پاسخ به:تاریخ هنر
هنر و تمدن مایا، فاتحان زمان
مایاها مجموعهای از اقوام سرخپوست در جنوب مکزیک و شمال آمریکای مرکزی بودند که شهرهایشان را در دل جنگلهای بارانی میساختند، این در حالیست که قوم مایا از جمله تمدنهای بسیار پیشرفته آمریکای مرکزی بودند و دستاوردهای آنها در هنر، معماری، ریاضیات و به ویژه نجوم بسیار چشمگیر بوده است .
هنر و تمدن مایا، فاتحان زمان
جامعه مایا ها از قبایل به هم پیوسته ای که در سده های پیش از میلاد به تدریج گرد هم آمده بودند ، تشکیل میشد و فرهنگ در روستا ها . شهرها اگر چه با هم در تضاد بود اما .جود نظام شاه-خدایی در این کشور موجب قرابت فرهنگ ، زبان و مذهب ساکنان قلمرو مایا شده بود که در پی این یک گونه فرهنگ عمومی و کلی در اجتماع مایاها پدید آمد .در نظام مایاها طبقه اجتماعی ، بسیار مهم تلقی میشد و هر کس میباید جایگاه خود را از نیاکان به ارث ببرد . شاه در راس همه قرار گرفته و سلسله مراتب نیز به شدت رعایت میشد .
تمدن مایاها در سالهای 300 تا 900 میلادی به اوج قدرت و دانش خود رسید و مردم آن در علوم نجوم بسیار پیشرفته بودند .
از سوی دیگر مردمان تمدن مایا یک سیستم مالیاتی بسیار پیشرفته داشتند که شناخت کامل آن به سالها وقت نیاز داشته و بر اساس آن با استفاده از شیوههای خاص مالیات هر مغازه و هر کالا را بهطور دقیق تعیین میشده است .
در پدید آمدن شهرهای جدید در تمدن مایا این روال حاکم بود که روستایی که جمعیت مردمش زیاد میشد طی یک مراسم تودیع ، روستاییان منازل خود را ترک میکردند ، خانه های جنگلی ویران میشد و خانه های بادوام تر گرداگرد یک محوطه خالی که روستاس قدیمی بوده و بعدها میدان مرکزی شهر میشد بنا میکردند.
گاهی هنر مایاها را در دوران کلاسیک یا عصر طلاییشان، برترین و زیباترین مکتب هنری جهان باستان دانستهاند. هنر مایایی اگرچه از سنتهای پیشین نظیر تمدن اولمک بهره میبرد اما خلاقیتهایی که در درون جامعه مایا پدیدار شد، چهرهای ویژه و متفاوت از تمام تمدنهای امریکای باستان به آن بخشید. آنها باورهای خود را دربارهء خدایان از راه خلق آثار هنری بروز میدادند. معماری، نقاشی، مجسمهسازی، سفالگری از مهمترین و برجستهترین هنرهای مایایی بود.
معماری و شهرسازی
آثار معماری مایاها که تا به امروز بجای مانده عمدتا مبتنی بر ساخت منازل شهری و روستایی، کاخهای شاهی و معابد و هرمهای مذهبی- عبادی و سامانههای شهری مانند کانال هاو مخازن آب، راههای شهری و بین شهری میشد. خیابانها عمدتاٌ بصورت سنگفرش بودند و برای طراحی شهر مهندسان امر ابتدا نقشه شهر را طراحی کرده و سپس نظر مساعد شاه را میگرفتند. معمولا ساختمانهای مذهبی مایاها که بصورت هرم بود، با مذهب و ایدئولوژی و نیز با گاهشماری مایایی در ارتباط بود. پلکان در معماری جایگاه ویژهای داشت و در همه آثار بگونهای بچشم میآید. در نمای ساختمان از موزاییک و انواع رنگ استفاده میشد و بکارگیری نقوش و تصویرهای مختلف در درون اتاقها یا راهروها و نمای خارجی ساختمانهای فاخر ویژگی دیگر معماری آمریکای مرکزی در عصر طلایی مایاها بود. مصالح ساختمانی اصلی در معماری مایاها را سنگ آهک تشکیل میداد. عمدهء آثار مایایی از سنگ آهک درست شدهاند.
مجسمههایی که در دوره مایاها ساخته شده، بیشتر مجسمه شاهان و یا خدایان و موجودات مافوق بشری را شامل میشود. برخی از این مجسمهها سنگ یشم سبز که جنبه قدسی داشته ساخته شدهبودند و کشف میزان زیادی از محصولات یشم در کنار گورهای بزرگان مایا موید این نکته میباشد. تندیسهای مایاها معمولا بصورت نیمتنه و نشسته و به ندرت ایستادهاند و در سردر سراها و نمای ساختمانها معمولا بچشم میخورند.
پدید آمدن شهرهای جدید در تمدن مایا به این نحو بود که روستاهایی که جمعیت مردمش زیاد میشد طی یک مراسم تودیع روستاییان منازل خود را ترک میکردند. خانههای جنگلی ویران میشد و خانههایی بادوامتر گرداگرد یک محوطهء خالی که روستای قدیمی بوده و بعدها میدان مرکزی شهر میشد بنا میکردند. در میدان مرکزی شهر یک پرستشگاه بزرگ پدید میآوردند که هستهء اصلی شهر را تشکیل میداد و گاهی از اطراف رشد میکرد. این شهرها معمولا جمعیتی بین 10 تا 15 هزار تن سکنه داشتند. با اینحال شهرهای بزرگ مایاها مانند تئوتیهوآکان جمعیتشان به بیش از 50 هزار تن میرسید.
خرابههای شهر مایاپان در یوکاتان که از دل جنگلها بیرون کشیده شدهاست.
نقاشی
نقاشی از دیگر جنبههای تمدن مایایی بود که شیوهء آن تا به امروز نیز میان جوامع مایایی برجای ماندهاست. نقاشیها بیشتر بر روی پارچه و دیوارهها صورت میگرفت که گاهی با گچبری نیز توام میشد. رنگ آبی نیلی میان مایاها جنبهء الوهیت داشت و رنگی که در نقاشیهای خود استفاده میکردند، از نوع ماندگار آن بود که تجزیه نشده و از بین نمیرفت. رنگی که بر روی پارچه بکار میبردند، طی فرآیندی پیچیده و شیمیایی بدست میآمد و امروزه پژوهشگران از طریق آزمایشهای شیمیایی به روش باثبات کردن این رنگها پی بردهاند که هنوز نیز پس از گذشت قرنها ماندگاری و درخشندگی خود را حفظ کردهاند. مایاها همچنین در زمینهء نقاشی با ابداعاتی که در زمینهء رنگآمیزی و گچبری داشتند، تغییراتی را در نحوهء ساخت پرستشگاهها در آمریکای باستان ایجاد کردند. به این نحو که پرستشگاههای مایایی علاوه بر ساخت پلکانی دارای طرحها و نقاشیهای رنگی به همراه گچبری نیز بودند که معمولا تجسم خدایان و نیای شاهان مایایی بود.
هنر و تمدن مایا، فاتحان زمان
سایر هنرهای تجسمی
از سایر هنرهای تجسمی مایاها میتوان سفالگری را که از ویژگیهای بارز هنرمایایی است، برشمرد. در خلال دوران کلاسیک مایاها شروع به تولید آثار سفالی چندرنگی کردند که بیشتر جنبه تزئینی داشت تا کاربرد روزانه. این سفالینهها که عمدتاٌ به گونهء جام یا کاسه و یا مجسمههای سفال هستند، رنگآمیزی شده و دارای نقشها و طرحهایی هستند که نمادهایی اساطیری و ایدئولوژیک را از باورهایی قوم مایا ارائه میکند. رنگ آبی سفالها نشان از کاربرد آن در امور مذهبی را دارد. نقاشیهای رمزگونهای بر روی بیشتر سفالینههای بدست آمدهء مایایی دیده میشود که گاهی با کندهکاری همراه هستند. رنگ آمیزی سفالینهها گاهی پیش از پختن آن انجام میگرفت و گاهی پس از آن. از آنجایی که مایاها چرخ سفالگری نداشتهاند، با صرف وقت زیاد با نوک انگشتان تکههای گل را تبدیل به کاسه یا کوزه میکردند. روش کار آنها از لوله کردن گل و دادن شکل مارپیچ به آنها بودهاست. دورهء زمانی سفالینههای بدست آمده از مایاها به حدفاصل قرن ششم پیش از میلاد تا قرن نهم میلادی مربوط میشود. بجز سفالگری پیکرتراشی مایاها نیز از دیگر جنبههای هنری تمدن مورد نظر است. مجسمههایی که در دوره مایاها ساخته شده، بیشتر مجسمه شاهان و یا خدایان و موجودات مافوق بشری را شامل میشود. برخی از این مجسمهها سنگ یشم سبز که جنبه قدسی داشته ساخته شدهبودند و کشف میزان زیادی از محصولات یشم در کنار گورهای بزرگان مایا موید این نکته میباشد. تندیسهای مایاها معمولا بصورت نیمتنه و نشسته و به ندرت ایستادهاند و در سردر سراها و نمای ساختمانها معمولا بچشم میخورند.
معمای چگونگی از بین رفتن اقوام مایا با چنین تمدن شگرفی سالها به عنوان یک سوال باقی ماند.
اکنون محققانی که از سالها قبل مشغول بررسی آثار تاریخی بهجا مانده از تمدن «مایا» هستند به این نتیجه رسیدهاند که علت اصلی نابودی تمدن مایاها در سال 800 میلادی، خشکسالی بوده است .
تمدن مایاها در سالهای 300 تا 900 میلادی به اوج قدرت و دانش خود رسید و مردم آن در علوم نجوم بسیار پیشرفته بودند .از سوی دیگر مردمان تمدن مایا یک سیستم مالیاتی بسیار پیشرفته داشتند که شناخت کامل آن به سالها وقت نیاز داشته و بر اساس آن با استفاده از شیوههای خاص مالیات هر مغازه و هر کالا را بهطور دقیق تعیین میشده است .
محققان با بررسی آثار تاریخی برجای مانده از تمدن مایا در کشورهای مکزیک، گوآتمالا و السالوادر و محوطههای تاریخی مشهور «یوکاتان»، «چیچن ایتاز» در کشور مکزیک به ویژه هرمهای شهر تاریخی مشهور «اوکسمال» به این نتیجه رسیدهاند که علت اصلی نابودی تمدن مایاها در سال 800 میلادی، خشکسالی بوده است .
براساس بررسیهای محققان، در قرون هفتم و هشتم میلادی میزان بارش باران در مناطق محل زندگی مایاها 25 تا 40 درصد کاهش یافت و تعدادی از رودهای مهم از جمله رود «یوکاتان» دچار خشکی شدند که این امر در بلندمدت کاهش تولید مواد غذایی و کاهش جمعیت مایاها را در پی داشت .
به همین دلیل در حدود سال 800 میلادی، برخی از شهرهای جنوبی تمدن مایا متروکه شدند و تا سال 950 میلادی هم بیشتر شهرهای بزرگ این تمدن متروکه و ویران شدند، البته در سالهای گذشته فرضیههایی در ارتباط با شیوع بیماریهای واگیردار مطرح شده است .
یک شنبه 3 فروردین 1393 7:35 PM
تشکرات از این پست