در خون انسان سلولهايي به نام گلبولهاي قرمز موجود است که حامل اکسيژن مورد نياز اندامهاست . در صورتيکه توليد گلبولهاي قرمز در بدن کاهش يابد ، فرد مبتلا به کم خوني می شود که علائم آن ضعف ، رنگ پريدگي و خستگي زود رس است .
طي تحقيقاتي که در سال ۱۹۴۵ برروي کم خوني انجام شد دريافتند ، کمبود اسيد فوليک*(B۹) يکي از عوامل ايجاد کننده نوع خاصي از کم خوني است که کم خوني ماکروستيک نام دارد . کمبود اسيد فوليک موجب کاهش توليد گلبولهاي قرمز شده و گلبولهاي توليد شده بزرگتر و کم رنگ تر از حد طبيعي می شوند.
نوع ديگر کم خوني ناشي از کمبود دريافت عنصر آهن است که در مبحث مربوط به خود شرح داده خواهد شد . در صورتيکه فرد مبتلا به کم خوني با تشخيص پزشک از نوع آن اطلاع يابد مي تواند با مصرف مواد غذايي غني ، به درمان کم خوني خود کمک کند .
اين ويتامين در مواد غذايي مختلف يافت مي شود و به صورت آزمايشگاهي نيز می توانند آنرا توليد کنند . پس از خوردن ، از قسمت ابتداي روده جذب می شود و توسط جريان خون به کبد رفته ، در آنجا ذخيره مي گردد . ميزان اسيد فوليک موجود در کبد تأمين کننده نياز ۴ تا ۵ ماه بدن ما است.
عملکرد اسيد فوليک چيست و چرا کمبود آن موجب کم خوني مي شود ؟
عمل اسيد فوليک شرکت در توليد پروتئين در بدن است . نقش ديگر آن در ساخته شدن اسيدهاي نوکلئيک است.
اسيدهاي نوکلئيک در هسته سلول قرار دارند و انتقال دهنده صفات ارثي می باشند . اسيد فوليک با قابليت جابجايي واحدهاي تک کربنه در همانند سازي ژنها نقش دارد . در بخشهايي از بدن که تکثير سلولي سريع دارند مانند گلبولهاي قرمز و سفيد ، سلولهاي ديواره دستگاه گوارش و ادراري ، اسيد فوليک بيشتر مورد نياز است .
کمبود اسيد فوليک
عوارض کمبود طولاني مدت آن در يک فرد بالغ ، کم خوني ، متورم و قرمز شدن زبان، اختلالات گوارشي مانند اسهال و اختلالات روحي چون افسردگي است و تأثير کمبود آن در کودکان نيز کاهش رشد در آنهاست ، تقريباً ۱۰ درصد افراد جامعه مبتلا به درجاتي از کمبود اسيد فوليک هستند البته در حدي که علائم باليني آن بروز نکرده باشد .
مصرف اسيد فوليک در خانمهايي که قصد باردارشدن دارند و يا مادران باردار در ماههاي اول و دوم بارداری بسيار ضروري است .
کمبود اسيد فوليک موجب ايجاد نقصهاي مادرزادی در دستگاه عصبي کودک مي شود . خانمهايي که قصد بارداري دارند بهتر است از مکمل اسيد فوليک با تجويز پزشک و مواد غذايي غني از اسيد فوليک مصرف کنند .
ميزان مورد نياز يک فرد بزرگسال ۴۰۰ ميکروگرم اسيد فوليک در روز است . در سالهاي اخير به دليل تحقيقاتي که انجام شده استاندارد نياز روزانه افراد را افزايش داده اند که نشان از اهميت دريافت اين ويتامين دارد . نياز به اسيد فوليک در بارداري و شير دهي دو برابر مي شود .
افرادي که سوخت و ساز بدن آنها بالاست و يا مبتلا به بيماري خاصي چون سلولهای خوني داسي شکل يا سرطان خون هستند ، نيازمند اسيد فوليک بيشتري می باشند .
مواد غذايي غني از اسيد فوليک
- در جگر ، قلوه و گوشت بدون چربي بيشترين ميزان آن موجود است.
- در حبوباتي چون لوبيا قرمز ، لوبيا سفيد و سويا و در سبوس گندم
موجود است . در سبزيجاتي چون اسفناج، کلم، کاهو، مارچوبه و آرتيشو و در ميوه هايي مثل آب پرتقال تازه و موز موجود است .
- ميزان کمي در زرده تخم مرغ و شير موجود است .
در صورتيکه شما يک غذاي حاوي حبوبات به همراه نان سبوس دار مصرف کنيد مثل خوردن يک کاسه آبگوشت پر حبوبات با نان سنگک را به همراه ماست و اسفناجي که حداقل ۱ فنجان اسفناج پخته دارد ميل نماييد و در بين روز ماءالشعير بنوشيد ، ميزان مورد نيازاسيد فوليک بدن شما تأمين خواهد شد .
