1220-820 – اقتدار حكومت های عرب بر کشور پارس رو به کاهش نهاد. به این صورت که پادشاهي هاي پارسي محلي در مناطق مختلف سر برداشتند. 
طاهريان 259-206 هجری قمری (873-821 میلادی)، صفاريان 393-247 هجری قمری (903-867 میلادی)، سامانيان 389-279 هجری قمری (999-873 میلادی)، آل زيار 433-316 هجری قمری (1077-928 میلادی) و آل بويه 447-320 هجری قمری (1055-945 میلادی) از آن جمله بودند. به دنبال آنها سلسله های ترکی با فرهنگ پارسي هم ظاهر شدند که عبارت بودند از: غزنويان 582-351 هجری قمری (1186-962 میلادی)، سلجوقيان 590-429 هجری قمری (1153-1038 میلادی) و خوارزمشاهيان 628-490 هجری قمری (1220- 1153 میلادی). در این دوران زبان فارسي مدرن متولد شد و خيلي زود به عنوان يكی از شاعرانه ترين زبان هاي جهان شکوفا شد. سامانيان اولين كساني بودند كه زبان فارسي را به عنوان زبان رسمي دربارشان پذيرفتند. يك بار ديگر پارس مركز جهان براي هنر، ادبيات و علم شد و به خاطر نقش کلیدی ای که در همه حوزه ها داشت، در پیشرفت تمدن اسلامی نقشی بسزا ایفا کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره سلسله های ایرانی پس از اسلام، تا دوره مغول اینجا را کلیک کنید.
850- خوارزمي، رياضيدان و ستاره شناس برجسته و پايده گذار جبر و كمك كننده به بسياري از تحولات علوم نظير پايه گذاري صفر و سيستم اعشاري و اعداد عربي متولد شد.
879- يعقوب ليث صفار اولين حاكم پارسي بود كه به طور آشكار بر ضد اعراب شوريد. او بيشتر سرزمين پارس را به زير كنترل درآورد و زبان فارسي را ترويج كرد.
925-865- رازي پزشك و شيميدان و فيلسوف مشهور عصرش استفاده پزشكي از الكل را كشف كرد و تعدادي كتاب در زمنيه هاي مختلف مخصوصاً داروسازي نوشت. برخي از آثار او به بسياري از زبان هاي اروپايي ترجمه شد.
940- رودكي به زباني فارسي جديد و نظام شعري آن شكل داد. او اولين شاعر مهم زبان فارسي و به عبارتي پدر شعر فارسي است. سهم او بخصوص از این نظر مهم است كه شعر به يكي از پايه هاي اصلي فرهنگ و هويت فارسي تبدیل شد.
1020-940- فردوسي شاعر ملي ايران و شايد بزرگ ترين قهرمان ايران متولد شد. او شاهنامه را در 1010 میلادی تكميل كرد. كتابي كه نگارش آن30 سال زمان برد و 50000 بيت دارد. او از هويت ملي پارسي دفاع كرد. در حالي كه يك مسلمان پرهيزگار بود كه عميقاً از نفوذ اعراب منزجر بود. او شاهنامه را با استفاده حداقل از كلمات عربي نوشت. شاهنامه شامل داستان هاي اسرارآميزي از کشور پارس در پيش از اسلام است. قهرمان آن يعني رستم هم ارزش هاي فردي ای مثل قدرت و درستي و شجاعت دارد.
1037-980- ابن سينا (در غرب اويسنا) يكي از برجسته ترين دانشمندان و فلاسفه تمدن اسلامي كه بيش از 200 كتاب نوشت در این سال ها زندگي مي كرد. کتاب قانون او در پزشكي كه يك دايره المعارف خلاصه، از همه علوم پزشكي آن دوران است در سراسر جهان شناخته شده است. اين كتاب به لاتين ترجمه شد و تأثيرگذارترين كتاب پزشكي در جهان تا قرن هفدهم باقي ماند. او همچنين فيلسوف برجسته اي هم بود.
1055-945- آل بويه از منطقه مركز و شمال با ارتش اعراب جنگيدند و بغداد را تسخير كردند. اگرچه آنها به خليفه اجازه دادند تا نام خلیفه را برای خودش نگه دارد، اما نقش خليفه را به يك رييس مذهبي بي نفوذ و دست نشانده كاهش دادند. آل بويه قدرت سياسي واقعي را در بخش شرقي جهان اسلام براي يك قرن در دست داشتند.
1092-نظام الملك نخست وزير مشهور ملك شاه سلجوقي متولد شد. بر اثر لیاقت او، ملك شاه توانست بخش شرقي جهان اسلام از سوريه تا افغانستان را كنترل کند. نظام الملك کتاب سياستنامه را نوشت كه كتابی درباره حكومت داري و سياست بود. او همچنين مدارس نظام را در شهرهاي عمده تحت حكومت سلجوقيان ايجاد كرد. اين مدارس به مؤسسات آموزشي پیشرفته ای در جهان اسلام تبدیل شدند. نظام الملک، حامی خيام و غزالي بود.
111-1058- غزالي كه به عنوان برجسته ترين حقوقدان و متخصص الهيات عصرش شناخته مي شود، در اين دوران زندگي مي كرد. او يك ستون عقلاني صوفيه به شمار مي رود.
1122-1048- عمر خيام رياضيدان، شاعر و ستاره شناس بزرگ زندگي مي كرد. او محاسبات رياضي را براي اصلاح تقويم پارسي، يكي از دقيق ترين تقويم هاي جهان كه تا به امروز هم مورد استفاده قرار مي گيرد، انجام داد. او به ساخت يك رصدخانه مهم در اصفهان كمك كرد و مجموعه رباعياتش را نوشت. فيتزجرالد رباعيات خيام را در قرن نوزدهم به انگليسي ترجمه كرد و كمك كرد كه رباعيات خيام مشهورترين اشعار شرقي در اروپا شود. كار او تاكنون به بسياري از زبان هاي ديگر ترجمه شده است و ميليون ها نسخه از آن فروخته شده است.
1206- چنگيز خان قبايل مغول را متحد كرد و شروع به تسخير جهان كرد.
