در اسفند سال 1256 (1295ق) همزمان با سفر دوم ناصرالدين شاه قاجار به اروپا و زمزمه تشكيل قزاقخانه توسط روسها در ايران، در روستاي آلاشت از توابع سوادكوه مازندران كودكي به دنيا آمد كه رضا نام گرفت (بعدها انقراض سلسله قاجاريه و تأسيس حكومت پهلوي به دست وي به وقوع پيوست).
نام پدر رضا، عباسعلي (سرهنگ فوج سوادكوه) و مادرش زهرا (نوش آ‌فرين) از مهاجرين قفقاز مي‌باشد. نوش‌آفرين همزمان با تولد رضا، همسرخود را كه در مأموريت تهران بود از دست داد. مرگ عباسعلي و ناسازگاري اعضاي خانواده همسرش كه تولد اين فرزند را بد يًُمن مي‌دانستند موجب شد به همراه كودك نوزاد خود از آلاشت به تهران نزد برادر و ديگر اقوام خود مهاجرت نمايد. در بين راه در منطقه سرگدوك فيروزكوه به خيال اينكه فرزند نوزاد وي بر اثر سرما و برف شديد فوت نموده است به كاروانسرادار محل تحويل مي‌دهد تا پس از فروكش كردن برف او را دفن كند. كودك پس از مدتي مداوا به وسيله يك كاروان ديگر به مادرش برگردانده مي‌شود. در نهايت رضا به همراه مادر به تهران بازمي‌گردد و در محله سنگلج در كمال فقر و تهيدستي زندگي مي‌كند و بزرگ مي‌شود و به يك نوجوان شرور و سركش تبديل مي‌گردد. براي تهيه نان و گردش زندگي به كارهاي مختلف از جمله شاگردي مغازه آهنگري و كارگري در اصطبل خانه سفارت انگليس گمارده مي‌شود و سرانجام در سن 12 سالگي توسط ابوالحسن خان سرتيپ (صمصام) از بستگان خود وارد فوج سوادكوه (از ابوالجمعي علي‌اصغرخان امين‌السلطان صدراعظم) شده و با درجه تابيني (سربازي) شروع به خدمت مي‌كند. در سال 1313ق پس از قتل ناصرالدين شاه قاجار فوج سوادكوه براي حفاظت از سفارتخانه و مراكز دولتي به تهران فراخوانده مي‌شود. وي در دوران خدمت در قزاقخانه به سرعت رشد نموده و در سال 1318ق، به سرگروهباني محافظين بانك استقراضي روسيه در مشهد و پس از چندي به وكيل‌باشي گروهان شصت تير منصوب مي‌گردد. نام رضا شصت تير با وجود درجه گروهباني در قزاقخانه و در محافل تهران مخصوصاً بين لوطيها معروف مي‌گردد. سپس در سال 1324ق به همراه گروه محافظين عين‌الدوله هنگام تبعيد ، به فريمان اعزام مي‌شود. رضاخان در نزد عين‌الدوله تقرب مي‌يابد و به آموختن درس و خواندن و نوشتن مي‌پردازد. در سال 1288ش، همراه با سواران بختياري و ارامنه براي خواباندن شورشها و قيامهاي محلي به زنجان، اردبيل و... اعزام مي‌شود و در جنگ با قواي ارشدالدوله از خود رشادتها نشان مي‌دهد. سپس با درجه ياوري به فرماندهي دسته تيرانداز و نهايتاً در سال 1297ش به فرماندهي آترياد همدان منصوب مي‌گردد. وي در سال 1299 براي سركوبي قيام ميرزا كوچك خان جنگلي به گيلان اعزام مي‌گردد.
با خروج قواي روسيه از ايران دولت انگليس براي كنترل اوضاع و جامه عمل پوشاندن به مطامع خود اقدام به پي‌ريزي كودتاي نظامي مي‌نمايد و براي اجراي اين طرح هماهنگي‌هاي لازم را ميان ژنرال ادموند آيرونسايد (فرمانده قواي انگليسي در ايران)، اردشير جي (جاسوس دولت انگليس در ايران)، رضاخان فرمانده آترياد (تيپ) همدان و سيدضياءالدين طباطبايي مدير روزنامه رعد ايجاد مي‌كند. در نتيجه مذاكرات و هماهنگي‌هاي به عمل آمده بين سيد ضياء و رضاخان، كودتا در روز سوم اسفند سال 1299ش به وقوع مي‌پيوندد و قواي آترياد همدان بدون كمترين مقاومتي وارد تهران شده و كليه ادارات دولتي و مراكز نظامي را اشغال مي‌كنند و قريب به يكصد تن از رجال، معاريف و روحانيون را بازداشت و زنداني مي‌نمايند. احمدشاه، محمدحسن ميرزا (وليعهد) به كاخ فرح‌آباد مي‌گريزند و فتح‌الله خان سپهدار رشتي (نخست‌وزير) به سفارت انگليس پناهنده مي‌شود. سرانجام رضاخان با صدور فرمان احمدشاه به فرماندهي ديويزيون قزاق و وزارت جنگ و سيدضياءالدين طباطبايي به نخست‌وزيري منصوب مي‌گردد.
رضاخان پهلوي نگهبان سفارت هلند در تهران از چپ: رضاخان پهلوي و كنوبل (وزيرمختار هلند در ايران)
ياور رضاخان پهلوي محافظ منزل عبدالحسين ميرزا فرمانفرما به همراه عده‌اي ديگر در كرمانشاه (شخصِ غيرنظامي كنارِ رضاخان؛ محمدولي ميرزا فرمانفرمائيان
سرهنگ رضاخان پهلوي و جمعي از افسران روسي و ايراني آترياد همدان 1. محمود آيرم 2. عبدالله اميرطهماسبي 3. رضاخان پهلوي
رضاخان پهلوي (پشتِ مسلسل) فرمانده يگان مسلسل قزاقخانه در كرمانشاه (1293)
رضاخان پهلوي فرمانده تيپ مختلط همدان در ميان عده‌اي از افسران ايراني و روسي قزاقخانه، در روز قبل از كودتا 1. رضاخان پهلوي 2. مرتضي يزدان‌پناه 3. ايرج مطبوعي
رضاخان پهلوي سردار سپه و وزير جنگ
اردشير جي
رضاخان پهلوي در بامداد روز سوم اسفند سال 1299 چند ساعت پس از كودتا، در كنار اتومبيل مصادره شده نصرت‌الدوله فيروز
بازديد رضاخان پهلوي وزير جنگ از يك مانور نظامي 1. رضاخان پهلوي 2. محمدصادق كوپال
رضاخان پهلوي (وزير جنگ) و دو تن از اعضاي كابينه كودتا از راست: رضاخان پهلوي، عيسي خان فيض و مصطفي عدل (منصورالسلطنه)
سيدضياءالدين طباطبايي و رضاخان پهلوي (نخست‌وزير و فرمانده كودتا) و عده‌اي از همكارانش
احمدشاه قاجار، رضاخان پهلوي (وزير جنگ) و محمدخان اميرعلايي (آجودان احمدشاه)
نايب رضاخان پهلوي و عده‌اي از فرماندهان ارشد قزاقخانه 1. مير پنج حسن خان 2. ميرپنج محمدخان (بعدها مطبوعي) 3. سرهنگ حسين قلي خان بيگدلي 4. نايب رضاخان ۵. ميرپنج اسکندر خان ارمني
-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-
رضاخان و كودتاي 1299
كودتاي سوم اسفند 1299 را مي‌توان نقطه عطفي در روابط سياسي ايران و انگليس دانست چرا كه با انقلاب اكتبر 1917، سلسله قاجار از حمايت روسيه محروم شد و هنگام آن رسيده بود كه رقيب ديرينه او، انگليس بدون نياز به تقسيم منابع با رقيب به تدريج حضور گسترده خود را در ايران بيش از پيش تثبيت نمايد. هدف از كودتاي 1299 برندازي احمدشاه نبود بلكه كودتا به مثابه اولين كيش براي مات كردن آخرين شاه قاجار به شمار مي‌رفت. ژنرال آيرونسايد به رضاخان تأكيد مي‌كند كه : « اقدام قهرآميزي براي سرنگون كردن شاه خودكامه صورت ندهد و به ديگران هم اجازه و امكان چنان اقدامي را ندهد ... [رضاخان] به من قول داد كه به خواسته‌هاي من عمل كند.»
رضا خان مير پنج و كاپيتان ماركوف در بين افسران ايراني و روسي قزاقخانه 1- كاپيتان ماركوف 2- رضا خان ميرپنج 3- مرتضي يزدان پناه 4- ايرج مطبوعي
جمعي از فرماندهان ايراني و روسي قزاقخانه
سفارت انگلستان در تهران
عكس هوايي از پادگان و فرودگاه نيروهاي انگليسي در قزوين
جمعي از مقامهاي سياسي و نظامي انگليسي در قاهره پس از كودتاي 1299 نشسته از چپ: مالكم استونس- والتر كنگر- هربرت ساموئل – وينستون چرچيل – سر پرسي كاكس – آيلمر هالدين – ژنرال آيرونسايد – پرسي رادكليف
سيد ضياءالدين طباطبايي و معين التجار بوشهري
سيد ضياءالدين طباطبايي رئيس الوزراي ايران ، پس از كودتاي 1299
اعضاي كابينه سيد ضياء (كابينه سياه) در حضور احمد شاه : 1- حسينقلي نصرت السلطنه 2- محمود جم 3- مسعود كيهان 4- احمد شاه قاجار 5- مصطفي عدل 6- سيد ضياءالدين طباطبايي 7- علي اصغر مودب الدوله نفيسي 8- كاظم سياح 9- اسدالله ميرزا شهاب الدوله
رضا خان سردار سپه در ميان عده اي از نظاميان از راست : 1- جان محمد اميرعلايي2 – محمدصادق كوپال 3 – رضا خان سردار سپه 4– علي رياضي 5 – علي نقدي 6– قاسم خان والي 7 – عباسقلي جلاير 8 – جعفرقلي بيگلرپور 9 – مرتضي يزدان پناه 10– نصرت الله خان آيرم 11 – محمد شيخ لينسكي
مراسم جشن سالگرد كودتاي سوم اسفند 1299 با حضور جمعي از رجال، معتمدين و مقامات دولتي در تبريز در سال
ضاخان پهلوي
