نخستین قربانی حرمسرای لجام گسیخته
داریوش شاه هخامنشی در حالی به سلطنت ایران رسید که اداره امپراتوری وسیعی که از کورش به میراث مانده بود، برای کمبوجیه که در به وجود آوردن آن نقش زیادی جز در سال های آخر عمر کورش نداشت، بی تردید کاری بس دشوار بود. خشایارشا البته در ردیف چنان پدری نبود.
سلطنت خشایارشا هم آن طور که گاهی می گویند آغاز ضعف و انحطاط امپراتوری هخامنشی به شمار نمی آمد. با وجود این تا حدی تندخو و شهوت پرست و گاه ضعیف و متلون بود. زندگی اش پس از بازگشت از یونان هم در عیاشی و بنای ساختمان های مجلل و توسعه حرمسرا گذشت. حرمخانه ای که در کتاب «استر» تصویری البته نه دقیق و هم عصر، از زندگی بی بند و بار آن ترسیم شده بود و در آن خوابگاه های زنان به تالار پذیرایی وسیع و باشکوهی گشوده می شد.
در همین تالار بود که خشایارشا با استغراق در لذات جسمانی حتی خشم و ناخشنودی خواجه سرایان حرم را نیز برانگیخت. یک خواجه سرای وی که میترا نام داشت به ارتبان، اردوان، هزارپت، رئیس گارد سلطنت کمک کرد تا شبانه او را در خوابگاه به قتل رساند. (۴۶۶ ق م)
خشایار شا، نخستین قربانی بزرگ حرمسرای لجام گسیخته خود شد و دربار در توطئه فرو رفت سپس زد و خورد در چاردیواری حرمخانه ها در گرفت. اردشیر کسی بود که ارتبان و پسرانش را کشت تا خود را شاهنشاه «اردشیر اول» بخواند. با وجود این، اردشیر نیز این فرصت را یافت که سنوات آخر سلطنت چهل ساله خویش را خیلی بیشتر از سالیان نخستین آن در لذت های زندگی در حرمسرا به سر آورد.
آنچه بخصوص تصویری از این جاه و جلال زندگانی طلایی حرمسراهای هخامنشی می تواند عرضه کند، غیر از کتاب «استر» و پاره ای روایات مورخان یونانی، تصویرهایی است که بر سنگ ها و صخره های وحشی از کارنامه شاهان برجای مانده و از جلال و جبروت آنها می توان نقشی از زندگانی حرمخانه هایشان را نیز به دست آورد. شهرت این حرمخانه ها چنان است که حتی داستان هزار افسان هم که قصه «الف لیل» بر مبنای آن ساخته شده است، به احتمال قوی برخی اوصاف حرمخانه های پادشاهان هخامنشی را منعکس می کند. گروهی از خواجگان ایرانی وظیفه حراست از حرمسرا را برعهده داشتند. کنیزان، زنان غیر رسمی و همسران پادشاه در داخل حرمسرا سکنا داشتند. وظیفه و تکلیف خواجه ها انجام دادن کارهای مشکل و سخت خانه و مراقبت در گفتار و کردار زنان غیر رسمی بود.
در دوره صفوی نیز همین سنت ادامه داشت. به طور مثال: حسین میرزا در ۱۶۹۴ به سلطنت رسید. در دوران سلطنت وی انحطاط خاندان صفوی به نهایت خود رسید. بندرت دیده می شد که او هوشیار باشد. حرمسرای وی که شامل همسران، خواجگان و غلامان بود جمعیت زیادی را تشکیل می داد. شورای خواجگان او که از خواجه های سیاه و سفید تشکیل می شد، روحیه دسیسه بازی و توطئه گری را در مرکز دربار ایجاد و از خزانه ملت بی حساب برداشت می کردند.
در دوره قاجار پس از اخته شدن آغامحمدخان و بعد از مرگ سلسله زند، تعداد حرمسراها به اوج خود رسید، زیرا آغامحمدخان مجال تاختن یافته بود و چنان دماری از صغیر و کبیر در آورد که تا قیامت در تاریخ این دیار به یادگار ماند. وی برای جلب رضایت سپاهیانی که در جنگ ها به او خدمت می کردند دست آنها را در غارت و تجاوز به نوامیس مردم باز می گذاشت و برای سپاهیانش حرمسراهای بی شماری از زنان و خواجه ها ساخته بود و خشونت و بی رحمی وی از عقده محرومیت جنسی و خواجه شدن او در کودکی بود.
