مبحث چهل و دوم صالحین: نوروز باستانی

اسطوره دیگری نیز آیین های نوروزی را همراهی می کند، یکی از آن ها آیین نیایش به ایزد«رپیتوین» است. «رپیتوین» سرور گرمای نیمروز و ماه های تابستان است و در زمستان، در زیر زمین جای می گیرد و آب های زیرزمینی را گرم نگاه می دارد تا گیاهان و درختان نمیرند و به خصوص ریشه های درختان را در برابر یورش سرمای زمستانی پاس می دارد. بازگشت سالانه او در بهار است که نمادی از پیروزی نهایی نیکی ها بر بدی ها و بهارها بر زمستان ها است.
به همین مناسبت جشنی ویژه و نیایشی که تقدیم رپیتوین می شد، بخشی از مراسم نوروزی را تشکیل می دهد و از این دید، نوروز نمادی از پیروزی عنصر نیک در نبرد فصل ها است.
نوروز هم چنین نمادی است از سالگرد بیداری طبیعت از خواب زمستانی و مرگی است که به رستاخیز و زندگی منتهی می شود و به همین مناسبت جشن مربوط به «فروهر»ها نیز بوده است. «فروهر» یا «فروشی» گونه ای از روان است و نوعی همزاد آدمیان که پیش از آفرینش مردمان در آن جهان به وجود می آید و پس از مرگ مردمان به دنیای دیگر می شتابد و از کیفرهای خاصی که روان می بیند به دور است.

فروهرها سالی یک بار در طلیعه ماه فروردین (= ماه فروهرها) به زمین باز می گردند و هر یک به خانه خود فرود می آیند. آنان از دیدن پاکیزگی و درخشندگی خانه دل خوش می شوند و بر شادکامی خانواده وبر برکت خانه دعا می کنند و اگر خانه را آشفته و درهم، پاک نشده و نا آراسته بینند, غمگین می شوند و دعا نکرده و برکت نخواسته خانه را ترک می کنند. مراسم خانه تکانی از همین جا نشات گرفته است. ایرانیان در آغاز سال نو همه جای خانه را تمیز و پاکیزه می کنند تا فروهرهای درگذشتگان, به خانه آنان بیایند و برای خانواده برکت بیاورند.
مردمانی که بر این باورند، روز نوروز از خانه بیرون نمی روند، چون نمی خواهند که فروهرها صاحب خانه را در خانه نیابند و ناخشنود شوند. چراغ خانه ها برای این که راه را بر فروهرها بهتر بنمایانند, دراین شب ها باید روشن باشد

در آغاز پنج روز آخرین گاهانبار و به روایتی در پایان این پنج روز و درست شب نوروز بزرگ، مراسم آتش افروزی بر بام ها انجام می دادند که هم راهگشای فروهرها باشد و هم به دورو نزدیک خبر دهند که سال نو می آید. این آتش افروزی بعد از آمدن اسلام نیز در میان ایرانیان معمول بوده است و چون مراسم به طور رسمی نخستین بار در شب چهارشنبه انجام شد، این رسم در شب چهارشنبه پای برجا ماند و چهارشنبه سوری یکی از جشن های جنبی نوروز شد.
به روایتی «سوری» به معنی «سرخ» است و سرخی دلیل انرژی و تحرک.

خرید و پوشیدن لباس های جدید و آراستگی در آغاز نوروز برای ایرانیان اهمیت خاصی دارد. از مراسم زیبا و باشکوه نوروزی که از دوران کهن تا زمان ما باقی مانده و از پیش درآمدهای نوروز به شمار می آید, سبزهٔ نوروزی است. در تمام مناطق ایران، سبزه‌های زیبا و سبز و خرمی در ظروف خاصی پیش از عید با آداب و مراقبت بسیار آماده و در زمان تحویل سال نو، بر سر سفرهٔ نوروزی گذارده می‌شود و آن را تا روز سیزدهم فروردین، هم چنان تازه و باطراوت حفظ می‌کنند. تهیه و مصرف غذاهای مخصوص عید نوروز که مهم ترین آن ها سبزی پلو و ماهی سفید است از دیگر آداب ورود به جشن های نوروز است.

زمان جشن نوروز ۱۳ روز است و در اولین روز نوروز ایرانیان سفره ای پهن می کنند و بر آن هفت چیز که نامشان با حرف سین شروع شده باشد, می گذارند و آن را سفره هفت سین می نامند. ( سبزه : نمودارِ گل های زیبا و زینتی ، سرسبزی و خرمی, سیب : میوه ای بهشتی و نماد زایش, سمنو : از جوانه ی گندم، نمود رویش و برکت, سنجد : بوی برگ و شکوفه ی آن محرک عشق و دلباختگی است و...) برای تزیین سفره هفت سین از وسایل دیگری استفاده می شود که هر یک فلسفه خاصی دارند. آینه و شمع برسر سفره هفت سین به نشانه نور, روشنایی و شفافیت استفاده می شود.
معمولا تخم مرغ های رنگ شده با طرح های زیبا نیز برسر سفره ی هفت سین وجود دارد که نماد نطفه و باروری و زایش است. (در اساطیر آمده فلسفه وجود تخم مرغ جهان است که تخم مرغی شکل است و آسمان چون پوسته ی تخم مرغ و زرده اش نمودگار زمین روز است.) یک جلد قرآن مجید نیز همیشه در سفره هفت سین مسلمانان وجود دارد که گویاترین دلیل آمیختگی این عید باستانی با قوانین اسلامی است. قرآن به نشانه اطاعت از خداوند و تقدس, تبرک و روحانی کردن فضای موجود و سال نوی آغاز شده, ازواجبات سفره هفت سین ایرانی مسلمان است. ماهی قرمز کوچک نیز از واجبات سفره هفت سین ایرانیان است که نماد سرزندگی و شادابی است.

ایرانیان در طول مدت جشن های سال نو به دیدن یک دیگر می روند و سال جدید را تبریک می گویند و کدورت ها و کینه های احتمالی را کنار می گذارند. مراسم عید نوروز ۱۳ روز ادامه دارد که در تمام این مدت دانش آموزان و دانشجویان در تعطیلی به سر می برند.
بنا بر آن چه در اساطیر آمده در تقویم ایرانی ، نخستین دوازده روزسال "جشن زایش انسان ها" تمثیلی از۱۲ هزار سال زندگی و نبرد با اهریمن است و روز سیزدهم تمثیلی از هزاره سیزدهم و آغاز رهایش از جهان مادی است. به همین دلیل نیز، روز سیزدهم که در واقع نمادی از زندگی انسان ها درپردیس است ، متعلق به ستاره باران انگاشته می شد، زیرا نزول باران بهاری باعث سر سبزی و طراوت زمین شده و نمایه ای از بهشت را بوجود می آورد.
این اعتقاد در ایران باستان موجب می شد، سیزدهم نوروز، روز ویژه طلب باران بهاری برای کشت زارهای نودمیده، انگاشته شود. در این روز، از دیر باز مردم ایران به دشت و صحرا می رفتند تا با شکست دیو خشکسالی، گوسفندی برای فرشته باران، قربانی و بریان کنند تا این فرشته کشت های نو دمیده را از باران سیراب کند.
مردم ایران هم اکنون نیز در پایان روز سیزدهم با سبزه های سفره هفت سین خود به دامن طبیعت پناه می برند و تمام روز را در طبیعت می گذرانند که در تقویم رسمی کشور این روز« روز طبیعت» نام گذاری شده است. روز چهاردهم فروردین ماه, جشن ها ی نوروزی به پایان رسیده و مردم زندگی عادی خود را از سر می گیرند. مراسم جشن های نوروزی یکی از جذاب ترین جشن های ایرانی برای مردم ملل دیگر است.  منبع:ویستا

 عيد  در قرآن كريم :

واژه ( عيد ) در قرآن كريم تنها يكبار در آيه 114، سوره مائده آمده است: ( عيسي ابن مريم گفت بارالها! اي پرودگار تو ما از آسمان مائده ايفرست تا اين روز براي ما و كساني كه پس از ما آيند روز عيد مباركي گردد و آيت و حجتي از جانب تو براي باشد، كه تو بهترين روزي دهندگاني عيسي بن مريم اين دعا را آن هنگام كه حورايون به او گفته بودند كه : اي عيسي ابن مريم، آيا خداي تو مي تواند براي ما از آسمان مائده فرستد؟ عيسي در پاسخ آنان مي گويد: اگر ايمان آورده ايد از خدا بترسيد! و هرگز شك در قدرت خدا و يا شك در اجابت دعاي پيغمبر خدا نكنيد. حواريون گفتند ( ما شك نكرده ايم ليكن ) مي خواهيم كه از آن مائده آسماني تناول كنيم تا دل هاي ما مطمئن شود ( و بر يقين ما بيفزايد ) و تا به راستي عهدهاي تو پي بريم و بر آن گواه باشيم . عيد خود مصدري است مانند عود به معناي بازگشتن و به همين مناسبت، سالگردها و يادبودها را ( عيد ) گويند. البته، اين نامگذاري به يادبودهاي خوش وتوام با شادماني اختصاص دارد.
( عيد ) روزي است كه در آن سود و منفعتي به دست بيايد و در شرع مقدس اسلام، روزهاي اضحي و فطر عيد ناميده مي شوند. كه در عيد اضحي قرباني، و در عيد فطر زكات فطره مطرح است. نيز مي توان گفت، عيد آن روزي است كه در آن نماز ويژه اي برگزار كنند، يا روزي است كه مجمعي در آن فراهم آيد، و يا آنكه عيد روزي است كه خلق از ماتم به شادماني ( عود ) كنند، يا روزي است كه زندانيان را از زندان رها كنند، و يا كودكان را از مكتب بيرون فرستند، يا روزي است كه تفاوتي ميان درويش و توانگر نباشد، يا آنكه ( عيد ) روز شريف و ارجمندي مي تواند باشد.
از آيه ( مائده ) استفاده مي شود كه حضرت عيسي و مسيح روز نزول مائده را كه سالروز وقوع يك معجره الهي در تاريخ است براي همه انسان ها ( عيد ) قرار داده است، تا اين روز آيت و حجتي از جانب خداوند براي مردمان در تمامي اعصار بوده باشد و به ميمنت اين پديده پر بركت همه ساله شادماني و خجستگي آن روز تكرار گردد.
از آنجا كه ( مائده ) به معناي خوان پر نعمت، تنها دوبار در سوره مائده آمده است، مي توان گفت نزول رزق از آسمان به درخواست حضرت عيسي مسيح ( ع ) ويژگي خاصي داشته است كه به خاطر آن عنوان ( مائده ) را به خود گرفته است.
راغب اصفهاني مي گويد: ( مائده طبق و خواني است كه در آن طعام باشد كه هم به آن طبق و هم به طعام مائده گفته مي شود.
بنابر اين، عيد در اين آيه اشاره دارد به نزول يك بركت آسماني در پوشش طبق يا طبق هايي از طعام و خوردني كه مي تواند تكرار وبازگشت آن روز نيز همان بركات را به همراه داشته باشد و از اين جهت ، آيت و حجتي ديگر از جانب خداوند متعال براي انسان ها و فرصتي ديگر براي ايجاد ارتباط با خدا و ذكر و ياد او در دل ها و زبان ها بوده باشد.

عيد نوروز و آداب آن :

مفاتيح الجنان شيخ قمي روايتي از معلي بن خنيس را درباره نوروز ذكر كرده است كه اعمال اين روز و دعاي مربوط به آن را همراه دارد. بي آنكه اشاره اي به فضيلت اين روز كرده باشد. ولي بحارالانوار مجلسي روايات معلي بن خنيس را به تفصيل آورده است. در آن روايات به فضيلت و برتري اين روز نسبت به ساير ايام بسيار پرداخته است و يكي از روايات مفصل معلي بن خنيس از نوروز را اين گونه تجليل كرده است: نوروز روزي است كه كشتي نوح بر كوه جودي قرار گرفت، روزي است كه جبرئيل بر نبي ( ع ) نازل شد، روزي است كه رسول اكرم ( ص) علي ( ع ) را بر دوش كشيدتا بت هاي قريش را از بالاي كعبه رمي كند، روزي است كه نبي( ع )  به وادي جن رفت و از ايشان بيعت گرفت، روزي است كه براي علي ( ع ) ازمدم بيعت گرفت ( غدير حم ) روزي است كه قائم آل محمد ظهور خواهد كرد و روزي است كه امام عصر ( عج ) بر دجال پيروز خواهد شد.
و اما روايت خنيس به نقل از امام صادق ( ع ) در مفاتيح الجنان :
فرمود : چون نوروز شود غسل كن و پاكيزه ترين جامه هاي خود را بپوش و به بهترين بوي هاي خوش خود را معطر گردان پس چون از نمازهاي پيشين و پسين و نافله هاي آن فارغ شدي، چهار ركعت نماز بگذار يعني هر ركعت به يك سلام و در ركعت اول بد از حمد ده مرتبه اناانزلنا و در ركعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره قل يا ايهاالكافرون و در ركعت سوم بعد از حمد ده مرتبه قل اعوذ برب الناس و قل اعوذ برب الفق را بخوان و بعد از نماز به سجده شكر برو و اين دعا را بخوان
همان طور كه مشاهده مي شود اين روز نيز چون اعياد اسلامي با غسل كردن، پوشيدن جامه نو و معطر گرديدن به بوي هاي خوش و روزه داشتن آغاز مي شود، ضمن آنكه نمازي مشابه نمازهاي ساير اعياد اسلامي دارد.

نماز عيد نوروز:

نماز عيد نوروز مشتمل است بر قرائت سوره حمد و سوره هاي قدر، كافرون، توحيد، فلق و ناس و بسيار شبيه به نمازي است كه ضمن آداب و اعمال روز جمعه و همين طور اعمال روز عيد غدير خم وارد شده است.
از آنجا كه قرائت سوره قدر در نماز عيد نوروز توصيه شده است مي توان دريافت كه عيد نوروز نيز چون ديگر اعياد اسلامي با نزول بركات و آيات الهي همراه بوده است. تاكيد بر قرائت سوره هاي كافرون ، توحيد، معوذتين نيز مي تواند اشاره به در خواست دفع انواع شرور و بدي ها داشته باشد.

دعاي عيد نوروز:

دعاي مخصوص عيد نوروز با درود و صلوات بر رسول اكرم ( ص) وآل او و اوصيا و همه انبيا و رسولان آغاز مي شود آن گاه با فرستادن درود بر ارواح و اجساد ايشان ادامه مي يابد .
در اين دعا آمده است: ( هذا الذي فضله و كرمته و شرفته و عظمت خطره ) اين فراز با اندكي جابجايي در كلمات در دعاي مخصوص ماه مبارك رمضان، ماه نزول قرآن نيز آمده است.
فراز پاياني دعاي مخصوص عيد نوروز : ( اللهم .... ما فقدت من شي فلا تفقدني عونك عليه حتي لا اتكلف مالا احتاج اليه يا ذالجلال و الاكرام ) از آن جهت كه در آن سخن از گم شدن و گمشده ها به ميان مي آيد بيش از اندازه قابل توجه است زيرا، چنانكه در گزارش آيين هاي ايراني خواهد آمد عيد نوروز همان روزي است كه حضرت سليمان ( ع ) انگشتري خويش را پس از مدتي پيدا كرده است.

جشن نوروز
اين جشن از كهن ترين جشن هاي ايراني است كه پژوهشگران بنياد آن را هند و ايراني ندانسته اند، بلكه با قيد احتمال آن را به اقوام بومي نجد ايران پيش از مهاجرت و آرياييان، منسوب مي دانند. همچنين دو جشن مهرگان و نوروز از طريق سومريان به بين النهرين راه يافته و در آنجا دو جشن ( ازدواج مقدس) و ( اكيتو ) را پديد آورده كه بعدها در بين النهرين اين هر دو جشن به صورت جشني واحد در آغاز سال نو برگزار گرديده ولي در نجد ايران همچنان تا دوره اسلامي به صورت دو جشن مستقل بر قرار مانده است.
بنابر اين سه جشن نوروز مهرگان و سده بيشتر در زمره اعياد ملي ايراني قرار مي گيرند تا جشن هاي مذهبي گفتني است كه در گاهان و اوستا از اين سه جشن يادي نشده است.

نوروز كوچك و نوروز بزرگ
عنوان نوروز در فرهنگ ايراني به دو روز تعلق داشته است. يكي روز اول فروردين، كه خورشيد به برج حمل مي رسد و به آن نوروز  كوچك يا ( عامه ) مي گويند و ديگري نوروز بزرگ يا ( نوروز خاصه) است كه روز خرداد از ماه فروردين است.
گفته اند : نوروز سالروز آفرينش جهان و انسان است و نوروز بزرگ روزي است كه در آن جمشيد بر تخت نشست و خاصان را طلبيد و رسم هاي نيكو گذاشت، و گفت خداي تعالي شما را خلق كرده است. بايد كه به آب هاي پاكيزه تن را بشوييد و غسل كنيد و به سجده و شكر خدا مشغول باشيد و هر سال در اين روز به همين دستور عمل نماييد.

امام صادق(علیه السلام) فرمودند:

هیچ نوروزی نیست مگر آنکه ما در آن روز منتظر فرج [ظهور قائم آل محمّد صلی الله علیه و آله و سلم] هستیم؛ چرا که نوروز از روزهاي ما و شیعیان ما است.

مستدرك الوسائل ، ج 6 ، ص 352

*نوروز از منظر امام صادق(ع)/ رویدادهایی مهمی که در نوروز اتفاق افتاد

با این وجود نوروز از منظر اخلاق و رفتار در حوزه فرهنگ و آداب اسلامی مورد توجه بوده است و روایات زیادی در خصوص نوروز نقل شده است، از جمله روایت امام صادق(ع) که نوروز را این گونه معرفی می‌کنند:

«در نوروز بود که خداوند از بنده‌هایش پیمان گرفت که او را بپرستند و برای او شریک قرار ندهند و به رسولان و حجج و ائمه‌ ایمان بیاورند، نوروز، اولین روزی است که خورشید تابیده و باد وزیده، گل در زمین شکفته است، روزی که کشتی نوح بر کوه جودی نشست، نوروز، روزی است که خدا در آن هزاران نفر را که از ترس مرگ، فرار کرده و مرده بودند، زنده کرد، روزی که جبرئیل بر پیامبر(ص) فرود آمد و روزی که پیامبر(ص)، علی‌ را بر دوش گرفت تا بت‌های قریش را از فراز کعبه انداخت و متلاشی کرد و روزی که ابراهیم، بت‌های قومش را شکست، روزی که پیامبر‌(ص) به اصحابش دستور داد تا با امیرالمومنین‌(ع) بیعت کردند، روزی که پیامبر‌(ص) حضرت علی‌(ع) را به وادی جنیان فرستاد تا از آن‌ها بیعت بگیرد، روزی که دوباره مردم با حضرت علی‌(ع) بیعت کردند، روزی که حضرت بر خوارج نهروان پیروز شد و نوروزی نمی‌آید مگر اینکه ما توقع فرج داریم، زیرا نوروز از روزهای ما و از روزی‌های شیعیان ماست.

روایاتی در خصوص نوروز در سه کتاب فقهی معتبر شیعه/ نوروز بار توحیدی دارد

جالب است بدانیم که نوروز در معتبرترین کتاب‌های فقهی و علمی شیعه (الکافى، مَن لا یَحضُرُهُ الفَقِیه، تهذیب الاحکام و الاستبصار فِیمَا اختلف مِن الاخبار) که منبع اصلی فقه شیعه به شمار می‌رود، مطالبی راجع به این عید تحت عنوان «نوروز» یا «نیروز» بیان شده که این مسأله نشان از تقدس و اهمیت نوروز دارد.

بنابراین نوروز بر اساس مفاهیم توحیدی شکل گرفته است، منتها در گذر تاریخ برخی  آموزه‌های غلط به آن اضافه شده، با این وجود باید سعی شود که نوروز به سمت همان مفاهیم اولیه خود مانند صله رحم، زیارت اهل قبور، دعا و نیایش و ... باز گردد، گاهی دیده شده است که کسی با شخصی قهر کرده و مدت‌ها بنا به دلایلی با هم حرف نزدند، اما به بهانه نوروز آشتی کردند -هر چند که قهر بیشتر از سه روز در اسلام مذمت شده است- پس چه زیباست که این ایام را ایام آشتی‌کنان قرار دهیم، به خاطر اینکه سال نو شده است و باید رفتارها را نو کرد و عادات و رفتارهای غلط را دور ریخت و روابط جدیدی را ایجاد کرد.

نمازی که در عید نوروز که گناه 50 ساله را محو می‌کند

و برای اینکه یادمان نرود هر روز می‌توانیم به سوی خوبی و پاکی حرکت کنیم، عید هفتگی -عید آدینه، همان روز جمعه- را پایه‌گذاری کرد، در کنار این اعیاد، عید نوروز را پذیرفت، به عبارتی دیگر اسلام با اینکه عیدهای جدیدی را به انسان معرفی کرد، نوروز را فراموش نکرد، شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان در فصل یازدهم به خوبی به این مسأله اشاره می‌کند که اسلام چقدر به نوروز بها داده است، این نو شدن طبیعت حاوی پیامی است که همان گونه باد نوروزی موجب زنده شدن و حیات طبیعت می‌شود،‌ نفحات قدس الهی هم می‌تواند دل‌های مرده بندگان را زنده کند، امام صادق(ع) درباره آداب روز نوروز می‌فرماید:

«چون روز نوروز شود، غسل کن و پاکیزه‌‏ترین جامه‏‌هاى خود را بپوش و به بهترین بوهاى خوش خود را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار، پس چون از نماز پیشین و پسین و نافله‌‏هاى آن فارغ شوى چهار رکعت نماز بگذار (یعنى هر دو رکعت به یک سلام) و در رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره «قدر» بخوان و در رکعت دوم، بعد از حمد ده مرتبه سوره «کافرون» و در رکعت سوم، بعد از حمد ده مرتبه سوره «توحید» و در رکعت چهارم، بعد از حمد ده مرتبه سوره‌های «فلق و ناس» بخوان و بعد از نماز به سجده شکر برو و این دعا بخوان:

«اللّهمَّ صلِّ على محمد و آل محمد الاوصیاء المرضیین و على جمیع انبیائک و رسلت بافضل صلواتک و بارک علیهم بافضل برکاتک وصل على ارواحهم و اجسادهم. اللهم بارک على محمد و آل محمد و بارک لنا فى یومنا هذا الذى فضّلته و کرّمته و شرّفته و عَظّمت خطره. اللهم بارک لى فیما انعمت به علىّ حتى لا اشکر احداً غیرک و وسّع علىَّ فى رزقى یا ذاالجلال و الاکرام. اللهم ما غاب عنّى فلا یغیبنَّ عنى عونک و حفظک و ما فقدتُ من شى‏ءٍ فلا تفقد نى عونک علیه، حتى لا اتکلَّف ما لا احتاج الیه یا ذاالجلال و الاکرام» چون چنین کنى گناهان پنجاه ساله تو آمرزیده شود».

عید نوروز و بهانه‌ای برای مهمان شدن در بارگاه الهی

خیلی جالب است در اکثر اعیاد مانند عید قربان و غدیر از ما خواسته‌اند که به بهانه‌های مختلف همسفره فقرا بشویم، اما در عید نوروز از ما خواسته شده که یک گام جلوتر برویم و مهمان خداوند شویم و این روز را روزه بداریم، در واقع تأکید بر درک بار توحیدی نوروز است.

بنابراین نوروز حاوی پیام‌هایی است که ما را به سوی مفاهیم توحیدی رهنمون می‌سازد، اما متأسفانه دیده شده است که به این موضوع مهم در نوروز به دیده  سهل‌انگاری نگریسته می‌شود، اینکه بدون توجه به اهداف صله رحم و دید و بازدیدها، چشم و هم‌چشمی‌ها زیاد شده است، دیدارها نه تنها باعث همدلی نمی‌شود، بلکه موجب دلخوری و ناراحتی طرفین را فراهم کرده است، در حالی که باید این مفهوم مقدس که حاصل هزاران سال فرهنگ ایرانی است را قدر بدانیم.

همچنین در ایام عید فرصت مناسبی برای تفکر است که در کنار لهجه‌ها و فرهنگ‌های مختلف شهری انسان از زندگی روزمره فاصله بگیریم و به زیبایی‌های عالم نگاه کنیم تا مسیر را اشتباه نرویم، چون در شیب دامنه قرار گرفته‌ایم و اگر ترمز و توقف نکنیم، همه راه را به بیراهه می‌رویم، پس یکی از مزیت‌های عید نوروز این است که انسان را به شناخت مسیر و طی مسیر درست رهنمون می‌سازد.

پس کاری نکنیم که صله رحم، دید و بازدیدهای عید جز خستگی و ضرر مادی و معنوی چیزی را عایدمان نکند، در واقع می‌توان گفت بدترین آسیب عید همان روزمرگی عید است، در حالی که باید تلاش کنیم مطابق فرموده امیرالمؤمنین(ع) «عید روزی است که انسان معصیت خدا را نکند»، چنین عیدی را برای خویش به وجود بیاوریم.