چگونگی پیدایش وهابیت و خطر آن

برای شناخت وهابیت و آگاهی از خطرات آنها نسبت به دین اسلام، باید این مسلك انحرافی را از زوایای مختلف مورد مطالعه قرار دارد.
پیدایش وهابیت‏
مسلك وهابیت، منسوب به محمد بن عبدالوهاب نجدی است و علّت این كه آن را به خود شیخ محمد نسبت نداده‏اند، به این جهت است كه مبادا پیروان این مذهب، نوعی شركت در نام پیامبر را پیدا كنند.
محمد بن عبدالوهاب، در سال 1115 ق. در شهر «عیینه» چشم به جهان گشود. او از كودكی به كتاب‏های تفسیر، حدیث و عقاید، علاقه داشت و از همان دوران جوانی، اعمال مذهبی مردم «به خدا» را زشت می‏شمرد. وی به مدینه رفت و در آن جا توسل مردم به پیامبر صلی‏الله‏علیه‏وآله را ناپسند شمرد. محمد بن عبدالوهاب، بعد از مرگ پدر، افكار و عقاید خود را كه قبلاً از سوی ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم پی‏ریزی شده بود، اظهار نمود و به تبلیغ و ترویج و رسمیت دادن آنها همت گماشت.
پندارهای وهابیان
وهابیان معتقدند كه هیچ انسانی، نه موحد است و نه مسلمان؛ مگر این كه اموری را ترك كند. این امور عبارتند از:
1. به وسیله هیچ یك از رسولان و اولیا، به خداوند توسل نجوید و در صورت توسل، در راه شرك گام نهاده، مشرك می‏باشد.
2. زائران به قصد زیارت، به آرامگاه رسول خدا نزدیك نشوند و بر قبر آن حضرت دست نگذارند و در آن جا دعا نخوانند و نماز نگذارند و ساختمان و مسجد بر روی قبر نسازند.
3. از پیامبر صلی‏الله‏علیه‏وآله طلب شفاعت نكنند.
4. زیارت قبور و ساختن گنبد و بارگاه برای آنان، شرك است.
5. وهابیان بر این باورند كه مسلمانان، در طی روزگار، از آیین اسلام منحرف شده‏اند.
6. هر گونه مراسم تشییع جنازه و سوگواری حرام است.
این منطق خشك و بی‏پایه، در تقابل با منطق وحی قرار دارد؛ زیرا قرآن در موارد یاد شده، نظراتی صریح و مخالف وهابیان دارد.
در قرآن آمده است:
1. «قل لا اسئلكم علیه اجرا الا المودة فی القُربی».1
یكی از مصادیق ابراز علاقه به خاندان رسالت و اهل بیت و ذی القری، قبرهای آنان و تعمیر آنهاست و این راه و رسم، در میان ملت‏های مختلف جهان وجود دارد و یك نوع سنّت عرفی به حساب می‏آید.
2. «... فقالوا ابنوا علیهم بنیانا... قال الذین غلبوا علی امرهم لنتخذّن علیهم مسجدا».2
هنگامی كه واقعه اصحاب كهف بر مردم آن زمان روشن شد و مردم به دهانه غار آمدند، درباره مدفن آنان، دو نظر ابراز داشتند كه آیه متذكر آن می‏شود و انتقاد یا لحن اعتراضی نسبت به نظر آنها ندارد. با توجه به این آیه، هرگز نمی‏توان تعمیر قبور اولیای الهی و صالحان را عملی حرام و یا حتی مكروه قلمداد كرد؛ بلكه این آیه، به نوعی تشویق می‏كند كه برای بزرگداشت اولیا و صالحان و حفظ قبرهای آنان، باید كوشا بود.
3. «و استغفر لذنبك و للمؤمنین».3
4. «وصلّ علیهم ان صلاتك سكن لهم».4
آیات فوق نیز بیان‏گر این است كه طلب آمرزش پیامبر در حق افراد، كاملاً مؤثر و مفید می‏باشد و موضوع شفاعت پیامبر صلی‏الله‏علیه‏وآله و دعای آن حضرت، نه تنها در آیات صریح، بلكه در احادیث عامه و خاصه و سیره صحابه نیز مشهود است.
اندیشه‏های سیاسی و اجتماعی وهابیان‏
وهابیان قائل به جنگ با دیگر فرقه‏ها و مذاهب اسلامی هستند و مدعی‏اند كه یا باید به آیین وهابیت درآیند و یا جزیه دهند. آنان مخالفان خود را متهم به كفر و شرك می‏كنند و اموال، نفوس و ناموس دیگران را حلال می‏دانند و آیات مربوط به شرك و كفر را بر مسلمانان مخالف خود منطبق می‏كنند كه این، بزرگ‏ترین ضربه به پیكر جامعه اسلامی و مسلمانان است.5
با این تفكر بسته و خشك وهابیت بود كه وقتی سعودی‏ها (در سال 1344 ق.) بر مكه و مدینه و اطراف آن تسلّط یافتند، مشاهده متبرك بقیع و آثار خاندان رسالت و صحابه پیامبر را شكستند و از بین بردند.6
برای عملكرد و كارهایی كه وهابیان در حوزه اجتماع و سیاست انجام داده‏اند و نگرش آنان نسبت به مسائل اجتماعی، باید به كتاب‏های تاریخی مراجعه كرد. چهره خشن و متعصب طالبان در افغانستان، در عرصه سیاست، حكومت و مردم‏داری، نمونه‏ای از اندیشه‏های وهابیان است.
بنابراین، وهابیت هم در نحوه پیدایش و انعقاد تفكّر، مغبوض عالمان فرقه‏های مختلف مسلمین بوده‏اند و هم در نگرش نسبت به مسائل دینی مورد مخالفت عالمان قرار گرفته‏اند و اولین كتابی كه در رد وهابیت نگاشته شده، كتاب «الصواعق الالهیه فی الرد علی الوهابیه» بود كه به وسیله برادر محمد بن الوهاب (سلیمان بن عبدالوهاب) نوشته شده است.
در عرصه سیاست نیز آنان جاده صاف كن دشمنان دین و اسلام بوده‏اند. این آیین و مسلك، ساخته و پرداخته انگلیسی‏ها است و همین ننگ برای این مسلك و پیروان آن كافی است.
گسترش وهابیت‏
در ارتباط با گسترش این فرقه، می‏توان به این عوامل اشاره كرد:
1. تشدید فعالیت‏های تبلیغاتی و فرهنگی وهابیان در داخل ایران و حوزه‏های مسلمان نشین خارجی (نظیر حوزه قفقاز، بالكان و سایر كشورهای مجاور ایران) كه آمادگی تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایران را دارند، مشاهده می‏شود. وهابیت به عنوان جریانی انحرافی در جهان اسلام و و ابسته به استعمارگران، وظیفه جلوگیری از تداوم و گسترش اسلام اصیل را بر عهده داشته، ازاین‏رو، تخریب و ایجاد تزلزل در مبانی فكری و اعتقادی شیعیان، به عنوان محور اصلی این جریان را دنبال می‏كند. از این رو در سال‏های اخیر در جهت همسویی با تهاجم فرهنگی و نظامی آمریكا علیه كشورهای اسلامی و به خصوص ایران، فعالیت‏های تبلیغی خود را در ایران توسعه بخشیده است.
2. وهابیت به دلیل افكار اعتقادی خاصی كه در باب شفاعت، توسل، شرك و مانند آن دارد، در تعارض كامل با مذهب شیعه است؛ هر چند كه اكثریت فرقه‏های اهل سنت با تفكرات این گروه مخالفند از این رو، گروه یاد شده همواره در تلاش است تا با تبلیغات سازمان یافته (اعم از كتاب، مقاله، سخنرانی و مانند آن)، با شیعه مقابله كند.
3. خطر بزرگ‏تر این گروه، روش‏های دور از منطق اسلامی است كه در مسائل سیاسی و حكومتی در پیش گرفته است. ظهور گروه طالبان و القاعده (به رهبری ملاعمر و اسامه بن لادن) نمونه‏ای از این فعالیت‏هاست. كه سبب بهانه جویی غربی‏ها شد تا مسلمانان را به تروریسم و خشونت و مخالفت با تمدن متهم كنند؛ تا جایی كه دست قدرت‏های استعماری غرب - به خصوص آمریكا - را در منطقه باز گذاشته، زمینه دخالت‏های نظامی و سیاسی آنان در كشورهای اسلامی را فراهم ساخته است كه افغانستان و عراق دو نمونه بارز این دخالت‏ها به شمار می‏آیند.
برای آگاهی بیشتر به كتابهای زیر مراجعه كنید:
1. آیین وهابیت، جعفر سبحانی.
2. وهابیت، مبانی فكری و كارنامه عملی، جعفر سبحانی.
3. تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج 3، ص 1430.
4. وهابیان، علی اصغر فقیهی.
5. خاطرات مسترهمفر (جاسوس انگلیسی در كشورهای اسلامی، ترجمه استاد علی كاظمی).
6. وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنّت، خالصی خراسانی.
7. تاریخ عقاید وهابی، قزوینی.
________________________________________
1. شوری، آیه 23.
2. كهف، آیه 21.
3. محمد، آیه 19.
4. توبه، آیه 103.
5. مبلغی آبادانی، تاریخ ادیان و مذاهب، ج 3، ص 1432.
6. آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج 8، ص 261 .