«اصفهان، نصف جهان است» شاه عباس اول 450 سال پیش برای تحقق این جمله برجسته‌ترین معماران و شهرسازان ایران را به کار گرفت تا زیباترین بناها را با هنرمندی تمام و معماری شگفت آور در پایتخت صفویان بنا کنند و اصفهان به مدد این تلاش امروز در شمار 10 شهر برتر جهان جای گرفته است.
منطقه اصفهان، نیم هزاره از دوران شاه عباس گذشته است و اصفهان اگرچه همچنان یکی از زیباترین شهرهای ایران نامیده می‌شود، اما از دوران شکوه و جلال عصر صفویه فاصله بسیاری گرفته است. متاسفانه در سال‌های گذشته با وجود شعار مسوولان و مدیران برای توسعه گردشگری، شرایط سیاسی مانع از حضور گردشگران در این شهر شد و نه تنها گردشگری توسعه نیافت بلکه عدم درآمدزایی موجب شد تا میراث تاریخی به بهانه کمبود بودجه با بی مهری مواجه شود.
بی مهری مسوولان تنها چالش پیش روی بناها کهن این شهر نیست بلکه درک نشدن ارزش این آثار توسط مسوولان شهری مشکلی است که یادگارهای تاریخی اصفهان هر روز با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و متاسفانه در موارد متعددی مانند عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ، احیای بدنه سازی چهارباغ عباسی و اخیرا احداث میدان جدید امام علی (ع) با نام احیای میدان عتیق شاهد همدستی حافظان میراث تاریخی با مدیران شهری هستیم! خوشبختانه در ماه‌های اخیر با انتخاب مدیران شایسته برای سازمان میراث فرهنگی که در این زمینه کار کرده و سالها تجربه اندوخته‌اند امید برای انتخاب مدیرانی عیسی دم که اصفهان را دوباره احیا کنند در دل میراث دوستان جوانه زده است تا شاید اصفهان این بار فارغ از تخریب تنها به زنده شدن بیندیشد.
مردم نگران تخریب‌ها هستند
به گفته حمید فرهمند بروجنی، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان در سال‌های گذشته آنچه که شایسته اصفهان بوده است اتفاق نیفتاده و میراث فرهنگی استان با چندین مشکل اساسی روبه رو است و مدیرکل جدید میراث اصفهان باید در ابتدای کار نگرانی مردم از تخریب آثار تاریخی را برطرف کند.
وی با بیان اینکه کمبود بودجه با توجه به حجم گسترده آثار باستانی و میراث فرهنگی در این استان و به خصوص شهر اصفهان مهم‌ترین و اصلی‌ترین مشکل میراث به حساب می‌آید، ادامه داد: مشکل دوم اصفهان منصوب شدن مدیرانی است که یا تجربه کاری ندارند و سریع تعویض می‌شوند و یا اینکه از مدیران کاردان و درجه یک استفاده نمی‌شود و یا کمتر استفاده می‌شود و حتی در برخی مواقع نیز مدیران توانمند کنار گذاشته شدند.
این استاد مرمت دانشگاه هنر اصفهان ادامه داد: متاسفانه در شهر اصفهان میراث فرهنگی آخرین اولویت نهادها و سازمان‌ها است و اگر سازمان و نهادی میراث را در اولویت قرار می‌دهد فقط به بخش گردشگری توجه می‌کند تا سود مالی آن از میان نرود و آثار باستانی در این میان مظلوم واقع می‌شوند.
فرهمند بروجنی تصریح کرد: نمونه بارز این صحبت‌ها متروی اصفهان است که هیچ لزومی نداشت از زیر چهارباغ عبور کند و تمام عقل‌های سلیم هم گفتند که نباید عبور کند، اما عبور کرد.
میراث اصفهان ارثیه هیچ کس نیست
وی با اشاره به اینکه نابخردی و عدم برنامه‌ریزی بزرگ‌ترین عامل تخریب میراث فرهنگی است، تاکید کرد: متاسفانه زمزمه‌های عبور مترو از زیر میدان نقش‌جهان نیز به گوش می‌رسد و چنین صحبت‌هایی تنها زمانی به میان می‌آید که برای آثار ملی و جهانی در کشور خود ارزشی قائل نباشیم و آن‌ها را درک نکنیم.
این عضو هیئت علمی دانشگاه هنر استان اصفهان با بیان اینکه اصفهان بدون آثار تاریخی آن با دیگر شهرها تفاوتی ندارد، گفت: مدیران شهری باید اصفهان را با میراث فرهنگی آن اداره کنند زیرا اصفهان را با فرهنگ و آثار باستانی آن می‌شناسند نه صنایع و توسعه‌ای که امروز گریبان گیر این شهر شده است.
فرهمند بروجنی اضافه کرد: نبود یک برنامه منسجم و یک مدیر جسور که بتواند با سطوح بالای کشوری تعامل داشته باشد یکی از چالش‌های بزرگ دیگری است که اصفهان با آن دست و پنجه نرم می‌کند درحالی‌که اصفهان هم دانش‌آموختگان کافی دارد و هم مدیران لایق که در سطح کشوری کار می‌کنند پس می‌توان با انتخاب یک مدیر چالش‌های این استان در بخش میراث فرهنگی را به راحتی از میان برد.
وی با اشاره به اینکه بحث آموزش در شهری که به لحاظ میراث فرهنگی و آثار باستانی از اهمیت بسزایی برخوردار است، جدی گرفته نشده است، افزود: ما تنها به حفظ و احیای آثار تاریخی تاکید می‌کنیم و آموزش نقش کم‌رنگی در مباحث میراث فرهنگی دارد؛ باید توجه داشت که آثار تاریخی اصفهان میراث ملی و جهانی است و نه میراث کارکنان اداره میراث فرهنگی و اگر جامعه از آموزش‌های کافی برخوردار شود آنگاه خود مردم به حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی کمک خواهند کرد.
این استاد دانشگاه هنر اصفهان اظهار کرد: متاسفانه در هشت سال گذشته میراث تاریخی اصفهان مورد بی مهری قرار گرفت و مدیران جدید در ابتدای کار با یک خرابی عظیم مواجه خواهند بود و در کنار آن چالش دیگری به نام متقاعد کردن مدیران برای اهمیت دادن به میراث را نیز پیش رو دارند.
فرهمند بروجنی با بیان اینکه مسوولان جدید میراث در ابتدای ورود باید نگرانی مردم از تخریب آثار تاریخی را رفع کنند، ادامه داد: امروز در اصفهان با چالش‌های جدیدی روبه رو هستیم، بنای مصلی را داریم که برای ساخته شدنش چندین اثر تاریخی از بین رفته است و میدان امام علی (ع) را داریم که به اشتباه نام احیا را بر روی آن گذاشته‌اند.
وی ادامه داد: افرادی که ساخت میدان امام علی (ع) را احیا می‌دانند یا سودجو هستند و یا از سر نا آگاهی صحبت می‌کنند؛ احیای یک بنا به پروسه‌ای می‌گویند که بخشی از آن حفظ شده باشد و متاسفانه در آینده نزدیک به دلیل تغییر بافت شاهد تخریب‌هایی در محله‌های تاریخی این منطقه خواهیم بود در حالی که این میدان می‌توانست در جایی دیگر ساخته شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان ادامه داد: مشکلاتی که امروز گریبان گیر میراث تاریخی اصفهان است به این دلیل اتفاق افتاد که مدیران در این سالها از دلسوزان و فعالان عرصه میراث فرهنگی کمک نگرفته‌اند.
سازمان نوسازی شهرداری نوک پیکان تخریب‌ها است
فرهمند بروجنی با بیان اینکه متاسفانه سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نوک پیکان تخریب آثار تاریخی شهر اصفهان قرار گرفته است، ادامه داد: اگر قرار است انجام یک پروژه شهری را احیا تلقی کنیم بهتر است از کارشناسان نظر بخواهیم زیرا فرآیند احیای یک بنای تاریخی یک ترم دانشگاهی زمان لازم دارد و مسوولان جدید باید این مطلب را به مدیران شهری بفهمانند.
وی با بیان اینکه فردی باید مدیریت میراث اصفهان را برعهده گیرد که در وهله نخست مردم و شهر اصفهان را درک کند و به جای جنگیدن با سایر نهادها ارتباط داشته باشد، تصریح کرد: واقعیت این است که آنچه شایسته اصفهان بوده اتفاق نیفتاده است، اصفهان اگر به لحاظ جاذبه‌های گردشگری در کشور مقام اول را نداشته باشد قطعا جز سه شهر برتر است.
این مدرس دانشگاه هنر اصفهان با اشاره به اینکه این شهر تمام ظرفیت‌های لازم برای توسعه فرهنگی را دارد، ادامه داد: بناهای تاریخی، هنر و هنرمند همه در اصفهان وجود دارد و با یک مدیریت معتدل می‌توان از این ظرفیت‌ها استفاده کرد.
فرهمند بروجنی خاطرنشان کرد: مدیر جدید نباید از صفر شروع کند بلکه باید تمام دلسوزان میراث از هنرمند تا دانشگاهان را دعوت و هنرهای فراموش شده اصفهان را زنده کند، زنده کردن این هنرها امکان پذیر نیست مگر اینکه هنرمندان گمنام این شهر بازیابی شوند.
