ایران شناس برجسته و شاعر پارسی گوی چینی

عاشق زاینده رود هستم

موهونگ یان (Mu Hong Yan)، از ایران شناسان برجسته و شاعران پارسی گوی چینی است كه نام ایرانی «پرستو» را هم برای خود برگزیده است ؛ او این روزها به دعوت دبیرخانه پنجمین جشنواره بین المللی شعر فجر مهمان مردم ایران است.

موهونگ یان كه مدرك كارشناسی ارشد خودش را در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه پكن كسب كرده است در حال حاضر به عنوان استاد در بخش ادبیات زبان فارسی در انستیتو زبان های خارجی پكن فعالیت می كند و البته ذوق سرایش شعر به زبان فارسی را هم دارد.

او همچنین به عنوان استاد افتخاری با مركز مطالعات ادبیات زبان های شرقی دانشگاه پكن همكاری دارد و علاوه بر این در ترجمه 18 جلد شاهكارهای ادبی فارسی كه توسط رایزنی فرهنگی ایران در چین به چاپ رسیده مشاركت داشته است.

یان همچنین مقالات و كتاب های متعددی درباره ادبیات كهن و معاصر فارسی نوشته یا ترجمه كرده است كه گزیده ای از داستان های مدرن ایران و گزیده ای از اشعار نو از آن جمله هستند.

 برای آغاز گفت وگو از آشنایی تان با زبان فارسی برای ما سخن بگویید.

من سال 1982 وارد دانشگاه پكن شدم و همین ورود به دانشگاه و آموزش عالی زمینه ساز آشنایی من با زبان، ادبیات و فرهنگ ایران شد و در دانشگاه رشته زبان فارسی را برای ادامه تحصیل انتخاب كردم.

 چرا زبان فارسی را برای ادامه تحصیل انتخاب كردید؟

خب، پیش از دانشگاه من آشنایی مناسبی با زبان انگلیسی داشتم و دوست داشتم با یك زبان دیگر هم آشنا شوم، برای همین هم به سراغ زبان فارسی رفتم...

 یعنی هیچ پیش زمینه خاصی نداشتید؟! به عنوان مثال دوست، همسایه یا آشنایی كه زبان فارسی را به شما توصیه كند یا حداقل انگیزه ای برای آموختن زبان فارسی باشد؟

خیر، اصلا. فقط می خواهم بگویم این شانس خوب من بود كه باعث شد تا با زبان فارسی آشنا شوم، البته این را هم بگویم كه در دنیا زبان های فراوانی وجود دارد، اما بسیار كم هستند زبان هایی كه پیشینه قوی داشته باشند و در واقع ریشه در یك فرهنگ و تمدن داشته باشند و زبان فارسی این ویژگی را داشت و تنها یك زبان نبود بلكه پنجره ای بود برای من كه از طریق آن توانستم با جهانی از موضوعات، مفاهیم و فرهنگی آشنا شوم كه عمق زیادی داشت؛ من زبان فارسی را همچنین زبان دوم یك دین و آیین زندگی می دانم كه توانسته در طول تاریخ تولیدات فراوان ادبی و فرهنگی داشته باشد.

از سوی دیگر این زبان تنها محدود به ایران نیست و باعث شده است تا من با هویت چند قوم و مردم چند كشور دیگر هم بتوانم آشنا شوم.

 دقیقا همین طور است، ما ایرانیان امروز زبان فارسی را فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی می دانیم آیا مطالعات شما تنها محدود به ایران بوده است یا دیگر كشورهای فارسی زبان را هم در بر گرفته است؟

نه، من فقط توانسته ام آثار شاعران و نویسندگان ایرانی را مطالعه و ترجمه كنم و هنوز با آثار كشورهایی همچون افغانستان، تاجیكستان یا حتی شبه قاره آشنایی خاصی ندارم.

 شما زبان فارسی را در دانشگاه تا چه مقطعی ادامه دادید؟

من تا دوره فوق لیسانس (كارشناسی ارشد) در دانشگاه پكن ادامه دادم و سال 1990 فارغ التحصیل شدم و بعد از فارغ التحصیلی در رشته ادبیات فارسی تا به امروز به صورت جدی روی زبان فارسی كار می كنم و البته بیشتر كارهایم در حوزه ترجمه، تحقیق و پژوهش است و باید بگویم كه زبان فارسی بسیار شیرین است و من خودم زبان فارسی را به صورت كاملا شخصی بسیار دوست دارم و از كار و پژوهش در این زمینه واقعا لذت می برم.

 وضعیت آموزش زبان فارسی در چین چگونه است؟

اگر اشتباه نكنم در دهه 50 میلادی كرسی آموزش زبان و ادب فارسی در دانشگاه پكن راه اندازی شد كه در تقویت جایگاه و موقعیت زبان و ادب فارسی در چین نقش فراوانی داشت و موفقیت های این كرسی آموزشی زمینه مناسبی برای گسترش كرسی های جدید آموزش زبان و ادب فارسی و مراكز ایران شناسی با همكاری دولت ایران و استادان ایرانی در برخی از دانشگاه های چین شد و افزایش علاقه مندان به فرهنگ و تمدن ایرانی و زبان و ادب فارسی در سرزمین پهناور چین را فراهم كرد.

 خانم یان در كارنامه شما ترجمه مثنوی معنوی مولانا هم وجود دارد در این رابطه برای ما بگویید.

من دفترهای اول، دوم و ششم مثنوی را ترجمه كرده ام و ترجمه دفترهای دیگر را افراد دیگری به عهده داشتند؛ كلیات مثنوی مولوی در نیمه اول سال 2002 توسط انتشارات هو نان (Hu Nan) چاپ و منتشر شد و سال 2003 جایزه ششمین دوره جایزه كتاب ملی چین و ششمین دوره جایزه كتاب ادبی چین را دریافت كرد.

من فكر می كنم مخاطب شعرهای مولوی فقط فارسی زبان ها یا مسلمانان نیستند و در چین هم كسانی كه در دانشگاه، ادبیات، فلسفه یا علوم دینی خوانده اند بسیار از مولوی و آثارش استقبال كردند و من به عنوان كسی كه فارسی آموخته است وظیفه خودم می دانم كه بهترین و باارزش ترین آثار ادبی ایران را ترجمه كنم تا خوانندگان چینی با ادبیات و فرهنگ ایران آشنایی پیدا كنند.

 شما فقط اشعار كهن را به چینی ترجمه كرده اید؟

من اشعار كهن را دوست دارم، اما علاقه شخصی خودم بیشتر به شعر نو است و آثار شاعران نوپرداز شما را هم در چند مرحله به چینی ترجمه كرده ام.

 چه شاعرانی بوده اند؟

خب از نیما یوشیج آغاز كردم كه پدر شعر نو فارسی است و در ایران و كشورهای فارسی زبان او را بنیانگذار نوع دیگری از شعر فارسی می شناسند و بعد شاعرانی مانند پرویز ناتل خانلری، منوچهر شیبانی، فریدون توللی، نادر نادرپور، مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، احمد شاملو، قیصر امین پور، علی موسوی گرمارودی، محمدعلی سپانلو، منوچهر آتشی و... را از هركدام چند شعر انتخاب كردم و به چینی ترجمه كردم.

از میان شاعران سنتی و كهن ما كدام شاعر را بیشتر می پسندید؟

همان طور كه گفتم بیشتر آثار شاعران معاصر و شعر نو را دوست دارم اما خب حافظ، مولوی و سعدی بسیار شعرهای خوبی دارند.

در میان همین شاعران نوپرداز كه آثارشان را ترجمه كرده اید خودتان كدام شاعر و شعرهایش را بیشتر پسندیدید؟

من شعرهای سهراب سپهری را بیشتر از همه دوست داشتم.

 فكر می كنم دلیل این علاقه شما به سهراب این باشد كه شعر سپهری بیشتر به فرهنگ شرق آسیا نزدیك است و خود او مدتی به شرق آسیا سفر كرده بود و به آن حال و هوا نزدیك است.

نمی دانم. شاید این گونه باشد كه شما می گویید، ولی آن چیزی كه باعث جذب من به اشعار سهراب سپهری شد فقط نزدیكی به فرهنگ شرق آسیا نبوده است، بلكه من نوعی عرفان و معنویت كه در آثار شاعران كهن شما بود را در شعرهای او دیدم و به نوعی او همان مضامین و محتوا را با شكل و شیوه ای نو بیان كرده است كه به دل من نشست؛ نكته دیگر هم شاید این بود كه شعر سپهری خیلی به طبیعت نزدیك است و من خوانده ام كه در ایران سهراب سپهری را شاعر طبیعت نامیده اند.

بله... شعرهایی مانند:

باغ ما در طرف سایه دانایی بود

باغ ما جای گره خوردن احساس و گیاه

باغ ما نقطه برخورد نگاه و قفس و آینه بود

باغ ما شاید، قوسی از دایره سبز سعادت بود

میوه كال خدا را درآن روز، می جویدم در خواب

آب بی فلسفه می خوردم

توت بی دانش می چیدم

زندگی در آن وقت، صفی از نور و عروسك بود

یك بغل آزادی بود...

شعر سهراب به نوعی نمایانگر فرهنگ معنوی ایرانیان هم هست آن چیزی كه خودتان هم در ابتدای گفت وگو به آن اشاره داشتید.

بله، من جدای از آموختن زبان فارسی با فرهنگ ایران آشنا هستم و فكر می كنم كه شعر فارسی برگرفته از همین فرهنگ است و به همین دلیل محیط شعر فارسی برای من آشناست.

در واقع شعر فارسی مانند یك آینه است كه از طریق آن من می توانم تاریخ و فرهنگ را بشناسم و هر دو لازم و ملزوم یكدیگر هستند. نمی توان شعر، تاریخ و فرهنگ را در ایران از هم جدا كرد. من به همه ایران پژوهان توصیه ام این است كه اگر می خواهند به شناختی همه جانبه از ایران و سرزمین هایی كه به فارسی سخن می گویند دست پیدا كنند چاره ای ندارند جزء این كه شعر امروز و دیروز فارسی را به خوبی بخوانند و مطالعه كنند.

 شما به جز تهران به شهرها و مناطق دیگر ایران هم سفر كرده اید؟

بله، شهرهای زیادی رفته ام. من به شهر قم رفتم كه برایم واقعا جالب بود و این شهر را دوست دارم همچنین به كاشان، شیراز، همدان و اصفهان هم رفته ام.

 كدام منطقه و شهر ایران را بیشتر پسندیدید؟

من اصفهان را خیلی دوست دارم و عاشق این هستم كه ساعت ها در كنار زاینده رود بنشینم و به دوردست ها خیره شوم. زاینده رود و اصفهان به من آرامش می دهند. بناها و ساختمان های تاریخی اصفهان را خیلی دوست دارم و هر وقت به ایران بیایم حتما به این شهر سفر می كنم.

 مردم ایران را چگونه مردمی می دانید؟

من فكر می كنم مردم ایران و چین هر دو مهربان، مهمان نواز و پر محبت هستند و من وقتی در ایران هستم احساس خیلی خوبی دارم.

 در آستانه بهار و عید نوروز هستیم. آیا تا به حال نوروز را در ایران بوده اید؟

بله، من عید نوروز را خیلی دوست دارم و انگار همه چیز در حال نو شدن هست و تحقیق و پژوهش هم در رابطه با آداب و رسوم نوروز و بهار در ایران هم داشته ام و سفره هفت سین شما را خیلی دوست دارم و درباره آن خیلی خوانده و نوشته ام و به دیگران گفته ام و پیشنهاد داده ام كه حتما برای عید باید به ایران بیایند.

 به عنوان آخرین پرسش، تازه ترین كتابی كه درباره زبان فارسی یا ایران در دست انتشار دارید برای ما صحبت كنید؟

خب این روزها دلمشغولی اصلی من و كار و شغلم به طور تمام وقت ترجمه و تحقیق در زمینه ادبیات فارسی است و تا به امروز علاوه بر ترجمه كتاب های فارسی به زبان چینی، مقالات متعددی هم درباره ادبیات فارسی در مطبوعات و رسانه های چین نوشته و منتشر كرده ام، اما آنچه كه این روزها به صورت جدی در حال نگارش آن هستم كتابی است كه یك تحقیق جامع درباره شعرشناسی در ادبیات فارسی است. این كتاب یك كتاب دانشگاهی و آكادمیك است كه به چیستی شناسی شعر و زیبایی های شعر و تعریف شعر در ادبیات و زبان فارسی اختصاص دارد و نظرات مختلف ادبی در ایران را شامل می شود و سعی كرده ام كه در آن دیدگاه های مختلف شاعران و دانشمندان زبان و ادبیات فارسی را بیاورم و یك نگاه كامل به شعر فارسی داشته باشم.