در فرهنگ مهدويّت از وجود «پرچمهاي سياه از خراسان» به عنوان نشانه ظهور ياد شده و درباره آن رواياتي چند از معصومينعليهم السلام نقل شده است. مضمون اين روايات آن است که پيش از ظهور امام مهديعليه السلام در منطقه خراسان (خراسان قديم، شامل: قسمتهاي زيادي از ايران، افغانستان، ترکمنستان، تاجيکستان و ازبکستان) انقلابي برپا ميشود و مردم در حالي که پرچمهاي سياه را به اهتزاز در آوردهاند، به حرکت در ميآيند. [1] .
پديدار شدن اين نشانه ظاهراً در آستانه ظهور و يا اندکي پيش از آن خواهد بود؛ به گونهاي که حضرت مهديعليه السلام آنان را به سوي خويش فرا ميخواند.
امام باقرعليه السلام ميفرمايد: «تَنْزِلُ الرّاياتُ السُّودُ حَتّي تَخْرُجَ مِنْ خُراسان اِلَي الکُوفَةِ فَاِذا ظَهَرَ المَهْدِيُعليه السلام بَعَثَ اِلَيهِ بِالبَيْعَةِ» [2] ؛ «پرچمهاي سياهي از خراسان بيرون ميآيد و به جانب کوفه به حرکت در ميآيند. پس چون مهديعليه السلام ظاهر شود، اينان کسي را جهت بيعت نزد آن حضرت ميفرستند».
به غير از اين روايت، احاديث ديگري نيز وجود دارد که نشان ميدهد خروج پرچمهاي سياه از خراسان، قيامي است که در آينده و در آستانه ظهور برپا ميشود. در حقيقت، برخي از ياران حضرت مهديعليه السلام همراه آن پرچمهاي سياه خواهند بود. [3] .
رسول خداصلي الله عليه وآله فرموده است: «اِذَا رَأيْتُمُ الرّاياتِ السُّودَ قَد اَقْبَلَتْ مِنْ خُراسانَ فَأتُوها وَلَو حَبْواً عَلَي الثَّلْجِ فَاِنّ فيها خَليفَةَ المَهْدِيّ»؛ [4] .
برخي احتمال دادهاند: منظور از خروج پرچمهاي سياه از خراسان، همان قيام ابومسلم خراساني (در سال 140ه .ق) عليه حاکميت هزار ماهه بنياميه است. [5] که به از هم گسستن حکومت بنياميه و روي کارآمدن بنيعباس انجاميد! مستند اينان، روايت زکار از امام صادقعليه السلام و بعضي قراين و مؤيدات تاريخي است.
در اين روايت، با اشاره به نام و مشخصات ابومسلم خراساني، از وي به عنوان صاحب پرچمهاي سياه، ياد شده است. [6] .
اين احتمال درست نيست؛ زيرا روايت زکار - که مهمترين مستند و دليل آن به شمار ميرود - از نظر سند ضعيف و غيرقابل اعتماد است. افزون بر اين، تطبيق اين نشانه بر شورش ابومسلم خراساني، در پيش از يک قرن قبل از تولد امام مهديعليه السلام و نشانه ظهور دانستن آن، بسيار بعيد است!
اين نکته نيز در خور توجه است که حاکمان بنيعباس، تلاش ميکردند، قدرت را از دست بنياميه بگيرند؛ از اين رو «نفس زکيّه» را مهدي معرفي ميکردند! و از جانب ديگر ميخواستند شورش ابومسلم خراساني را در راستاي قيام مهديعليه السلام و نشانه ظهور وي قلمداد کنند! بر اين اساس، بعيد نيست حاکمان بنيعباس، به دلخواه خويش، در اين روايات دست برده و آنها را با خود تطبيق کرده باشند. [7] .
پی نوشت ها:
[1] ر.ک: کتاب الغيبة، ص 452.
[2] کتاب الغيبة، ص 453، ح 457.
[3] اربلي، کشفالغمة، ج 2، ص 472.
[4] همچنين ر.ک: مسند احمد، ج 5، ص 277؛ تحفةالاحوذي، ج 6، ص 451؛ کنزالعمال، ج 11، ص 160، ح 31033؛ کتاب الفتن، ص 188.
[5] ر.ک: تاريخ غيبت کبري، ص 458.
[6] الغيبة، ص 125.
[7] چشم به راه مهديعليه السلام ، ص 296.
