به جرات می‌توان گفت برای انسان چیزی سخت‌تر از خشم خداوند نیست و این سخن برای افرادی که زندگی خود را بر محوریت رضایت و خشنودی خداوند تنظیم کرده‌اند بیشتر سخت و سنگین است، لذا می‌ترسند که مبادا کاری کنیم ذات اقدسش نظر لطف و محبتش را از ما بردارد.
این که چقدر زندگی خود را در طول شبانه‌روز بر معیار رضایت و خشنودی الهی می‌چینیم و عمل می‌کنیم بحث دیگری است که بسیار مهم است اما حواسمان باشد که خداوند مهربان، کریم، رحیم و رئوف هم خشم دارد و در برابر ناسپاسی و گناه بندگانش که همه نعمات او را از یاد برده‌اند خشمگین می‌شود و این خشم خداوند آثاری دارد.
نقل شده که فردی از حضرت عیسی(علیه السلام) پرسید: در سراسر هستی از همه مشکل‌تر چیست؟ حضرت فرمودند" از همه مشکل‌تر خشم خداوند است خشم خدا چنان مشکل است که دوزخ از آن به لرزه در می‌آید. سوال کننده پرسید چه چیزی انسان را از این خشم در امان می‌دارد؟ گفت ترک خشم خود گفتن، در زمان خشم1".
در روایتی از اصبغ بن نباته از امیرالمومنین علسه السلام درباره آثار خشم خداوند نقل شده است که رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمودند: "هر گاه خداوند بر مردم شهری خشم گیرد و نخواهد عذاب بر آنها نازل کند، نرخ‌هایشان بالا میرود و عمرهایشان کوتاه می‌شود و بازرگانانشان سود نمیکنند و میوههایشان شاداب نمیشود و آب نهرهایشان فراوان نمیشود و باران از آنها بازداشته می‌شود و اشرار بر آنها چیره میشوند2".
همچنین هشام بن حکم می‌گوید مردی از امام صادق(ع) پرسید: آیا خداوند هم دارای خشنودی و خشم است؟ فرمود: آری، ولی نه آن گونه که آفریدگان خشمگین و یا خوشحال میگردند چون شادمانی و برآشفتگی یک حالتی است درونی که بر اعمال و رفتار شخص اثر میگذارد. اما در پروردگار هیچ چیز اثر نمیگذارد چون یکتا و یگانه واقعی است که در وجود منقسم نمیشود و مادّه و صورت ندارد (و ماهیّت او عین وجود اوست) بنا بر این خشنودی خدا عبارت است از اراده ثواب، و خشمش همان اراده مجازات میباشد بدون اینکه حالتی به او دست دهد که او را به هیجان آورد تا از حالی به حال دیگر برگردد، زیرا که این تغییر از ویژگی‌های آفریدگان است که ناتوان و نیازمندند و او (خداوند) نیرومند مقتدری است که هیچ گونه احتیاجی به آنچه آفریده است ندارد و تمامی مخلوقاتش محتاج اویند3".
امیرالمومنین(علیه السلام) نیز در حدیثی "هراس از خشم خداوند را روش پرهیزکاران توصیف می‌کنند4".
منابع احادیث:
1- داستان‌های مثنوی چون حکایت می‌کند، دانشگر، احمد
2- ثواب‌الأعمال/ ترجمه انصاری/503) من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 524، ح 1489
3- معانی‌الأخبار/ترجمه محمدی ج1/43
4- سخن مولای متقیان، کلمات قصار - ترجمه غررالحکم
