالَ له رجل : اءَوصِنى بَوَصِيَّةٍ جامِعَةٍ مُخْتَصَرَةٍ؟

فَقالَ عليه السلام : صُنْ نَفْسَكَ عَنْ عارِالْعاجِلَةِ وَ نار الْآجِلَةِ.(28)
شخصى به حضرت عرض كرد: مرا موعظه و نصيحتى كامل و مختصر عطا فرما؟
امام عليه السلام فرمود: اعضاء و جوارح ظاهرى و باطنى خود را از ذلّت و ننگ سريع و زودرس ، همچنين از آتش و عذاب آخرت ، در اءمان و محفوظ بدار.
 

قالَ عليه السلام : فَسادُالاْ خْلاقِ بِمُعاشَرَةِالسُّفَهاءِ، وَ صَلاحُ الاْ خلاقِ بِمُنافَسَةِ الْعُقَلاءِ.(29)

فرمود: معاشرت و همنشينى با بى خردان و افراد لااُبالى سبب فساد و تباهى اخلاق خواهد شد؛ و معاشرت و رفاقت با خردمندان هوشيار، موجب رشد و كمال اخلاق مى باشد.

پی نوشت ها

-----------------------------------
1-بحارالا نوار: ج 72، ص 65، ح 3، مستدرك الوسائل : ج 8، ص 329، ح 9576.
2-امالى شيخ مفيد: ص 328، ح 13، مستدرك : ج 8، ص 324، ح 9562.
3-اءعلام الدّين : ص 309، س 11، مستدرك الوسائل : ج 8، ص 351، ح 9634.
4-بحارالا نوار: ح 68، ص 155، ح 69.
5-اءعلام الدّين : ص 309، س 5، بحارالا نوار: ج 75، ص 364، ضمن ح 5.
6-بحارالا نوار: ج 71، ص 181، س 1، اءعيان الشّيعة : ج 2، ص 36، س 14.
7-تنبيه الخواطر: ص 428، بحارالا نوار: ج 67، ص 245، ح 19.
8-وسائل الشّيعة : ج 16، ص 242، ح 21466.
9-بحارالا نوار: ج 72، ص 109، ح 12، مستدرك الوسائل : ج 7، ص 230، ح 8114.
10-مستدرك الوسائل : ج 17، ص 308، ح 5.
11-بحارالا نوار: ج 75، ص 380، ح 42.
12-تهذيب الا حكام : ج 7، ص 396، ح 9.
13-كشف الغمّة : ج 2، ص 349، بحارالا نوار: ج 75، ص 81، ح 75.
14-كشف الغمّة : ج 2، ص 349، بحارالا نوار: ج 75، ص 82، ح 79.
15-بحارالا نوار: 68، ص 340، ح 13.
16-بحارالا نوار: ج 75، ص 79، ح 62.
17-خصال : ج 2، ص 650، ح 46.
18-بحارالا نوار: ج 68، ص 53، ح 69.
19-كشف الغمّه : ج 2، ص 350، س 11.
20-بحارالا نوار: ج 75، ص 80، ح 63.
21-حلية الا برار: ج 4، ص 599، س 11.
22-كشف الغمّة : ج 2، ص 347.
23-بحارالا نوار: ج 75، ص 358، ح 1.
24-كافى : ج 3، ص 321، ح 7.
25-نور الا بصار: ص 331، س 12، بحارالا نوار: ج 75، ص 80، س 12.
26-خصال صدوق : ص 42، ح 32.
27-كافى : ج 3، ص 218، ح 3.
28-احقاق الحقّ: ج 12، ص 439، س 11.
29-كشف الغمّه : ج 2، ص 349، بحارالا نوار: ج 75، ص 82، ح 78..

خطبه 1 امام علی ع

نهج البلاغه

خطبه 1

اعتقادی، علمی، تاریخی، سیاسی

(امام علی _{(علیه السّلام)} در این سخنرانی از آفرینش آسمان و زمین و آفرینش انسان یاد می کند.)

1 – عجز انسان از شناخت ذات خدا⁽¹⁾

سپاس خداوندی را که سخنوران از ستودن او عاجزند، و حسابگران از شمارش نعمت های او ناتوان، و تلاشگران از ادای حق او درمانده اند. خدایی که افکار ژرف اندیش، ذات او را درک نمی کنند و دست غوّاصان دریای علوم به او نخواهد رسید. پروردگاری که برای صفات او حدّ و مرزی وجود ندارد، و تعریف کاملی نمی توان یافت و برای خدا وقتی معیّن، و سرآمدی مشخّص نمی توان تعیین کرد. مخلوقات را با قدرت خود آفرید، و با رحمت خود بادها را به حرکت در آورد و به وسیله ی کوه ها اضطراب و لرزش زمین را به آرامش تبدیل کرد.

(1): اشاره به علم: اپیس تمولوژی EPISTEMOLOGY (شناخت شناسی، معرفت شناسی)

بیشترین حسرت ها در روز قیامت از آن کسی است که لحظه ای را از یاد خدا غافل بوده باشد.رسول خدا صلی الله علیه و آله

خطبه 2 امام علی ع

خطبه ی 2

اعتقادی، تاریخی، سیاسی

(پس از بازگشت از نبرد صفّین⁽¹⁾ در سال 38 هجری ایراد فرمود)

(1): صفیّن سرزمین نزدیک ((رقّه)) و بالس، بر کرانه ی رود فرات که در آنجا جنگ صفّین در صفر سال 37 هجری بین امام علی _{(علیه السّلام)} و شامیان رخ داده است. ( معجم البلدان)

1 – ستایش پروردگار

ستایش می کنم خداوند را، برای تکمیل نعمت های او و تسلیم بودن برابر بزرگی او و ایمن ماندن از نافرمانی او، و در رفع نیازها از او یاری می طلبم؛ زیرا آن کس را که خدا هدایت کند، هرگز گمراه نگردد، و آن را خدا دشمن دارد، هرگز نجات نیابد و هرآن کس را که خداوند بی نیاز گرداند، نیازمند نخواهد شد. پس ستایش خداوند گرانسنگ ترین چیز است، و برترین گنجی است که ارزش ذخیره شدن دارد، و گواهی می دهم که جز خدای یکتای بی شریک، معبودی نیست، شهادتی که اخلاص آن آزموده و پاکی و خلوص آن را باور داریم و تا زنده ایم بر این باور استواریم، و آن را برای صحنه های هولناک روز قیامت ذخیره می کنیم، زیرا شهادت به یگانگی خدا، نشانه ی استواری ایمان، بازکننده ی درهای احسان، مایه ی خشنودی خدای رحمان، و دور کننده ی شیطان است.

2 – ویژگی های پیامبر اسلام (ص)

و شهادت می دهم که محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) بنده ی خدا و فرستاده ی اوست. خداوند او را با دینی آشکار، و نشانه ای پایدار و قرآنی نوشته شده و استوار و نوری درخشان و چراغی تابان و فرمانی آشکار کننده فرستاد تا شک و تردید ها را نابود سازد و با دلئل روشن استدلال کند⁽¹⁾ ، و با آیات الهی مردم را پرهیز دهد، و از کیفرهای الهی بترساند.

(1)   : نفی تفکّر دوگماتیسم Dogmatism (پذیرش بدون دلیل و برهان) در سراسر نهج ابلاغه در واژه های حُجَج، دلیل، برهان، این حقیقت را طرح می فرماید که انسان با دلیل و برهان می باید چیزی را پذیرفته یا انکار کند.

3 – شناخت عصر جاهلیّت

خدا پیامبر اسلام را زمانی فرستاد که مردم در فتنه ها گرفتار شده، رشته های دین پاره شده و ستون های ایمان و یقین ناپایدار بود. در اصول دین اختلاف داشته، و امور مردم پراکنده بود؛ راه رهایی دشوار وپناهگاهی وجود نداشت؛ چراغ هدایت بی نور، و کور دلی همگان را فراگرفته بود. خدای رحمان معصیت می شد و شیطان یاری می گردید؛ ایمان بدون یاور مانده و ستون های آن ویران گردیده و نشانه های آن انکار شده، راه های آن ویران و جاده های آن کهنه و فراموش گردیده بود. مردم جاهلی شیطان را اطاعت می کردند و به راه های او می رفتند و در ابشخور شیطان سیراب می شدند. با دست مردم جاهلیت، نشانه های شیطان، آشکار و پرچم او برافراشته گردید. فتنه ها، مردم را لگد مال کرده و با سم های محکم خود نابودشان کرده و پا برجا ایستاده بود.

امّا مردم حیران و سرگردان، بی خبر و فریب خورده، در کنار بهترین خانه(کعبه) و بدترین همسایگکان( بت پرستان) زندگی می کردند. خ.اب آنها بیداری، و سُرمه چشم آنها اشک بود؛ در سرزمینی که دانشمند آن لب فرو بسته و جاهل گرامی بود.

4- ویژگی های اهل بیت(علیهما السّلام)

عترت پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) جایگاه اسرار خداوندی و پناهگاه فرمان الهی و مَخزنِ علم خدا و مَرجع احکام اسلامی، و نگهبان کتاب های آسمانی و کوه های همیشه استوار دین خدایند به وسیله ی اهل بیت(علیهما السّلام) پشت خمیده ی دین را راست نمود و لرزش و اضطراب آن را از میان برداشت.

5 – سیمای فاسدان

برابر فاسدانی که تخم گناه افشاندند و با آب غرور و فریب آبیاری کردند، و محصول آن را که جز عذاب و بدبختی نبود برداشتند!

6- جایگاه آل محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم)

کسی را با خاندان رسالت نمی شود مقایسه کرد و آنان که پرورده ی نعمت هدایت اهل بیت پیامبرند با آنان برابر نخواهند بود. عترت پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) اساس دین، و ستون های استوار یقین می باشند. شتاب کننده ، باید به آنان بازگردد و عقب مانده باید به آنان بپیوندد؛ زیرا ویژگی های حقّ ولایت به آنها اختصاص دارد و وصیّت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نسبت به خلافت مسلمین ومیراث رسالت، به آنها تعلّق دارد. و هم اکنون(که خلافت را به من سپردید) حق به اهل ان بازگشت، و دوباره به جایگاهی که از آن دور مانده بود، بازگردانده شد.

با تشکر از انتخاب شما

خطبه 3 امام علی ع

خطبه ی 3

سیاسی، اخلاقی، تاریخی، اعتقادی

(معروف به خطبه ی شقشقیّه که درد دلهای امام (علیه السّلام)  از ماجرای سقیفه و غصب خلافت در این خطبه مطرح است)⁽¹⁾

(1)   : ابن خشّاب می گوید: به خدا قسم این خطبه را در کتاب هایی مطالعه کردم که 200سال قبل از تولّد سیّد رضی(قدِّس سرُّه) نوشته شده بود.(شرح ابن ابی الحدید، ج1،ص206، و الغدیر،ج7،ص82)

1- شکوه از ابابکر و غصب خلافت

آگاه باشید! به خدا سوگند! ابابکر، جامه ی خلافت را بر تن کرد، در حالی که می دانست جایگاه من نسبت به حکومت اسلامی، چون محور آسیاب است به آسیاب که دور آن حرکت می کند. او می دانست که سیل علوم از دامن کوهسار من جاری است، و مرغان دور پرواز اندیشه ها به بلندای ارزش من نتوانند پرواز کرد. پس من رِدای خلافت رها کرده و دامن جمع نموده از آن کنارگیری کردم و در این اندیشه بودم که آیا با دست تنها برای گرفتن حق خود به پا خیزم؟ یا در این محیط خفقان زا و تاریکی که به وجود آوردند، صبر پیشه سازم؟ که پیران را فرسوده، جوانان را پیر، و مردان با ایمان را تا قیامت و ملاقات پروردگار اندوهگین نگه می دارد! پس از ارزیابی درست، صبر و بردباری را خردمندانه تر دیدم. پس صبر کردم در حالی که گویا خار در چشم و استخوان در گلوی من مانده بود. و با دیدگان خود می نگریستم که میراث مرا به غارت می برند!

2- بازی ابابکر با خلافت

تا اینکه خلیفه ی اول، به راه خود رفت و خلافت را به پسر خَطّاب سپرد. سپس امام مثلی را با شعری از أَعشی عنوان کرد: ⁽¹⁾مرا با برادر جابر، _((حیان)) چه شباهتی است؟ ( من همه ی روز را در گرمای سوزان کار کردم و او راحت و آسوده در خانه بود!) شگفتا! ابابکر که در حیات خود از مردم می خواست عذرش را بپذیرند،⁽²⁾

چگونه در هنگام مرگ، خلافت را به عقد دیگری در آورد؟ . هر دو از شتر خلافت سخت دوشیدند و از حاصل آن بهره مند گردیدند.

(1)     : اُعشی لقب ابو بصیر، میمون بن قیس است.

(2)     : ابابکر، بارها می گفت: (( اَقیِلوُنی فَلَستُ بِخَیرکم)) ( مرا رها کنید، و از خلافت معذور دارید زیرا من بهتر از شما نیستم.)

3- شکوه از عمر و ماجرای خلافت:

سرانجام اولی حکومت را به راهی در آورد، و به دست کسی _(عمر) سپرد که مجموعه ای از خشونت، سخت گیری، اشتباه و پوزش طلبی بود زمامدار مانند کسی که بر شتری سرکش سوار است، اگر عنان محکم کشد، پرده های بینی حیوان پاره می شود، و اگر آزادش گذارد، در پرتگاه سقوط می کند. سوگند به خدا! مردم در حکومت دومی ، در ناراحتی و رنج مهمی گرفتار آمده بودند، و دچار دورویی ها و اعتراض شدند، و من در این مدت طولانی محنت زا، و عذاب آور، چاره ای جز شکیبایی نداشتم، تا آن روزگار عُمر هم سپری شد.⁽¹⁾

(1) : ابابکر در سال 11 هجری به خلافت رسید و در جمادی الاخر سال 13 هجری در گذشت و عُمر در سال 13 هجری به خلافت رسید و در ذی الحجة سال 23 هجری از دنیا رفت.

4- شکوه از شورای عمر

سپس عمر خلافت را در گروهی قرار داد که پنداشت من همسنگ آنان می باشم!! پناه بر خدا از این شورا! در کدام زمان در برابر شخص اولشان در خلافت مورد تردید بودم، تا امروز با اعضای شورا برابر شوم؟ که هم اکنون مرا همانند آنها پندارند؟ و در صف آنها قرارم دهند؟ ناچار باز هم کوتاه آمدم، و با آنان هماهنگ گردیدم. یکی از آنها با کینه ای که از من داشت روی برتافت،⁽¹⁾و دیگریدامادش⁽²⁾را بر حقیقت برتری داد و آن دو نفر دیگر که زشت است آوردن نامشان⁽³⁾.

(1)   : سعد بن ابی وقاص که یکی از شورای شش نفره بود.

(2)   : عبدالرحمن بن عوف، شوهر خواهر عثمان، که حق ((وتو)) در شورا داشت. زیرا عمر دستور داد اگر اختلافی در شورا پدید آمد، ملاک، رأی داماد عثمان است، با اینکه طبق اعتراف دانشمندان اهل سنّت، عمر در دوران حکومت خود بارها اعتراف کرد که: (( لو لا علی لهلک عمر)) (اگر علی نبود عمر هلاک می شد.) _{((الغدیر،ج3،ص97))}

(3)   : طلحه و زبیر، که از رذالت و پستی، بر امام شوریدند و جنگ جمل را به وجود آوردند.

5 – شکوه از خلافت عثمان

تا آن که سومی به خلافت رسید، دو پهلویش از پرخوری باد کرده، همواره بین آشپزخانه و دستشویی سرگردان بود، و خویشاوندان پدری او از بنی امیّه به پاخاستند و همراه او بیت المال را خوردند و بر باد دادند، چون شتر گرسنه ای که بجان گیاه بهاری بیفتد،⁽¹⁾ عثمان آنقدر اسراف کرد که ریسمان بافته او باز شد و أعمال او مردم را برانگیخت، و شکم بارگی او نابودش ساخت.

(1)   : عثمان در سال 24 هجری به خلافت رسید و در سال 35 هجری کشته شد. تنها یک مرحله از اسراف بازی های عثمان به شرح زیر است: به دامادش، حارث بن حکم، هزار درهم و شترهای فراوان زکات اَن سال، و زمین بزرگی که پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) وقف مسلمانان کرده بود بخشید. به سعید بن عاص بن امیّه، از طایفه ی خود صد هزار درهم داد. به داماد دیگرش مروان بن حکم، صدهزار درهم و به ابوسفیان دویست هزار درهم داد. به طلحه سی و دو میلیون و دویست هزار درهم، و به زبیر پنجاه و نه میلیون و هشتصد هزار درهم داد. برای خودش سی میلیون و پانصد هزار درهم، و سیصد و پنجاه هزار دینار کنار گذاشت. به یعلی بن امیّه پانصد هزار دینار، و به عبدالرحمن شوهر خواهرش دو میلیون و پانصد هزار دینار داد. (( الغدیر،ج8،ص286))

6- بیعت عمومی مردم با امیرالمومنین(علیه السّلام)

روز بیعت، فراوانی مردم چون یال های پر پُشت کَفتار⁽¹⁾ بود، از هر طرف مرا احاطه کردند، تا آن که نزدیک بود حسن و حسین(علیه السّلام)   لگد مال گردند،و ردای من از دو طرف پاره شد. مردم چون گلّه های انبوه گوسفند مرا در میان گرفتند. امّا آنگاه که به پا خاستم و حکومت را به دست گرفتم، جمعی پیمان شکستند و گروهی از اطاعت من سرباز زده از دین خارج شدند،⁽²⁾ و برخی از اطاعت حق سر برتافتند،⁽³⁾ گویا نشنیده بودند سخن خدا ی سبحان را که می فرماید: (( سرای آخرت را برای کسانی برگزیدیم که خواهان سرکشی و فساد در زمین نباشند و آینده از آنِ پرهیزکاران است)) آری! به خدا آن را خوب شنیده و حفظ کرده بودند، امّا دنیا در دیده ی آنها زیبا نمود، و زیور آن چشم هایشان را خیره کرد.

(1) : کفتار، حیوانی که فراوانی پشم گردن او ضرب المثل بوده و اگر می خواستند فراوانی چیزی را بگویند با نام موهای یال کفتار مطرح می کردند.

(2) : مارقین(خوارج) به رهبری حرقوص پسر زهیر که به ((ذوالثدیه)) مشهور بود و جنگ نهروان را پدید آورد.

(3) : قاسطین، معاویه و یاران او که جنگ صقّین را بر امام تحمیل کردند.

7- مسوولیت های اجتماعی

سوگند به خدایی که دانه را شکافت و جان را آفرید، اگر حضور فراوان بیعت کنندگان نبود، و یاران حجّت را بر من تمام نمی کردند، و اگر خداوند از علماء عهد و پیمان نگرفته بود که برابر شکم بارگیِ ستمگران و گرسنگی مظلومان، سکوت نکنند، مهار شتر خلافت را بر کوهان آن انداخته، رهایش می ساختیم، و آخر خلافت را به کاسه ی اول آن سیراب می کردم، آنگاه می دیدیدکه دنیای شما نزد من از آب بینی بزغاله ای بی ارزش تر است.⁽¹⁾

گفتند: در اینجا مردی از اهالی عراق بلند شد ونامه ای به دست امام(علیه السّلام) داد و امام(علیه السّلام) آن را مطالعه می فرمود، گفته شد مسائلی در آن بود که می بایست جواب می داد. وقتی خواندن نامه به پایان رسید، ابن عباس گفت یا امیرالمومنین! چه خوب بود سخن را از همان جا که قطع شد آغاز می کردید؟ امام(علیه السّلام) فرمود:

هرگز! ای پسر عباس، شعله ای از آتش دل بود، زبانه کشید، و فرو نشست،

ابن عباس می گوید، به خدا سوگند! بر هیچ گفتاری مانند قطع شدن سخن امام(علیه السّلام) این گونه اندوهناک نشدم، که امام نتوانست تا آنجا که دوست دارد به سخن ادامه دهد.

می گویم: (معنای سخن امام(علیه السّلام) که فرمود، کراکب الصّعبة، این است که اگر سوارکار مهار شتر سرکش را سخت بکشد، و مرکب چموش نافرمانی کند، بینی او پاره می شود، و اگر مهارش را رها کند، چموشی کرده در پرتگاه سقوط قرار می گیرد و صاحبش قدرت کنترل او را ندارد. می گویند (( اشنق الناقه)) یعنی به وسیله ی مهار سرشتر را بالا بکشد و ((شنقها)) نیز می گویند که ابن سکّیت در کتاب اصلاح المنطق گفته است. اینکه فرمود (( اشنق لها)) و نفرمود (( اشنقها)) برای آنکه این کلمه را مقابل ((اسلس لها)) قرار داد، گویی فرموده باشد که اگر سر او را بالا کشد. یعنی آن را واگذارد تا سر خود را بالا نگه دارد.)

خطبه 4 امام علی ع

خطبه ی 4

اعتقادی، سیاسی

(گفته شد که پس از فتح بصره در سال 31 هجری و کشته شدن طلحه و زبیر ایراد فرمود)

1 – ویژگی های اهل بیت(علیهما السّلام)

 شما مردم به وسیله ی ما، از تاریکی های جهالت نجات یافته و هدایت شدید، و به کمک ما، به اوج ترّقی رسیدید. صبح سعادت شما با نور ما درخشید، کَر است گوشی که بانگ بلندِ پندها را نشنود، و آن کس را که فریاد بلند، کَر کند، آوای نرم حقیقت چگونه در او أثر خواهد کرد؟ قلبی که از ترس خدا لرزان است، همواره پایدار و با اطمینان باد!. من همواره منتظر سرانجام حیله گری شما مردم بصره بودم، و نشانه های فریب خوردگی را در شما می نگریستم. تظاهر به دینداری شما، پرده ای میان ما کشید ولی من با صفای باطن درون شما را می خواندم.

2 – ویژگی های امام علی(علیه السّلام)

من برای واداشتن شما به راه های حق، که در میان جادّه های گمراه کننده بود، به پا خاستم در حالی که سرگردان بودید و راهنمایی نداشتید تشنه کام هرچه زمین را می کندید قطره ی آبی نمی یافتید،⁽¹⁾امروز زبانِ بسته را به سخن می آورم. دُور باد رأی کسی که با من مخالفت کند! از روزی که حق به من نشان داده شد، هرگز در آن شک و تردید نکردم! کناره گیری من چونان حضرت موسی (علیه السّلام) برابر ساحران که بر خویش بیمناک نبود، ترس او برای این بود که مبادا جاهلان پیروز شده و دولت گمراهان حاکم گردد. امروز ما و شما بر سر دو راهی حق و باطل قرار داریم، آن کس که به وجود آب اطمینان دارد تشنه نمی ماند.

(1) : ضرب المثل کنایه از تلاش بیهوده است.

خطبه 5 امام علی ع

خطبه ی 5

سیاسی، اعتقادی

(پس از وفات پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) و ماجرای سقیفه، عباس و ابوسفیان، پیشنهاد خلافت داده که با امام (علیه السّلام) بیعت کنند.)

1 – راه های پرهیز از فتنه ها

ای مردم، امواج فتنه ها را با کشتی های نجات⁽¹⁾ درهم بشکنید، و از راه اختلاف و پراکندگی بپرهیزید، و تاج های فخر و برتری جویی را بر زمین نهید، رستگار شد آن کس که با یاران به پاخاست، یا کناره گیری نمود و مردم را آسوده گذاشت.

این گونه زمامداری⁽²⁾، چون آبی بد مزه، و لقمه ای گلوگیر است، و آن کس که میوه را کال و نارس بچیند، مانند کشاورزی است که در زمین دیگری بکارد.

(1) : اشاره است به حدیث معروف پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) که فرمود: (( مَثَل اهل بیت ن همانند کشتی نجات است.))

(2) : زمامداری پیشنهادی ابوسفیان!!

2 – فلسفه سکوت

در شرایطی قرار دارم که اگر سخن بگویم، می گویند بر حکومت حریص است، و اگر خاموش باشم، می گویند: از مرگ ترسید!! هرگز! من و ترس از مرگ؟! پس از آن همه جنگ ها و حوادث ناگوار؟! سوگند به خدا، اُنس و علاقه ی فرزند ابی طالب به مرگ در راه خدا، از علاقه ی طفل به پستان مادر بیشتر است! این سکوت برگزیدم، از علوم و حوادث پنهانی آگاهی دارم که اگر باز گویم مضطرب می گردید، چون لرزیدن ریسمان در چاه های عمیق!.

خطبه 6 امام علی ع

خطبه ی 6

سیاسی، اعتقادی

( در سال 36 هجری در شهر مدینه آن گاه که از امام خواستند طلحه و زبیر را تعقیب نکند، فرمود)

آگاهی و مظلومیت امام(علیه السّلام)

به خدا سوگند! از آگاهی لازمی برخوردارم و هرگز غافلگیر نمی شوم،⁽¹⁾ که دشمنان ناگهان مرا محاصره کنند و با نیرنگ دستگیرم نمایند.

من همواره با یاری انسان حق طلب، بر سر آن کس می کوبم که از حق روی گردان است، و با یاری فرمانبر مطیع، نافرمان اهل تردید را درهم می شکنم، تا آن روز که دوران زندگانی من به سر آید. پس، سوگند به خدا، من همواره از حق خویش محروم ماندم، و از هنگام وفات پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) تا امروز حق مرا از من باز داشته و به دیگری اختصاص دادند.

خطبه 7 امام علی ع

خطبه ی 7

سیاسی، اخلاق

شفاعت پیروان شیطان

منحرفان، شیطان را معیار کار خود گرفتند، و شیطان نیز آنها را دام خود قرار داد و در دل های آنان تخم گذارد، و جوجه های خود را در دامانشان پرورش داد. با چشم های آنان می نگریست و با زبان های آنان سخن می گفت. پس با یاری آنها بر مرکب گمراهی سوار شد و کردارهای زشت را در نظرشان زیبا جلوه داد؛ مانند رفتار کسی که نشان می داد در حکومت شیطان شریک است و با زبان شیطان، سخن باطل می گوید.