یکی از ویژگیهای خوب هر مسلمان، تلاوت مداوم بخشی از آیات قرآن در شبانهروز است. تلاوت قرآن روح و روان انسان را طراوت میبخشد و او را برای پیمودن مسیری روشن آماده میسازد؛ چرا که قرآن کلام خداست و کلامی شیرینتر از کلام او نمیتواند آرامبخش جان آدمی باشد.
در وصایای حضرت علی (ع) به فرزندش محمد حنفیه آمده است: « و مواظبت جدی بر تلاوت قرآن و عمل به آن داشته باش و بر انجام واجبات و شرایع آن و حلال و حرام و امر و نهی آن، و شبزندهداری با آن و تلاوت آن در شب و روزت؛ زیرا قرآن عهدی است از خدای متعال به سوی بندگان او، بر هر مسلمانی واجب است هر روز در این عهد نظر کند هرچند پنجاه آیه باشد.» (۱)
البته تلاوت با تدبر و دقت، فایدههای بسیاری دارد که از جملهِ آن فواید افزایش ایمان و حرکت معنوی به سوی خداوند است. قرآن کولهباری از صفا و معنویت است که به هر اندازه بیشتر در آن تدبر شود، برکات خود را بیشتر نشان خواهد داد. برای تلاوت آن هم آدابی ذکر شده است که به مواردی از آن اشاره میشود: الف) در حال طهارت و یا وضو به تلاوت قرآن بپردازد. ب) در حالی که مسواک کرده قرآن را تلاوت کند. ج) با صوت زیبا تلاوت کند. د: به هنگام تلاوت قرآن گریه کند یا حالت گریه داشته باشد. هـ) از روی مصحف تلاوت کند که نگاه در «مصحف» هم ثواب خاصی دارد. همانطور که در روایتی از رسول اکرم نقل شده است: «چیزی برای شیطان سختتر و کوبندهتر نیست از تلاوت قرآن از روی مصحف و با نگاه کردن در آن.» (۲)
از ویژگیهای مهم و ضروری تلاوت قرآن رعایت ترتیل آن است و ترتیل عبارت از این است که حروف و کلمات را روشن ادا کند و نیز فاصلهِ زیاد و غیر صحیح در میان حروف و کلمات ندهد. خداوند در آیهِ سوم سورهِ مزمّل خطاب به رسول اکرم میفرماید « و قرآن را با ترتیل مناسب آن بخوان» و آن حضرت در توضیح واژهِ ترتیل فرموده است «قرآن را روشن و واضح تلاوت کن و حروف و کلمات آن را جدا از هم مساز مانند پراکنده ساختن دانههای ریگ از هم و آن را سریع و تند تلاوت نکن و وقتی به عجایب قران میرسید توقف کنید و به تأمل و تدبر بپردازید و با تلاوت آن، دلها را به حرکت آورید.» (۳)
و باید بکوشیم تا حق آیات را ادا کنیم به این معنا که در حال تلاوت قرآن هنگامی که مثلاً به آیات رحمت و جنت میرسیم از خدای متعال درخواست کنیم که ما را از اهل رحمت و بهشت قرار دهد و وقتی به آیات عذاب و آتش برخورد میکنیم به خدا پناه ببریم که از اهل عذاب و آتش نباشیم و هرگاه به آیات استغفار و مغفرت رسیدیم، طلب عفو و مغفرت کنیم. از امام صادق (ع) نقل شده که «هنگام تلاوت قرآن وقتی به آیهای رسیدی که در آن ذکر بهشت به میان آمده است، از خدا بهشت را بخواه و وقتی به آیهای رسیدی که درآن ذکر آتش به میان آمده است به خدا پناه ببر از آتش.» (۴)
با قرآن بودن و تلاوت مداومآن روح بندگی را در انسان زنده میکند و یک حالت معنوی و روحانی در آدمی به وجود میآورد که همیشه با آن زندگی خواهد کرد. در یکی از همین آیات نورانی آمده: «آنها که کتاب خدا را تلاوت میکنند و نماز را به پا میدارند و از آنچه به آنان روزی کردهایم پنهان و آشکار به نیازمندان انفاق مینمایند، امید تجارتی دارند که همیشگی است.» (۵)