اتواسکلروز رشد غیرطبیعی و تدریجی استخوان اسفنجی در گوش میانی است. این رشد مانع عملکرد طبیعی یکی از استخوان‌های کوچک گوش میانی که مسؤول انتقال صداست شده و از این طریق سبب کاهش شنوایی می‌شود. تشخیص بیماری براساس آزمون‌های شنوایی نظیر اودیوگرام و آزمون رینه (بررسی هدایت استخوانی صدا) داده می‌شود.
اتواسکلروز چیست؟
واژه اتواسکلروز از معنی یونانی کلمات سخت (اسکلرو) و گوش (اتو) گرفته شده است. این حالت در اثر رشد غیرطبیعی استخوان اضافی در استخوانچه های گوش میانی ایجاد می شود که منجر به عدم حرکت (فیکس شدن) استخوان رکابی می شود. استخوان رکابی باید آزادانه حرکت کند تا گوش به درستی کار کند و خوب بشنویم.
شنوائی یک پروسه پیچیده است. در یک گوش طبیعی، ارتعاشات صوتی از گوش خارجی وارد مجرای گوش شده و در آنجا به پرده صماخ برخورد می کنند. این ارتعاشات باعث حرکت پرده گوش می شوند که به نوبه خود به سه استخوانچه کوچک گوش میانی شامل چکشی، سندانی و رکابی منقل می شود. هنگامیکه استخوانچه رکابی حرکت کند، سبب حرکت مایع گوش داخلی می شود که به نوبه خو ، روند تحریک عصب شنوائی را آغاز می کند. عصب شنوائی انرژی صوتی را به مغز منتقل کرده و سبب شنیدن صوت می شود. وقتیکه هر قسمت از این روند مختل شود، شنوائی با اشکال مواجه می شود.
چه کسی دچار اتواسکلروز می شود و چرا؟
تخمین زده می شود که ۱۰ % جمعیت بالغ سفید پوست دچار اتواسکلروز می شوند. این حالت در افراد ژاپنی و امریکای جنوبی کمتر و در آمریکایی های آفریقایی نادر است. در کل زنان میانسال سفید پوست بیشتر در معرض خطر هستند. کاهش شنوائی اتواسکلروز پیشرونده است و می تواند از سنین ۱۵ تا ۴۵ سالگی شروع شود. اما معمولاً در اوایل دهه ۲۰ شروع می شود. بیماری هم زنان و هم مردان را می تواند درگیر کند اما به خصوص در زنان حامله که به دلیل نا معلوم کاهش سریعی در شنوائی را تجربه می کنند، مشکل سازتر است.
تقریباً ۶۰ % موارد اتواسکلروز منشاء ژنتیکی دارند. به طور متوسط ، شخصی که یکی از والدینش اتواسکلروز دارد، ۲۵ % شانس گرفتن این بیماری را دارد. اگر هر دو والدین اتواسکلروز داشته باشند، خطر بیماری به ۵۰ % افزایش می یابد.
علائم اتواسکلروز
کاهش شنوائی تدریجی شایعترین علامت اتواسکلروز است. معمولاً در ابتدا افراد مبتلا به اتواسکلروز متوجه می شوند که نمی توانند اصوات با فرکانس پایین (بم ) یا نجوا را بشنوند. علائم دیگر بیماری شامل گیجی، مشکلات تعادل و وزوز (احساس سوت زدن گوش، غرش در گوش، وزوز یا صدای فیش) در گوش یا سر می باشند.
چگونه اتواسکلروز تشخیص داده می شود؟
از آنجا که بسیاری از علائم معمول اتواسکلروز می تواند توسط حالات دیگر بالینی ایجاد شود، ضروری است که بیمار توسط متخصص گوش و حلق و بینی معاینه شود تا سایر علل احتمالی علائم را رد کند. پس از معاینه گوش، متخصص گوش و حلق و بینی درخواست شنوائی سنجی می کند. بر پایه نتایج این تست ومعاینات بالینی، متخصص گوش و حلق و بینی، روش های درمانی مناسب را پیشنهاد می کند.
درمان اتواسکلروز
اگر کاهش شنوائی خفیف است، متخصص گوش و حلق و بینی توصیه به ادامه پیگیری و استفاده از سمعک جهت تقویت صدای رسیده به گوش می کند. فلوراید سدیم پیشرفت بیماری را آهسته می کند و ممکن است تجویز شود. در اغلب موارد اتواسکلروز، جراحی (به نام استاپدکتومی یا استاپدوتومی)، موثرترین روش برگرداندن یا بهبود شنوائی است.
استاپدکتومی چیست؟
استاپدکتومی یک روش جراحی است که تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی و از طریق مجرای گوش با استفاده از یک میکروسکوپ جراحی انجام می شود (شکاف و برش خارجی معمولاً ندارد). این عمل شامل خارج کردن استخوانچه غیر متحرک رکابی و جایگزین کردن آن با یک وسیله (پروتز) است. پروتز به استخوانچه های گوش میانی اجازه می دهد که دوباره حرکت را آغاز کنند و باعث تحریک مایع گوش میانی و بهبود یا برگشت شنوائی می شود.
عمل استاپدکتومی از سال ۱۹۵۶ انجام شده است و حدود نود درصد موفقیت دارد. در موارد نادر (حدود ۱ % جراحی ها)، جراحی ممکن است شنوائی را بدتر کند. ۸ بیمار از هر ۱۰ بیمار اتواسکلروزدو طرفه دارند و هر دو گوششان بیمار است. برای این بیماران گوش ها به صورت جداگانه جراحی می شوند و معمولاً گوش با شنوائی کمتر، ابتدا عمل می شود.
بعداز استاپدکتومی چه انتظاری باید داشته باشم؟
اغلب بیماران عصر روز عمل به خانه بر می گردند و به آنها گفته می شود که آرام روی گوش عمل نشده دراز بکشند. آنتی بیوتیک های خوراکی، ممکن است توسط متخصص گوش و حلق و بینی تجویز شود. بعضی بیماران در اولین روزهای بعداز عمل سرگیجه را تجربه می کنند. حس چشایی نیز ممکن است برای چند هفته تا چند ماه بعداز جراحی تغییر کند، اما معمولاً به حالت طبیعی بر می گردد.
به دنبال عمل جراحی، از بیماران خواسته می شود که از باد کردن بینی، شنا کردن یا سایر فعالیتهایی که ممکن است سبب ورود آب به گوش عمل شده شوند، خودداری کنند. فعالیتهایی مثل مسافرت هوایی معمولاً دو هفته پس از جراحی می تواند شروع شوند.
در صورتیکه هریک از موارد زیر اتفاق افتاد، متخصص گوش و حلق وبینی خود را فوراً مطلع کنید:
● کاهش شنوائی ناگهانی
● درد شدید
● سرگیجه طولانی یا شدید
● هرگونه علامت جدید مربوط به گوش عمل شده
از آنجا که در این جراحی، در گوش پانسمان گذاشته می شود، بهبود شنوائی تا خارج کردن آنها (یک تا دوهفته بعداز عمل) مشخص نخواهد شد. پرده گوش سریع ترمیم می شود و معمولاً در عرض دو هفته به حداکثر سطح بهبود می رسد.
