شهرستان نیشابور ، خطه ای است به وسعت 248 /9 کیلو متر مربع که در شمال استان خراسان قرار دارد. نیشابور از شمال با کوه های بینالود و شهرستان قوچان ، از باختر با شهرستان های اسفراین و سبزوار ، از خاور با مشهد ، از جنوب با تربت حیدریه و کاشمر هم مرز است . رود های نیشابور بیشتر فصلی هستند . « کالشور» نام بزرگترین رودخانه این شهرستان بشمار می رود. آب و هوای نیشابور پایدار نیست . دره های پر آب و سرسبز دامنه های بینالود در شمال از هوای معتدل کوهستانی و هوای نواحی جنوبی نسبتا گرم و بیابانی است .
شهرستان نیشابور در برگیرنده دو شهر ، پنج بخش ، پانزده دهستان و 632 آبادی و بر پایه آمار انتشار یافته در سال 1370 دارای 399287 نفر جمعیت است .
نیشابور یکی از دیرپا ترین شهرهای ایران است که بر سر راه جاده ابریشم قرار داشته است . قدمت و پایگیری این شهر را به دوره ساسانی و دوران شاپور اول نسبت داده اند . ولی برپایه واپسین یافته های باستان شناسی در پهنه های تاریخی این دیار ، نیشابور در هزاره سوم پیش از میلاد دارای ارتباط تجاری با دره سند در پاکستان و نیز منطقه بین النهرین بوده است
بتازگی نیز گستره های باستانی با ارزشی ازآن هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد ، در پیرامون شهر شناسایی شده که از اهمیت بسزایی برخوردارند . ظاهرا قدیمی ترین سند درباره نیشابور درسنگنبشته ای متعلق به دوران شاپور اول ساسانی ( کعبه زرتشت ) ، باز می گردد که از آن به نام « تمام آپارخشتر » یاد شد
ه است . هم چنین یکی از مهمترین آتشکده های پیش ار اسلام ، به نام « آذربرزین مهر » در نیشابور قرار داشته که آتشکده خاص کشاورزان بوده است .
تا پیش از اسلام ، این شهر « ابر شهر » نامیده می شد ، ولی از دوره آغازین چیرگی اسلام نام « نیشابور » در کنار « ابر شهر » بکار رفته و در گذرزمان جایگزین آن گردید. نیشابور در زمان عبدالله ابن طاهر به عنوان پایتخت خراسان بزرگ انتخاب و رفته رفته به بزرگی و اهمیت روز افزون یافت ؛ به طوری که صفاریان نیز پس از برکناری طاهریان دیگر بار این شهر را به پایتختی خود برگزیدند. در دوره غزنویان و سلجوقیان نیشابور به اوج پیشرفت خود دست یافت و به ثروتمندترین و پر جمعیت ترین سرزمین اسلامی تبدیل شد . ولی دیری نپایید که در پی یورش های ویران گر سپاهیان مغول با خاک همسان گشت.با این همه ، پس از زمانی کوتاه ، بار دیگر در بخش شمال باختری شهر قدیم ، شهری تازه سر برداشت و کار آبادانی آ ن بالا گرفت . ولی زمین لرزه سال 808 هجری دوباره آن را ویران ساخت. نیشابور در دوره تیموری اندکی بالید و روز به روز دامن گسترد تا آنکه توانست زندگی پویای خود را دوباره باز یابد.
