سوال: کتاب هایی که بر اساس نیاز فعلی خریداری می کنیم و به دلایلی فرصت مطالعه را پیدا نمی کنیم آیا به آن ها خمس تعلّق می گیرد؟
امام خمینی(ره):
اگر کتاب های مورد نیاز به مقدار شوون باشد خمس ندارد.
(استفتائات، ج1، 1380، ص 374، س 91 -90 و 92)
آیة الله بهجت(ره):
اگر در معرض استفاده باشد، خمس ندارد.
(استفتائات، 1386، ج 3، ص 19، س 3439)
آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):
خیر
آیة الله خوئی(ره):
بله خمس به آن تعلق می گیرد.
(استفتائات، 1381، ص 139 س 450 و 451 و 452)
آیة الله سیستانی(دام ظلّه):
کتاب هایی که چند جلدی است و جداگانه فروخته نمی شود اگر بعضی از جلدها استفاده نشود، خمس ندارد ولی اگر کتاب ها جداگانه قابل فروش است فقط جلدهایی که استفاده نشده خمس دارد.
(منهاج الصالحین، ج1، ص 395، م 1217) و (استفتاء دریافتی از دفتر)
آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):
در صورتی که کتب مذکور در معرض استفاده باشد، به آن ها خمس تعلق نمی گیرد.
آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
اگر کتاب ها معرض حاجت فعلیه اوست خمس ندارد هر چند اتفاقاً یک سال از آن ها استفاده نکرده باشد. والا خمس آنها واجب است در موارد مشکوک الاستفاده خمس واجب است.
(جامع الاحکام، 1382، ص 195 ج1، س 704)
(پاسخ کوتاه به 300 پرسش از احکام، 1386، ص 57، س 165)
آیة الله فاضل لنکرانی(ره):
اگر در حد شان آن ها باشد که این کتاب ها را داشته باشند خمس ندارد. و لو به هر علّتی آن را مطالعه نکنند.
آیة الله گلپایگانی(ره):
اگر در معرض استفاده و مراجعه باشد که بحسب حال آن اهل علم، مورد حاجت او شمرده شود خمس ندارد هر چند اتفاقاً چند سال هم مورد مراجعه قرار نگیرد.
(مجمع المسائل، 1369، ج1، ص 338، س 178)
آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
چنان چه مورد نیازشان باشد خمس ندارد ولی اگر فعلاً نیازی به آن ندارند و مقصودشان استفاده در آینده است خمس به آن تعلّق می گیرد. (اگر در تمام طول سال نیز از آن استفاده نکند ولی وجود آن کتاب برای مواقع ضروری برای کتابخانه لازم است نیاز محسوب می شود.)
(توضیح المسائل، 1383، ص 282، م 1507)
آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
در صورتی که کتاب ها مورد نیاز باشد خمس به آن ها تعلق نمی گیرد.
(هزار و یک مساله فقهی، 1383، ج2، ص 99، س 347)
جام
