از زمان شهادت مولا اميرالمؤمنين تا بعد از شهادت امام سجاد موقعيت سياسي آن عصر اجازه نميداد کسي رشته علوم اسلامي را به دست گرفته و تعليم دين کند و حوزه علميه از فقه اسلام تشکيل دهد. [1] .
اين فرصت در اواخر زندگي امام محمد باقر عليهالسلام پيدا شد تا بتواند تشکيل مجالس درس داده و به آموختن علوم اسلامي بپردازد و زمينه مساعدي به وجود آورد تا فرزند خلف ايشان امام جعفر صادق عليهالسلام دانشگاه بزرگ مدينه را تأسيس و عظمت علمي اسلام را آشکار نمايد.
در اين ايام که امويان و عباسيان در گيرودار جنگ قدرت بودند، امام ششم از فرصت استفاده نموده و در مدت بسيار کمي فرهنگ اسلامي را ميان مسلمانان دنيا منتشر ساخت. [2] .
عباسيان از اين نهضت و توسعه فرهنگ اسلامي و تعاليم جعفري زماني آگاه شدند که نفوذ علمي امام جعفر صادق در تمام ممالک اسلامي راه يافته بود.
عباسيان از اين ميترسيدند که اين جنبش علمي استقلال آنان را متزلزل نمايد و براي جلوگيري از قدرت علمي حضرت و ايجاد اختلاف در دانشگاه مدينه دو نفر از شاگردان ايشان به نامهاي نعمان بن ثابت (مشهور به ابيحنيفه) و مالک بن انس را بر ضد استاد برانگيختند تا از روحانيت خاندان نبوت بکاهند. [3] .
از اينجا مذاهب اربعه اهل سنت آغاز شد و پيروان عترت و طهارت را شيعه خواندند. [4] .
مذهب جعفري و شهرت شيعه از تعليمات امام جعفر صادق پديدار گرديد. [5] .
شيعه به خداوند متعال - به ملائکه - به رسول خدا و کتاب آسماني و به روز قيامت ايمان دارد.
شيعه به حقيقت کلمه شهادتين تصديق و اعتراف دارد.
شيعه علاوه بر توحيد، نبوت و معاد دو اصل ديگر (عدل و امامت) را نيز از اصول دين دانسته و به آن معترف است.
شيعه به کسي اطلاق ميشود که بدون افراط و تفريط قدم به قدم تابع و مطيع اوامر اهل بيت اطهار باشد. [6] .
شيعيان کساني هستند که از مولا علي پيروي کرده، چه از روي نص جلي [7] و يا از روي نص خفي [8] قائل به امامت مولاي متقيان پس از رسول خدا هستند و معتقدند که امامت از خاندان عصمت و طهارت بيرون نخواهد رفت. [9] .
همچنين معتقدند که امامت قضيهاي مصلحتي و امري سياسي نيست که به اختيار و تعيين امت باشد.
ابن خلدون مينويسد: شيعه در لغت به معني پيروان و هواخواهان است و در اصطلاح فقيهان و متکلمان اسلام، شيعه به پيروان مولاي متقيان و يازده فرزند ايشان اطلاق ميشود. [10] .
شيعه در ابتدا به کساني گفته ميشد که بعد از رحلت رسول اکرم ولايت را حق مسلم حضرت علي عليهالسلام دانسته و با وجود اين که اکثر مسلمين با ابوبکر بيعت کردند، باز در مودت و ولايت حضرت اميرالمؤمنين ثابت ماندند.
کلمه شيعه در ارادت و مودت به مولا علي و فرزندان وي و تمايل به خاندان بنيهاشم و تنفر از طايفه بنياميه خلاصه ميشود.
شيعيان معتقدند که امامان داراي علم لدني هستند و آن علمي است که مفهوم دين و علوم غيبي و همه دانستنيهاي جهان را در بر ميگيرد. [11] .
پی نوشت ها:
[1] چهارده معصوم، عمادزاده / 935.
[2] چهارده معصوم، عمادزاده / 935.
[3] چهارده معصوم، عمادزاده / 935.
[4] چهارده معصوم، عمادزاده / 935.
[5] ايضا / 936.
[6] ايضا / 937.
[7] کساني که قاتل به نص و تعيين آشکار ميباشند و گويند که رسول اکرم در روز غدير خم مولا علي را به امامت برگزيده و صريحا وي را به جانشيني خود انتخاب فرموده است. تاريخ شيعه و فرقههاي اسلام، مشکور / 45.
[8] کساني که قائل به نص و تعيين پنهان ميباشند و معتقدند که رسول اکرم راز امامت مولا علي را به طور پنهان به بعضي از اصحاب فرموده است. تاريخ شيعه و فرقههاي اسلام، مشکور / 45.
[9] تاريخ شيعه و فرقههاي اسلام، مشکور / 39.
[10] تاريخ شيعه و فرقههاي اسلام، مشکور / 39.
[11] ايضا / 48.
